Ufahamu ubwiri, unga wa mikorosho - cashewnut board of tanzania
Ufahamu ubwiri, unga wa mikorosho - cashewnut board of tanzania Ufahamu ubwiri, unga wa mikorosho - cashewnut board of tanzania
Kupunguza miti (thinning) 4 iliyosongamana na kuacha nafasi ya kutosha kati ya miti, itasaidia kupunguza kuenea kwa ugonjwa. Miti ikiwa katika nafasi ya kutosha, itawezesha hewa kupenya vizuri na kubadili mazingira ili yasiwe mazuri kwa kustawi kwa ugonjwa. 5.2 Kupanda Mikorosho inayovumilia/kuhimili ugonjwa. Ipo baadhi ya mikorosho ambayo inaweza kuhimili mashambulizi ya ugonjwa hata kuweza kutoa mazao bila ya kutumia kinga yoyote. Aina zingine zinaweza kutoa maua na kuzaa kabla ya athari za ugonjwa hata kuweza kukwepa mashambulizi. Hii ni baadhi ya mikorosho bora ambayo hatimaye imepandwa katika eneo moja katika vituo vyetu vyote vya kuendeleza korosho (CDC). Mbegu zinazopatikana toka mashamba hayo ni mbegu bora (polyclonal seed) ambazo zinaweza kuzaa bila madawa, lakini huzaa vizuri zaidi kama mtu atatumia dawa pia. 5.3 Matumizi ya madawa 5.3.1 Dawa ya Salfa (Sulphur) Salfa ndiyo dawa inayotumika kwa wingi zaidi kukinga ugonjwa wa ubwiri unga. Dawa hii ambayo ni ya unga, inapulizwa kwa kutumia mashine maalumu (motorised blower) ya kupulizia dawa km. Maruyama. Kiwango cha gramu 250 kwa mti, kwa mzunguko, ndicho kinapendekezwa. Hivyo basi kwa mizunguko mitano kiasi cha kilo 1.25 cha salfa kwa mti kwa mwaka kinahitajika. 5.3.1.1 Wakati wa kuanza upuliziaji Mpulizo wa kwanza unaanza ambapo karibu asilimia 20 za maua yamejitokeza na wakati sawa, zaidi ya asilimia 5 ya maua hayo tayari yawe yanaonyesha dalili za ugonjwa. Upimaji wa maua ili kujua lini upuliziaji uanze, inasaidia kufanya matumizi sahihi ya dawa, hatimaye faida/pato litakuwa kubwa kwa 5 mkulima. 5.3.1.2 Wakati wa kupulizia dawa Inashauriwa kwamba upuliziaji ufanyike asubuhi na mapema, wakati ambapo kuna umand. Asubuhi, upepo nao huwa hauna nguvu sana na inashauriwa upuliziaji usizidi ya saa 3 asubuhi. Umande unasaidia salfa iweze kunata kwenye majani na maua. Vipindi vifuatavyo, vimependekezwa katika upuliziaji: Siku 14 14 14 21 21 5.3.2 Dawa zingine badala ya salfa. Madawa kadha wa kadha yamefanyiwa utafiti sambamba na salfa. Aina tatu za dawa hizo (waterbased organics), zimependekezwa kwa matumizi ya wakulima, nazo ni Bayfidan, Anvil na Topas. Kiwango cha upuliziaji ni ml 10 - 15 za dawa ndani ya 0.75 - 1.25 za maji kutegemeana na ukubwa wa mti. Vipindi kati ya mipulizo ni wiki tatu (siku 21) na awamu (raundi) 3 zinatosha kwa msimu. Inashauriwa kwamba kutokana na gharama za dawa ya maji, zinafaa zitumike kwenye mikorosho ambayo mkulima ana uhakika wa kutoa zaidi ya kilo 4 baada ya kupulizia. Miti inayotoa chini ya kiasi hicho heri isipuliziwe, vinginevyo italeta hasara. Picha A. Dalili za Ubwiri unga kwenye majani. UTAFITI NA MAENDELEO KANDA YA KUSINI UFAHAMU UBWIRI UNGA WA MIKOROSHO Imetolewa na KITUO CHA UTAFITI, NALIENDELE, S. L. P. 509, MTWARA
Kupunguza miti (thinning) 4 iliyosongamana na kuacha<br />
nafasi ya kutosha kati ya miti, itasaidia kupunguza<br />
kuenea k<strong>wa</strong> ugonj<strong>wa</strong>. Miti iki<strong>wa</strong> katika nafasi ya<br />
kutosha, itawezesha he<strong>wa</strong> kupenya vizuri na kubadili<br />
mazingira ili yasiwe mazuri k<strong>wa</strong> kustawi k<strong>wa</strong> ugonj<strong>wa</strong>.<br />
5.2 Kupanda Mikorosho inayovumilia/kuhimili<br />
ugonj<strong>wa</strong>.<br />
Ipo baadhi ya <strong>mikorosho</strong> ambayo inaweza kuhimili<br />
mashambulizi ya ugonj<strong>wa</strong> hata kuweza kutoa mazao<br />
bila ya kutumia kinga yoyote. Aina zingine zinaweza<br />
kutoa maua na kuzaa kabla ya athari za ugonj<strong>wa</strong> hata<br />
kuweza kukwepa mashambulizi. Hii ni baadhi ya<br />
<strong>mikorosho</strong> bora ambayo hatimaye imepand<strong>wa</strong> katika<br />
eneo moja katika vituo vyetu vyote vya kuendeleza<br />
korosho (CDC). Mbegu zinazopatikana toka mashamba<br />
hayo ni mbegu bora (polyclonal seed) ambazo zinaweza<br />
kuzaa bila mada<strong>wa</strong>, lakini huzaa vizuri zaidi kama mtu<br />
atatumia da<strong>wa</strong> pia.<br />
5.3 Matumizi ya mada<strong>wa</strong><br />
5.3.1 Da<strong>wa</strong> ya Salfa (Sulphur)<br />
Salfa ndiyo da<strong>wa</strong> inayotumika k<strong>wa</strong> wingi zaidi kukinga<br />
ugonj<strong>wa</strong> <strong>wa</strong> <strong>ubwiri</strong> <strong>unga</strong>. Da<strong>wa</strong> hii ambayo ni ya <strong>unga</strong>,<br />
inapuliz<strong>wa</strong> k<strong>wa</strong> kutumia mashine maalumu (motorised<br />
blower) ya kupulizia da<strong>wa</strong> km. Maruyama. Ki<strong>wa</strong>ngo<br />
cha gramu 250 k<strong>wa</strong> mti, k<strong>wa</strong> mzunguko, ndicho<br />
kinapendekez<strong>wa</strong>. Hivyo basi k<strong>wa</strong> mizunguko mitano<br />
kiasi cha kilo 1.25 cha salfa k<strong>wa</strong> mti k<strong>wa</strong> m<strong>wa</strong>ka<br />
kinahitajika.<br />
5.3.1.1 Wakati <strong>wa</strong> kuanza upuliziaji<br />
Mpulizo <strong>wa</strong> k<strong>wa</strong>nza unaanza ambapo karibu asilimia 20<br />
za maua yamejitokeza na <strong>wa</strong>kati sa<strong>wa</strong>, zaidi ya asilimia<br />
5 ya maua hayo tayari yawe yanaonyesha dalili za<br />
ugonj<strong>wa</strong>.<br />
Upimaji <strong>wa</strong> maua ili kujua lini upuliziaji uanze,<br />
inasaidia kufanya matumizi sahihi ya da<strong>wa</strong>, hatimaye<br />
faida/pato litaku<strong>wa</strong> kub<strong>wa</strong> k<strong>wa</strong> 5 mkulima.<br />
5.3.1.2 Wakati <strong>wa</strong> kupulizia da<strong>wa</strong><br />
Inashauri<strong>wa</strong> k<strong>wa</strong>mba upuliziaji ufanyike asubuhi na<br />
mapema, <strong>wa</strong>kati ambapo kuna umand. Asubuhi, upepo<br />
nao hu<strong>wa</strong> hauna nguvu sana na inashauri<strong>wa</strong> upuliziaji<br />
usizidi ya saa 3 asubuhi. Umande unasaidia salfa iweze<br />
kunata kwenye majani na maua.<br />
Vipindi vifuatavyo, vimependekez<strong>wa</strong> katika upuliziaji:<br />
Siku 14 14 14 21 21<br />
5.3.2 Da<strong>wa</strong> zingine badala ya salfa.<br />
Mada<strong>wa</strong> kadha <strong>wa</strong> kadha yamefanyi<strong>wa</strong> utafiti<br />
sambamba na salfa. Aina tatu za da<strong>wa</strong> hizo (<strong>wa</strong>terbased<br />
organics), zimependekez<strong>wa</strong> k<strong>wa</strong> matumizi ya<br />
<strong>wa</strong>kulima, nazo ni Bayfidan, Anvil na Topas.<br />
Ki<strong>wa</strong>ngo cha upuliziaji ni ml 10 - 15 za da<strong>wa</strong> ndani ya<br />
0.75 - 1.25 za maji kutegemeana na ukub<strong>wa</strong> <strong>wa</strong> mti.<br />
Vipindi kati ya mipulizo ni wiki tatu (siku 21) na<br />
a<strong>wa</strong>mu (raundi) 3 zinatosha k<strong>wa</strong> msimu.<br />
Inashauri<strong>wa</strong> k<strong>wa</strong>mba kutokana na gharama za da<strong>wa</strong> ya<br />
maji, zinafaa zitumike kwenye <strong>mikorosho</strong> ambayo<br />
mkulima ana uhakika <strong>wa</strong> kutoa zaidi ya kilo 4 baada ya<br />
kupulizia. Miti inayotoa chini ya kiasi hicho heri<br />
isipuliziwe, vinginevyo italeta hasara.<br />
Picha A. Dalili za Ubwiri <strong>unga</strong> kwenye majani.<br />
UTAFITI NA MAENDELEO<br />
KANDA YA KUSINI<br />
UFAHAMU UBWIRI UNGA WA<br />
MIKOROSHO<br />
Imetole<strong>wa</strong> na<br />
KITUO CHA UTAFITI,<br />
NALIENDELE,<br />
S. L. P. 509,<br />
MTWARA
Change language