Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Włodzimierz Moch – Przyjaźń międzykulturowa – Trebunie Tutki i Twinkle Brothers
164
Jamajki, daleko od stołecznego Kingston, z którym związana jest kariera tak znanych
wykonawców reggae, jak Desmond Dekker, Toots and the Maytals, Bob Marley, Peter
Tosh, Bunny Wailer. Twinkles uważani są za najważniejszych wykonawców jamajskiego
roots reggae 3 , a ich muzyka ma charakterystyczne oblicze, nieco różniące się od
reggae z południowej Jamajki okolic Kingston. Dla Trebuniów źródła ich muzyki tkwią
na Podhalu w Białym Dunajcu. Połączenie korzennego reggae z północnej Jamajki,
wyspy na Karaibach, i autentycznej muzyki góralskiej – z tak charakterystycznego regionu
Polski, jak Podhale – okazało się udanym eksperymentem nie tylko muzycznym,
ale i kulturowym. Kolejne, nagrywane wspólnie płyty okazały się wielkimi sukcesami
na obszarze muzyki świata (czołowe pozycje płyt Higher Heights (1992), W Sherwood
(1996) i Songs of Glory (2008) na światowych listach world music w Europie i Kanadzie).
Na wielu festiwalach muzyki etnicznej Trebunie – zarówno z Twinkles, jak i osobno
– okazali się artystycznym objawieniem. Działo się tak m.in. w Niemczech, Belgii,
Portugalii, Słowenii i we Francji. Intuicja nie zawiodła producenta i dziennikarza Włodzimierza
Kleszcza, znawcy nurtu world music; to on doprowadził do tego kulturowego
eksperymentu, który okazał się wydarzeniem artystycznym.
W wymiarze zwykłego codziennego życia spotkanie egzotycznych gości z tropików
z góralami przygotowującymi się do ostrej zimy 1991 roku wyglądało następująco:
„Chałupa Trebuniów przez kilka dni rozbrzmiewała gorącymi rytmami, a biali
i czarni członkowie «rodziny» nadzwyczaj przypadli sobie do gustu. Mama Zosia gotowała
z Normanem jamajskie potrawy. Władysław powoli przekonywał się do tego
muzycznego pokrewieństwa, a Krzysztof czuwał nad całością, podsuwając stare nuty
do nowych opracowań. Co rusz znajdowano części wspólne. Wspomnienia Normana
o ludowych muzykach karaibskich, biegle grających na skrzypcach, przeplatano z podziwianiem
zbójnickich «dreadlocków» na starych rycinach z Podhala. Rozprawiano
o poszanowaniu prawdy, honorze, poszukiwaniu wolności, wreszcie o jednym Bogu.”
(Olszówka 2008, 20).
Ksiądz Józef Tischner także zauważył jednoczącą i kreatywną moc muzyki korzeni.
W swojej żartobliwej Historii filozofii po góralsku napisał o pierwszym spotkaniu
Polaków i Jamajczyków: „Tak ze do Biołego Dunajca ciągli ludzie ze świata,
coby się ucyć góralskiej muzyki, bo tyz i inksyj muzyki wte nie było. Przyjechali
nawet murzyni, cheba nawet z Jamajki. Władek kozoł im skrzypce i basy zrobić, a pote
ik naucył syćkiego. Ale stało się niescęście. Kie się wracali, chyciyła ik na morzu
okrutno burza i instrumenty się im potopiyły. Wróciyli sie do chałupy ze samymi smyckami.
I z tego narodziła sie murzyńsko muzyka. Murzyńsko muzyko to tyz jest muzyka
góralsko, telo ze bez skrzypiec i basów. Oni ino smyckami bijóm do rytmu w co
popadnie, cy w drzewo, cy w bęben, cy w deske, ale nuty wygra ni mogóm, bo instrumenty
majóm potopione.” (2007, 65).
Duch zabawy podsycał chęć wzajemnego poznania się i podejmowania wspólnych
działań. Towarzyskość i gościnność polskich górali spotkała się w połowie drogi z podobnymi
cechami jamajskich gości. Ostatnie dwa lata (2008-2009) umocniły przyjaźń
artystów z tak odległych kręgów etnicznych i kulturowych – koncertują wspólnie na
3
Roots – (wym. ruuts) to nazwa nadana gatunkowi rastafariańskiego reggae. Termin ten dosłownie
oznacza: muzyka korzeni. Powstał w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku na Jamajce
i później był rozwijany na całym świecie. Roots reggae jest muzyką duchową. Liryka wysławia zwykle
Ras Tafari Makonnena – Haile Selassie I (1892-1975), cesarza Etiopii (1930-1974), uznawanego przez
rasta za ostatecznego mesjasza ludzkości opisanego w Apokalipsie. Częstymi tematami jest też temat
biedy i opór wobec użycia przemocy ze strony rządu. Głównymi twórcami roots byli m.in.: Bob Marley,
Burning Spear, Bunny Wailer, Peter Tosh, Jimmy Cliff, Lee Scratch Perry, Twinkle Brothers, Culture,
Ijahman Levi. [http://pl.wikipedia.org/wiki/Roots_reggae].