Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Krzysztof Arcimowicz – Wizerunki mężczyzn w najpopularniejszych polskich serialach obyczajowych...
21
opery mydlane jako teksty kultury. W ciągu trzech dekad powstało wiele książek
i artykułów poświęconych zwłaszcza soap-om anglosaskim, ale literatura poświęcona
męskości w serialach telewizyjnych typu soap opera nie jest zbyt obszerna. Na
ogół są to rozdziały w książkach lub artykuły w czasopismach naukowych. Jeśli podejmowano
próby analizowania męskości w soap-ach, to najczęściej był to dodatek
do analiz skupiających się na kobiecości lub rodzinie 4 . Pojawiły się też analizy obrazu
mniejszości seksualnych w przekazach telewizyjnych 5 . Należy podkreślić, iż
w pracach poświęconych operom mydlanym o wiele częściej zajmowano się sposobami
portretowania kobiet niż mężczyzn. Opery mydlane były traktowane jako jeden
z najbardziej kobiecych gatunków telewizyjnych (pod względem formy, treści, jak
i audytorium). Badaniem seriali typu soap opera zajmowały się głównie kobiety
i często prowadzone przez nie analizy dokonywane były z wykorzystaniem „optyki”
feministycznej, co powodowało, iż autorki bardziej interesowały się sposobami obrazowania
kobiecości niż męskości.
Można powiedzieć, iż w Polsce badania seriali telewizyjnych dopiero „raczkują”.
Studia nad płcią kulturową w przekazach medialnych są wprawdzie podejmowane
w coraz szerszym zakresie, ale rzadko obejmują one wieloodcinkowe seriale obyczajowe.
Niektórzy medioznawcy i filmoznawcy podejmują w swoich artykułach
temat relacji między płciami w polskich operach mydlanych 6 . Wizerunkami płci
w serialach telewizyjnych zaczynają interesować się również socjologowie oraz pedagogowie,
którzy podejmują się głównie analiz jakościowych 7 . Na początku 2010
roku jedynym, dużym i rzetelnym opracowaniem poświęconym rodzimym wieloodcinkowym
serialom obyczajowym była praca Alicji Kisielewskiej zatytułowana
Polskie tele-sagi. Mitologie rodzinności. Autorka przeprowadziła analizę genealogiczną
skupioną na tele-sadze, ale analizuje również obraz rodziny i zwraca uwagę
na zmiany dokonujące się w portretowaniu kobiet i mężczyzn pod wpływem przemian
społeczno-kulturowych w naszym kraju 8 .
Należy podkreślić, iż w Polsce mamy deficyt solidnych opracowań dotyczących
wizerunków płci w serialach telewizyjnych, które obejmują zarówno analizę tekstualną,
jak i badania widowni. Brakuje też badań skupionych nad zawartością seriali łączących
metody ilościowe z jakościowymi. Na taki stan rzeczy wpływają problemy natury metodologicznej:
brak narzędzi badawczych umożliwiających rzetelną analizę gender
w operach mydlanych oraz pracochłonność badań. Ponadto badania nad męskością
i kobiecością w telewizji są w Polsce stosunkowo nową dziedziną i stąd może wynikać
deficyt rzetelnych prac poświęconych obrazom płci w serialach.
4
Zob. np.: R. Feasey, Masculinity and Popular Culture, Edinburgh University Press, Edinburgh
2008; T. Skill, J. Robinson, Four decades of families on television, Journal of Broadcasting and Electronic
Media, Nr 4, 1994, s. 449-464; M. E. Brown, The Politics of Soaps: Pleasure and Feminine
Empowerment, Australian Journal of Cultural Studies, Vol. 4, Nr 2, 1987.
5
Zob. np.: S. Tropiano, The Prime Time Closet. A History of Gays and Lesbians on TV, New York
2002; S. Capusto, Alternative Channels: The Uncensored Story of Gay and Lesbian Images on Radio
and Television, 1930s to the Present. New York 2000; J. R. Leo, Reprezentacje gejów w amerykańskim
melodramacie telewizyjnym lat 80., [w:] Gender – Film – Media, red. Elżbieta Ostrowska, Kraków
2001, s. 101-123.
6
Zob.: Polskie seriale telewizyjne 2005. Studium antenowe, red. J. Uszyński, Telewizja Polska
S.A., Warszawa 2005.
7
Zob. np.: B. Łaciak, Obyczajowość polska czasu transformacji, czyli wojna postu z karnawałem,
Trio, Warszawa 2005; B. Łaciak, Obraz rodziny w polskich serialach obyczajowych, [w:] Media elektroniczne
– kreujące obraz rodziny i dziecka, red. J. Izdebska, Trans-Humana, Białystok 2007.
8
A. Kisielewska, Polskie tele-sagi – mitologie rodzinności, Rabid, Kraków 2009.