Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja
Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja
Justyna Laskowska-Otwinowska – Realizacja projektów animacyjnych jako nowy przedmiot badań... Justyna Laskowska-Otwinowska 152 Realizacja projektów animacyjnych jako nowy przedmiot badań kulturowych i społecznych Pośród współczesnych zjawisk kultury coraz szerzej dyskutowany jest fakt czerpania przez różne gałęzie nauki, sztuki oraz niektóre dziedziny życia społecznego inspiracji z doświadczeń antropologii. W przypadku nauki mówi się wręcz o antropologizacji polegającej na przejmowaniu przez inne dyscypliny pojęć i zaleceń metodologicznych obowiązujących w antropologii. Bodaj jako pierwsi w latach osiemdziesiątych XX wieku zwracali uwagę na to zjawisko socjologowie. Ówczesne zainteresowanie socjologii strefami kontaktu i wpływami innych nauk wynikało z metodologiczno-teoretycznej autorefleksji charakterystycznej dla tej dziedziny wiedzy. Ostatecznie w latach dziewięćdziesiątych. Marian Kempny określił nową rolę antropologii wobec innych nauk, charakteryzując ją jako „metakategorię mediującą pomiędzy makroprocesami a ludzkimi działaniami”. Miało to prowadzić do kulturalizacji teorii społecznych. Również antropologowie zwracali uwagę na istotę zmian, które przynoszą poważne wyzwanie metodologiczne nowej socjologii. Jak zauważa Clifford Geerzt, antropologizacja socjologii skutkowała radykalnymi zmianami w wyobraźni socjologicznej: „badacze nauk społecznych, właśnie uwolnieni, i to niezupełnie, od marzeń o fizyce społecznej – odkrywaniu praw, unifikacji nauki, operacjonalizmie itp. […], jeśli zamierzają opracować systemy analiz, w których zasadniczą rolę będą odgrywały takie pojęcia, jak postępowanie według reguł, konstruowanie przedstawień czy formułowanie intencji zamiast koncepcji wyodrębnienia przyczyny, ustalenia zmiennej, pomiaru sił czy zdefiniowania funkcji – będą potrzebowali pomocy tych, którzy są bardziej niż oni oswojeni z takimi pojęciami” 1 . Jeśli bowiem potraktować świat jako miejsce zaistnienia wielu „dających się czytać” tekstów, jak czyni to Geertz, adekwatne do ich interpretacji pojęcia takie, jak spójność, intertekstualność, intencja, odniesienie są bezradne wobec zagadnień pozostających wcześniej w obszarze zainteresowań socjologii takich, jak działania czy instytucje: „postrzeganie społecznych instytucji, zwyczajów i przemian jako, w pewnym sensie, 1 Clliford Geertz, Wiedza lokalna. Dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej, Wyd. UJ, Kraków 2005, s. 33.
Justyna Laskowska-Otwinowska – Realizacja projektów animacyjnych jako nowy przedmiot badań... 153 «dających się czytać» zmienia cały sens tego, czym jest interpretacja, i kieruje ku zabiegom bliższym czynności tłumacza, egzegety czy ikonografa niż posługiwaniu się tekstem, analizie danych, przeprowadzaniu ankiet” 2 . Wydana w 2009 roku pod znamiennym tytułem Zanikające granice. Antropologizacja nauki i jej dyskursów książka pod redakcją antropologów: Sławomira Sikory i Adama Pomiecińskiego 3 to zbiór artykułów omawiających wpływ antropologii na dziedziny takie, jak nauki polityczne, filmoznawstwo, językoznawstwo, nauki o zarządzaniu, badania Internetu czy sztuki. Jeden z jej autorów, Tarzycjusz Buliński, do najbardziej współcześnie rozpowszechnionych w innych naukach zagadnień antropologicznych, obok różnorodnych koncepcji kultury 4 , zalicza również: kontekstowość rozumianą jako zalecenie uhistorycznienia badań i uwzględnienia w nich perspektywy podmiotowej; refleksyjność, czyli namysł nad procesem badawczym lub podmiotem poznającym; konkretność, będącą zaleceniem studiowania małych jednostek badawczych, nasycenie ich szczegółami oraz całościowość – ujęcie systemowe 5 . W zapożyczających dziedzinach następuje proces rozczłonkowania tych pojęć, stanowiących w antropologii spójny zbiór: „Można rzec, że pożyczane fragmenty są dekontekstualizowane, pozbawione swej antropologiczności. […] A zatem istota antropologizacji nie polega na «rozszerzeniu» antropologii na inne dyscypliny, lecz na twórczym, a równocześnie wybiórczym, czerpaniu z antropologii” 6 . Wzajemne wpływanie na siebie różnych dziedzin nauki nie jest zjawiskiem nowym. Dochodzi do niego często w momentach kolejnych zmian ogólnego paradygmatu naukowego. Również aktualnie, jak twierdzi Katarzyna Kaniowska, „widać coraz wyraźniejsze sygnały przekraczania ram wyznaczanych poznaniu przez postmodernistyczną refleksję i poszukiwanie nowego sposobu poznania” 7 . Z innej perspektywy problem ten opisują Pomieciński i Sikora. Już na początku swoich rozważań autorzy stawiają pytanie, inspirowane cytowanym tekstem Geertza, o „niestabilności w obrębie nauk społecznych” 8 : „Czy nauka jest szczególnym rodzajem bricolage'u, który kreujemy w zależności od doraźnych potrzeb i uzusu?” 9 . Odpowiedź na to pytanie, zdaniem autorów, powinna być twierdząca: przekraczanie granic, czy choćby ich rozchwianie, zarówno w nauce, jak i w kulturze, jest według nich stanem permanentnym . Niemniej, obserwując na przykład przenikanie się antropologii i filmoznawstwa, badacze odnajdują również nowy rodzaj doświadczenia naukowego, „nowy język” służący do jego opisu 11 : „Jeśli spojrzeć na wiedzę, nie jak na kanon prawd objawionych […], a takie spojrzenie staje się coraz bardziej anachroniczne, lecz raczej jako na płaszczyznę pragmatycznych rozwiązań, fluktuujących relacji i ustaleń, uzależnionych od różnych punktów widzenia, to można by być może uznać, że dziś […] idzie raczej o uwrażliwienie na owe «miejsca» niż o serwowanie jasnych 2 Zob. tamże, s. 40. 3 Zanikające granice. Antropologizacja nauki i jej dyskursów, pod red. A. Pomiecińskiego, S. Sikory, Biblioteka Telgte, Poznań 2009. 4 Autor ukazuje w swojej pracy szerokie horyzonty rozumienia kultury w antropologii. Zob. T. Buliński, Czym jest antropologizacja nauk, [w:] Zanikające granice…, s. 265-266. 5 Zob. tamże, s. 271-272. 6 Zob. tamże, s. 275. 7 K. Kaniowska, Heurystyczna wartość wiedzy antropologicznej, [w:] Zanikające granice…, s. 22. 8 C. Geertz, Gatunki zmącone (Nowe konfiguracja myśli społecznej), tłum. Z. Łapiński, Teksty Drugie, 1990, nr 2. 9 A. Pomieciński, S. Sikora, Antropologia: ogród o rozwidlających się ścieżkach. Wprowadzenie, [w:] Zanikające granice…, s. 13. 10 Zob. tamże, s. 12. 11 Zob. S. Sikora, Odwrócone spojrzenie albo antropologizacja antropologii, [w:] Zanikające granice…, s. 79.
- Page 102 and 103: Magdalena Grenda - Teatr przekroczo
- Page 104 and 105: Magdalena Grenda - Teatr przekroczo
- Page 106 and 107: Małgorzata Gruchoła - Służba sp
- Page 108 and 109: Małgorzata Gruchoła - Służba sp
- Page 110 and 111: Małgorzata Gruchoła - Służba sp
- Page 112 and 113: Małgorzata Gruchoła - Służba sp
- Page 114 and 115: Małgorzata Gruchoła - Służba sp
- Page 116 and 117: Małgorzata Gruchoła - Służba sp
- Page 118 and 119: Małgorzata Gruchoła - Służba sp
- Page 120 and 121: Małgorzata Gruchoła - Służba sp
- Page 122 and 123: Małgorzata Gruchoła - Służba sp
- Page 124 and 125: Małgorzata Gruchoła - Służba sp
- Page 126 and 127: Elżbieta Alina Jakimik - Kultura r
- Page 128 and 129: Elżbieta Alina Jakimik - Kultura r
- Page 130 and 131: Elżbieta Alina Jakimik - Kultura r
- Page 132 and 133: Marcin Kowalczyk - Profanacje, detr
- Page 134 and 135: Marcin Kowalczyk - Profanacje, detr
- Page 136 and 137: Marcin Kowalczyk - Profanacje, detr
- Page 138 and 139: Marcin Kowalczyk - Profanacje, detr
- Page 140 and 141: Adriana Kunka - Język w polskiej d
- Page 142 and 143: Adriana Kunka - Język w polskiej d
- Page 144 and 145: Adriana Kunka - Język w polskiej d
- Page 146 and 147: Adriana Kunka - Język w polskiej d
- Page 148 and 149: Adriana Kunka - Język w polskiej d
- Page 150 and 151: Adriana Kunka - Język w polskiej d
- Page 154 and 155: Justyna Laskowska-Otwinowska - Real
- Page 156 and 157: Justyna Laskowska-Otwinowska - Real
- Page 158 and 159: Tomasz Misiak - Muzyka a dźwięk.
- Page 160 and 161: Tomasz Misiak - Muzyka a dźwięk.
- Page 162 and 163: Tomasz Misiak - Muzyka a dźwięk.
- Page 164 and 165: Włodzimierz Moch - Przyjaźń mię
- Page 166 and 167: Włodzimierz Moch - Przyjaźń mię
- Page 168 and 169: Włodzimierz Moch - Przyjaźń mię
- Page 170 and 171: Włodzimierz Moch - Przyjaźń mię
- Page 172 and 173: Włodzimierz Moch - Przyjaźń mię
- Page 174 and 175: Włodzimierz Moch - Przyjaźń mię
- Page 176 and 177: Grzegorz Pańkowski - Konstanty Sie
- Page 178 and 179: Grzegorz Pańkowski - Konstanty Sie
- Page 180 and 181: Grzegorz Pańkowski - Konstanty Sie
- Page 182 and 183: Magdalena Parus-Jaskułowska - Kons
- Page 184 and 185: Magdalena Parus-Jaskułowska - Kons
- Page 186 and 187: Magdalena Parus-Jaskułowska - Kons
- Page 188 and 189: Magdalena Parus-Jaskułowska - Kons
- Page 190 and 191: Magdalena Parus-Jaskułowska - Kons
- Page 192 and 193: Magdalena Parus-Jaskułowska - Kons
- Page 194 and 195: Magdalena Parus-Jaskułowska - Kons
- Page 196 and 197: Magdalena Parus-Jaskułowska - Kons
- Page 198 and 199: Magdalena Parus-Jaskułowska - Kons
- Page 200 and 201: Beata Popczyk-Szczęsna - Dramaturg
Justyna Laskowska-Otwinowska – Realizacja projektów animacyjnych jako nowy przedmiot badań...<br />
Justyna Laskowska-Otwinowska<br />
152<br />
Realizacja projektów animacyjnych jako nowy<br />
przedmiot badań kulturowych i społecznych<br />
Pośród współczesnych zjawisk kultury coraz szerzej dyskutowany jest fakt czerpania<br />
przez różne gałęzie nauki, sztuki oraz niektóre dziedziny życia społecznego inspiracji<br />
z doświadczeń antropologii. W przypadku nauki mówi się wręcz o antropologizacji<br />
polegającej na przejmowaniu przez inne dyscypliny pojęć i zaleceń metodologicznych<br />
obowiązujących w antropologii. Bodaj jako pierwsi w latach osiemdziesiątych XX wieku<br />
zwracali uwagę na to zjawisko socjologowie. Ówczesne zainteresowanie socjologii strefami<br />
kontaktu i wpływami innych nauk wynikało z metodologiczno-teoretycznej autorefleksji<br />
charakterystycznej dla tej dziedziny wiedzy. Ostatecznie w latach dziewięćdziesiątych.<br />
Marian Kempny określił nową rolę antropologii wobec innych nauk, charakteryzując<br />
ją jako „metakategorię mediującą pomiędzy makroprocesami a ludzkimi działaniami”.<br />
Miało to prowadzić do kulturalizacji teorii społecznych.<br />
Również antropologowie zwracali uwagę na istotę zmian, które przynoszą poważne<br />
wyzwanie metodologiczne nowej socjologii. Jak zauważa Clifford Geerzt,<br />
antropologizacja socjologii skutkowała radykalnymi zmianami w wyobraźni socjologicznej:<br />
„badacze nauk społecznych, właśnie uwolnieni, i to niezupełnie, od marzeń<br />
o fizyce społecznej – odkrywaniu praw, unifikacji nauki, operacjonalizmie itp.<br />
[…], jeśli zamierzają opracować systemy analiz, w których zasadniczą rolę będą<br />
odgrywały takie pojęcia, jak postępowanie według reguł, konstruowanie przedstawień<br />
czy formułowanie intencji zamiast koncepcji wyodrębnienia przyczyny, ustalenia<br />
zmiennej, pomiaru sił czy zdefiniowania funkcji – będą potrzebowali pomocy<br />
tych, którzy są bardziej niż oni oswojeni z takimi pojęciami” 1 . Jeśli bowiem potraktować<br />
świat jako miejsce zaistnienia wielu „dających się czytać” tekstów, jak<br />
czyni to Geertz, adekwatne do ich interpretacji pojęcia takie, jak spójność, intertekstualność,<br />
intencja, odniesienie są bezradne wobec zagadnień pozostających<br />
wcześniej w obszarze zainteresowań socjologii takich, jak działania czy instytucje:<br />
„postrzeganie społecznych instytucji, zwyczajów i przemian jako, w pewnym sensie,<br />
1<br />
Clliford Geertz, <strong>Wiedza</strong> lokalna. Dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej, Wyd. UJ,<br />
Kraków 2005, s. 33.
Change language