Granice w kulturze - Wiedza i Edukacja

Magdalena Grenda – Teatr przekroczonych granic. Teatr Usta-Usta
100
Wińskiego (byłych aktorów i współtwórców Teatru Biuro Podróży).
Obydwa zespoły teatralne konsekwentnie tworzą projekty o charakterze hybrydycznym,
zestawiając obce sobie dotychczas porządki, tworząc nową formację teatralno-technologiczną.
Wprowadzenie techniki filmowej w strukturę przedstawienia,
użycie animacji obrazu w systemie trójwymiarowym, interaktywność z widzem
wzbudzaną za pomocą internetu, telefonii komórkowej czy fal radiowych, to zaledwie
kilka przykładów wielopostaciowej obecności multimediów i przekraczania granic
różnych dziedzin artystycznej aktywności w Teatrze Usta-Usta.
Zespół zadebiutował w marcu 2000 roku, premierą spektaklu A 10 , opierającym
się na tragicznych przeżyciach Marcina Libera, który podczas wyjazdu na festiwal
teatralny Fringe w Edynburgu, stracił w wypadku samochodowym najbliższego
przyjaciela z Teatru Biuro Podróży, aktora Andrzeja Rzepeckiego.
Podczas dwóch późniejszych festiwali teatralnych Malta, grupa zaprezentowała
kolejne projekty: Sztuczne Oddychanie oraz The Best Off będące efektem współpracy
z Teatrem Porywacze Ciał. 11
Od 2002 roku rozchodzą się artystyczne drogi dwóch twórców teatru. Pod przewodnictwem
Marcina Libera powstaje frakcja 2XU. Wojciech Wiński zostaje liderem
zespołu Usta-Usta Republika.
Wojciech Wiński 12 „ojciec duchowy” poznańskiego Teatru Usta-Usta Republika,
wraz z zespołem przez dziesięć lat twórczych poszukiwań stworzył kilka spektakli,
akcji specjalnych, widowisk plenerowych takich jak: Cadillac, Ambroży, Driver, Alicja
0-700, Ambasada, 777, Miasto za murem, Radioaktywni, System, Aleksandria.
Wszystkie wymienione projekty można zaliczyć do form multimedialnych, hybrydycznych.
Cechą charakterystyczną tej niezwykle ciekawej grupy jest ciągły eksperyment
z przestrzenią. Wpisywanie teatralnego działania w topografię miasta stało się
„marką” zespołu. „«Wrażliwość miejsca» to jeden ze znaków rozpoznawczych, a zarazem
największych atutów poznańskiej grupy. Brak stałej siedziby stał się bowiem
impulsem do oswajania na potrzeby teatru niecodziennych przestrzeni miejskich. Zawilgocone
przestrzenie Centrum Sztuki Współczesnej «Inner Spaces», zakurzony
strych Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, monumentalna bryła zamku cesarskiego
w Poznaniu, podziemny parking, nocny labirynt miejskich ulic, czy przestrzeń
wirtualna to miejsca premierowych prezentacji Republiki Usta-Usta. Ich
specyfika posłużyła za klucz do konstrukcji przedstawień. Odejście od klasycznie
rozumianego pomieszczenia teatralnego sprowokowało wielopoziomowa grę z przestrzenią,
w której poszczególne jej fragmenty zaczęły funkcjonować nie tylko jako
elementy scenografii, ale także jako osoby dramatu” 13 .
W niniejszym akapicie pokrótce zastanowię się nad relacją przestrzeni teatralnej
w stosunku do przestrzeni miejskiej, bowiem jak pisze Zygmunt Bauman, „Istnienie
10
Autofobia – tak brzmi pełna nazwa spektaklu, reż. Marcin Liber, premiera MFT Maski, Poznań 2000.
11
The Best Off to opowieść o młodych ludziach egzystujących we współczesnych metropoliach, o ich
problemach, samotności, cywilizacyjnych nałogach, różnego rodzaju fobiach. W projekcie tym skrystalizowała
się już droga twórczych poszukiwań młodych artystów. Widowisko multimedialne The Best Off,
podobnie jak wymienione powyżej spektakle, sytuuje się na pograniczu kilku sztuk. To kompilacja różnych
konwencji i kodów artystycznych filmowych, muzycznych i teatralnych. W projekcie funkcjonują symultanicznie
dwie przestrzenie: sceniczna i wirtualna. Przestrzeń złożona jest z różnorakich tekstów, które
poprzez specyficzne nakładanie się na siebie, burza linearną strukturę odbioru, tworząc coś w rodzaju hipertekstu,
ale do tej kwestii powrócę w dalszej części artykułu.
12
Wojtek Wiński – były aktor gdańskiego Teatru Snów oraz wspominanego poznańskiego Teatru
Biuro Podróży. Z wykształcenia informatyk, co niewątpliwie wpływa na twórcze poszukiwania i teatralne
eksperymenty artysty.
13
http://www.ustausta.pl/