Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Małgorzata Gruchoła – Służba społeczna czy biznes? – granice etyki dziennikarskiej...
116
pojawiające się normy w kodeksach etyki dziennikarskiej na całym świecie. Swoisty,
syntetyczny kodeks zawiera następujące zasady:
– odpowiedzialność wobec opinii publicznej,
– prawdziwość informacji,
– rzetelność zbierania i prezentacji informacji,
– wiarygodność źródła,
– obrona wolności słowa i przekonań,
– zakaz dyskryminacji,
– nieprzekupność i nie uleganie naciskom,
– szacunek dla życia,
– promowanie idei solidarności między-ludzkiej,
– obrona demokracji,
– unikanie niepotrzebnego ranienia ludzi”. 50
Z kodeksami etyki dziennikarskiej wiąże się kilka fundamentalnych problemów.
Podstawowe brzmią:
– skoro jest tak wiele różnych kodeksów, to nie można mówić o jednym właściwym,
powszechnym, obowiązującym wszystkich,
– dlaczego takie same normy etyczne nie obejmują wszystkich dziennikarzy?
– czy normy zawarte w kodeksach są specyficznymi normami zawodowymi, czy normami
obowiązującymi bezwzględnie, w każdej sytuacji niezależnie od miejsca i czasu?
– dlaczego normy są takie, a nie inne? Czyli: co jest ich podstawą? Czy można uzasadnić
ich słuszność?
– kto ustala normy etyki dziennikarskiej?
– czy kodeksy ograniczają suwerenności dziennikarzy, sprzyjają autocenzurze
i w efekcie godzą w wolności słowa? 51 .
Tego typu pytań można postawić znaczenie więcej.
Jakie nasuwają się wnioski? Zdaniem J. Pleszczyńskiego kodeksy:
– służą bardziej autopromocji mediów i dziennikarzy niż pomagają w rozwiązywaniu
prawdziwych problemów etycznych,
– nie uregulują wszystkich sytuacji występujących w praktyce,
– traktują media i dziennikarstwo jako homogeniczne instytucje i środowiska, nie
dostrzegając ich ogromnego zróżnicowania,
– nie uwzględniają filozoficznych aspektów pojęć, którymi operują, a więc są podatne
na prawie dowolną interpretację,
– nie uwzględniają – i nie mogą uwzględniać – skomplikowanej siatki zależności
związanych z mediami i dziennikarstwem,
– odnoszą się do jakiegoś idealnego, a nie rzeczywistego dziennikarstwa, czyli
są mało adekwatne do swego przedmiotu 52 .
Praktyka dowodzi, że dziennikarskie kodeksy etyczne (obyczajowe) są martwe:
środowisko dziennikarskie ich nie zna lub je ignoruje.
Nasuwa się kolejne pytanie: czy zawód dziennikarza postrzegany jest tak samo, jak
wiele innych, których uprawianie służy przede wszystkim zdobywaniu środków utrzymania
czy też jako profesja szczególna, wiążąca się nie tylko z pracą zarobkową, ale także
pełnieniem misji społecznej? Czy dziennikarz, wykonując swoją pracę, równocześnie
służy społeczeństwu?
50
Pleszczyński, Etyka…, s. 111.
51
Op. cit., s. 118.
52
Op. cit., s. 119.