Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Jarosław Przychoda – Teorie społeczeństwa nowego typu (społeczeństwa informacyjnego) a historia...
214
W inny sposób można ująć zmiany następująco:
kultura sensu nadmiar sensu
kultura rzeczywistości nadmiar rzeczywistości
kultura informacji nadmiar informacji 6
Inną koncepcją jest koncepcja netokracjiAlexandra Barda i Jana Söderqvista na podstawie
tytułu pierwszego rozdziału ich książki „Technologia jako siła napędowa historii”,
którą należałoby zaliczyć do „nurtu technologicznego” w myśleniu o społeczeństwie informacyjnym.
Jednak ich sposób rozumienia technologii jest specyficzny. Szwedzcy autorzy
zwracają uwagę, iż „to nie brak surowców uniemożliwił wikingom korzystanie z nart
wodnych, a Rzymianom nie pozwolił na filmowanie orgii, ale brak informacji mających
istotne znaczenie. Cywilizacja to – w gruncie rzeczy – kwestia informacji”. 7 Technologia
zatem to odpowiednia wiedza na temat rzeczywistości czy może raczej umiejętności
z niej wynikające, które umożliwiają przekształcanie świata materialnego.
Pierwszą rewolucją technologiczną było pojawienie się języka jako takiego jako
środka komunikacji. Wykorzystując odmienną od małp budowę górnych dróg oddechowych,
człowiek stworzył lingwistyczny system symboliczny, który „pozwolił nam na społeczny
rozwój, umożliwił utworzenie i przetrwanie zbiorowości”, stał się on podstawą
innowacyjnego myślenia oraz rozpowszechniania informacji, czyli doświadczenia. 8
Kolejną rewolucję przyniosło wynalezienie języka pisanego. Egipt, Mezopotamia, dolina
Indusu i Chiny rozwinęły się w bogate cywilizacje, w przeciwieństwie do sąsiednich
społeczeństw, dzięki temu – twierdzą autorzy Netokracji – iż oprócz znanych również tym
sąsiednim plemionom umiejętności jak handel czy metalurgia, opracowały i zastosowały
sztukę pisania. W płaszczyźnie porządku polityczno-prawnego pismo umożliwiało podnoszenie
i budowanie autorytetu tych, którzy władali tą umiejętnością 9 , ustalenie prawa, kontrolę
podatkową, kontrolę nad administracją – umożliwiło to powstanie starożytnych
imperiów. 10 Jak wskazuje Tomasz Goban-Klas, znaczenie miało nie tylko samo pisanie, lecz
również materiał, na jakim pisano. Wynalezienie książki spowodowało, iż, „gdy na jednym
zwoju można zapisać jedynie jedną z ewangelii Pisma świętego, to ich zbiór w formie książki
mógł zawierać wszystkie teksty, łącznie z komentarzami (podkreśl. moje – J. P.) i uzupełnieniami.
Idealne medium dla teologów” 11 , ale także dla filozofów czy prawników.
6
Na podstawie: J. Baudrillard, Zbrodnia doskonała, Sic!, Warszawa 2008, s. 27-28.
7
A. Bard, J. Söderqvist, Netokracja. Nowa elita władzy i życie po kapitalizmie, Wydawnictwa
Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2006, s. 29.
8
Tamże, s. 30-31.
9
Patrz też: C. Levi-Strauss, Smutek tropików, Łódź, s. 297.
10
Interesujące, iż podręczniki powszechnej historii państwa i prawa ignorują praktycznie pytanie o genezę
prawa jako takiego, nie rozważają też kwestii stosunku wzajemnego ani pytania o pierwszeństwo
państwa i prawa. Nie podejmują też one tematu prawa w społeczeństwach niepiśmiennych oraz prawa
niepisanego, zajmując się rozwiniętym już systemem źródeł prawa i jego ewolucją oraz analizą dogmatyki
historycznych instytucji prawnych. Por.: T. Maciejewski, Historia powszechna ustroju i prawa,
Warszawa 2000, s. 3-10, 68-79; K. Krasowski, B. Lesiński, K. Sikorska-Dzięgielewska, J. Walachowicz,
Powszechna historia państwa i prawa, Poznań 1993, s. 21 oraz 272-273. Nie można również
uznać za zadowalające uwagi i stopnia opracowania problemu genezy prawa ze strony filozofii i teorii
prawa. Być może jest to właśnie świadectwo konieczności powstania dyscypliny naukowej na zbiegu
teorii i historii prawa – antropologii prawa.
11
T. Goban-Klas, Cywilizacja medialna. Geneza, ewolucja, eksplozja, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne,
Warszawa 2005, s. 55.