Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Magdalena Parus-Jaskułowska – Konstruowanie narodu w przemówieniach okolicznościowych prezydentów...
193
W trakcie różnych narodowych uroczystości ewokowane są narodowe wizje historii
czy raczej narodowe mitologie, wśród których główne miejsca zajmują wspomnienia
o narodowych walkach 24 . W tym kontekście nieprzypadkowe wydają wypowiedzi,
przywołujące walki i ich bohaterów.
„Biliśmy się przecież na wszystkich jej frontach. Od pierwszego do ostatniego dnia.
Złożyliśmy ogromną daninę krwi. Jednoznacznie opowiedzieliśmy się po stronie wolności
i demokracji, przeciwko zniewoleniu i totalitaryzmowi. Walczyliśmy nie tylko
dla siebie, ale o całą Europę.”
(4/Wałęsa, Warszawa, 1995)
„Niewiele jest narodów w Europie, które poniosłyby więcej niż Polacy ofiar i przezwyciężyłby
więcej trudności na drodze do wolności i demokracji. Ta trudna historia ciągle
jest obecna w zbiorowej świadomości i ciągle przemawia do nas. Czujemy więź łączącą
nas z poprzednimi pokoleniami oraz ciężar odpowiedzialności z niepodległość Ojczyzny.”
(12/Kwaśniewski, Warszawa, 1999)
„Ale Święto Niepodległości to dzień, w którym wspominamy nie tylko wydarzenia
sprzed 87 lat. Dziś nasze serca przepełnione są wdzięcznością wobec tych, którzy
– i przed 1918 rokiem, i po nim – suwerenność naszej Ojczyzny stawiali wyżej nas swoje
bezpieczeństwo, zdrowie i życie. Tym wszystkim znanym i nieznanym męczennikom
wojen, powstań, walk – ludziom, dzięki którym możemy mówić po polsku, możemy
żyć w wolności i korzystać z jej owoców, składamy głęboki pokłon. Kłaniamy się
też obecnym dzisiaj wśród nas weteranom walk o niepodległość, ludziom niepospolitej
zasługi. Chwała Wam, bohaterowie!”
(14/Kwaśniewski, Warszawa, 2005)
4.4. Ciągłość dziejów narodu
Historia narodowa jest rodzajem mitycznej praktyki polegającej na ujmowaniu dziejów
jako teologicznego procesu dojrzewania, rozwoju i „budzenia się” narodu. Dzieje
to nieustanne stawanie się narodu, który w zalążkowej postaci istnieje już przecież w odległej
przeszłości. Tak więc w narracji stosuje się często zaimek „my”, podkreślając, iż
wciąż mamy do czynienia z tym samym podmiotem zbiorowym, który obejmuje zarówno
pokolenia przeszłe, jak i teraźniejsze i przyszłe. Naród stanowi jedną niepodzielną
całość, rozciągającą się nie tylko w przestrzeni, lecz również w czasie 25 . Tak też
wypowiadają się o dziejach prezydenci Polski.
„Ten dzień to także dzień refleksji. Przypomina, że odzyskanie niepodległości było
w życiu narodu jedynie progiem między kolejnymi etapami historii.”
(3/Wałęsa, Warszawa, 1994)
„Po długich dziesięcioleciach niewoli, siedemdziesiąt siedem lat temu, Polska odzyskała
niepodległość. Dokonało się to wielkim wysiłkiem kilku pokoleń.”
(8/Wałęsa, Warszawa, 1995)
24
W. Burszta, K. Jaskułowski, Mity, symbole i bohaterowie narodowi z perspektywy antropologicznej…,
s. 28.
25
W. Burszta, K. Jaskułowski, Mity, symbole i bohaterowie narodowi z perspektywy antropologicznej…,
s. 30.