Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja
Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja
Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Magdalena Parus-Jaskułowska – Konstruowanie narodu w przemówieniach okolicznościowych prezydentów...<br />
4.3. Śmierć dla narodu<br />
192<br />
Inną grupę symboli stanowią wyobrażenia związane ze śmiercią, czego najdobitniejszym<br />
wyrazem są groby i pomniki nieznanego żołnierza. To właśnie przed Grobem<br />
Nieznanego Żołnierza w Warszawie przemawiają politycy do narodu. Tam odbywają<br />
się centralne obchody Święta Niepodległości 11 listopada każdego roku oraz<br />
wielu innych rocznic ważnych wydarzeń dla życia narodu jak zakończenie drugiej<br />
wojny światowej.<br />
Z okazji Święta Niepodległości w 1995 roku właśnie przed Grobem Nieznanego<br />
Żołnierza Lech Wałęsa mówił:<br />
„Mam nadzieję, że za kilka lat, stojąc tu, przed Grobem Nieznanego Żołnierza,<br />
będziemy mogli powiedzieć – wypełniliśmy nasze zobowiązanie. Polska jest wolna,<br />
suwerenna i niepodległa.”<br />
(8/Wałęsa, Warszawa, 1995)<br />
Podobne słowa wypowiedział Aleksander Kwaśniewski w 55 rocznicę zakończenia<br />
drugiej wojny światowej:<br />
„Właśnie dzisiaj, w związku z 55 rocznicą zakończenia wojny w Europie trzeba<br />
przypomnieć, że bezpieczeństwo nigdy nie jest dane raz na zawsze. Musi o nie strać się<br />
każde pokolenie. To święty obowiązek wobec Narodu i wobec Ojczyzny. Są dzisiaj<br />
wśród nas prawdziwi bohaterowie czasu wojny, kawalerowie Krzyża Viruti Militari,<br />
Krzyża walecznych i Krzyża Grunwaldu. Chcę im w sposób szczególny, to – przy Grobie<br />
Nieznanego Żołnierza – wyrazić wdzięczność. Wyrazić wdzięczność i jednocześnie<br />
zapewnić – Wasz trud nie poszedł na marne. Zrobimy wszystko, aby Ojczyzna, którą<br />
wywalczyliście była wolna od zagrożeń. Wypełnimy testament naszych ojców. Polska<br />
będzie silna, bezpieczna, dostatnia.”<br />
(13/Kwaśniewski, Warszawa, 2000)<br />
Nacjonalistyczne myślenie stanowi jedną z najskuteczniejszych strategii kulturowych<br />
zapominania i oswajania śmierci, a także jednym najbardziej efektywnych mitów<br />
nieśmiertelności. Jak pisze Zygmunt Baumann, nacjonalizm jest jak powietrze, którym<br />
oddychają wszyscy członkowie nowoczesnego społeczeństwa. Narodowe wyobrażenia<br />
kształtują i nadają sens śmierci, kuszą nieśmiertelnością odnajdywaną we wspólnocie<br />
narodowej, która trwa i zachowuje swoją tożsamość mimo albo właśnie dzięki, śmierci<br />
jednostek wchodzących w jej skład. Zdaniem Baumanna, ideologie narodowe wzywają<br />
do poświęcania życia, sugerują, że osobista śmierć wzmocni, ożywi czy nawet odrodzi<br />
zbiorowość, a zmarłym zapewni nieśmiertelność za pośrednictwem narodu 22 .<br />
Rytuały skoncentrowane wokół pomników i grobów nieznanego żołnierza są też klasycznym<br />
przykładem „tradycji wytworzonych”, o których piszą Eric Hobsbawm i Terence<br />
Ranger, są więc „zbiorem praktyk, zwykle kierowanych przez otwarcie lub milcząco<br />
akceptowane zasady, cechujących się rytualną i symboliczną naturą, które poprzez<br />
powtarzanie dążą do wpojenia pewnych wartości i norm zachowania i które automatycznie<br />
zakładają ciągłość z przeszłością” 23 .<br />
22<br />
W. Burszta, K. Jaskułowski, Mity, symbole i bohaterowie narodowi z perspektywy antropologicznej…,<br />
s. 28.<br />
23<br />
Inventing of Tradition, red. E. Hobsbawm, T. Ranger, Cambridge University Press, Cambridge 1983. s. 1.
Change language