Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Elżbieta Alina Jakimik – Kultura romska – monolit czy różnorodność?
127
Zastanawiający jest fakt, że ludy, które znacznie wcześniej przybyły do Europy,
zachowały w swej pamięci historycznej możliwe do odtworzenia fakty i imiona
swych przywódców. Potwierdza to jedynie fakt, że Cyganie nie przybyli jako agresorzy,
lecz prawdopodobnie jako uchodźcy. Dla współczesnego badacza pozostaje
temat nadal otwarty.
Języki cygańskie, pomimo wielu zapożyczeń, są zbliżone do dialektów pendżabskich,
hindi, urdu oraz zachowały wyrazy sanskryckie. Lingwiści, badając język i zapożyczenia,
wyznaczali hipotetyczne szlaki wędrówek Cyganów od północno-zachodnich
Indii do Europy. Ta część hipotezy niekoniecznie musi być słuszna, ponieważ
na pograniczu Azji i Europy przemieszczały się różne grupy nomadyczne
i dyfuzja lingwistyczna mogła następować poza granicami krajów ich wyjścia. Nie
utrwalił się żaden z dialektów cygańskich, który mógłby posłużyć jako wzorzec
wspólnego języka cygańskiego. Należy się zgodzić z poglądem, że etos cygański zaistniał
dopiero w Europie znacznie później niż faktyczne przybycie Cyganów do Europy.
Poszczególne dialekty, tradycje kształtowały się jako kompilacja kultury i języka
krajów dłuższego pobytu i elementów nabytych „po drodze”. Istnieje podobieństwo
tego zjawiska podobne chociażby do języków słowiańskich, gdzie zachowane
słowa nie są nośnikami tych samych znaczeń.
To, co kiedyś stanowiło element pożądany, celem utrzymania wzajemnej izolacji
pomiędzy poszczególnymi grupami, okazało się przeszkodą w próbach integracji
między cygańskiej.
Współcześnie podejmowane próby przez lingwistów działaczy cygańskich przypominały
trochę ideę twórcy esperanto Ludwika Zamenhofa. Żadna z tych prób nie
zakończyła się powodzeniem. Na to nakłada się jeszcze fakt, że języki cygańskie nie
posiadały swojego zapisu, nie zachowały się więc zapisane teksty w tym języku
mogące służyć jako wzorzec do badań porównawczych. Nawet teksty pieśni, baśni
i podań ulegały ciągłej modyfikacji i uwspółcześnieniu.
Te dwa poprzednie elementy można by było uznać jako częściowe potwierdzenie,
że praojczyzną Cyganów były Indie. W odróżnieniu od Żydów, dla których wspólną
cechą jest religia i ona to świadczy o ich tożsamości, Cyganie takiej wspólnej religii
nie posiadają. W zasadzie są wyznawcami religii społeczeństw większościowych,
wśród których żyją.
Współcześnie zdarza się, że są wyznawcami wyznań mniejszościowych stanowiące
jednak jakby odłam religii krajów, w którym przebywają. Pomimo różnych
wpływów, Cyganie swoją religijność ograniczają do wiary monoteistycznej i nie rozszerzają
tej swojej świadomości o takie pojęcia jak piekło, niebo etc. Można przyjąć,
że, według wierzeń cygańskich, Bóg (Deweł) jest to bóstwo wszechmogące, mające
wpływy na losy jednostek.
W Polsce religijność Cyganów ogranicza się w zasadzie do chrztu, pogrzebu i w ostatnim
czasie sporadycznie zawieranych małżeństw kościelnych lub też przystępowania
młodych Cyganów do I Komunii Świętej.
Nie pozostały więc żadne nawet śladowe cechy politeizmu indyjskiego ani też
nawet śladowe wpływy buddyzmu, hinduizmu czy braminizmu.
Żyjąca współcześnie w Indiach społeczność ludu Bandżara utożsamia się z europejskimi
Cyganami i akceptowana jest przez międzynarodowe organizacje cygańskie.
Hipotetycznie jest jakby kontynuacją związków Cyganów z ich domniemaną praojczyzną.
Nakładając na to hipotezy wysunięte przez Jana Kochanowskiego, Vania de
Gila w swojej książce Mówimy po romsku próbuje udowodnić, że przodkami Cyganów
byli Radżputowie (kasta rycerzy). Mogłyby być świadectwem takiego pochodzenia