Ebrill - Tafod Elai

tafod eláie 

EBRILL 

2013 

Rhif 276 

Pris 80c 

Cychwyn Cymdeithas yr Iaith 

Gymraeg 

Eisteddfod Ysgol Llanhari 

Gwynfor Dafydd gyda’i athrawes Gymraeg, Miss Catrin Rowlands. 

Yn Ysgol Haf y Blaid yn 1962 fe sefydlwyd y Gymdeithas. I 

ddathlu’r 50 mlwyddiant fe ddaeth nifer i Bontarddulais i goffau y 

digwyddiad. Cafodd un o’r sylfaenwyr, Gareth Miles, Graigwen, 

Pontypridd, y fraint o ddadorchuddio plac arbennig a luniwyd gan 

y saer maen, Ieuan Rees. 

S4C yn Penodi 

Pennaeth Datblygu 

Masnachol 

Mae S4C Masnachol wedi cyhoeddi mai David Bryant yw 

Pennaeth Datblygu Masnachol newydd y sianel. Yn gyn Brif 

Swyddog Cyllid gydag Universal Music UK, bydd David yn 

arwain ymdrechion y sianel i chwilio am gyfleoedd masnachol 

newydd. Bydd David yn datblygu prosiectau sy’n cynhyrchu 

elw masnachol i S4C ac sy’n cyd-fynd â gweithgareddau 

darlledu cyhoeddus S4C. 

Mae David Bryant yn dod o Bentre’r Eglwys yn wreiddiol. 

Mae’n gyn ddisgybl Ysgol Gyfun Rhydfelen, ac aeth ymlaen i 

astudio ym Mhrifysgol Nottingham a City University yn 

Llundain. 

Cafwyd diwrnod bendigedig yn Ysgol Llanhari ar Fawrth y 

cyntaf eleni gyda gweithgareddau rhynglysol yn y bore a 

chystadleuaeth frwd rhwng corau llysoedd Trisant, Aran a Hari 

ynghyd â Seremoni’r Cadeirio yn y prynhawn. 

Gwynfor Dafydd dan y llys enw ‘Charlie’ oedd enillydd y 

Gadair eleni gyda Hedydd Edge yn ail ac Elinor Thomas yn 

drydydd. 

Y Prifardd Aled Gwyn oedd beirniad cystadleuaeth y 

Gadair . Cafodd ei blesio’n fawr fel y gwelir o’r detholiad yma 

o’i feirniadaeth: "Cyflwynodd Charlie ddau ddarn i'r 

gystadleuaeth. Ymson milwr yn y ffosydd oedd y cyntaf. Darn 

o waith gafaelgar ac ingol. Mae ôl cynllunio gofalus wrth roi'r 

holl ddarnau amrywiol yn ei lle a'u torri yn drawiadol gan 

gwpledi cywydd cynnig y bardd ifanc o filwr i greu ei awdl. 

Camp aruthrol yr awdur ifanc oed ysgol hwn yw ei fod wedi 

gallu cyfleu arswyd erchyll rhyfel mor gythreulig mewn modd 

mor gofiadwy. Cyflwynir y cyfan mewn iaith rywiog afaelgar 

ac mae pob paragraff yn talu am ei le ac fe wneir defnydd 

hyfryd o iaith lafar naturiol gan wneud y darn yn ddarllenadwy 

tu hwnt. Mae'r ail ddarn yn gerdd fer gynganeddol, yn gywydd 

ac englyn penfyr. Mae gyda chi gynganeddwr yn Llanhari a 

wna brifio i fod yn bifardd, os y gwnaiff ymroi iddi." 

Criw Rifiw y Dwrlyn (tudalen 3) 

w w w . t a f e l a i . c o m 

Merched y Wawr yn gorymdeithio yng Nghaerdydd 

ar Ddydd Gŵyl Dewi

2 Tafod Elái Ebrill 2013 

tafod elái 

GOLYGYDD 

Penri Williams 

029 20890040 

HYSBYSEBION 

David Knight 029 20891353 

CYHOEDDUSRWYDD 

Colin Williams 

029 20890979 

Cyhoeddir y rhifyn nesaf 

ar 3 Mai 2013 

Erthyglau a straeon 

i gyrraedd erbyn 

24 Ebrill 2013 

Y Golygydd 

Hendre 4 Pantbach 

Pentyrch 

CF15 9TG 

Ffôn: 029 20890040 

e-bost 

pentyrch@tafelai.net 

Tafod Elái ar y wê 

http://www.tafelai.net 

Argraffwyr: 

Gwasg Morgannwg 

Castell Nedd SA10 7DR 

Ffôn: 01792 815152 

Cangen y Garth 

Noson i’r Dysgwyr 

8.00yh Nos Fercher 

10, Ebrill 

Bethlehem, 

Gwaelod y garth 

Croeso i Ddysgwyr 

o bob lefel! 

Am ragor o fanylion, 

ffoniwch: 029 20890040 

Marathon Llundain 

Noson i godi arian i 'Dolen Cymru' ar 

gyfer Marathon Llundain Hefin Gruffydd 

Bydd Phyl Harries yn cyflwyno'r noson 

7:00yh. dydd Gwener, Ebrill 12, 2013. 

Clwb Chwaraeon Llanilltud Faerdref 

Rasus Ceffylau (dan ofal Arwel Davies ) 

Band Byw 'The Bowen Band ...... Disco 

Arwerthiant ....a mwy 

£5 Croeso i bawb 

https://mydonate.bt.com/events/ 

hefindolencymru 

CYLCH 

CADWGAN 

Y PRIFARDD ALAN LLWYD 

yn siarad ar y testun: 

‘Kate Roberts’ 

7.30pm Nos Wener 

12 Ebrill 2013 

Yng Nghampws Cymuned 

Gartholwg, Pentre’r Eglwys 

Y PRIFARDD ALED GWYN 

8.00pm. Nos Wener 

3 Mai 2013 

Yng Nghapel Bethlehem, 

Gwaelod y Garth 

Cydnabyddir cefnogaeth 

Llenyddiaeth Cymru 

CLWB Y 

DWRLYN 

Noson o Adloniant 

gyda 

Frank Lincoln 

Nos Fawrth, 16 Ebrill 

Clwb Rygbi Pentyrch 

am 8.00 o’r gloch 

Cydnabyddir Cefnogaeth 

Manylion: 029 20890040 

Gwasanaeth addurno, 

peintio a phapuro 

Andrew Reeves 

Gwasanaeth lleol 

ar gyfer eich cartref 

neu fusnes 

Ffoniwch 

Andrew Reeves 

01443 407442 

neu 

07956 024930 

I gael pris am unrhyw 

waith addurno 

Bore Coffi i’r dysgwyr 

yng Nghaffi Leekes, Tonysguboriau, 

bob bore Gwener 

o 11 hyd hanner dydd. 

Croeso cynnes i chi 

ymuno â’r criw.

Seithfed Rifiw’r 

Dwrlyn! 

Faint ohonoch chi sy’n cofio pryd yn 

union y cychwynnodd Y Dwrlyn gynnal 

eu Rifiw blynyddol? Hynny yw, ym mha 

flwyddyn y peidiodd y criw gynnal sioe 

un thema ar ffurf ‘pantomeim’ a throi at 

gyfres o sgetsus? 

Ymddengys fod yr arferiad yn mynd yn 

ôl i Ionawr 2007. Dyma, felly, oedd y 

seithfed sioe a da gweld nad ydy’r 

ffynnon o ddyfeisgarwch wedi sychu. 

Mae’n destun rhyfeddod blynyddol fel y 

mae’r criw o selogion yn llwyddo i lanw 

noson o dynnu coes a diddanu. Ers rhai 

blynyddoedd mae’r lleoliad wedi symud 

o’r Neuadd Bentref i’r Clwb Rygbi ond 

mae rhai o’r ffefrynnau’n dal i 

ymddangos a’n synnu gyda’u dychan, 

dynwarediadau a’u perfformiadau. 

Un elfen ychwanegol eleni oedd y 

defnydd o daflunydd a chyfrifiadur fel 

atodiad i rai o’r sgetsus – a gwnaed 

defnydd llawn ohono pan ddaeth hi’n 

amser i “Dara” o’r Creigiau gyflwyno ei 

gwis oedd yn ‘Waldio’r Wythnos’. 

Gyda blwyddyn doreithiog o 

ddigwyddiadau y tu ôl i ni, llwyddwyd i 

gofnodi sawl uchafbwynt. Clywyd 

cyfeiriadau at y glawogydd a bygwth 

dilyw; buom yn rhan o ysgol hyfforddi 

gweinyddesau a stiwardiaid awyrennau’r 

gwasanaeth newydd ddaw yn sgil prynu 

Maes Awyr Caerdydd; adolygwyd 

bwydlenni yn dilyn helynt y cig ceffyl; 

bu cleifion bregus yn chwilio am ddull 

amgen o gael iachad rhagor na’r 

Gwasanaeth Iechyd; ac yn dynn ar sodlau 

helyntion gyrrwyr ceir oedd yn mynnu 

rhannu eu pwyntiau gor-yrru, cafwyd 

gwers yrru i’r glust yn unig! 

Yn naturiol, ni ellid fod wedi osgoi son 

am Y Jiwbili a seremoni agoriadol yr 

Olympics, na’r anghydfod rhwng Eos a’r 

BBC. Yn y naill sgets a’r llall, gwelwyd 

fod yn ein plith gantorion amryddawn o 

hyd! Gwnaeth Madam Dwrlyn hithau 

ymdrech lew i broffwydo’r dyfodol, er 

pob ymyrraeth, ond ragwelodd hi na neb 

arall y byddai’r Frenhines, ymhen 

ychydig ddyddiau, yn dal yr un aflwydd 

â sylwebydd Rygbi BBC 1 yn yr Eidal, 

cyn gorfod gohirio’i thaith i Abertawe! 

Yn rhagluniaethol, roedd y sioe wedi ei 

hamseru’n berffaith i gyfeirio at fyd 

chwaraeon – Abertawe newydd ennill 

cwpan yn Wembley, Caerdydd ar eu 

huchelfannau a thîm Rygbi Cymru wedi 

ennill yn Yr Eidal. Ac i goroni’r cyfan - 

seren y botwm coch ieithyddol ar y 

diwrnod hwnnw yn Rhufain, Huw 

Llywelyn Davies, yn ôl yn ein plith ac 

ymhlith y cast. 

Mae Gary Samuel, Cadeirydd Y 

Dwrlyn, a Margaret ac Ifan, oedd yn 

Tafod Elái Ebrill 2013 3 

Pen-blwydd Hapus i’r 

Bnr. D J Davies 

yn 90 oed 

O’r wlad i’r dref fu hanes D J Davies pan 

ddaeth o gefn gwlad Sir Gâr i Donypandy 

lle cwrddodd â’i wraig Joan, a magu dau 

o blant, Iwan ac Eirwen. Roedd yn un o 

staff gwreiddiol yr Amgueddfa Werin 

pan agorodd hi ym 1948 ac yno y bu’n 

gwehyddu weddill ei yrfa. 

Dywedir mai iddo ef a dau 

gymwynaswr arall (sef Marvin Morgan, y 

melinydd a Les Llywelyn y cerfiwr 

llwyau caru a’r ffyn cerdded) y mae’r 

diolch fod y fasged gyntell/gynteth 

draddodiadol wedi goroesi. Basged o 

wneuthuriad coed cyll a helyg yw cyntell 

a dysgodd y grefft wrth draed ei dad-cu. 

Pryderai mai ef fyddai meistr olaf y grefft 

hynafol ond fe’i anogwyd gan ei 

gydweithwyr, Marvin a Les i’w 

throsglwyddo i genhedlaeth newydd ac 

erbyn hyn mae’r sgiliau wedi’u diogelu. 

I blant Capel y Ton, Mr Davies fyddai’r 

enw a roddid ar un o’u blaenoriaid 

ffyddlonaf. Fe’i cofiaf yn dda yn yr 

Ysgol Sul. Hwn oedd ei gartref ysbrydol 

am flynyddoedd lawer. Fe adeiladwyd y 

capel cyntaf ar y safle yn y stryd fawr yn 

1791 a chafodd ei ail adeiladu yn 1836 a’i 

adnewyddu ymhellach yn 1905. Bu’n 

loes calon iddo pan gaeodd y drysau am y 

tro olaf. Ergyd bellach oedd y tân a’i 

llosgodd yn ulw ar 20 Hydref 2007. 

I gynulleidfa ei gapel mabwysiedig, 

Tabernacl Yr Efail Isaf, a chyfeillion y 

papur hwn, D J yw e. A rhaid bod 

rhywbeth yn yr enw gan mai ei wên 

radlon yntau sy’n ei nodweddu, ie, “ y 

wên na phyla amser”! Bu’n ohebydd 

cydwybodol ar gyfer Tonyrefail am 

flynyddoedd mawr. 

Ac fel y ffotograffydd yr adwaenid ef 

yn Yr Ŵyl Ddrama ac yn Ysgol Gymraeg 

Tonyrefail – os oedd yn cael ei esgusodi 

o’r swydd bwysig o chwarae Siôn Corn 

yn y Ffair Nadolig. Bu hefyd yn 

llywodraethwr yn yr ysgol am gyfnod hir. 

Ond i etholwyr Tonyrefail, Dai Plaid 

yw e. Cynrychiolodd Plaid Cymru ar 

Gyngor Taf Elai a bu’n gwasanaethu ar y 

cyngor cymuned – yr un mor ffyddlon a 

chydwybodol yn y gorchwylion hynny ag 

yr oedd yn plethu helyg. 

PEN-BLWYDD HAPUS IAWN I UN O 

GYMWYNASWYR MAWR YR HOLL 

ACHOSION Y BU’N YMWNEUD Â 

HWY. 

ceisio tynnu’r cyfan ynghyd, yn awyddus 

i ddiolch i bawb fu’n cymryd rhan – yn y 

golwg ac yn y dirgel - yn gast gweladwy, 

lleisiau dirgel, cerddorion, sgriptwyr a 

gosodwyr llwyfan – ac i’r gynulleidfa 

niferus ddaeth yno i fwynhau. 

Y gwehydd diwyd wrth ei grefft 

Y capel gwreiddiol 

a adeiladwyd yn 1791 

Capel y Ton 1836 

a adnewyddwyd yn 1905 

Yn gragen drist yn dilyn tân 2007


Ysgol Creigiau 

Ddydd Mawrth y 5ed o Chwefror, 

chwaraeodd tîm pêl-rwyd yr ysgol yng 

nghystadleuaeth yr Urdd gan ddod yn ail 

yng Nghaerdydd a’r Fro. Tipyn o gamp yn 

wir! Roedden nhw wrth eu boddau. Diolch 

o galon i Mrs. Stone a Mrs. Hussey am eu 

hyfforddi nhw. 

Ddydd Gwener, y 1af o Fawrth, fe 

gynhalion ni ein Heisteddfod Ysgol. 

Roedd pawb wedi bod yn brysur iawn yn 

ymarfer ar gyfer y gwahanol 

gystadlaethau: llefaru i’r Adran Saesneg, 

canu i’r Adran Gymraeg ac uchafbwynt yr 

Eisteddfod oedd Côr y llysoedd. “Lawr ar 

lan y Môr” oedd y gân eleni. Mwynheuodd 

pawb ei dysgu a’i hymarfer a chawsom 

hwyl yn cystadlu yn erbyn ein ffrindiau! 

Roedd y gystadleuaeth yn un agos iawn yn 

ôl y beirniaid! Yn bedwerydd oedd Einion, 

yn drydydd Gwrgant, yn ail Collwyn ac yn 

fuddugol oedd Iestyn. Roedd cystadlaethau 

yn y dosbarth hefyd, sef Celf ac 

Ysgrifennu creadigol. Ar ddiwedd y dydd 

roedd pawb wedi colli eu lleisiau ar ôl bod 

yn gweiddi cefnogaeth i’w llysoedd! 

Mae criced yn grêt! Plant yn mwynhau 

yng Nghlwb Criced Meisgyn 

Arwel ‘Roced’ 

Jones yn annerch 

Cinio Gŵyl Dewi 

Clwb y Dwrlyn. 

Llwybr newydd Tonysguboriau i 

Bontyclun 

Maggie a Gethin yn codi’r darian ar ran 

y llys buddugol. 

Rydym wedi dechrau gweithredu “Yn y 

Parth” yn ystod cyfnodau chwarae’r bore. 

Mae “Yn y Parth” yn rhoi cyfle i’n 

disgyblion ddatblygu a mireinio eu sgiliau 

cyfathrebu, rhyngbersonol a chymdeithasol 

wrth drin a thrafod offer a gweithgareddau. 

Disgwylir i ddisgyblion Blwyddyn 6 

hwyluso’r gweithgareddau i’w hadrannau 

gyda chefnogaeth a chyngor y staff ar 

ddyletswydd, yn ogystal â chymryd rhan 

eu hunain er mwyn arddangos rhinweddau 

o ymddygiad da ac agwedd iach. 

Rhai o ddisgyblion Bl. 6 yn 

gwerthu cacennau ar ddiwrnod 

“Trwynau Coch”. Diolch i bawb 

â gyfrannodd at lwyddiant y 

dydd. Eleni, fe lwyddodd yr 

ysgol i godi y sŵm o £800. 

Dewi John (uchod) 

a Gareth John, Llantrisant 

Llongyfarchiadau i bawb a fu’n cystadlu 

yn Eisteddfodau Cylch a Sir yr Urdd yn 

ddiweddar. Pob dymuniad da i’r canlynol a 

fydd yn cynrychioli’r ysgol yn y 

Genedlaethol: Elan Davies – Unawd Bl. 3 

a 4, Eiry Thomas – Unawd Cerdd-dant Bl. 

2 ac iau, Kira Devine – Llefaru ail-iaith 

Bl.3 a 4, Molly Grimley - Llefaru ail-iaith 

Bl.5 a 6, Grŵp Llefaru ail – iaith Bl.6 ac 

iau. 

Llongyfarchiadau hefyd i’r plant hynny a 

dderbyniodd wobrau am eu gwaith Celf a 

Chrefft yn yr Eisteddfod – Dyfan ac Osian 

Lloyd Owen, Ioan Evans, Rhiannon Evans, 

Casi a Nel Thomas, Sophie Ayres, Lewis 

Chapman, Imogen Beard, Ciaran Williams. 

Gan disgyblion Blwyddyn 6. 

Plant yn mwynhau cael bod “Yn 

y Parth” yn ystod cyfnodau 

chwarae’r bore. 

Rhai o ddisgyblion yr ysgol wedi gwisgo fel eu 

hoff gymeriadau ar Ddiwrnod y Llyfr


LLANTRISANT 

GROESFAEN 

MEISGYN 

Gohebydd y Mis: 

Eirlys Lamb 

Y Brodyr John - Sêr y Sgrin! 

A r d d e c h r a u m i s M a w r t h 

ymddangosodd dau frawd o'r ardal ar 

raglenni S4C. 

Ar raglen Cefn Gwlad bu Dai Jones 

yng nghwmni Dewi John a'i deulu syn 

byw ar fferm Tal y Fedw. Mae Dewi'n 

rhedeg busnes gwerthu llaeth a nwyddau 

fferm gyda'i wraig Diana. Maent hefyd 

yn ffermio (neu "ffermi" yn nhafodiaith 

Dewi) gyda chymorth eu mab David 

sydd yn ddarlithydd yng Ngholeg 

Pencoed. Mae fferm Tal y Fedw wedi 

bod yn nwylo teulu Dewi ers rhai 

canrifoedd. Cafwyd tipyn o ffeithiau 

diddorol ganddynt, gan gynnwys hanes 

y comin, y traddodiad o “guro’r 

terfynau” bob 7 mlynedd a phwy sydd 

â'r hawl i gadw merlod, gwartheg a 

gwyddau am ddim ar y Comin. 

Mae Beth, merch Dewi, hefyd yn 

gweithio ym myd amaeth - hi sy'n rheoli 

fferm Amelia T rust ym Mro 

Morgannwg. Bu Beth a David yn 

ddisgyblion yn Ysgol Gymraeg 

Llantrisant ac Ysgol Gyfun Llanhari. 

Wedyn ar y nos Sul canlynol 

darlledwyd y rhaglen Dechrau Canu, 

Dechrau Canmol o Eglwys Llantrisant.. 

Yn y rhaglen cafwyd dipyn o hanes 

Gareth John (brawd Dewi). Mae Gareth 

bellach wedi ymddeol ar ôl gyrfa 

lewyrchus fel Arolygwr gyda’r Heddlu 

– yn arbenigo ar oelion bysedd 

(fingerprint). 

Arweinydd y gân yn y rhaglen uchod 

oedd Mair Roberts (arweinydd 

Cantorion Creigiau ers dros 40 

mlynedd) gyda Phillip Williams wrth yr 

organ. Eglurodd y cynhyrchydd Rhodri 

Darcey taw dyma’r tro cyntaf i’r rhaglen 

gael ei recordio yn yr eglwys yma, sydd 

â gymaint o hanes iddi. Yn ogystal â’r 

sgwrs gyda Gareth, cafwyd tipyn o 

hanes Eleanor West, merch ifanc wedi 

ei magu yn y plwyf, sydd hefyd yn 

aelod yn yr eglwys. Bydd ail hanner y 

recordiad yn ymddangos nes ymlaen yn 

y flwyddyn. 

Llongyfarchiadau i’r ddau frawd ar eu 

cyfraniad yn eu bro genedigol. Mae gen 

i gof personol o’u mam, sef Catherine 

John, a’i chwaer Gwyneth oedd bob 

amser wrth eu boddau yn siarad 

Cymraeg ar bob cyfle. Does dim llawer 

yn yr ardal yn medru’r dafodiaith 

unigryw sydd gen y teulu yma - sef 

tafodiaith yr hen Forgannwg. 

Llwybr Newydd 

Mae llwybr newydd “di-draffig” wedi 

agor rhwng Tonysguboriau a Gorsaf 

Drên Pontyclun, fel rhan o Lwybr 

C ymunedol Lla ntrisa n t rhwn g 

Pontyclun ag Ysbyty Brenhinol 

Morgannwg. Mae’r llwybr yn hyfryd, ar 

lan yr afon ac yn barod yn cael ei 

fwynhau a’i werthfawrogi gan bobl leol 

o bob oedran. Cafodd y prosiect ei 

ariannu gan Lywodraeth Cymru trwy 

ddefnyddio Cronfa Ewropeaidd 

Datblygu Rhanbarthol. Mae hefyd yn 

derbyn cefnogaeth oddi wrth yr elusen 

seiclo Sustrans a Chyngor Rhondda 

Cynon Taf. Bwriad y prosiect yw helpu 

pobl fyw bywyd iach a mwynhau 

amgylchedd naturiol yr ardal trwy 

wneud hynny. 

Mae cerddwyr a seiclwyr nawr yn 

medru teithio o ganol Tonysguboriau, 

croesi’r bont dros yr A473 a defnyddio’r 

llwybr ar lan yr afon Elai bob cam i’r 

Orsaf ym Mhontyclun 

Criced i blant ac ieuenctid ym 

Meisgyn 

Ers blynyddoedd bu gwaith anhygoel yn 

digwydd yng nghlwb criced Meisgyn 

gyda phlant ac ieuenctid. Rheolwr y 

gwaith ieuenctid yw’r Cymro Cymraeg 

o Ystalyfera, Keith Davies. Symudodd 

Keith i’r ardal yn 1968, a dechrau 

chwarae i Glwb Criced Meisgyn, cyn 

dechrau hyfforddi’r plant a’r ieuenctid 

yn 1976. 

Erbyn hyn mae timau i blant dan 9, 

dan 11, dan 13 a dan 15 oed, a bob nos 

Wener yn ystod y tymor mae 

gweithgarwch anhygoel yn y clwb gyda 

thua 80 o fechgyn a merched dan 9 oed 

yn cwrdd, a thua 100 dan 11 oed. Mae 

llawer o’r plant hyn yn mynd ymlaen i 

chwarae i Gymru dan 11 a 15 oed, ac 

mae’r rhan fwyaf o aelodau tîm cyntaf 

Meisgyn yn gyn aelodau o’r timau 

ieuenctid. Bydd ysgolion lleol hefyd yn 

elwa llawer o’r y clwb, gan 

ddefnyddio’r cae rhwng pedwar a 

phump o’r gloch y prynhawn. 

Yn y flwyddyn 2000 cafodd Keith ei 

anrhydeddu â’r MBE am ei wasanaeth i 

chwaraeon ieuenctid ym Mhont-y-clun. 

Ond mae ef ei hun bob amser yn 

awyddus i bwysleisio cymaint o 

wirfoddolwyr brwd sy’n cyfrannu at y 

gwaith, a’r holl help sy’n cael ei roi gan 

rieni ac eraill. Cadeirydd y clwb eleni 

yw Gabe Treharne o’r Creigiau, a’r 

llynedd cafodd Gabe ei enwebu’n 

groundsman gwirfoddol gorau Cymru, 

a’r ail orau drwy’r Deyrnas Unedig. Un 

arall sydd wedi cyfrannu’n hael iawn o’i 

hamser ar hyd y blynyddoedd, yn 

enwedig at y gwaith ieuenctid, yw 

GILFACH 

GOCH 

Gohebydd Lleol: 

Betsi Griffiths 

Naid Parasiwt 

Llongyfarchiadau i Darren Grant o High 

Street a gododd £15,000 i ’Ymchwil 

Cancr Cymru’ wrth neidio 13,000 

troedfedd o awyren uwchben Maes 

Awyr Abertawe. Da iawn wir a diolch i 

bawb a fu mor barod i’w gefnogi 

Yn Well 

Mae pawb yn falch fod Mrs Beryl Rees 

wedi gwella ar ôl iddi syrthio ar y 

palmant yn ddiweddar. 

Cydymdeimlad 

Cydymdeimlwn a theulu Mrs Beti 

Bowen a fu farw yn 92 mlwydd oed. 

Roedd Beti yn aelod o lawer o fudiadau 

yn y cwm. Bu’n aelod o bwyllgor yr 

Henoed a bu’n aelod o ddosbarth 

Cwiltio Maes yr Haf ac roedd hefyd yn 

hoff iawn o ddawnsio. Cynhaliwyd yr 

Angladd yn Amlosgfa Coety. Anfonwn 

ein cydymdeilad at y teulu 

Ysgol Abercerdin 

Llongyfarchiadau i Ysgol Gynradd 

Abercerdin am gael ei dewis i wneud 

eitem ar y teledu yn sôn am ei diddordeb 

mewn gwenyn. Dyma’r ysgol gyntaf ym 

Mhrydain i gael ei dewis i wneud 

project ymchwil i ddiriwiad y 

gwenyn. Cafodd y plant wers ym Mharc 

Margam a bu’r B.B.C. yn eu 

ffilmio. Cawn mwy o’u hanes yn ystod 

y tymor. 

Marilyn, gwraig Keith, gyda phob math 

o weithgareddau, o hyfforddi i baratoi 

gwleddoedd! 

Mae’r cynghorau lleol yn cydnabod y 

gwaith ardderchog sy’n cael ei wneud 

gan y clwb. Mae’r clwb yn ddiolchgar i 

Gyngor Rhondda Cynon Taf am 

grantiau tuag at brynu cit, a’r llynedd 

rhoddodd Cyngor Cymuned Pont-y-clun 

£3000 i’r clwb tuag at brynu sgriniau 

ochr. 

Os oes plant i’n darllenwyr a hoffai 

ymuno â’r clwb, bydd y sesiynau nos 

Wener yn ailddechrau ar 19 Ebrill am 

5.00 o’r gloch. £15 yw’r ffi am y 

flwyddyn. Ewch draw, a bydd croeso 

mawr i chi. 

Newyddion mis Mai at Sian Cadifor 

scad ifor00 1 @b tinternet.co m os


Bethlehem, 

Gwaelod-y-garth 

Trefn yr Oedfaon (ar y Sul am 10:30 

a.m. oni nodir yn wahanol) : 

Mis Ebrill 2013: 

7fed Parchedig Aled Edwards 

14eg Oedfa Gymun - Parchedig R. 

Alun Evans (Gweinidog) 

21ain Parchedig Hywel Wyn Richards 

28ain Parchedig R. Alun Evans 

(Gweinidog) 

Mis Mai 2013: 

5ed Oedfa Ardal – Aelodau Radyr 

12fed Oedfa Gymun - Parchedig R. 

Alun Evans (Gweinidog) 

19eg Oedfa Cymorth Cristnogol 

26ain Parchedig R. Alun Evans 

(Gweinidog) 

I ble yr hedfanodd mis Mawrth tybed? 

Mis i hebrwng y gwanwyn, ond tydi’r 

tywydd yn unman agos at dywydd 

gwanwyn yn nacydi! Gwyntoedd 

cryfion, oerfel a glaw, ac ar ben y cyfan 

mae’r eira yma yn llechu o hyd. Does 

ond gobeithio y daw mis Ebrill i hel y 

gaeaf draw a hynny ar frys. 

Ond er gwaethaf y tywydd, bu croeso 

twymgalon i bawb a fentrodd o dan 

fargod Bethlehem yn ystod y mis a aeth 

heibio. 

Cynhaliwyd Cwrdd Gweddi syml ond 

effeithiol Ddydd Gŵyl Dewi Sant, a 

gorchuddiwyd wal y Festri â 

chyfraniadau’r aelodau ar thema 

“Gwlad, gwlad”. 

Maent yn eu lle o hyd os ydych am gael 

cip. 

Tro’r plant oedd hi ar y Sul cyntaf ym 

Mawrth i gyflwyno eu neges hwy o 

ddiolch am ein nawddsant, a hynny yn 

cael ei gyflwyno ar lafar ac ar gan. 

Gwledd oedd eu gweld yn llenwi’r 

byrddau yn yr Ysgol Sul wedi’r oedfa i 

fwynhau byrbryd blasus Cymreig wedi 

ei baratoi gan aelodau cylch Radyr. 

Ar Sul y Blodau cynhaliwyd oedfa 

arbennig yma yn cofio am Ann 

Griffiths, gan gyfuno ei hanes a’i 

hemynau gyda rhannau o’r sioe gerdd 

“Ann”, a chôr y capel yn cyflwyno 

detholiad swynol o ganeuon o’r sioe 

gerdd honno. ‘Roedd yr ymarferion dan 

arweiniad Delyth Evans yn amlwg wedi 

bod yn rhai gwerth chweil. 

O edrych ymlaen at fis Ebrill a Mai, 

byddwn yn symyd trwy dymor y Pasg, 

ac yn troi ein golygon at glodfori gwaith 

Cymorth Cristnogol yn ein plith ac ar 

ein rhan. 

Mawr fydd ein braint ni i gydnabod y 

gwaith diflino a wneir ar draws y byd yn 

Arolwg Meithrin 

Mae M u d i a d M e i t h r i n 

Caerdydd, ar y cyd gydag Uned 

Strategaeth Gofal Plant Cyngor 

C a e r d y d d , w e d i d a t b l y g u 

arolwg ar gyfer rhieni plant bach 0 - 

4 oed, i weld beth yw'r galw ar draws y 

ddinas ac, o ganlyniad, targedu'r 

ardaloedd hynny sydd angen eu datblyg. 

Mae hefyd yn gyfle i ddarganfod mwy 

am anghenion gofal plant teuluoedd 

Caerdydd er mwyn ceisio ateb eu 

gofynion yn well. 

Dim ond 5 munud mae'n cymryd: 

http://www.surveys.cardiff.gov.uk/ 

meithrin/ 

Mae'r gwaith ymchwil yma yn holl 

bwysig o ran cynllunio ar gyfer 

y dyfodol er mwyn sicrhau bod cyfle i 

bob plentyn yng Nghaerdydd elwa 

o brofiadau blynyddoedd cynnar drwy 

gyfrwng y Gymraeg. 

Y dyddiad cau yw Dydd Gwener, 

12fed Ebrill 2013. 

Prosiect yn America 

Mae fy merch a'i ffrind, Angharad 

Evans a Gwenllian Jones, disgyblion 

chweched dosbarth Ysgol Gyfun Garth 

Olwg wedi cael cynnig lle ar daith 2014 

i America trwy prosiect elusen Joshuas 

wish. Fe fydd angen codi arian er mwyn 

cyflawni breuddwydion plant sydd yn 

dioddef o gancr ac fe fyddant yn 

gweithio mewn ardaloedd tlawd er 

mwyn gwella parciau a thir gwastraff er 

mwyn gwella bywydau'r plant tlawd. 

Mae'n braf gweld pobl ifanc yn gweithio 

dros blant sy'n llai ffodus. 

Ceri Higgins 

enw cyfiawnder a heddwch. 

Os oes chwant troi i mewn i oedfa 

rhywbryd yn y dyfodol, bydd croeso yn 

eich disgwyl bob amser ym Methlehem, 

Gwaelod-y-garth. 

Cofiwch y cynhelir Ysgol Sul i’r 

plant bob Sul heblaw am wyliau Ysgol a 

hynny i gyd fynd ac amser yr oedfa am 

10:30 a.m. 

Cofiwch hefyd am wefan Bethlehem 

sydd i’w chanfod ar www.gwebethlehem.org 

Ymwelwch yn gyson â’r safle i chwi 

gael y newyddion diweddaraf am hynt a 

helynt yr eglwys a’i phobl. 

Hefyd mae gan Bethlehem gyfri trydar 

( t w i t t e r ) . D i l y n w c h n i a r 

@gwebethlehem. 

TONTEG 


Gill Williams 

Cydymdeimad: 

Estynnwn gydymdeimlad dwys i Elwyn 

a Carys Davies Y Dell a'r teulu. Bu 

farw mam Elwyn fis diwethaf ar ôl 

salwch hir a chreulon. 

Gwellhad Buan 

Dymuniadau gorau i Keith Davies 

Tonteg Close. Mae Keith yn ysbyty'r 

brifysgol Caerdydd ar ôl cael mwy nag 

un llawdriniaeth. Mae'n sâl o hyd ond 

yn dal ei dir ac yn gwella'n araf. 

Dymunwn yn dda iddo ac i'r teulu, Elin, 

Owain a Rhys. 

Geni Merch 

Llongyfarchiadau mawr i Lynwen a 

Dafydd Pretty, y Dell ar ddod yn nain a 

thaid unwaith eto. Ganwyd mab bach, 

Tomos Ilan, i'w merch Cerian a'i gŵr 

Emyr Davies, chwaer fach i Efa. 

Llongyfarchiadau hefyd i nain a thaid 

"Comyn". Mae Cerian yn gweithio i 

Gomisiynydd y Gymraeg ac Emyr yn 

beiriannydd sifil a'r teulu wedi 

ymgarftrefu ym Maes y Coed 

Pontypridd. Dymuniadau gorau iddynt. 

Owen Griffith Jones 

Dip RSL 

Hyfforddiant Piano 

Athro piano profiadol, 

proffesiynol gydag agwedd 

bositif a chreadigol. 

Arholiadau ABRSM (Perfformiad 

a Theori) neu am bleser yn unig 

– croeso i bob oedran. 

Cysylltwch a mi i drafod eich 

anghenion. 

3 Graig Cottages 

Miskin, Pontyclun 

CF72 8JR 

Prif Ffon : 01443 229479 

Ffon Symudol : 07902 845329


www.mentercaerdydd.org 

029 20 689888 

Tafwyl 2013 yn chwilio am 

wirfoddolwyr 

Rydym yn edrych i recriwtio unigolion 

cyfeillgar a brwdfrydig dros 16 oed i 

wirfoddoli yn Tafwyl eleni. Bydd nifer 

o shifftiau a swyddi stiwardio amrywiol 

ar gael felly ewch i wefan Tafwyl neu 

cysylltwch gyda Sara Jones am fwy o 

fanylion – 

sarajones@mentercaerdydd.org / 029 

2068 9888 

Cyhoeddwyd rhestr o’r bandiau fydd 

yn perfformio eleni a bydd mwy o 

wybodaeth am bwy fydd yn ymddangos 

yn cael ei gyhoeddi dros y misoedd 

nesaf. Mae gwefan Tafwyl ar ei newydd 

wedd yn fyw erbyn hyn, felly ewch i 

www.tafwyl.org am y newyddion 

diweddaraf 

Cyrsiau Cadw’n Heini newydd i 

Oedolion 

Pilates 

Cwrs 10 wythnos ar Nos Sul 5pm-6pm 

D e c h r a u No s S u l , E b r il l 2 1 

Chapter £45 

Bŵt Camp 

Cwrs 10 wythnos ar Nos Fawrth 6.30pm 

– 7.30pm. Yn dechrau Nos Fawrth, 

Ebrill 16 Caeau Llandaf £40 

Mae’r cyrsiau’n addas i unigolion dros 

16 oed. Catrin Ahmun yw’r hyfforddwr. 

C o f r e s t r w c h a r y w e f a n – 

mentercaerdydd.org, neu am fwy o 

w y b o d a e t h , c y s y l l t w c h á 

ffionrhisiart@mentercaerdydd.org / 

2068 9888 

Clybiau Plant newydd Tymor yr Haf 

Bydd y clybiau plant canlynol yn 

dechrau ar ôl gwyliau’r Pasg mewn 

paertneriaeth ag Adran Chwaraeon yr 

Urdd yng Nghaerdydd. 

Clwb Criced - Newydd 

Ysgol Ddrama Ffwrnais Awen 

Clwb Pel-Rwyd 

Clwb Gymnasteg Sblot 

Clwb Nofio’r Tyllgoed 

Clwb Dawnsio Stryd 

Clwb Athletau 

Clwb Rygbi 

Clwb Nofio’r Gorllewin 

Clwb Gymnasteg y Tyllgoed 

Am fwy o wybodaeth am y clybiau 

gan gynnwys dyddiadau, lleoliadau a 

chostau, ac i gofrestru, ewch i’r wefan – 

mentercaerdydd.org neu cyslltwch gyda 

leanne@mentercaerdydd.org 

Cwis y Mochyn Du 

Bydd cwis yn cael ei gynnal Nos Sul, 

Ebrill 28 yn y Mochyn Du am 8pm. £1 y 

person. Mae croeso cynnes i bawb! 

Cofiwch bod y cwis ar Nos Sul olaf bob 

mis!


Nofel newydd 

David John, 

Efail Isaf 

Ganwyd David John ym mis Mawrth, 

1966 yn Aberdar. Symudodd ei rieni – 

Hugh a Carol John ( Heol Iscoed) o 

Aberdar i Efail Isaf rhai blynyddoedd yn 

ddiweddarach ac felly fe fynychodd 

David Ysgol Gyfun Llanhari ym 1977. 

Wedi iddo lwyddo yn ei arholiadau Lefel 

A, fe astuddiodd Hanes ym Mhrifysgol 

Kent ac yn 2009 fe dderbyniodd MA 

mewn ‘Ysgrifennu Creadigol’ o City of 

London University. 

Yn ôl David, “Fel rhan o’r cwrs hwn, 

fe benderfynais ysgrifennu nofel yn 

seiliedig ar y Gemau Olympaidd yn 

Berlin ym 1936. Cefais fy ysbrydoli 

wedi i mi ddarllen am Eleanor Holm, 

merch brydferth, 22 mlwydd oed o 

America. Roedd yn dod o gefndir 

freintiedig ac roedd yn rhan o’r tîm nofio 

Olympaidd. Wrth deithio i’r gemau ar y 

llong SS Manhattan, fe benderfynodd 

fwynhau ei hun wrth feddwi ar 

Champagne a chymdeithasu!” 

Ychwanegodd, “A’r canlyniad? 

Cafodd ei thaflu off y tîm! Er hyn, aeth 

i’r gemau fel newyddiadurwraig i’r 

cwmni papur newydd ‘Hearst.’” Ym 

marn David, roedd ei stori hi a’i 

chymeriad hi yn barod am antur 

arall…… 

Roedd David hefyd am ysgrifennu 

stori a oedd yn gyffrous, “Stori oedd 

hefyd yn cysylltu dau achlysur cofiadwy 

o’r 30au – Y Gemau Olympaidd yn 

Berlin a oedd yn llawn Natsiaid, ac 

hefyd tynged trist y llong aer 

‘Hindenburg’ a wnaeth ffrwydro saith 

mis yn ddiweddarach.” 

Yn ôl David, a oedd wedi ymchwilio’r 

cyfnod yn ofalus, roedd y Natsiaid wedi 

ceisio cuddio eu cam-driniaeth o’r 

Iddewon trwy symud yr arwyddion 

PONTYPRIDD 


Jayne Rees 

Pen-blwydd hapus 

Llongyfarchiadau i Gareth Blainey, 

Lanwood Road. Buodd Delyth a Gareth 

yn dathlu pen blwydd arbennig Gareth yn 

Rhufain fis Chwefror a dyna syrpreis 

oedd gweld cyfryngau’r byd yno i’w 

croesawu! 

Pen blwydd hapus i Aled 

Thomas,Graigwen sydd hefyd yn dathlu 

pen blwydd nodedig. 

Merched y Wawr 

Fe ddaw Dr. Elin Jones yn wraig wadd i 

gyfarfod mis Ebrill. Croeso i bawb yn 

Festri Capel Sardis, nos Iau Ebrill 11eg 

am 7.30p.m. 

Gwestai mis Mai yw Delyth Rhisiart 

sy’n dod i siarad am ddigartrefedd. Bydd 

y cyfarfod yn Sardis nos Iau, Mai 9fed 

am 7.30p.m. 

Dewch â’ch hen fagiau llaw gyda chi! 

Clwb Llyfrau 

Bydd y grŵp yn cwrdd nos Fawrth, 

Ebrill 16eg yng Nghlwb y Bont am 8.00, 

a’r gyfrol dan sylw yw ‘Llwch yn yr 

haul’ gan Marlyn Samuel. 

Llyfr Saesneg o ddewis yr unigolyn 

sy’n cael ei drafod nos Fawrth, Mai14eg 

Dathlu 

Mae cyfnod o ddathlu wedi bod yn 

‘ B r o n w y d d ’ , H e o l T y f i c a . 

Llongyfarchiadau i Brian Raby a Meinir 

Heulyn ar gyrraedd eu Priodas Ruddem. 

Hefyd pen-blwydd hapus i Meinir. 

‘Jews not Wanted’ o’r parciau, siopau 

a’r bwytai er mwyn i’r ymwelwyr 

dderbyn argraff bositif o’r ddinas. 

Yn fy marn i, mae’r nofel yn un sy’n 

symud yn gyflym ac mae’n gyffrous 

dros ben. Llwydda’r awdur gyfuno 

digwyddiadau hanesyddol diddorol gyda 

stori bachog, aml-droellog tra’n creu 

cymeriadau cofiadwy i’r cof. Yn wir, fel 

ffan o ffilmiau’r 30au a 40au, hoffwn 

weld y nofel hon ar y sgrin fawr rhyw 

ddiwrnod! 

Cyhoeddwyd y llyfr gan Harper 

Collins yn yr Unol Daleithiau ond mae e 

nawr ar gael yn y Deyrnas Unedig ar 

Kindle o Amazon am £3.99. 

Ar hyn o bryd, mae David 

wrthi’n ysgrifennu ei stori ‘thriller’ 

nesaf sydd wedi ei lleoli yng Ngogledd 

Korea, wedi iddo dreulio tri mis yn byw 

yn Seoul yn ymchwilio. Edrychaf 

ymlaen yn fawr i’w darllen. 

Nicola Wall 

Ymddeoliad 

Pob dymuniad da i Derec Stockley ar ei 

ymddeoliad o’i swydd fel Cyfarwyddwr 

Cymwysterau yn CBAC, Caerdydd. Fe 

fydd Derec a’i wraig, Christina yn gadael 

Pontypridd i dreulio amser yn ardal 

enedigol Christina yn Llydaw. 

Pob lwc i’r ddau ohonoch wrth 

gychwyn ar gyfnod newydd. 

Cydymdeimlo 

Yn ddiweddar bu farw Mr. Hywel 

Francis, tad Dave Francis, Parc Prospect. 

Yn frodor o Ddinas Abertawe roedd e a’i 

wraig wedi ymgartrefu ers sawl 

blwyddyn yn Langland, Gŵyr. Estynnwn 

ein cydymdeimlad a Dave a Margaret a’r 

teulu i gyd. 

Menter Osian 

Mae Osian Williams, mab Bethan ac 

Alun, Heol Tyfica, yn fyfyriwr 3edd 

blwyddyn ym Mhrifysgol Bangor yn 

astudio ‘Ffilm a Chyfryngau’. Mae e 

wedi sefydlu ei gwmni ei hunan sef SSP 

Media. Mae un o’i ffrindiau ysgol, Aaron 

Cooper hefyd wedi bod yn rhan o’r 

fenter. Mae e wedi cynhyrchu ffilm fer 

o’r enw ‘The valleys are here ’mewn 

adwaith i raglen deledu realaeth ‘The 

Valleys’gan MTV. Roedd yn awyddus i 

greu ffilm i adlewyrchu y talent sydd yn 

y Cymoedd. 

Lawnsiwyd y ffilm yn y Ffatri Bop ym 

mis Chwefror. Gwelwyd bandiau lleol ac 

artistiaid yn perfformio yn ogystal â 

Richard Hughes o Siop y Grogs. Hywel 

Thomas o ardal Pont Sion Norton oedd y 

traethydd. 

Buodd Osian hefyd yn cynhyrchu ffilm 

fer i S4C o’r enw ‘Can i Emrys’ am 

rinweddau therapi cerdd. 

Talent yr Artist 

Mae Elin Sian Blake wedi cael tipyn o 

gyhoeddusrwydd yn ddiweddar. Yn 

wreiddiol o Bontypridd ac yn un o 

ddisgyblion cyntaf Evan James mae Elin 

bellach yn byw yn Y Fenni.Mae ganddi 

arddangosfa o’i gwaith celf ar y thema 

‘Eiconau’ yn Gallery in the Square ym 

Mrynbuga hyd Ebrill 20fed. Golygfeydd 

o fyd rygbi sydd ar gynfas am y tro 

cyntaf.Yn y gorffennol buodd Elin yn 

canolbwyntio ar beintio cobiau Cymreig 

a pherfformwyr syrcas. Gwelwyd Elin yn 

trafod yr arddangosfa ar raglen ‘Heno’ 

ac roedd erthygl yn y ‘Western Mail’ 

amdani. Mae hi wedi cael gwahoddiad i 

fynd i astudio’r Scarlets yn hyfforddi gan 

obeithio parhau a’r thema chwaereuwyr 

rygbi. 

Brysiwch Wella! 

Mae Kevin Nefyn yn gwella ar ôl toriad 

cas iawn i esgyrn un o’i draed. Mae’n 

dipyn o giamster ar y ffyn baglau erbyn 

hyn!

EFAIL ISAF 


Loreen Williams 

“Dyled Eileen” 

Roedd Theatr Canolfan Garth Olwg yn 

orlawn nos Lun, Mawrth 18fed, pan 

l w yf a n n w yd t e yr n ge d T h e a t r 

Genedlaethol Cymru i Eileen a Trefor 

Beasley. Roedd y ddrama “Dyled Eileen” 

yn seiliedig ar waith gwreiddiol gan 

Angharad Tomos am hanes brwydr ddewr 

Eileen a Trefor Beasley yn erbyn Cyngor 

Rhanbarth Llanelli i fynnu biliau trethi yn 

Gymraeg ym mhum degau’r ganrif 

ddiwethaf. Rhian Morgan oedd yn 

portreadu Eileen, Ceri Murphy oedd 

Trefor a Caryl Morgan oedd yr Eileen 

ifanc. 

Rhaid oedd edmygu dyfalbarhad Eileen 

yn llythyru ac yn ymddangos dro ar ôl tro 

yn y Llys Ynadon i fynnu ei biliau yn 

Gymraeg. Bu’n rhaid i’r teulu wrthsefyll 

ymweliadau cyson gan y beilïaid a gweld 

eu celfi’n diflannu o un i un o’u cartref. 

Heb un amheuaeth trosglwyddwyd 

cryfder cymeriad Eileen inni a Trefor 

yntau wedyn yn graig o gefnogaeth iddi. 

Mae gennym ni yn yr ardal hon atgofion 

melys am Eileen a Trefor, gan iddynt fyw 

yn Nhonteg am gyfnod yn ystod 

saithdegau’r ganrif ddiwethaf. Roedd 

Eileen yn llyfrgellydd yn Ysgol Gyfun 

Rhydfelen ac yn ddiacones yng Nghapel y 

Tabernacl yn Efail Isaf. 

Cydymdeimlo 

Bu farw Doctor John Clarke, Heol Tir 

Coch yn ystod mis Mawrth. Estynnwn ein 

cydymdeimlad i’w weddw, Margaret a’r 

teulu yn eu profedigaeth. 

Y TABERNACL 

Derbyn aelod newydd 

Yng Ngwasanaeth y Cymun ddechrau mis 

Mawrth fe dderbyniwyd Lowri Leeke yn 

aelod yn y Tabernacl. Mae Lowri, sy’n 

hanu o Fancyfelin, gerllaw Caerfyrddin, 

wedi bod yn dod i’r oedfaon yn selog ers 

blwyddyn neu fwy. Yn wir, yma yng 

Nghapel y Tabernacl y gwnaeth Lowri a’i 

gŵr briodi rhyw flwyddyn yn ôl. Croeso 

cynnes ichi Lowri. 

Bedyddio 

Roedd yn achlysur llawen yn y Tabernacl, 

fore Sul, Mawrth 17eg pan gawsom y 

fraint o groesawu dau deulu estynedig i’r 

oedfa. Bedyddiwyd Elis Ioan, mab Beth a 

Huw Roberts, Penywaun a Nel Haf, 

merch fach Steffan ac Angharad 

Williams, Pentre’r Eglwys. Roedd yn braf 

fod cyn-gymaint o aelodau’r ddau deulu 

wedi gallu bod yn bresennol yn yr Oedfa. 


Swydd newydd, 

her newydd 

Mae Carol Hardy yn credu pe na bai ei 

gweinidog lleol â’r hyder i drafod a 

chefnogi ei brwydr hi gydag alcoholiaeth 

fe fyddai trywydd ei bywyd wedi bod yn 

dra gwahanol. Mae ei phrofiad personol 

hi o bwysigrwydd gallu troi at 

arweinyddion crefyddol yn y gymuned ac 

iddynt hwy fedru magu’r hyder i drafod 

dibyniaeth yn un o brif uchelgeisiau Carol 

wrth iddi hi ymgymryd â swydd newydd 

gyda Stafell Fyw Caerdydd. 

Yn ddiweddar, gwelwyd cynnydd yn y 

nifer o unigolion â phroblemau dibyniaeth 

sy’n mynd at glerigwyr ac arweinwyr 

eraill eglwysi i ofyn am help. Yn aml, 

dyma’r tro cyntaf iddyn nhw ofyn am 

help gan unrhyw un (NAADAC, 

Merched y Tabernacl 

Ar ddydd Iau, Mawrth 14eg aeth nifer o’r 

aelodau i’r Theatr Newydd yng 

Nghaerdydd i weld cyflwyniad Clwyd 

Theatr Cymru o “Rape of the Fair 

Country” gan Alexander Cordell. Roedd 

hwn yn gyflwyniad ysgytwol yn adrodd 

hanes teulu’r Mortymer o Flaenafon yn y 

flwyddyn 1826. Roeddynt wedi eu dal 

yng nghanol ffrae chwerw’r cyflogwyr 

Seisnig a’r mudiad llafur cynnar. Roedd 

yna gymysgedd o hiwmor iach ac angerdd 

tanbaid. Cawsom ein cario o ferw gwyllt 

y ffwrneisi i lonyddwch awyr iach y 

mynyddoedd; o angerdd cariad i wrthryfel 

ffyrnig a’r curo gwaedlyd, ciaidd. 

Roedd hon yn ddrama afaelgar iawn a’r 

actorion yn serennu. Diolch i Judith 

Thomas am drefnu prynhawn pleserus 

iawn i’r merched. 

Ar fore Sadwrn, Mawrth 16eg daeth 

amryw o’r merched ynghyd i gynnal 

stondin yn Arwerthiant Bwrdd y Pentre. 

Codwyd cyfanswm o £140 at achosion 

lleol. Diolch i Eifiona Hewitt a Beti 

Treharne yn arbennig am drefnu’r 

stondin. 

Ein cyfarfod nesaf fydd ymweld â’r 

Amgueddfa ym Mhontypridd ddydd 

Mawrth, Ebrill 16eg. Pawb i gyfarfod am 

hanner awr wedi deg y bore yn yr 

Amgueddfa. 

Dymuniadau da. 

Da yw deall fod Haulwen Hughes wedi 

cyrraedd adref ar ôl cyfnod yn yr ysbyty. 

Braf yw gweld fod Eleri Jones wedi cael 

gwared â’r hen blaster yna o’i braich. 

Dymuniadau gorau i chi eich dwy. 

Trefn yr Oedfaon ar gyfer Mis Ebrill 

Ebrill 7fed Gwasanaeth Cymun o dan ofal 

ein Gweinidog 

Ebrill 14eg Y Parchedig Aled Edwards 

Ebrill 21ain Mr Geraint Rees 

Ebrill 28ain Mr Huw M Roberts 

Cymdeithas Gweithwyr Proffesiynol 

Dibyniaeth, 2007). Fodd bynnag, nid oes 

gan glerigwyr y wybodaeth a’r sgiliau o 

safbwynt delio’n effeithlon gydag 

unigolion sydd â phroblemau alcohol, 

cyffuriau a dibyniaethau eraill. Mae 

diffyg hyder mewn rhai clerigwyr ac nid 

oes ganddyn nhw’r sgiliau angenrheidiol i 

helpu unigolion i ddelio â phroblemau 

personol a c ys gyt w ol dwfn. 

Dywedodd Carol, “Roeddwn yn lwcus 

yn fy mhrofiad personol i oherwydd roedd 

gan fy ngweinidog gefndir ym maes 

dibyniaeth. Mae hwn yn hynod anarferol 

ac mae tuedd naturiol efallai ymhlith ein 

harweinyddion i beidio ymyrryd ym 

musnes personol pobl, ond mae llawer o 

hwn oherwydd diffyg profiad a hyder yn 

y pwnc. 

“Fel rhan o fy nyletswyddau cyntaf y 

sialens fydd i greu cysylltiadau gyda’r 

holl enwadau yng Nghymru i beilota cwrs 

ymarfer sgiliau ar drafod dibyniaeth. 

Rwyf yn edrych am unrhyw gymorth i 

gychwyn y peilot ond yr amcan yw creu 

fframwaith o gyrsiau a llawlyfr, y tro 

gyntaf o’i math i gael ei argraffu yn yr 

iaith Gymraeg. 

“Wrth i broblemau dibyniaeth gynyddu, 

rwyf am sicrhau bod clerigwyr yn deall y 

problemau a’u bod yn barod i ymateb yn 

briodol ac yn brydlon.” 

Mentora Dysgwyr 

Mae rhestr aros o ddysgwyr sydd wedi 

cysylltu i ofyn am gymorth gan unigolyn 

rhugl i ymarfer y Gymraeg. Mae'r pâr fel 

arfer yn cytuno ble a faint byddant yn 

cwrdd. Mae'r ddau â chroeso i gysylltu â 

fi unrhyw bryd i drafod sut mae'n mynd 

neu i ofyn am berson gwahanol. Does dim 

angen paratoi rhywbeth ond troi lan a 

thrafod y newyddion, gwyliau a beth sydd 

ymlaen gyda nhw. 

Mae rhai yn cwrdd unwaith y mis, eraill 

ddwywaith. Mae rhai yn e-bostio neu'n 

tecstio hefyd. Mae ein dysgwyr yn byw ar 

draws ein hardal sef Caerdydd a'r Fro. 

Mae'r Cymry Cymraeg sydd wedi helpu 

yn y gorffennol wedi mwynhau'r profiad 

ac erbyn hyn yn helpu ail berson. 

Dyn ni wedi galw ar y Llywodraeth i 

sefydlu cynllun mentora cenedlaethol ond 

yn y cyfamser dyn ni eisiau achub ar y 

cyfle i helpu cymaint o ddysgwyr ag sy'n 

bosib. Os allwch helpu i fentora 

cysylltwch â mi. 

Suzanne Condon 

S w y d d o g D y s g u A n f f u r f i o l 

Canolfan Cymraeg i Oedolion Caerdydd a 

Bro Morgannwg 

Ffôn: 02920 879 318 

[CondonS@cardiff.ac.uk]

Atebion 

Aderyn: Glas y Dorlan 

Oed Coeden: 12 


Ysgol 

Gynradd 

Gymraeg 

Garth Olwg 

Ffair Wanwyn 

Diolch yn fawr i’r Gymdeithas Rhieni 

ac Athrawon am drefnu ffair wanwyn 

llwyddiannus iawn. Codwyd llawer o 

arian i’r ysgol. 

Eisteddfod Gylch /Sir 

Llongyfarchiadau i bawb a fu'n cystadlu 

yn yr Eisteddfod. Diolch enfawr i'r 

athrawon a fu wrthi yn paratoi’r plant i 

berfformio. 

Cystadleuaeth Celf a chrefft 

Llongyfarchaidau mawr i bawb a fu’n 

cystadlu yng nghystadleuaeth celf a 

chrefft yr Urdd. 

Trwynau Coch 

Mwynheuodd plant yr ysgol wisgo eu 

trwynau coch er mwyn codi arian ar 

gyfer ‘Comic Relief 

Pêl-rwyd 

Llongyfarchiadau i dim pêl-rwyd yr 

ysgol am guro YG Dolau o 15 i 1. 

Dolen Cymru 

Diolch yn fawr i Mr Gwenallt Rees am 

siarad gyda'r plant am waith Dolen 

Cymru yn Lesotho. 

Penwythnos Paratoi 

Diolch i’r staff am roi eu hamser i 

dreulio’r penwythnos ym Mharc 

G w l e d i g C w m D a r . C a f w y d 

penwythnos prysur a buddiol yn dysgu 

darnau’r Eisteddfod. 

C O R N E L 

Y P L A N T 

Mae’r aderyn lliwgar hwn i’w weld ar 

lan yr afon yn y gwanwyn. Tybed 

wyddoch chi ei enw? Dilynwch y 

rhifau i’w weld yn iawn.

Cylch Cadwgan 

Nos Fercher, 13eg Mawrth, daeth cynulleidfa 

liaws ynghyd i Festri Capel Bethlehem, 

Gwaelod y Garth i gyfarfod Cylch Cadwgan a 

drefnwyd gan Gangen y Garth, Merched y 

Wawr. 

Roedd hon yn noson wahanol iawn i’r arfer! 

Gareth Miles, Pontypridd, oedd y gwestai, a’r 

pwnc dan sylw oedd “ Creu Llanast”. 

Ym mis Tachwedd a Rhagfyr y llynedd 

llwyfannwyd y ddrama “Llanast” gan Gwmni 

Theatr Bara Caws, a derbyniodd y cynhyrchiad 

adolygiadau gwych. Yn noson Gwobrau 

Adolygwyr Theatr Cymru, enillodd Rebecca 

Harries y wobr am yr Actores orau mewn 

cynhyrchiad 

Agorodd Gareth y sesiwn drwy egluro sut y 

daeth i gyfieithu ‘Le Dieu du Carnage’ gan 

Yasmina Kezagyda a chafwyd ychydig o 

wybodaeth am gefndir awdures y ddrama. 

Eglurodd ei fod wedi gweld ffilm boblogaidd 

o’r ddrama gyda Kate Winslet a Jodie Foster, a 

bod hynny wedi ei ysgogi i greu fersiwn 

Cymraeg ohoni. 

Dyma grynodeb o’r ddrama. 

2 fam, 2 dad, 2 fab x wisgi tiwlips a ffôn 

symudol = Llanast. Dau bâr o rieni diwylliedig 

yn cwrdd i drafod eu plant anystywallt. Cyn hir 

mae chwarae’r oedolion yn troi’n chwerw ac 

mae’n llanast go iawn yn y lolfa! 

Trwy gyfrwng detholiad o’r ddrama a 

sylwadau gan Gareth, rhoddwyd blas o’r gwaith 

doniol a deifiol hon i rai na welodd y 

cynhyrchiad llwyfan. Cafwyd perfformiadau 

gwych gan Ifan a Margaret Roberts, Gill 

Griffiths a Colin Williams yn portreadu’r 

pedwar cymeriad, a’r gynulleidfa yn rholio 

chwerthin! 

Diolch yn fawr iawn i bawb a gyfrannodd at y 

noson lwyddiannus hon. 

Cyngerdd Dathlu Deg 

Côr CF1 

Mae gan un o gorau mwyaf llwyddiannus 

Cymru flwyddyn gyffrous o’u blaenau, yn 

dathlu carreg filltir cerddorol hynod - ei 

dengmlwyddiant. 

O’i gwreiddiau fel Côr Aelwyd llwyddiannus 

nôl yn 2002, mae côr CF1, o Gaerdydd, bellach 

wedi datblygu i fewn i un o gorau cymysg 

mwyaf deinamig Cymru. Bydd cyngerdd 

mawreddog yn cael ei chynnal nos Sadwrn, 

Ebrill 27ain yn Eglwys St. German’s, Caerdydd, 

i ddathlu’r achlysur, a hynny yng nghmwni’r 

Sinfonietta Brydeinig a gwesteion arbennig. 

“Mae o’n fy synnu i bod deng mlynedd wedi 

pasio ers ffurfio’r côr.” dywed Eilir Owen 

Griffiths, eu harweinydd sy’n byw yn Ffynnon 

Taf. “Beth sy’n fy synnu i fwyaf, serch hynny, 

yw’r holl yr ydym ni wedi’i gyflawni. Mae’r côr 

wedi datblygu cymaint, yn enwedig dros y 5 

mlynedd diwethaf, ac ar ôl cynnal cannoedd o 

gyngherddau a theithio i bedwar ban byd, ‘de ni 

bellach wedi datblygu o’r Aelwyd fechan honno 

a ymgasglodd ddeng mlynedd yn ôl, i Gôr 

Tafod Elái Ebrill 2013 

C 

C R O E S A I R 

L 

1 1 2 3 3 4 5 6 6 

9 10 

Ar Draws 

1. Dail poethion (5) 

4. Cas llythyr (5) 

9. Ethol (5) 

10. Blinderus (7) 

11. Urddo (8) 

12. Gwŷdd (4) 

14. Trin (5) 

16. Chwaethu (5) 

20. Gohirio (4) 

21. Cynhaliaeth (8) 

24. Troi oddi amgylch (7) 

25. Heb afiechyd (5) 

26. Ceisio (5) 

27. Diffyg (5) 

I Lawr 

2. Pryf genwair (5) 

3. Adleisio (8) 

5. Symud tramor (4) 

6. Bywyd (7) 

7 8 

11 11 12 

12 13 

14 15 16 

17 18 16 19 

20 18 21 22 

23 25 

24 25 

22 26 23 27 

Cymysg y gallwn oll fod yn browd 

iawn ohono.” 

Cynhelir y Gyngerdd Mawreddog 

ar nos Sadwrn, Ebrill 27ain, am 7yh 

yn Eglwys St. German’s Caerdydd. 

Pris tocyn fydd £10 i oedolion, a £5 i 

blant dan 16 mlwydd oed, ac fe fydd 

yr elw’n cael ei gyfrannu i elusen 

“Marie Curie Cancer Care”. 

Dyma gyfle arall i chi 

ennill Tocyn Llyfrau 

7. Cwato (5) 

8. Llyfnu (5) 

9. Segur (4) 

13. Ergydio (8) 

15. Brodor o’r Eidal (7) 

17. Bargod (5) 

18. Eisin (5) 

19. Dewis (4) 

22. Clwyf (5) 

23. Galw wrth enw (4) 

11 

Atebion i: Croesair Col 

34, Pen Bryn Hendy, Yr Encil, 

Meisgyn, Pontyclun. CF72 8QX 

erbyn 17 Ebrill 2013 

Atebion Mawrth 

T R E I G L O 4 P A G A N 

Y A E E O A 

W I S E L D E R R B 

Y B I I E U O L 

N E S I A D O 11 13 N 

I S A LL F O R I O N 

A E I N G O 

D E F N Y N N U W R 

19 E 18 T S A FF R W M 

FF A L S T 25 S T A 

L Y A N T U R I O D 

O CH R O A O 

C R U G O C R O N I C L


Ysgol Gynradd 

Gymraeg Evan 

James 

Dathlu Dydd Gwŷl Dewi 

Cawsom eisteddfod yn yr ysgol yn 

cynnwys eitemau cerddorol gan bob 

dosbarth i ddathlu Dydd Gwŷl Dewi. 

Cynhaliwyd nifer o gystadleuthau cyn 

hynny felly ‘roedd y plant yn llawn 

cyffro wrth aros i glywed enwau’r 

enillwyr yn ystod yr eisteddfod. 

Uchafbwynt y prynhawn oedd y coroni 

a’r cadeirio. Rhys Bracher enillodd y 

goron a Shauna Langford Hopkins 

enillodd y gadair. Llongyfarchiadau i’r 

ddau. 

Eisteddfod Gylch Yr Urdd 

Llongyfarchiadau i bawb fu’n brysur yn 

dysgu caneuon a darnau i’w llefaru ar 

gyfer yr eisteddfod. Pob lwc i Ffion 

Fairclough fydd yn cystadlu yn yr 

unawd dan 10 oed yn Eisteddfod Y Sir 

ym Mhorthcawl. 

Cwis Llyfrau 

Aeth dau dîm o’r ysgol i Ysgol 

Gymraeg Santes Tudful ym Merthyr ar 

ôl gweithio’n galed iawn wrth ddarllen a 

thrafod llyfrau penodol. Efan 

Fairclough, Ethan Davies, Kloe Osman 

ac Anwen Davies oedd tîm Blwyddyn 5 

a 6 a Lily Sutton, Catrin Mohammed 

Smart, Maddie Madden ac Annwylun 

Pike oedd tîm Blwyddyn 3 a 4 : da iawn 

chi am eich hymdrechion. 

Ffilmio ym Mhontypridd 

‘Roedd plant yr ysgol yn falch iawn ar 

ôl i gynhyrchwyr rhaglen ‘Cyw’ ar S4C 

eu dewis ar gyfer rhaglen yn sôn am 

hanes Evan James a James James. Y prif 

gymeriadau oedd Rhys Bracher (Evan 

James), Callum Llewelyn (James 

James), Joshua Carey (Evan James 

ifanc) a Nadia Hughes (mam Evan) a’r 

‘cyflwynwyr’ oedd Marni Ray a Shauna 

Langford Hopkins. Cawson’ nhw hwyl 

wrth dreulio diwrnod yn ffilmio o 

gwmpas Pontypridd a mwynheuodd 

plant dosbarthiadau 8 a 9 wisgo dillad y 

cyfnod a chanu. 

Yr Awr Ddaear 

Cynhaliwyd Ffair Yr Awr Ddaear yn 

neuadd yr ysgol cyn y dyddiad 

s w y d d o g o l e r m w y n h y b u 

ymwybyddiaeth a lledaenu’r neges 

ynglŷn â phwysigrwydd gofalu am y 

byd. ’Roedd brwdfrydedd y ‘Cyngor 

Eco’ yn amlwg wrth weld yr holl waith 

’roedden’ nhw wedi’i baratoi yn y 

neuadd. Gwelsom fodel o dref 

Ysgol Gynradd 

Gymraeg 

Tonyrefail 

(Lluniau tudalen 13) 

Gymnasteg 

Llongyfarchiadau i bedwar o 

ddisgyblion yr ysgol am gyrraedd rownd 

olaf Cystadleuaeth Gymnasteg yr Urdd. 

Daeth Rhys Griffiths (BL 3) yn ail drwy 

Gymru gyfan o dan y thema 

‘Cymesuredd ac Anghymesuredd’ i 

fechgyn unigol a chafwyd perfformiad 

gwych gan Asha Magni, Cerys Griffiths 

a Keeley Adams (Bl 5) o dan yr un 

thema i driawdau. Ardderchog! Diolch i 

Miss Soper am eu hyfforddi. 

Diwrnod y Llyfr 

Dathlon ni ddiwrnod y llyfr drwy wisgo 

fel cymeriad o lyfr a gwneud 

amrywiaeth o weithgareddau yn y 

dosbarthiadau. Diolch yn fawr i’r 

disgyblion oll am yr ymdrech arbennig! 

Braf oedd gweld yr athrawon wedi 

gwisgo fel cymeriadau allan o lyfrau 

Roald Dahl hefyd! 

Dydd Gŵyl Dewi 

Cafwyd nifer o eitemau amrywiol, 

lliwgar a llwyddiannus gan y 

dosbarthiadau yn ein Cyngerdd Gŵyl 

Ddewi. Roedd y neuadd wedi ei addurno 

ar gyfer yr achlysur a phawb wedi 

mwynhau cymryd rhan mewn 

gweithgareddau oedd yn gysylltiedig â 

Nawddsant Cymru. Hoffem ddiolch i’r 

holl blant a staff am eu gwaith caled. 

Llongyfarchiadau! 

Llongyfarchiadau i Mrs Rachael 

Whithey a’i gŵr Damien ar enedigaeth 

eu merch fach, Lily. 

Bydd Miss Caryl Jones yn addysgu 

dosbarth Blwyddyn 2 tra bod Mrs 

Whithey ar gyfnod mamolaeth. Croeso 

cynnes iddi i’r ysgol 

Cyngor Eco 

Mae’r amser wedi dod unwaith eto! 

Cynhaliwyd etholiadau yn yr ysgol i 

blant Bl 1 – 6 i ethol cynrychiolwyr i fod 

ar y Cyngor Eco. Daeth y 12 canlynol i’r 

brig: Bl 1 - Ella Welsh a Seren Kirby, Bl 

2 - Megan Lily Williams a Lola Caddy, 

Bl 3 – Rhys Roberts a Harriet Howarth, 

Bl 4 - Zac Richards a Rhys Roberts, Bl 5 

- Asha Magni a Dewi Middleton a Bl 6 – 

Dylan John a Caitlyn Davies. 

Llongyfarchiadau mawr iddynt. 

Pontypridd wedi’i greu o focsys ailgylchu 

a chawsom ymweliad gan 

gymeriad go arbennig - ‘Rhys-Cycle’! 

Sioe Ffasiynau 

Cafwyd sioe ffasiynau llwyddiannus a 

chyffrous iawn gan ddisgyblion 

Blwyddyn 1. Thema y sioe oedd dillad 

wedi eu gwneud o ddeunyddiau oedd 

wedi eu hailgylchu. Rwy’n siŵr bod y 

rhieni wrth eu boddau yn gwylio! 

Medalau’r Gemau Olympaidd 

Daeth gweithwyr o’r Bathdy Brenhinol 

i’r ysgol i ddangos enghreifftiau o 

fedalau’r Gemau Olympaidd. Cafodd 

blynyddoedd 4-6 gyfle arbennig i 

ddysgu llawer am y Bathdy a’r broses o 

greu’r medalau. Roedd y plant wir wedi 

mwynhau! 

Wythnos Gwyddoniaeth 

Cafwyd wythnos lwyddiannus yn dathlu 

ein hwythnos ‘Gwyddoniaeth’. Roedd y 

dosbarthiadau wedi cynnal nifer o 

wahanol arbrofion/ymchwiliadau 

diddorol. 

Gweithdy Eco 

Daeth Mr Aled Owen o gwmni Ynni Da 

i gynnal gweithdai eco, cyffrous ar y 

thema ynni da i flynyddoedd 5 a 6. 

Roedd y diwrnod yn cynnwys gwaith 

cynnal arolwgar y defnydd o ynni yn yr 

ysgol, effeithiolrwydd ynni a’r potensial 

o greu ynni adnewyddadwy. 

Attomic Touch 

Cafodd disgyblion o flynyddoedd 3-6 

gyfle i gymryd rhan mewn sesiwn 

ymarfer ‘Atomic Touch’ gyda Catrin o’r 

Urdd. Mwynheuodd y plant yn fawr a 

braf oedd gweld nifer yn dod yn ôl i’r 

ysgol mor awyddus i wella’u sgiliau yn 

ystod eu hamser chwarae. 

Cystadleuaeth celf y Pasg. 

Trefnodd U3A i ddisgyblion 

Blyddynddoedd 1 a 2 gymryd rhan 

mewn cystadleuaeth celf rhwng ysgolion 

lleol yn gysylltiedig â’r gwanwyn â’r 

Pasg. Yr enillwyr oedd Brooke Reese, 

Ffion Roberts, Adam Williams a 

dyfarnwyd y brif wobr i Maddie Jones o 

Flwyddyn 2. 

Diolch 

Diolch i Ficer Ruth ac aelodau Eglwys 

Dewi Sant am gynnal gwasanaeth y Pasg 

i ddisgyblion blwyddyn 6. Roedd y plant 

wedi m wynhau y gwahanol 

weithgareddau a thrafod stori’r Pasg 

mewn ffordd ymarferol a diddorol. 

Parêd hetiau Pasg. 

Cafwyd parêd gan blant y dosbarth 

Meithrin a Derbyn yn eu hetiau Pasg 

drwy’r ysgol gyfan. Braf oedd gweld 

cymaint o rieni wedi helpu i greu hetiau 

mor hyfryd.

Ysgol Gynradd Gymraeg Tonyrefail 


Cyngor Eco 

Sesiwn Ymarfer Atomic Touch 


Sioe Ffasiynau 

Hetiau Pasg


YSGOL GYFUN 

GARTH OLWG 

Beicio i'r Ysgol 

I ddisgyblion Ysgol Gyfun Garth Olwg, 

roedd dydd Gwener y 15fed o Fawrth yn 

ddiwrnod neidio ar y beic a seiclo i’r ysgol. 

Cafwyd llawer o hwyl gyda dros 40 o 

ddisgyblion yn ymlwybro lonydd Pontypridd 

yn gynnar y bore a’r prynhawn er mwyn 

cyrraedd a gadael yr ysgol mewn modd 

cynaliadwy. 

Roedd y Pwyllgor Eco hefyd am godi 

ymwybyddiaeth disgyblion o’r gwahanol 

ffyrdd o greu egni. Am chwech awr bu 

disgyblion a staff yn eu llu yn gwthio nerth 

eu traed er mwyn pweru’r peiriant i greu 

trydan i oleuo’r bwlb 8 a 60Watt. Fel y 

gallwch ddychmygu roedd yn dipyn o her 

ond gydag ymrwymiad a gwaith caled 

llwyddiant oedd gair y dydd!! 

ATALNODI!! 

Creuwyd fideo arbennig iawn gan Adran y 

Gymraeg Ysgol Gyfun Garth Olwg y mis 

diwethaf. Bu tipyn o gynnwrf yno am iddo 

gael ei wylio dros 25,000 o weithiau ar 

‘YouTube’ mewn llai nac wythnos! Mae’r 

fideo ‘Gangnam Atalnodi’ yn dysgu’r 

disgyblion am reolau atalnodi i gyd-fynd â’r 

gân ‘Gangnam Style’. Yn ystod tymor y 

Nadolig bu 120 o ddisgyblion ac athrawon 

wrthi’n mwynhau eu hunain yn dysgu’r 

rheolau drwy ganu a dawnsio dawns y 

‘Gangnam’. Roedd y disgyblion wrth eu 

boddau’n cyfrannu eu syniadau ac yn gweld 

eu hathrawon yn dawnsio’n wirion! Fe 

gymerodd tua mis i gwblhau’r fideo, rhwng 

y gwaith ffilmio a’r golygu ac roedd pawb 

yn fwy na bodlon i fynd i ysbryd y gwaith a 

chymryd rhan. Mae hyd yn oed plismon lleol 

yn ymddangos yn y fideo! Nod y fideo yw 

codi safonau llythrennedd disgyblion mewn 

modd hwyliog a chyfoes. Pwy ddywedodd 

fod rhaid i ramadeg fod yn ddiflas? Be’ 

wnawn ni nesaf tybed? Cofiwch wylio! 


Roedd bwrlwm mawr yn yr ysgol ddydd 

Gŵyl Dewi eleni. Bu disgyblion blwyddyn 

7, 8 a 9 yn dawnsio mewn twmpath dawns 

drwy’r bore a diolch arbennig i Mr Bennett 

am alw mor dda! Roedd grŵp pop o 

ddisgyblion yr ysgol hefyd yn rhan o 

ddathliadau’r bore. Ar ôl cinio cafodd 

blwyddyn 10 ac 11 gyfle i wrando ar 

Wibdaith Hen Frân yn theatr y Ganolfan 

Gydol Oes. Diwrnod o ddathlu 

bythgofiadwy! 

Pêl-fasged 

Cafo d d Jacob 

Williams a Connor 

Easter o flwyddyn 

11 newyddion 

g w y c h r h y w 

bythefnos yn nol. 

Cafodd y ddau eu 

dewis fel rhan o 

dîm pêl fasged 

Cymru (o dan 16). 

Fe fydd y ddau yn cystadlu yn yr Undeb 

Ewropeaidd ym mhencampwriaeth FIBA yn 

Gibraltar yr Haf yma. 

Mae’r ddau yn ymroddedig yn y maes yma 

ac yn gweithio’n hynod o galed. Mae’r 

ymdrech a’r amser maent yn rhoi yn 

rhagorol. Gobeithiwn fel Ysgol y bydd y 

ddau yn mwynhau ac yn elwa o’r cyfle 

arbennig hwn. 

Gwobr Dug Caeredin 

Ddydd Iau 28ain o Chwefror teithiodd nifer 

o ddisgyblion Ysgol Gyfun Garth Olwg i 

Theatr y Parc a’r Dar, Treorci i dderbyn 

gwobr Efydd Dug Caeredin. Mae’r 

cymhwyster yn rhoi cyfle i bobl ifanc 

ddatblygu sgiliau sydd eu hangen arnyn nhw 

i wireddu eu potensial. Llongyfarchiadau i 

Eli Cavill, Jac Cresswell, Trystan Gruffydd, 

Charlotte Halliday, Nia James, Rhiannon 

Laban, Ethan Brown, Rhodri Morris-Stiff, 

Katheryn Ponsford, Jessica Sayle, Jessica 

Sharp ac Emily White. 

Diwrnod Trwynau Coch 

Yn ystod Diwrnod Trwynau coch 

cynhaliwyd nifer o weithgareddau. Bu 

disgyblion blwyddyn 11 yn brysur yn codi 

arian trwy gynnal bore coffi i staff yr ysgol. 

Yn ystod amser cinio bu disgyblion yn 

hysbysebu gwybodaeth am ddiwrnod 

trwynau coch a’r gwahaniaeth mae’r arian 

yn ei wneud i fywydau plant ar draws y byd. 

Hwyl wrth Ddawnsio 

Cymerodd grŵp o flwyddyn 8 ran yn y 

ddawns “The Harlem Shake” ar gyfer 

rhaglen TAG ar Stwnsh. Ar gyfer y ddawns 

gwisgodd y disgyblion trwynau coch i godi 

ymwybyddiaeth am yr elusen. 

Amser Hwylus 

Un o’r atyniadau mwyaf ar y diwrnod oedd 

gwylio disgyblion Ysgol Gyfun Garth Olwg 

yn taflu sbwng gwlyb at athrawon. Yn 

amlwg cafodd y disgyblion lawer o hwyl yn 

y weithgaredd yma! (ond nid felly’r 

athrawon). 

Eisteddfod Yr Urdd 

Mae disgyblion Ysgol Gyfun Garth Olwg 

wedi bod yn brysur iawn dros wythnosau 

diwethaf yn ymarfer yn galed ar gyfer 

Eisteddfod sir yr Urdd. Pob lwc i bob un 

sydd yn cystadlu. Unawd Llinynnol - Niamh 

ATALNODI!! 

Gwobr Dug Caeredin 



Jenkins, Llefaru Unigol - Osian Gruffydd, 

Ymgom Blwyddyn 7,8 ac 9. Cân Actol 

Blwyddyn 7,8 a 9. Dawns Greadigol 

Blwyddyn 7,8 a 9. Parti Merched Blwyddyn 

7,8 a 9. Côr Merched Blwyddyn 10-13 a 

Chôr Meibion Blwyddyn 10-13.

Ysgol 

Llanhari 

(Lluniau tudalen 16) 

Yr Adran Gynradd 

Croeso 

Hoffem estyn croeso cynnes i Miss Cerys 

Jefferies sydd wedi ymuno â ni i wneud 

cyfnod mamolaeth fel cynorthwywraig yn 

nosbarth Dewi Draenog. 

Croeso hefyd i Miss Bethannie Hayes 

sydd wedi ymuno â ni i weithio gyda 

phlant dosbarth Dewi Draenog. Mae 

Bethannie wrthi’n gweithio tuag at ei 

Lefel 3 ar ei chwrs CACHE. 

Swydd Newydd 

Pob dymuniad da i Miss Rachel Hopkins 

a’i merch sydd yn symud i fyw i Fryste 

dros y Pasg. Hefyd, pob llwyddiant i 

Rachel yn ei swydd newydd fel 

ysgrifenyddes yn Academi Waycroft. 

Diolch am dy waith yn yr adran ers mis 

Medi! 

Trip i’r fferm 

Aeth plant Dosbarth Dewi Draenog a 

Dosbarth Cadi Cwningen ar ymweliad â 

Fferm Cantref yn Aberhonddu fel rhan o’n 

thema ‘Ffrindiau’r Fferm’. Er iddi fod yn 

ddiwrnod oer, mwynheuodd y disgyblion 

yn arw. Cawsant gyfle i ofalu am yr 

anifeiliaid anwes ac yna i groesawu’r wyn 

bach a gafodd eu geni hanner awr cyn i ni 

gyrraedd! Am brofiad bythgofiadwy! 


Gwisgodd disgyblion yr adran gynradd 

mewn gwisg coch i gefnogi diwrnod 

trwynau coch eleni. Diolch yn fawr i’r 

rhieni am eu cyfraniadau hael – casglon ni 

dros £80 rhwng y ddau ddosbarth!! 

Hysbyseb 

Mae ‘Noson Rasys’ wedi ei drefnu gan 

Ffrindiau Llanhari nos Wener 19 eg o Ebrill 

yng Nghlwb Rygbi Pontyclun. Bydd mwy 

o wybodaeth yn dilyn yn fuan a thocynnau 

ar gael i’w prynu drwy’r ysgol. 

Yr Adran Uwchradd 

Llongyfarchiadau i Celyn Lewis o 

Flwyddyn 7 am fynd trwodd i rownd 

derfynol y gystadleuaeth "Stars of 

Stage". Pob lwc i ti. 


Celyn Lewis 

Llongyfarchiadau i dîm Ysgol Llanhari am 

ddod yn ail yn nhwrnament Gymnasteg 

5x60 Rhondda Cynon Taf. Perfformiad 

gwych, da iawn chi! 

Ar Fawrth y 7fed cafodd criw o 

ddisgyblion Bl.8 a 10 brynhawn gwych 

yng nghwmni Cefin Roberts, sylfaenydd 

ysgol berfformio Glanaethwy a chyn 

gyfarwyddwr y Theatr Genedlaethol. Bu'n 

mireinio eu sgiliau perfformio a rhoi blas 

iddyn nhw ar ddarnau llefaru Eisteddfod 

Genedlaethol 2013. Braf oedd gweld y 

disgyblion yn ymateb mor frwdfrydig yn 

ystod y sesiwn. Gobeithio y bydd sglein ar 

eu perfformiadau llefaru eleni! 

Diwrnod y Trwynau 

Coch 

Ar gyfer dydd 

Trwynau Coch eleni 

ar y 15fed o Fawrth 

c yn h al iodd rh a i 

aelodau o’r Chweched 

sêl cacennau yn Ysgol 

Llanhari ar gyfer y disgyblion . Yn ogystal 

â hyn trefnwyd dawns ‘Harlem Shake’ 

Llanhari ar y dydd Iau blaenorol, ei 

ffilmio a’i roi ar y teledu yn y swyddfa i 

bawb weld yn ogystal â’i anfon i Comic 

Relief. Gyda diolch i holl ddisgyblion a 

staff Llanhari, codwyd £115.11 drwy’r 

ddwy weithgaredd yma’n unig. Gan bod y 

disgyblion wedi cael dod i’r ysgol yn eu 

CREIGIAU 


Nia Williams 

029 20890979 

Steffan - ein Siwper chef! 

Dymuniadau gorau i Steffan Thomas, 

Llys Gwynno wrth iddo ddechrau ar ei 

swydd newydd yn nhafarn Gwaelod y 

Garth fel cogydd dan hyfforddiant. Alla i 

ddim meddwl am le gwell i ddysgu! Joia! 

Camp y clocswyr! 

Llongyfarchiadau i Daniel Calan Jones ar 

ddod yn gyntaf yn Eisteddfod ddawns 

Caerdydd yn y gystadleuaeth dawns 

stepio unigol i fechgyn blwyddyn 9 ac 

iau. Bydd yn cystadlu yn Eisteddfod yr 

Urdd yn Boncath. Da iawn i'w frawd 

Iestyn, hefyd am gystadlu yn ei erbyn - yr 

ifanca yn y gystadleuaeth! 

Stori Astrid 

Bydd Astrid, Josh a Nathan yn rhedeg ras 

10k dra gwahanol ym mis Medi eleni. 

Union flwyddyn i fis Medi bydd Astrid 

yn dathlu diwedd ei chwrs chemotherapy. 

Brwydrodd yn hynod ddewr a dirwgnach 

yn erbyn y clefyd Hodgkin's Lymphoma. 

Dymuniad Astrid yw ad-dalu 'chydig o'r 

haelioni a dderbyniodd gan yr elusen 

CLIC Sargent yn ystod ei 

salwch. Sefydlodd Astrid wefan Just 

Giving i adrodd ei stori er mwyn bod yn 

ysbrydoliaeth i eraill. Mae'n werth 

ymweld â'r safle - www.justgiving.com/ 

Astrid-Josh-Nathan-survival er mwyn 

darllen hanes merch ifanc, ddewr sy' am 

roi rhywbeth yn ôl i'r elusen a gynigiodd 

gymorth iddi hi a'i theulu mewn cyfnod 

digon tywyll a chynorthwyo Astrid i 

gyrraedd ei nod o godi £1000 i'r elusen 

CLIC Sargent. Pob lwc eich tri! 

Cân i Gymru 

Llongyfarchiadau i Catrin Herbert am 

gael ei dewis i ganu ei chân yn rownd 

derfynol Cân i Gymru ar ddydd Gŵyl 

Dewi. 

dillad eu hunain hefyd, codwyd cyfanswm 

o dros £550 ar gyfer Comic Relief. 

Gan Grace Lindley, Rhian Edwards, 

Elin Webb Blwyddyn 12


Cefnogaeth eang, 

fyd-eang i Glwb 

Rygbi Pontypridd 

Ysgol Llanhari 

(parhad o dudalen 15) 

Mae’r gefnogaeth eang i Glwb Rygbi Pontypridd yn cael ei amlygu, nid 

yn unig ar y terasau a’r eisteddle yn stadiwm Heol Sardis, ond ar y 

cyfryngau cymdeithasol, ar y we, facebook a twitter. 

Mae torfeydd o dros 1,000 o gefnogwyr ffyddlon yn troi allan i 

gefnogi’r clwb yn eu gemau cartre yn ddi-ffael – y nifer hynny yn aml 

yn codi dros y 2,000 ac ar achlysuron fel gemau mawr yn erbyn yr hen 

elyn Caerdydd, neu glybiau amlwg o Loegr neu Iwerddon, yn agosach at 

y 5,000. 

Yn amlwg mae ffyddlondeb i’r clwb o ran y cefnogwyr traddodiadol, 

gydag aelaodau o’r un teuluoedd yn etifeddu’r awydd i ddilyn Ponty o 

genhedlaeth i genhedlaeth, yn ffactor bwysig yn llwyddiant ac apel y 

clwb. 

Mae’r gefnogaeth honno yn awr yn cael ei addasu i’r oes ddigidol 

newydd, gyda miloedd o ddilynwyr ar wefan a safleoedd cymdeithasol y 

clwb. 

Mae dros 6,000 yn canlyn Pontypridd ar safle facebook, dros 4,000 ar 

twitter, dros 7,000 wedi cofrestru ar fforwm swyddogol y clwb, a’r 

wefan www.ponty.net yn derbyn dros 111,000 o ymweliadau bob mis. 

Nodwedd arall o’r dilyniant brwd yma yw fod cefnogwyr yn dod i’r 

amlwg o bedwar ban byd, o’r Unol Daleithiau i Chile, i Awstralia, 

Sbaen, yr Almaen yr Iwerddon a thu hwnt. 

Mae’r byd bellach yn lle bach, ac un teulu mawr clos yw cefnogwyr 

Pontypridd – boed o Tonteg neu Toronto. 

Os am wybod mwy am y clwb a’i ddilynwyr, galwch mewn i’r wefan: 

www.ponty.net – fe allwch fod yn ffrind am oes! 

Buddugwyr twrnament pêl-law Blwyddyn 7 


Mr Peter Griffiths, cyn - Brifathro Ysgol Gyfun Llanhari 

yn arwain y Twmpath! 

Cynhaliodd criw Lletygarwch Blwyddyn 12 a 13 a’u 

hathrawes Miss Kally Davies fore coffi, sêl cacennau a raffl 

Pasg gan lwyddo i godi £205.39 i elusen ganser Clic Sargent.

Ebrill - Tafod Elai

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?