Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Małgorzata Gruchoła – Służba społeczna czy biznes? – granice etyki dziennikarskiej...
114
w tym zakresie może odnosić się do wypadków ujawnienia faktów z życia osobistego
i rodzinnego, nadużywania uzyskanych informacji, zbierania w drodze prywatnych
wywiadów informacji i ocen ze sfery intymności, aby je opublikować lub
w inny sposób rozgłaszać. Jednocześnie sfera uczuciowa związana z kultem pamięci
osoby najbliższej lub przynależności do danej płci może stanowić przedmiot
ochrony prawnej.
Ochrony może żądać nie tylko ten, czyje dobro zostało naruszone działaniem, ale
także osoba, której dobra osobiste zostały jedynie zagrożone naruszeniem. Przepis
art. 24 k.c. chroni zarówno przed naruszeniem, jak i zagrożeniem bezprawnym 44 .
Granice etyki dziennikarskiej w świetle kodeksów etycznych
Na świecie istnieją tysiące kodeksów etyki dziennikarskiej. Niektóre z nich są
kodeksami stowarzyszeń dziennikarskich, inne konkretnych nadawców. W Polsce
zasady etyczne w dziennikarstwie określają następujące dokumenty:
– „Karta Etyczna Mediów” opracowana z inicjatywy Stowarzyszenia Dziennikarzy
Polskich, podpisana w 1995 roku przez przedstawicieli organizacji dziennikarskich,
wydawców prasy, producentów oraz nadawców telewizyjnych i radiowych
tworzących Konferencję Mediów Polskich,
– „Dziennikarski Kodeks Obyczajowy” przyjęty przez członków Konferencji
Mediów Polskich,
– „Kodeks Etyki Dziennikarskiej” przyjęty przez Stowarzyszenie Dziennikarzy
Polskich (SDP),
– „Dziennikarski Kodeks Obyczajowy” (kodeks etyki dziennikarzy) przyjęty
przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej (SDRP) 45 .
Ponadto własnymi, szczegółowymi zasadami etycznymi dysponuje dwóch nadawców
publicznych, a Izba Wydawców Prasy – kodeksem dobrych praktyk. Są to:
– Zasady etyki zawodowej w Polskim Radiu – Spółce Akcyjnej. Dotyczą one
działalności programowej Polskiego Radia i obowiązują pracowników oraz współpracowników
tego nadawcy, a także współpracujące z nim firmy.
– Zasady etyczne dziennikarstwa w telewizji publicznej (informacja, publicystyka,
dokument). Obowiązują od 1996 r. i dotyczą pracowników oraz współpracowników
Telewizji Polskiej 46 .
Jedynym z nich, dość powierzchnie akceptowanym, choć wciąż mało znanym
w środowisku dziennikarskim, jest „Karta Etyczna Mediów”. Dziennikarze zobowiązali
się w swojej pracy kierować następującymi zasadami:
1. Zasadą prawdy – dokładać wszelkich starań, aby przekazywane informacje
były zgodne z prawdą, sumiennie i bez zniekształceń relacjonować fakty w ich właściwym
kontekście, a w razie rozpowszechnienia błędnej informacji niezwłocznie
dokonać sprostowania.
2. Zasadą obiektywizmu – przedstawiać rzeczywistość niezależnie od swoich
44
Op. cit., s. 320. Według orzecznictwa bezprawne jest zachowanie sprzeczne z normami prawa lub
zasadami współżycia społecznego bez względu na winę, a nawet świadomość sprawcy. Bezprawność
czynu naruszającego dobro osobiste domniemywa się. Wynika stąd, że ten, kto naruszył dane dobro, broniąc
się przed roszczeniami uprawnionego, musi wykazać, iż działanie jego nie było bezprawne.
45
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, Informacja na temat istniejącego w Polsce systemu
ochrony etyki dziennikarskiej, KRRiT, Warszawa 2006, s. 2-3.
46
Op. cit., s. 2.