Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Małgorzata Gruchoła – Służba społeczna czy biznes? – granice etyki dziennikarskiej...
119
Wśród Polaków dominuje przekonanie, że dziennikarze bardziej niż politycy służą
społeczeństwu (24% – 1996 rok, 36% – 2002, 40% – 2006). Tylko co dwudziesty badany
(5%) uważa, że lepiej z tego zadania wywiązują się politycy. Jednocześnie niemal
połowa zarzuca brak dbałości i jednym, i drugim.
Jak wynika z powyższych sondaży, w ciągu ostatnich lat poprawiło się społeczne postrzeganie
środowiska dziennikarskiego. Z 24% w 1996 do 40% w 2006 roku wzrosła
liczba osób dostrzegających dbałość dziennikarzy o interesy społeczeństwa. To, że na
tle polityków dziennikarze oceniani są lepiej niż w poprzednich sondażach, nie oznacza
jednak, że ich troska o interes publiczny jest bardziej doceniana w sposób bezwzględny.
Może to bowiem wynikać z pogorszenia się opinii o politykach 60 .
Jednym z najważniejszych zadań dziennikarzy jest realizowanie idei „oświecenia
publicznego”, tzn. dostarczanie informacji, ich analizowanie i komentowanie. Informacyjna,
a zwłaszcza edukacyjna rola mediów nabrała szczególnego znaczenia
w okresie przemian ustrojowych. Działania dziennikarzy w tej sferze miały i mają
decydujące znaczenie dla zrozumienia przez społeczeństwo procesów zachodzących
w kraju, ponadto mogą przyczynić się do akceptacji bądź odrzucenia reform 61 .
Źródło: Centrum Badania Opinii Społecznej, Społeczna rola dziennikarzy, BS/110/108/96, Warszawa 1996, s. 6.
Niemal dwie trzecie (62%) badanych uważa, że dziennikarze potrafią w wystarczającym
stopniu wyjaśniać to, co dzieje się w kraju. Przeciwnego zdania jest 29% respondentów.
Niedostateczne wyjaśnianie procesu reform zarzucają im przede wszystkim
osoby z wyższym wykształceniem, mieszkańcy dużych miast oraz badani deklarujący lewicowe
poglądy polityczne. Działanie dziennikarzy w tym zakresie szczególnie pozytywnie
oceniają najmłodsi badani (do 24 roku życia) oraz mieszkańcy małych miast (do
20 tys. ludności). Większość ankietowanych sądzi, że obraz transformacji ustrojowej w Polsce
kreowany przez dziennikarzy jest wyważony, a tym samym bliski rzeczywistości.
Przeważa (69% ) przekonanie, że dziennikarze przedstawiają w równym stopniu zarówno
pozytywne, jak i negatywne strony reform. Wśród pozostałych ankietowanych więcej
zwolenników jest zdania, że dziennikarze skupiają uwagę przede wszystkim na złych stronach
reform (13%) niż opinia, że idealizują sytuację w kraju (5%). W opinii większości respondentów
dziennikarze dobrze wywiązują się ze swoich obowiązków 63 .
Niezależnie od tego, czy pracę dziennikarzy traktuje się jako służbę społeczną, czy
też jak każdy inny zawód – sposób jego wykonywania może podlegać ocenie zarówno,
jeśli chodzi o kryteria zawodowe, jak i etyczne. Nasuwa się pytanie: jaki portret zbiorowy
środowiska dziennikarskiego funkcjonuje w społecznej świadomości?
60
Centrum Badania Opinii Społecznej, Oceny pracy dziennikarzy – komunikat z badań,
BS/179/2006, Warszawa 2006, s. 2; Centrum Badania Opinii Społecznej, Jacy…, s. 5.
61
Centrum Badania Opinii Społecznej, Społeczna..., s. 6.
62
Op. cit., s. 7.
63
Op. cit., s. 8.