Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Magdalena Grenda – Teatr przekroczonych granic. Teatr Usta-Usta
102
Warty, poznańskie kluby, poznańskie mosty oraz szeroko pojęta przestrzeń wirtualna
– Internet, fale radiowe, sieć telefoniczna.
Praktycznie każde przedsięwzięcie grupy stanowi egzemplifikację wielopoziomowego
dialogu z przestrzenią i to szczególnie z przestrzenią miejską oraz z poszukiwaniem
nowych obszarów wirtualnych, jak Internet czy fale radiowe. Nie sposób
w tak krótkim artykule nawet pokrótce omówić całą działalność artystyczną zespołu,
dlatego też posłużę się tylko dwoma ilustracjami.
Driver to pierwszy polski car-play, zainscenizowana dla czterech widzów kameralna
podróż starym, amerykańskim krążownikiem szos, który w późnych godzinach
nocnych przemierza różne punkty miasta, będącego scenerią opowiadanej
historii, która nie tylko rozgrywa się w przestrzeni miejskiej, ale czyni ten obszar tematem
spektaklu. Driver to bowiem opowieść o utraconym mieście. „Dyrektor:
Agencja turystyczna Driver zaprasza na wycieczkę do Miasta Utraconego. Być
może do ostatniego miejsca, gdzie jeszcze cokolwiek istnieje (…) Opowiem wam
o tym, co widziałem i o tym, czego już nie ma, ale wątpię, czy czasu starczy.
Wszystko za szybko się dzieje, nie nadążam. Kto tu trochę pomieszka, przekonuje
się, ze nic nie jest oczywiste. Ulice miasta ciągną się wszędzie i nie ma dwóch jednakowych.
Wystarczy na chwile zamknąć oczy, obrócić się, spojrzeć gdzie indziej,
i oto rzecz, którą mieliśmy przed oczami, nagle znika. Nic nie jest trwałe, nawet
własne myśli. Szukać tego, co przepadło, strata czasu. Co raz znikło, nie wróci” 16 ,
oto fragment scenariusza spektaklu. Driver stanowi rodzaj szczególnego, wielopoziomowego
dialogu między miastem i teatrem. Dzięki eksperymentowaniu z przestrzenią,
aranżowaniu teatralnych sytuacji, wydobywa z kolejnych miejsc miasta
Poznania niespodziewane sensy i znaczenia. Podróż wiekowym automobilem uruchamia
w widzu perspektywę flâneura, który przez okna samochodu smakuje obraz
miasta niby dobrze znanego, a jakże zaskakującego. Spektakl ten jest potwierdzeniem
niespodziewanych i intrygujących komentarzy, odniesień, możliwości, jakie
niesie ze sobą relacja teatr/miasto.
Kolejną produkcją zespołu idącą o krok dalej w teatralnych poszukiwaniach i eksperymentach
z przestrzenią jest interaktywna akcja-słuchowisko Alicja 0-700. Całość
spektaklu rozgrywa się w wirtualnej przestrzeni sieci telefonicznej. Projekt został
zrealizowany przez Wojciecha Wińskiego i zespół 17 podczas Malty w 2005 roku i był
to pierwszy polski (podobnie jak Driver) projekt interaktywny zrealizowany w obszarze
sieci przewodowej. 18 Widz, a raczej współtwórca poprzez wybieranie telefonicznych
klawiszy wnika w głąb historii rozgrywającej się pomiędzy trzema
postaciami: Alicją, Jej bratem oraz Doktorem, tworząc różne scenariusze tej wirtualnej
opowieści, w zależności od wyboru opcji na telefonicznej klawiaturze. W projekcie
tym sama historia neurotycznej bohaterki nie jest tak ciekawa, jak właśnie medium,
z którym widz-słuchacz ma do czynienia. To właśnie ten eksperyment uświadamia
nam, jak płynne i intrygujące są granice wyznaczone na obszarze teatru.
Ekspansja i nieustający rozwój nowych mediów poszerza możliwości sztuki Melpomeny.
Teatr już dawno opuścił budynek teatralny, by obecnie znaleźć się w przestrzeni
wirtualnej takiej, jak Internet 19 , fale radiowe czy sieć telefoniczna, czyniąc obszarem
swoich zainteresowań i poszukiwań nie tekst, nie aktora, ale właśnie samo medium.
16
Scenariusz spektaklu Driver, archiwum autorki artykułu.
17
Scenariusz: Julia Szubert, Jarek Wieła, Kuba Kuba Mokrosiński, Wojtek Wiński, dźwięk: zespół Snowman
18
Od 2008 roku projekt realizowany jest w przestrzeni Internetu, gdzie każdy z nas może włączyć
się do historii „wchodząc” na stronę: www.alicja.sos.pl
19
Zob. T. Miczka, Teatr w Internecie – Internet w teatrze, [w:] Teatr-media-kultura, UŚ, Katowice 2006.