Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Elżbieta Alina Jakimik – Kultura romska – monolit czy różnorodność?
125
Elżbieta Alina Jakimik
Kultura romska
– monolit czy różnorodność?
Uważa się, że Cyganie 1 posługują się odmianami języka romani i właśnie to
jest wyznacznikiem ich przynależności. Ta teoria znajduje potwierdzenie,
ale tylko w odniesieniu do niektórych grup. Szukanie jednoznacznych dowodów
na pochodzenie Cyganów nie sprawdza się w przypadku takich grup, jak
Luli, Domari, Bosza, względnie Jatów.
Typ urody, koczowniczy tryb życia i nawet wykonywane profesje, nie stanowią
o wspólnocie etnicznej. Wykonywane zawody wynikają niejednokrotnie z niszy zawodowej,
możliwej do zagospodarowania przez koczowników. Z dokumentów pisanych
przytaczany jest poemat Firdausiego Szach Name Księga Królów jako informacja
o wyruszeniu narodu Luli z Indii do Persji. Poemat ten poza wartościami literackimi
nie może spełniać roli dokumentu historycznego.
W oparciu o literaturę zacytuję wybrane fragmenty mówiące o przypuszczeniach
indyjskiego pochodzenia Cyganów.
Lp Indyjska geneza Cyganów Autor
1. „Nie wiemy, co sprawiło, że przed tysiącem lat wywędrowali Cyganie z Indii.
I Cyganie nie domyślają się nawet, czemu mają zawdzięczać to zamierzchłe,
pierwsze wyruszenie dre Romano drom – w cygańską drogę.” 2
2. „Wśród wielu legend i podań dotyczących Cyganów i ich pochodzenia najczęściej
powtarza się wersja o ich pochodzeniu z Egiptu. Niekoniecznie – wszędzie
mówili przecież, że wywodzą się z Małego Egiptu. Szli do Europy z Indii
przez Azję Mniejszą i Grecję, a w średniowieczu zwano Małym Egiptem trzy
różne krainy właśnie w Azji Mniejszej i Grecji. Nieporozumieniem było traktowanie
ich jako dzieci Egiptu, ale relacje cygańskie o Małym Egipcie nie musiały
być kłamstwem, wskazywać mogły tylko – zgodnie z prawdą – na Azję
Mniejszą i Grecję jako na etapy cygańskiej drogi z Indii.” 3
Jerzy
Ficowski
Jerzy
Ficowski
1
Dla zachowania poprawności politycznej należałoby stosować nazwy Romowie i Sinti, jednak celem
czytelniejszego określenia przedmiotu referatu będzie używana historycznie i tradycyjnie przyjęta nazwa
Cyganie. W języku polskim pozytywne i negatywne konotacje tej nazwy się równoważą, a dla wielu ludzi
brzmi ona neutralnie. Dodatkowym argumentem za jej stosowaniem jest fakt, że w dokumentach źródłowych,
które posłużą za podstawę referatu, tę grupę mniejszościową nazywa się Cyganami.
2
J. Ficowski, Cyganie polscy, Warszawa 1953, s.18.
3
J. Ficowski, Cyganie na polskich drogach, Kraków-Wrocław 1985, s. 10-13.