Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja
Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja
Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Beata Popczyk-Szczęsna – Dramaturgia bez granic. Najnowsze teksty sceniczne jako rejestr przekroczeń...<br />
205<br />
Te dwa przykłady pokazują, jak Walczak opracowuje swe teksty jako nawiązania<br />
do znanych konwencji dramaturgicznych i zarazem projekt takiej formy dramatu, w której<br />
zasadą pozostaje znoszenie granic gatunkowych. Autor stosuje przy tym często<br />
ulubione zabiegi metateatralne – znak rozpoznawczy tej twórczości uwypuklający<br />
powierzchowność zachowań bohaterów oraz iluzoryczny i ironiczny wymiar sytuacji<br />
przedstawionych. 19<br />
Nieco inaczej komponuje swe utwory dramatyczne Szymon Wróblewski. Rozsypane<br />
porcje mowy, które grupuje Wróblewski w lakoniczne repliki postaci, określić<br />
można (za Rolandem Barthesem) jako „ruchomą grę signifiants”, jako dynamiczny<br />
proces zderzania się różnych słów, wielu tematów. 20 Sylwiczność tych tekstów domaga<br />
się aktywnej postawy czytelnika zobowiązanego przez autora do układania osobistych<br />
sensów z kawałków zdań i pojedynczych słów. Powierzchnię, czyli dramat<br />
napisany w ramach projektu Teren Warszawa w 2004 roku, Wróblewski rozpoczyna<br />
od następującego prologu:<br />
drogi czytelniku<br />
uratuj postacie od chorej wyobraźni autora<br />
weź do ręki przyrząd piszący postaw<br />
kropki<br />
przecinki<br />
nawiasy<br />
i inne znaki przestankowe<br />
wstaw duże litery<br />
a nawet więcej<br />
opuść granice własnych przyzwyczajeń i stwórz<br />
własne znaki przestankowe<br />
przecinkostopy<br />
mnogonawiasy<br />
stokropki<br />
tylko w ten sposób wyznaczysz pewne granice<br />
powierzchni (…) 21<br />
Jeśli Michał Walczak nawiązuje w swych dramatach do różnych konwencji gatunkowych,<br />
Szymon Wróblewski czerpie pomysły przede wszystkim z możliwości<br />
i ograniczeń samego tworzywa, czyli języka: przyłapuje potoczny dialog, z którego<br />
dzięki poetyckiemu obrazowaniu tworzy momentami banalne, momentami niepokojące<br />
układy wyrazów. Balansuje „między pozornym chaosem słów a budowaną<br />
z nich misterną konstrukcją dramaturgiczną” 22 , w której napięcie nie wynika z linearności<br />
zdarzeń, ale z zaskakujących skojarzeń semantycznych i wizualnych, ewokowanych<br />
przez niecodzienne zderzenia kolokwializmów. Autor składa frazy – pozornie<br />
niedopasowane fragmenty – jak puzzle (nomen omen tak właśnie zatytułował on jeden<br />
ze swoich dramatów); zgodnie z założeniem, że „każdy ustawia Puzzle na swój sposób.<br />
Reżyser, czytelnik, widz – każdy czyni to samodzielnie”. 23 Wspomniany utwór odznacza<br />
się ponadto wyraźną sensualnością. Banalna opowieść o życiu czworga ludzi,<br />
19<br />
Por.: A. Krajewska, Świat jako performans, [w:] Dialog, nr 5-6, 2006, s. 40-42.<br />
20<br />
R. Barthes, Teoria tekstu, przeł. A. Milecki [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą,<br />
red. H. Markiewicz, t. 4, cz. 2, Kraków 1992, s. 196.<br />
21<br />
S. Wróblewski, Powierzchnia [w:] Echa, repliki, fantazmaty. Antologia nowego dramatu polskiego,<br />
Kraków 2005, s. 301.<br />
22<br />
R. Paczocha, Słowa kwiaty, [w:] Dialog, nr 1, 2006, s. 93.<br />
23<br />
Tekst ma być wyzwaniem. Rozmowa z Szymonem Wróblewskim, [w:] Dialog, nr 1, 2006, s. 88.
Change language