Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Magdalena Parus-Jaskułowska – Konstruowanie narodu w przemówieniach okolicznościowych prezydentów...
188
wypowiedzi z roku 2005 z okazji rocznicy Polskiego Sierpnia i Święta Niepodległości:
„Niech lekcja płynąca z doświadczeń ruchu «Solidarność» i lekcja międzyludzkiej
solidarności będą dla nas pouczeniem. Staramy się, by tak, jak wtedy, na wielkie dziejowe
wyzwania odpowiadać w sposób pozytywny; aby nie napadać, nie kreować nowej
i odtwarzać stare podziały, nie piętnować i nie wykluczyć. Oczywiście demokracja jest
sztuką rywalizacji i odmiennych koncepcji. Oczywiście demokracja zakłada konkurencję
– ale nie pozwólmy, by to, co dzieli, przerosło to, co nas Polaków łączy.”
(25/Kwaśniewski, Gdańsk, 2005)
„To był niezwykły honor, odpowiedzialność i satysfakcja być prezydentem naszego
państwa w czasach wielkiej zmiany, być prezydentem narodu dzielnego, pracowitego,
nie wolnego od słabości, ale godnego najwyższego szacunku. Chcę przede wszystkim
podziękować za wspólną pracę dla Polski, z której możemy być dumni. Uczymy się
zabiegać o lepszą Polskę, nie przez walkę, lecz poprzez pracę – zgodną, solidarną, wytrwałą.
Uczymy się wzajemnego szacunku i zaufania, otwartości i tolerancji. Niech
symbolem nowej, suwerennej Polski pozostanie dłoń wyciągnięta w geście przyjaźni.
Dłoń wyciągnięta do współobywateli i do innych narodów!”
(26/Kwaśniewski, Warszawa, 2005)
Ze względu na historyczne doświadczenia strategia podziału na „nas” i „ich” wydaje
się być mało atrakcyjna dla prezydentów Niemiec. Często w ich wypowiedziach
padają sformułowania, które mają na celu zdyskredytowanie takich podziałów, a nawet
przestrogi przed ich stosowaniem. Jako ilustrację powyższego stwierdzenia świadczą
wypowiedzi Johannesa Rau'a przemawiającego z okazji rocznicy 9 listopada 1938 roku
w 2000 roku przed Bramą Brandenburską:
„Opowiadamy się za ludzkością i tolerancją. Każdy z nas mówi w tym miejscu za
siebie. My mówimy tu wspólnie w imieniu większości Niemców i wszystkich, którzy
w Niemczech żyją (...) Dzisiaj opłakujemy prawie 100 zabitych, ofiary prawicowego
ekstremizmu. Łączymy się w żalu z ich rodzinami (...) Prawie sto ofiar. Zostali zabici,
ponieważ byli inni. Ponieważ byli postrzegani jako obcokrajowcy, jako bezdomni, jako
ofiary. Niektórzy umarli jako przypadkowe ofiary niepohamowanej chęci sprawiania
cierpienia. Nienawiść i przemoc pojawiają się otwarcie i bezwstydnie (...) To jest hańba
dla naszego kraju. Sprawcy wierzą czy twierdzą chętnie, że działają w niemieckim
imieniu czy niemieckim interesie. To jest zniewaga dla naszej ojczyzny i wszystkich
przyzwoitych Niemców. Kto prześladuje lub zabija innych, jest wrogiem naszego kraju.
Patriotyzm może rozkwitnąć jedynie tam, gdzie nie rasizm i nacjonalizm nie ma szans.
Nie mamy prawa zrównywać patriotyzmu z nacjonalizmem. Patriotą jest ten, kto kocha
swoją ojczyznę. Nacjonalistą jest ten, kto nie szanuje ojczyzn innych. Mówimy dzisiaj:
przeciwstawiamy się przemocy i nienawiści. Każdy w swoim imieniu.”
(15/ Rau, Berlin, 2000) [tłum. własne]
„Obiecujemy sobie dzisiaj: opowiadamy się i pracujemy razem dla pokojowo nastawionych
Niemiec. Pracujemy dla Niemiec, w których nikt nie musi odczuwać strachu,
obojętnie, jak wygląda, obojętnie, skąd pochodzi, obojętnie, w co wierzy, obojętnie,
jak jest mocny czy słaby. Pracujemy dla Niemiec, w których możemy wszyscy
chętnie, wolno i spokojnie żyć. Pracujemy dla Niemiec, w których bez strachu możemy
się różnić. I to dlatego możemy je również kochać.”
(15/ Rau, Berlin, 2000) [tłum. własne]