You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
mała ojczyzna<br />
Dzieje Towarzystwa<br />
Miłośników Ziemi <strong>Leżajsk</strong>iej<br />
(ciąg dalszy – część czwarta)<br />
Utworzenie Społecznego Muzeum Regionalnego<br />
w <strong>Leżajsk</strong>u (1982 r.)<br />
Zapewne wielu czytelników będzie zaskoczonych<br />
informacją, że w <strong>Leżajsk</strong>u<br />
było muzeum, ale fakt taki rzeczywiście<br />
miał miejsce.<br />
23 maja 1982 roku w skromnych pomieszczeniach<br />
drewnianego budynku<br />
zwanego „Szpacówką”, położonego przy<br />
ul. Mickiewicza (dziś w tym miejscu wybudowano<br />
budynek ZUS), staraniem Towarzystwa<br />
otwarto Społeczne Muzeum<br />
Rrgionalne. Oddanie do użytku tej placówki<br />
było jedną z ważniejszych uroczystości<br />
obchodzonych Dni <strong>Leżajsk</strong>a. Przybyli<br />
przedstawiciele władz miasta, Towarzystwa<br />
i zainteresowani mieszkańcy <strong>Leżajsk</strong>a.<br />
Przy tej okazji padło wiele ciepłych<br />
słów, życzeń i deklaracji.<br />
Przypomnijmy więc, jakie to przesłanki<br />
złożyły się na uruchomienie tego muzeum,<br />
a raczej izby muzealnej. Cofnijmy<br />
się nieco wstecz.<br />
Marzenia wielu pedagogów i działaczy<br />
kultury o zorganizowanie w <strong>Leżajsk</strong>u<br />
muzeum sięgają okresu przedwojennego,<br />
a później i lat powojennych. Przy innej<br />
okazji napiszę o znanych mi próbach<br />
urzeczywistnienia tego zamysłu.<br />
Po zakończeniu działań wojennych<br />
propozycje te znowu odżyły, ale wszyscy<br />
zdawali sobie sprawę z tego, że ważniejsze<br />
było wówczas zabezpieczenie elementarnego<br />
bytu społecznego (mieszkania,<br />
praca, zaopatrzenie, opieka zdrowotna,<br />
oświata itp.)<br />
Od lat 60. coraz częściej nasilały się<br />
jednak głosy, że mimo iż nie ma muzeum,<br />
to przynajmniej należałoby przystąpić<br />
do gromadzenia różnych dokumentów<br />
i eksponatów dotyczących życia mieszkańców<br />
miasta i powiatu. Z tych też to pobudek,<br />
nowopowstałe Towarzystwo Mi-<br />
łośników Ziemi <strong>Leżajsk</strong>iej, od początku<br />
opowiadało się za potrzebą gromadzenia<br />
różnych zbiorów i za utworzeniem<br />
w przyszłości muzeum. Do społeczeństwa<br />
kierowano wiele apeli, podobnie<br />
jak i do władz miejskich i powiatowych.<br />
Rezultaty tych apeli nie były zbyt wielkie,<br />
ale dzięki pomocy nauczycieli i uczniów<br />
zbierano różne pamiątki eksponowane<br />
później w szkolnych izbach pamięci.<br />
Znaczące zbiory zgromadziła izba pamięci<br />
w Zespole Szkół im. B. Chrobrego<br />
prowadzona przez Ryszarda Górnisiewicza,<br />
nauczyciela i działacza Towarzystwa.<br />
Z czasem narastał problem ogólnomiejski,<br />
gdzie te zbiory gromadzić, segregować,<br />
opisywać i eksponować, czyli zaczęto<br />
wyraźniej mówić o potrzebie szukania<br />
pomieszczeń na magazyny i sale<br />
wystawowe.<br />
Siedziba Muzeum tzw. „Szpacówka”.<br />
Dzisiaj trudno wyliczyć wszystkie propozycje<br />
lokalowe, jakie na ten cel proponowano<br />
i rozważano wspólnie z władzami<br />
miasta. Mówiło się m.in. o dworku przy<br />
ul. Sandomierskiej, o budynku w rynku<br />
po internacie Technikum, o byłej cerkwi,<br />
o jednej z oficyn Dworu Starościńskiego,<br />
Uroczystość otwarcia Muzeum. Od prawej: E. Dziubek – prezes TMZL, H. Grzywna, Z. Dadał,<br />
W. Płoszaj, A. Dręga, S. Socha.<br />
o budynku przy ul. Żwirki i Wigury, o zajeździe<br />
przy ul. Mickiewicza, o Liceum,<br />
o tzw. „Szpacówce” i innych lokalach.<br />
Nikt nie negował potrzeby utworzenia<br />
muzeum, ale zawsze coś było na przeszkodzie,<br />
albo nieuregulowane sprawy<br />
własnościowe, albo np. ważniejsze potrzeby<br />
ogólnomiejskie. Powszechnie znane<br />
były też niedostatki budżetu miejskiego,<br />
a samo Towarzystwo nie posiadało<br />
funduszy na remonty, wyposażenie, zakupy<br />
eksponatów i utrzymanie muzeum.<br />
Aż wreszcie nastał dzień, w którym<br />
Naczelnik Miasta przydzielił w 1982 roku<br />
dwie sale o powierzchni 57 m kw. w budynku<br />
„Szpacówki”. W krótkim czasie lokal<br />
odremontowano, odmalowano, ustawiono<br />
gabloty z eksponatami i… nastąpiło<br />
otwarcie. Powody do zadowolenia były<br />
więc oczywiste.<br />
A teraz słów kilka o samym muzeum.<br />
Oprowadzający gości po muzeum organizator<br />
i kustosz w jednej osobie Ryszard<br />
Górnisiewicz, przedstawił zamiary docelowego<br />
zorganizowania dwóch działów<br />
tj. historycznego i etnograficznego, gdyż<br />
obecna ekspozycja jest tylko wycinkowym<br />
obrazem dziejów miasta i rejonu w okresie<br />
ostatnich wojen światowych. Znajdują<br />
się tu: dokumenty, militaria i fotografie.<br />
Cennym okazem była też oryginalna pieczęć<br />
miasta <strong>Leżajsk</strong>a z 1778 r. ofiarowana<br />
przez doc. Franciszka Kotulę – Honorowego<br />
Obywatela Miasta.<br />
Otwarcie muzeum było też zachętą dla<br />
mieszkańców do przekazywania innych<br />
pamiątek, na które bardzo liczono, a równocześnie<br />
było apelem do władz o szukanie<br />
nowego, bardziej odpowiedniego<br />
obiektu na ten cel.<br />
Potem nastała codzienna rzeczywistość.<br />
Muzeum w stałej ekspozycji zwiedzała<br />
bezpłatnie głównie młodzież szkolna<br />
w oznaczonych dniach i godzinach tygodnia.<br />
Wszystko prowadzone było społecznie.<br />
Niespodziewana przeszkoda…<br />
Po pewnym czasie okazało się, że znajdująca<br />
się obok szkoła podstawowa ma<br />
duży nabór uczniów. Z wyższej konieczności<br />
potrzeba było uruchomić dodatkowe<br />
klasy. Lokal muzeum był najbliżej. Ponieważ<br />
łączenie tych dwóch funkcji stawało<br />
się niemożliwe, dlatego liczono,<br />
że może to będzie sytuacja przejściowa.<br />
Niestety, nic się nie zmieniło. Po czterech<br />
latach muzeum opuściło te pomieszczenia.<br />
Wszystkie zbiory znalazły się w Izbie<br />
Pamięci, Tradycji i Perspektyw w Zespole<br />
Szkół im. B. Chrobrego w <strong>Leżajsk</strong>u.<br />
Kolejne starania o nowy lokal już nigdy<br />
się nie spełniły aż do chwili utworzenia,<br />
staraniem Starostwa Powiatowego<br />
w 2007 roku profesjonalnego Muzeum<br />
Ziemi <strong>Leżajsk</strong>iej w dawnych obiektach<br />
Dworu Starościńskiego. Trzeba więc było<br />
czekać na to wydarzenie ćwierć wieku.<br />
W tym czasie wyrosła nowa grupa społeczników<br />
– regionalistów, którzy nadal<br />
pragną wspierać utworzone muzeum.<br />
Tym razem włożony wysiłek zapewne<br />
nie pójdzie na marne.<br />
Kazimierz Kuźniar<br />
Ps. W następnym numerze omówię<br />
działalność wydawniczą Towarzystwa.
Change language