Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Adriana Kunka – Język w polskiej dramaturgii współczesnej na przykładzie „Spuścizny”...
Adriana Kunka
140
Język w polskiej dramaturgii współczesnej
na przykładzie „Spuścizny” Ireneusza Kozioła
Wreferacie posłużę się przykładem dramatu Spuścizna Ireneusza Kozioła 1 ,
analizując jego warstwę językową pod kątem dramaturgicznej funkcji
umożliwiającej penetrację psychologiczną postaci. Wskażę też na różne
poziomy scenicznego wykorzystania języka, jego walorów literackich w kontekście
inspiracji aktualizowanych przez twórców. Zmierzam do pokazania, że umiejętne
gospodarowanie słowem scenicznym stwarza nowej sztuce dramaturgicznej szansę
sprostania wyzwaniom sytuacji, w których granice między „normą”, a „patologią”
ulegają rozmyciu.
„Sztuka zaczyna się od końca, czyli chwilę po śmierci Starszego Pana. Od następnej
sceny dowiadujemy się, jak i dlaczego do tej śmierci doszło” – pisze Jagoda Hernik-Spalińska.
Zwraca uwagę na linearny sposób odczytu tekstu, że oto Starszy Pan
współżył w obecności swojej żony i syna z synową, a następnie z wnuczką. „Nie będąc
w stanie ani zaprotestować, ani wytrzymać tej sytuacji, Starsza Pani popełnia samobójstwo,
po jej pogrzebie dzieci zabijają Starszego Pana.” 2 . Po śmierci Starszego Pana
wydarza się jednak wiele w dramacie naszych bohaterów, toteż takie streszczenie
uznać należy za niewystarczające. Aby właściwie streścić tekst sztuki, jego wymowę
i jednocześnie określić jego dramaturgiczną strukturę, zwrócić należy uwagę na cechę
charakterystyczną utworu, mianowicie na fakt, że w Spuściźnie, autor rysuje nam perspektywę
istnienia dwóch równoległych światów wyobrażeniowych. W recenzjach dramatu
3 i zielonogórskiego przedstawienia 4 przebija wyraz jednostronnego, linearnego
1
Ireneusz Kozioł, Spuścizna, Dialog, nr 1, 2005.
2
Jagoda Hernik Spalińska, Wieczór z pedofilem, Dialog, nr 1, 2005, s. 30.
3
Jagoda Hernik Spalińska, Wieczór z pedofilem, Dialog, nr 1, 2005.
Justyna Jaworska, Cień Taty, Dialog, nr 2, 2005.
Dorota Żuberek, Tyran czy podrywacz, Gazeta Wyborcza – Zielona Góra, 27.03.2006.
Joanna Kapica-Curzytek, Bierni wobec nieszczęścia, Akademickie Radio Index, Zielona Góra, 27.03.2006.
Danuta Piekarska, Zaszyte uczucia, Gazeta Lubuska, Zielona Góra 04. 04. 2006.
Anna Agnieszka Wójcik, Lepkie macki przeszłości, Miesięcznik Puls, Zielona Góra 02.05.2006.
4
Prapremiera Spuścizny odbyła się na deskach Lubuskiego Teatru w Zielonej Górze, reż. Piotr
Łazarkiewicz, 24.03.2006.