Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
5 .<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u -sfo{ ;~rfng_ lgb]{lzsf, @)^&<br />
lgb]{lzsf <strong>nf</strong>u' ldlt M @)^&.^.!<br />
klx<strong>nf</strong>] ;+zf]wg ldlt M @)^&.!).@$<br />
bf]>f] ;+zf]wg ldlt M @)^*.(.@%<br />
t]>f] ;+zf]wg ldlt M @)^(.%.&<br />
rf}yf] ;+zf]wg ldlt M @)^(.^.!*<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u P]g, @)^^ sf] bkmf %$ n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L <strong>cfof</strong>]un] of] lgb]{lzsf agfPsf]<br />
kl/R5]b — !<br />
k|f/lDes<br />
1. ;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ of] lgb]{lzsfsf] gfd æ<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u -sfo{ ;~rfng_ lgb]{lzsf, @)^&Æ<br />
/x]sf] 5 .<br />
-@_ of] lgb]{lzsf ;Dat\ @)^& ;fn c;f]h ! ut] b]lv k|f/De x'g]5 .<br />
2. kl/efiff M ljifo <strong>jf</strong> k|;+un] csf]{ cy{ g<strong>nf</strong>u]df o; lgb]{lzsfdf,–<br />
-s_ æP]gÆ eGgfn] <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u P]g, @)^^ ;Demg' k5{ .<br />
-v_ ælgodfjnLÆ eGgfn] <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u lgodfjnL, @)^& ;Demg' k5{ .<br />
-u_<br />
æ;lrjÆ eGgfn] <strong>cfof</strong>]usf] ;lrj ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] sfod d'sfod ;lrj <strong>jf</strong> lgldQ ;lrj<br />
;d]t<strong>nf</strong>O{ hgfpF5 .<br />
3. lgb]{lzsfsf] k|of]u / kfngf M of] lgb]{lzsfsf] k|of]u / kfngf ug]{ u/fpg] bfloTj <strong>cfof</strong>]u / o;<br />
cGtu{tsf sfof{nox¿, <strong>cfof</strong>]uaf6 k|Tofof]lht clwsf/ k|of]u ug]{ <strong>cfof</strong>]usf ;b:o, ;b:ox¿sf] ;ldlt,<br />
;lrj, <strong>cfof</strong>]udf sfo{/t sd{rf/L, g]kfn ;/sf/sf cGo lgsfo / sd{rf/Lx¿ tyf ;/f]sf/<strong>jf</strong><strong>nf</strong> ;a}sf]<br />
x'g]5 .<br />
kl/R5]b – @<br />
kf7\Øqmd ;DaGwL Joj:yf<br />
4. kf7\Øqmd ;ldlt M -!_ <strong>cfof</strong>]un] lng] k/LIffsf] kf7\Øqmd lgdf{0f÷kl/dfh{g ug{ <strong>cfof</strong>]un] b]xfo<br />
adf]lhdsf] kf7\Øqmd ;ldlt u7g ug]{5 M–<br />
-s_ <strong>cfof</strong>]un] tf]s]sf] <strong>cfof</strong>]usf] ;b:o – ;+of]hs<br />
-v_ <strong>cfof</strong>]usf ;lra – ;b:o<br />
-u_ ;DalGwt dxfzfvf k|d'v – ;b:o
-3_ ;DalGwt ljifosf] ljz]if1 <strong>jf</strong> bIf – ;b:o<br />
-ª_ ;DalGwt zfvf k|d'v – ;b:o ;lrj<br />
-@_ kf7\Øqmd ;ldltn] kf7\Øqmd lgdf{0f÷kl/dfh{g ubf{ cfjZostf cg';f/ ;]<strong>jf</strong>, ;d"x;+u<br />
;DalGwt dGqfnosf] k|ltlglw, cGo ljz]if1 <strong>jf</strong> bIfx¿ ;d]t cfdGq0f ug{ ;Sg]5 .<br />
-#_ kf7\Øqmd lgdf{0fdf ;xefuL x'g] k|ltlglw, ljz]if1 <strong>jf</strong> bIf h'g kbsf] kf7\Øqmd lgdf{0f ul/g]<br />
xf] ;fdfGotof ;f] kbeGbf sDtLdf Ps tx dflysf] x'g' kg]{5 .<br />
-$_ kf7\Øqmd ;ldltsf] a}7s ;DaGwL sfo{ljlw ;ldlt cfk}+mn] lgwf{/0f u/]adf]lhd x'g]5 .<br />
5. kf7\Øqmd lgdf{0f k|lqmofM -!_ lghfdtL ;]<strong>jf</strong> cGtu{tsf] k|To]s ;]<strong>jf</strong>, ;d"x tyf pk;d"xsf] kbsf] <strong>nf</strong>lu<br />
kf7\Øqmd lgdf{0f÷kl/dfh{g ug'{kg]{ ePdf To:tf] kbsf] <strong>nf</strong>lu lj1fkg ug'{eGbf cufj} kf7\Øqmd lgdf{0f<br />
x'g] u/L ;DalGwt zfvfn] kf7\Øqmd ;ldltsf] a}7s af]<strong>nf</strong>pg' kg]{5 .<br />
-@_ kf7\Øqmd ;ldltsf] a}7sdf kf7\Øqmd lgdf{0f÷kl/dfh{g ug'{ kg]{ ;]<strong>jf</strong>, ;d"x tyf pk;d"x<br />
cGtu{tsf] kbsf] kf7\Øqmd lgdf{0f÷kl/dfh{g ;DaGwL k|f/lDes 5nkmn u/L cfjZos lgb]{zg ;lxt<br />
ljifo ljz]if1 <strong>jf</strong> bIfx¿<strong>nf</strong>O{ kf7\Øqmdsf] k|f/lDes d:of}bf tof/ ug{ nufpg' kg]{5 .<br />
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd tof/ ePsf] d:of}bf k|fKt ePkl5 kf7\Øqmd ;ldltdf cfjZostf<br />
cg';f/ ;f] ljifo;Fu ;DalGwt cGo ljz]if1 <strong>jf</strong> bIfx¿<strong>nf</strong>O{ ;d]t ;dfj]z u/fO{ clGtd d:of}bf tof/<br />
ug'{ kg]{5 / o;/L tof/ ePsf] d:of}bf :jLs[ltsf <strong>nf</strong>lu l;kmfl/z ug'{ kg]{5 .<br />
-$_ kf7\Øqmd ;ldltaf6 l;kmfl/z ePsf] kf7\Øqmdsf] d:of}bfdf ;DalGwt ;]<strong>jf</strong>, ;d"x ;~rfng<br />
ug]{ dGqfnosf] /fo k|ltlqmof lng ;lsg]5 .<br />
-%_ /fo k|ltlqmofsf <strong>nf</strong>lu k|fKt ePsf] kf7\Øqmdsf] d:of}bf pk/ ;]<strong>jf</strong>, ;d"x ;~rfng ug]{<br />
;DalGwt dGqfnon] cljnDj cfˆgf] /fo k|ltlqmof <strong>cfof</strong>]udf k7fpg' kg]{5 .<br />
-^_ ;]<strong>jf</strong>, ;d"x ;~rfng ug]{ dGqfnoaf6 k|fKt /fo k|ltlqmof pko'Qmtfsf cfwf/df kf7\Øqmdsf]<br />
d:of}bfdf ;dfof]hg u/L ;DalGwt zfvfn] kf7\Øqmd :jLs[ltsf] lgldQ <strong>cfof</strong>]u ;dIf k]z ug'{ kg]{5 .<br />
-&_ kf7\Øqmd ;ldltn] kf7\Øqmdsf] d:of}bf tof/ ug{ o; bkmfdf n]lvPb]lv afx]ssf cGo<br />
cfjZos Joj:yf ;d]t ug{ ;Sg]5 .<br />
6. kf7\Øqmd lgdf{0f ubf{ Wofg lbg'kg]{ s'/fx¿ M kf7\Øqmd lgdf{0f ubf{ lgodfjnLsf] lgod % sf] cwLgdf<br />
/xL b]xfosf] s'/fx¿df Wofg lbg' kg]{5 M–<br />
-s_ ;DalGwt kbsf] :t/;Fu ldNg] lsl;dsf] x'g' kg]{5 .<br />
-v_ ;DalGwt kbsf] <strong>nf</strong>lu tf]lsPsf] Go"gtd z}lIfs of]Uotf;+u ldNbf]h'Nbf] x'g' kg]{5 .<br />
-u_ ;d–;fdlos ljifoj:t' ;d]l6Psf] x'g' kg]{5 .
kl/R5]b – #<br />
sfo{tflnsf tyf kb;+Vof lgwf{/0f;DaGwL Joj:yf<br />
7. sfo{ tflnsf agfpg] M -!_ <strong>cfof</strong>]un] lghfdtL ;]<strong>jf</strong>sf kbdf kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu l;kmfl/z ug{] ;DjGwdf<br />
b]xfosf s'/fx¿ ;dfj]z u/L cg';"rL– ! adf]lhdsf] 9fFrfdf <strong>jf</strong>lif{s sfo{tflnsf agfpg] 5 M–<br />
-s_ k|ltzt lgwf{/0f,<br />
-v_ lj1fkg k|sfzg,<br />
-u_ lnlvt k/LIff ;~rfng,<br />
-3_ lnlvt k/LIffsf] glthf k|sfzg,<br />
-ª_ k|of]ufTds k/LIff,<br />
-r_ cGt<strong>jf</strong>{tf{,<br />
-5_ l;kmfl/z, /<br />
-h_ cGo k|f;+lus s'/fx¿ .<br />
-@_ k|f/lDes k/LIff lnOg] kbsf] <strong>nf</strong>lu k|f/lDes k/LIff sfo{qmd ;d]t aflif{s sfo{tflnsfdf<br />
;dfj]z ug'{ kg]{5 .<br />
-#_ <strong>cfof</strong>]un] cfˆgf] aflif{s sfo{tflnsfsf af/]df ;DalGwt ;a}sf] hfgsf/Lsf <strong>nf</strong>lu<br />
cfjZostfg';f/ ljleGg dfWodaf6 k|rf/–k|;f/sf] Joj:yf ug{ ;Sg]5 .<br />
-$_ aflif{s sfo{tflnsfdf ;fdfGotof x]/km]/ ul/g] 5}g .<br />
8. dfu ;Íng / kb;+Vof lgwf{/0fM -!_ <strong>cfof</strong>]usf] s]Gb|Lo sfof{non] lghfdtL ;]<strong>jf</strong>sf] /fhkqflÍt kbdf<br />
l/Qm kbk"lt{ ug{sf] <strong>nf</strong>lu dfu ;Íngsf] sfo{ ug]{5 .<br />
-@_ <strong>cfof</strong>]usf] If]qLo tyf c~rn sfof{nox¿n] /fhkq cglÍt kbdf l/Qm kbk"lt{ ug{sf] <strong>nf</strong>lu<br />
dfu ;Íngsf] sfo{ ug]{5g\ .<br />
-#_ dfu k|fKt ePkl5 <strong>cfof</strong>]un] ;]<strong>jf</strong>;Fu ;DalGwt k|rlnt sfg"gdf lgwf{/0f ul/Psf] k|ltztsf<br />
cfwf/df cg';"rL–@ df pNn]lvt tl/sf adf]lhd kb;+Vof lgwf{/0f ug]{5 .<br />
-$_ kb;+Vof lgwf{/0f eO;s]kl5 k|ltof]lutfTds k/LIffåf/f l/Qm kbk"lt{ ul/g] kbsf] k/LIffsf]<br />
kf7\Øqmd tof/ eP gePsf] olsg ug'{ kg]{5 . kf7\Øqmd tof/ gePsf] <strong>jf</strong> eO/x]sf] kf7\Øqmddf<br />
kl/dfh{g ug'{kg]{ ePdf ;f]sf] cfjZos Joj:yf ld<strong>nf</strong>O{ lj1fkg k|sfzg ug'{ kg]{5 .<br />
-%_ <strong>cfof</strong>]un] lj1fkg k|sfzg ug'{eGbf cufl8 cfjZos b]lvPdf ;Íng ePsf] l/Qm kb ;+Vof<br />
PsLg ug{ ;DalGwt lgsfodf n]vL k7fpg ;Sg]5 . o;/L n]vL cfPdf ;DalGwt lgsfon] ;ft lbgleq<br />
PsLg ljj/0f pknJw u/fpg' kg]{5 .<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
9. k'gM kb;+Vof lgwf{/0f ug]{M -!_ Psk6s kb;+Vof lgwf{/0f u/L lj1fkg k|sfzg eO;s]kl5 b]xfosf]<br />
cj:yf kg{ cfPdf To:tf] kbsf] ;d]t k'gM kb;+Vof lgwf{/0f ug'{ kg]{5 M–<br />
-s_<br />
-v_<br />
-u_<br />
-3_<br />
-ª_<br />
b/vf:t g} gk/]sf],<br />
k/LIffdf s'g} klg pDd]b<strong>jf</strong>/ pkl:yt gePsf],<br />
lnlvt k/LIffdf s'g} pDd]b<strong>jf</strong>/ pQL0f{ x'g g;s]sf],<br />
cfjZos ;+Vofdf pDd]b<strong>jf</strong>/ l;kmfl/z gePsf],<br />
kbk"lt{sf] <strong>nf</strong>lu l;kmfl/z ePsf] t/ ;DalGwt pDd]b<strong>jf</strong>/n] lgo'lQm glnPsf] / ;f]<br />
kbdf l;kmfl/z ug{ j}slNks pDd]b<strong>jf</strong>/ klg gePsf],<br />
-r_ cbfntsf] cfb]z <strong>jf</strong> cGo s'g} sf/0fn] lj1fkg /2 <strong>jf</strong> vf/]h ePsf] .<br />
♠ -!s=_ pkbkmf -!_ sf] v08 -s_, -v_, -u_ / -3_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ;dfj]zL<br />
;d"x tk{msf] lj1fkgsf] xsdf k|rlnt sfg"g adf]lhd x'g]5 .<br />
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] cj:yf k/]df ;f]sf] hfgsf/L clws[t:t/sf] kbsf] xsdf s]Gb|Lo<br />
sfof{nosf] lj1fkg k|sfzg ug]{ zfvfn] / ;xfos:t/sf] kbsf] xsdf lj1fkg k|sfzg ug]{ sfof{non]<br />
l/Qm kbsf] dfu u/L k7fpg] ;DalGwt lgsfo<strong>nf</strong>O{ lbg' kg]{5 . o;/L hfgsf/L k|fKt ePkl5 ;DalGwt<br />
lgsfon] pQm kbsf] kbk"lt{ k|lqmof k"/f ePsf] dfgL ;f] kb ;d]t ;dfj]z u/L dfu u/L k7fpg' kg]{5 .<br />
♠ -#_ pkbkmf -@_ adf]lhd ;xfos:t/sf] kbsf] xsdf ;DalGwt lgsfodf hfgsf/L u/fPsf]<br />
ljj/0f lj1fkg k|sfzg ug]{ sfof{non] <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, s]Gb|Lo sfof{nosf] lj1fkg k|sfzg ug]{<br />
zfvfdf ;d]t k7fpg' kg]{5 .<br />
10. ;fljss} k|lqmofaf6 kbk"lt{ ul/g]M bkmf * adf]lhd kb;+Vof lgwf{/0f eO{ kbk"lt{sf] <strong>nf</strong>lu lj1fkg<br />
ePsf]df cbfntsf] cfb]z <strong>jf</strong> cGo s'g} sf/0fn] kbk"lt{ k|lqmof :ylut ePsf]df ;f] km's'<strong>jf</strong> ePkl5<br />
;fljss} k|lqmofaf6 pQm kbsf] k"lt{ ul/g]5 .<br />
kl/R5]b – $<br />
lj1fkg k|sfzg tyf b/vf:t kmf/fdsf] 5fglag / :jLs[lt ;DaGwL Joj:yf<br />
11. lj1fkg k|sfzg ug]{ M -!_ k|ltof]lutfTds k/LIffåf/f kbk"lt{ x'g] kbx¿sf] k"lt{ ug{sf] <strong>nf</strong>lu <strong>cfof</strong>]un]<br />
lj1fkg k|sfzg ug]{5 .<br />
♠ t]>f] ;+zf]wgåf/f yk<br />
<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
-@_ sfo{Ifdtfsf cfwf/df x'g] a9'<strong>jf</strong> tyf sfo{;Dkfbg tyf cg'ejsf] d"Nof+sgaf6 x'g] a9'<strong>jf</strong>sf]<br />
;dfof]hgåf/f kbk"lt{ x'g] kbx¿sf] k"lt{ ug{sf] lgodfjnLsf] lgod & sf ljj/0fx¿ v'<strong>nf</strong>O{ ;"rgf<br />
k|sfzg ug'{ kg]{5 .<br />
-#_ lj1fkg k|sfzg ubf{ qmdzM sfo{Ifdtfsf] cfwf/df x'g] a9'<strong>jf</strong>, sfo{;Dkfbg tyf cg'ejsf]<br />
d"Nof+sgsf] cfwf/df x'g] a9'<strong>jf</strong>sf] ;dfof]hg, k|ltof]lutfTds k/LIffåf/f x'g] a9'<strong>jf</strong> / v'<strong>nf</strong> tkm{sf] 5'6[f<br />
5'6[} ;"rgf k|sfzg ug'{ kg]{5 . To;/L lj1fkg k|sfzg ubf{ ;dfj]zL ;d"xsf] 5'§f 5'§} lj1fkg gDa/<br />
sfod ug'{ kg]{5 . ψ v'<strong>nf</strong> / ;dfj]zL ;d"xsf] lj1fkg k|sfzg ubf{ v'<strong>nf</strong>sf] klxn] / To;kl5 ;dfj]zL<br />
;d"xsf] qmdfg';f/ lj1fkg gDa/ sfod u/L ul/g]5 .<br />
<br />
t/ Plss[t k/LIff k|0ffnL <strong>nf</strong>u' ePsf] ;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"xsf] kbsf] lj1fkg k|sfzg ubf{<br />
kb;+Vof 5'§f5'§} pNn]v u/L v'<strong>nf</strong> tkm{ Pp6f / ;dfj]zL ;d"xsf] <strong>nf</strong>lu 5'§f5'§} lj1fkg g+= k|of]u ug'{<br />
kg]{5 . To;/L lj1fkg k|sfzg ubf{ b]xfosf s'/fx? v'<strong>nf</strong>pg' kg]{5 M–<br />
-s_<br />
-v_<br />
-u_<br />
lnlvt k/LIffaf6 cGt<strong>jf</strong>{tf{sf <strong>nf</strong>lu 5gf}6 ePsf pDd]b<strong>jf</strong>/sf] glthf k|sfzg ubf{<br />
v'<strong>nf</strong>tkm{ j0ff{g'qmdsf cfwf/df Psd'i6 ?kdf glthf k|sfzg x'g] s'/f,<br />
;dfj]zL ;d"xtkm{sf] lnlvt k/LIff glthfaf6 cGt<strong>jf</strong>{tf{sf <strong>nf</strong>lu 5gf}6 ePsf<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/sf] glthf k|sfzg ubf{ ;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"xsf] 5'§f5'§} glthf k|sfzg<br />
gu/L ;dfj]zL ;d"xsf] dfq 5'§f5'§} j0ff{g'qmdsf] cfwf/df glthf k|sfzg x'g]<br />
s'/f,<br />
lnlvt k/LIffaf6 cGt<strong>jf</strong>{tf{sf <strong>nf</strong>lu 5gf}6 ePsf pDd]b<strong>jf</strong>/n] cGt<strong>jf</strong>{tf{ x'g' cl3<br />
;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"xsf] k|fyldstfqmd clg<strong>jf</strong>o{ ?kdf eg'{kg]{ s'/f,<br />
+ -u!_ v08 -u_ adf]lhd k|fyldstfqmd ebf{ pNn]v gu/]sf] ;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"xdf<br />
l;kmfl/z gul/g] s'/f,<br />
-3_<br />
;dfj]zL ;d"xtkm{ lnlvt k/LIffaf6 cGt<strong>jf</strong>{tf{sf <strong>nf</strong>lu 5gf}6 ePsf pDd]b<strong>jf</strong>/n]<br />
;dfj]zL ;d"x /f]Hg gkfpg] s'/f,<br />
<br />
-ª_ lnlvt k/LIffaf6 cGt<strong>jf</strong>{tf{sf <strong>nf</strong>lu Ps eGbf a9L v'<strong>nf</strong> tyf ;dfj]zL ;d"xdf<br />
5gf}6 ePsf pDd]b<strong>jf</strong>/sf] lnlvt k/LIff kZrftsf ;a} k/LIff Ps k6s dfq<br />
lnOg] / ;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"xsf] kbsf] Psd'i6 of]Uotfqmd k|sfzg x'g] s'/f /<br />
-r_ cGo cfjZos s'/fx? .<br />
ψ -#s=_ o; bkmf adf]lhd lj1fkg k|sfzg ubf{ Pp6} k|Zgkqsf] dfWodaf6 ePsf] lnlvt<br />
k/LIffaf6 cGt<strong>jf</strong>{tf{sf <strong>nf</strong>lu Ps eGbf a9L v'<strong>nf</strong> tyf ;dfj]zL ;d"xdf 5gf}6 x'g] pDd]b<strong>jf</strong>/sf] lnlvt<br />
ψ rf}yf] ;+zf]wgåf/f yk<br />
<br />
klx<strong>nf</strong>] ;+zf]wgåf/f yk<br />
+ bf]>f] ;+zf]wgåf/f yk<br />
rf}yf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
k/LIff kZrftsf ;a} k/LIff Ps k6s dfq lnOg] / Psd'i6 of]Uotfqmd k|sfzg x'g] s'/f ;d]t v'<strong>nf</strong>pg'<br />
kg]{5 .<br />
-$_ lj1fkg k|sfzg ubf{ cg';"rL– # df pNn]v eP cg';f/sf] lj1fkg gDa/ k|of]u ug'{ kg]{5 .<br />
♠ -%_ /fhkqf+lst k|yd tyf låtLo >]0fLsf] kbdf v'<strong>nf</strong> k|ltof]lutfTds k/LIffaf6 kbk"lt{sf] <strong>nf</strong>lu<br />
lj1fkg k|sfzg ubf{ b]xfosf s'/fx? ;d]t v'<strong>nf</strong>pg' kg]{5 M<br />
-s_ b]xfo adf]lhdsf] lgsfodf /xL clws[t :t/df u/]sf] sfdsf] cg'ej k]z ePsf]df<br />
To:tf] kbsf] lgo'lQmkq <strong>jf</strong> s/f/gfdf / ;]<strong>jf</strong> cjlw k|dfl0ft ul/Psf] ;DalGwt<br />
lgsfosf] kqsf] cfwf/df To:tf] ;]<strong>jf</strong><strong>nf</strong>O{ dfGotf lbg] s'/f M<br />
-1_ lghfdtL tyf cGo ;/sf/L lgsfo,<br />
-2_ g]kfn ;/sf/sf] k"0f{ <strong>jf</strong> cf+lzs :<strong>jf</strong>ldTjdf ;+rflnt ;+ul7t ;+:yf,<br />
-3_ ljsf; ;ldlt P]g, @)!# adf]lhd ul7t ljsf; ;ldlt,<br />
-4_ ljz]if P]gåf/f :yflkt ;+:yf <strong>jf</strong> lgsfo (Statutory Organization/Agency),<br />
-5_ ;+o'Qm /fi6« ;+3, o;sf c+u tyf ljlzli6s[t lgsfo,<br />
-6_ cGt/ ;/sf/L If]qLo tyf cGt/f{li6«o ;+u7gx?,<br />
-7_ ljZjljBfnosf] cf+lus SofDk;,<br />
-8_ ;fd'bflos ljBfno,<br />
-9_ <strong>nf</strong>]s;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]un] dfGotf k|bfg u/L ;"lrs[t u/]sf /fli6«o tyf<br />
cGt/f{li6«o u}/ ;/sf/L ;+ul7t ;+:yf .<br />
-v_ v08 -s_ df pNn]v eP afx]ssf] cGo lgsfosf] cg'ej k]z u/]sf]df lgo'lQmkq<br />
<strong>jf</strong> s/f/gfdf / ;]<strong>jf</strong> k|dfl0ft ul/Psf] ;DalGwt lgsfosf] kqsf] cltl/Qm To:tf]<br />
lgsfodf clws[t :t/sf sd{rf/L egf{sf] k|s[of, of]Uotf, ;+u7g ;+/rgf nufot<br />
sd{rf/Lsf] ;]<strong>jf</strong>sf zt{ ;d]tsf ljifo ;dfj]z ul/Psf] lgod <strong>jf</strong> ljlgod <strong>jf</strong><br />
lgb]{lzsf <strong>jf</strong> sfo{ljlw ;d]t k]z ug'{ kg]{ / To:tf] lgod <strong>jf</strong> ljlgod <strong>jf</strong> lgb]{lzsf<br />
<strong>jf</strong> sfo{ljlwdf ePsf] Joj:yf adf]lhd clws[t:t/df egf{ ePsf] Plsg x'g]<br />
cg'ej<strong>nf</strong>O{ dfq dfGotf lbg] s'/f .<br />
-u_<br />
;/sf/L sd{rf/Ln] cGo ;+ul7t ;+:yfdf sfd u/]sf] cg'ej k]z u/]df ;/sf/sf]<br />
k"j{ :jLs[ltsf] kq tyf ;f] cjlwsf] ljbf :jLs[ltsf] kq ;+nUg ePdf dfq To:tf]<br />
cg'ej<strong>nf</strong>O{ dfGotf lbg] s'/f .<br />
-3_ Pp6} cjlwdf b'O{ <strong>jf</strong> ;f] eGbf a9L lgsfodf sfd u/]sf] ePdf k'/f ;do sfd<br />
u/]sf] s'g} Pssf] cg'ej dfq u0fgf ug]{ s'/f .<br />
-ª_ lgo'lQm kq <strong>jf</strong> s/f/gfdfdf g} cf+lzs (Part Time) ?kdf sfd ug]{ pNn]v<br />
ePsf]df ;f] cg'ej<strong>nf</strong>O{ dfGotf glbg] s'/f .<br />
♠ t]>f] ;+zf]wgåf/f yk
-r_ Ps jif{ eGbf sd cjwLsf] c:yfoL <strong>jf</strong> s/f/ ;]<strong>jf</strong>sf] cg'ej<strong>nf</strong>O{ u0fgf gug]{<br />
s'/f .<br />
-5_ ;xfos:t/df kbflwsf/ /xL clws[t:t/df sfod d'sfod <strong>jf</strong> lgldQ eO{ ;]<strong>jf</strong><br />
u/]sf] cg'ej<strong>nf</strong>O{ dfGotf glbg] s'/f .<br />
-h_ /fhkqf+lst k|yd tyf låtLo >]0fLsf] h'g ;]<strong>jf</strong>, ;d"xsf] kbdf cfj]bg ug]{ xf] ;f]<br />
;]<strong>jf</strong>, ;d"xsf] /fhkqf+lst t[tLo >]0fLsf] kbsf] <strong>nf</strong>lu tf]lsPsf] Go"gtd z}lIfs<br />
of]Uotf xfl;n u/]kl5sf] clws[t:t/sf] cg'ej<strong>nf</strong>O{ dfq dfGotf k|bfg ug]{ s'/f .<br />
-em_ lgo'lQmkq <strong>jf</strong> s/f/gfdfdf pNn]lvt kbgfdaf6 clws[t:t/ gv'n]sf]df ;DalGwt<br />
lgsfon] ;f] kb clws[t:t/sf] egL k|dfl0ft u/]sf] kq ;+nUg ug'{ kg]{ s'/f .<br />
12. b/vf:t kmf/fdsf] 9fFrf M -!_ v'<strong>nf</strong> tyf cfGtl/s k|ltof]lutfTds k/LIffåf/f kbk"lt{ ul/g] kbsf] <strong>nf</strong>lu<br />
b/vf:t kmf/fdsf] 9fFrf cg';"rL– $ df pNn]v ePadf]lhd x'g]5 .<br />
<br />
-!s_ Plss[t k/LIff k|0ffnL <strong>nf</strong>u' ePsf] kbsf] <strong>nf</strong>lu v'<strong>nf</strong>tkm{ b/vf:t kmf/fdsf] 9fFrf cg';"rL–<br />
$s df pNn]v eP adf]lhd x'g]5 .<br />
-@_ sfo{Ifdtfsf cfwf/df x'g] a9'<strong>jf</strong>sf <strong>nf</strong>lu b/vf:t kmf/fdsf] 9fFrf cg';"rL– % df pNn]v eP<br />
adf]lhd x'g]5 .<br />
-#_ sfo{;Dkfbg tyf cg'ejsf] d"Nof+sg4f/f ul/g] a9'<strong>jf</strong>sf] <strong>nf</strong>lu b/vf:t kmf/fdsf] 9fFrf<br />
cg';"rL–^ df pNn]v eP adf]lhd x'g]5 .<br />
-$_ sfo{;Dkfbg tyf cg'ejsf] d"Nof+sg4f/f x'g] a9'<strong>jf</strong> ;dfof]hgsf] <strong>nf</strong>lu b/vf:t kmf/fdsf]<br />
9fFrf cg';"rL–& df pNn]v eP adf]lhd x'g]5 .<br />
-%_ <strong>cfof</strong>]un] j]a;fO6 dfkm{t pknJw u/fPsf] b/vf:t kmf/fd e/L <strong>cfof</strong>]uaf6 lgwf{/0f eP<br />
adf]lhdsf] kmfOndf ;+nUg u/L a'emfpg' kg]{5 . To;/L lgwf{/0f gePsf] cj:yfdf h'g;'s} /]s8{<br />
kmfOndf ;+nUg u/L a'emfpg ;lsg]5 .<br />
-^_ s'g} lj1fkgdf pDd]b<strong>jf</strong>/n] <strong>cfof</strong>]uaf6 lgwf{/0f ePsf] b/vf:t kmf/fd afx]s cGo lsl;dsf]<br />
b/vf:t a'emfPdf To:tf] b/vf:t :jLsf/ ul/g]5}g .<br />
13. b/vf:t 5fglag ug]{ M -!_ v'<strong>nf</strong> k|ltof]lutfTds k/LIffsf] <strong>nf</strong>lu k|sflzt lj1fkg cg';f/ kg{ cfPsf<br />
b/vf:tx¿ pk/ b]xfoadf]lhd 5fglag ug'{ kg]{5 M–<br />
-s_<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/n] b/vf:t kmf/fddf lj1fkg gDa/, kb, ;]<strong>jf</strong>, ;d"x, pk;d"x, >]0fL÷tx,<br />
gfd, y/, 7]ufgf / hGd ldlt v'<strong>nf</strong>Psf] 5, 5}g,<br />
klx<strong>nf</strong>] ;+zf]wgåf/f yk
-v_<br />
;DalGwt ;]<strong>jf</strong>, ;d"x ;DaGwL k|rlnt sfg"gdf pNn]v eP adf]lhd pDd]b<strong>jf</strong>/sf]<br />
pd]/ k'u]sf] <strong>jf</strong> gf3]sf] 5, 5}g,<br />
-u_ b/vf:t k]z u/]sf] kbsf] <strong>nf</strong>lu cfjZos kg]{ ;DalGwt ;]<strong>jf</strong>, ;d"x ;DaGwL<br />
k|rlnt sfg"gdf pNn]v eP adf]lhdsf] Go"gtd z}lIfs of]Uotf k'u], gk'u]sf],<br />
-3_<br />
t/ lj1fkgdf plNnlvt z}lIfs of]Uotf geO{ ;f]xL ljifosf] dflyN<strong>nf</strong>]<br />
z}lIfs of]Uotf /x]5 eg] ;f] of]Uotf<strong>nf</strong>O{ g} Go"gtd z}lIfs of]Uotf k'u]sf]<br />
dflgg]5 .<br />
;DalGwt ;]<strong>jf</strong>, ;d"x ;DaGwL k|rlnt sfg"g adf]lhdsf] Go"gtd z}lIfs of]Uotfsf]<br />
k|df0fkq <strong>jf</strong> nAwfÍ ljj/0fkq -6«fG;s[K6_ <strong>jf</strong> nAwfÍkqsf] k|ltlnlk b/vf:t ;fy<br />
;+nUg 5, 5}g,<br />
-ª_ b/vf:t;fy ;+nUg z}lIfs of]Uotfsf] k|df0fkq hf/L ug]{ lzIf0f ;+:yf dfGotf<br />
k|fKt lzIf0f ;+:yfleq k5{, kb}{g,<br />
-r_ ;dsIftf / ;Dj4tf lgwf{/0f ug'{kg]{ z}lIfs k|df0fkqsf] ;dsIftf / ;Dj4tf<br />
lgwf{/0f ePsf] 5, 5}g,<br />
+ -r!_ PsLs[t k/LIff k|0ffnL cGtu{t Go"gtd z}lIfs of]Uotf 5'§f5'§} tf]lsPsf]<br />
;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"xsf] lj1fkgdf pDd]b<strong>jf</strong>/n] k|fKt u/]sf] Go"gtd z}lIfs<br />
of]Uotfsf] d"n laifo pNn]v u/] gu/]sf],<br />
+ -r@_ PsLs[t k/LIff k|0ffnL cGtu{t Go"gtd z}lIfs of]Uotf 5'§f5'§} tf]lsPsf]<br />
;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"xsf] lj1fkgdf z}lIfs of]Uotfsf] cfwf/df ;+efJo pDd]b<strong>jf</strong>/<br />
x'g ;Sg] ;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"xsf] dxndf ;+s]t lrGx nufP gnufPsf],<br />
+ -r#_ PsLs[t k/LIff k|0ffnL cGtu{t laleGg P]lR5s k|fl1s laifo tf]lsPsf] kbsf]<br />
lj1fkgdf pDd]b<strong>jf</strong>/n] k/LIff lbg rfx]sf] P]lR5s k|fl1s laifo pNn]v u/]<br />
gu/]sf],<br />
-5_<br />
-h_<br />
-em_<br />
tfnLd <strong>jf</strong> cg'ej rflxg]df ;f]sf] k|df0fkqsf] k|ltlnlk ;+nUg 5, 5}g,<br />
g]kfnL gful/stfsf] k|df0fkqsf] k|ltlnlk ;+nUg 5, 5}g,<br />
b/vf:t kmf/fddf xfn;fn} lvlrPsf] kmf]6f] 6fFl;Psf] 5, 5}g / pDd]b<strong>jf</strong>/n] kmf]6f]<br />
;d]tdf kg]{ u/L b:tvt u/]sf] 5, 5}g,<br />
+ bf]>f] ;+zf]wgåf/f yk
-`_ b/vf:t;fy lj1fkgdf plNnlvt k/LIff b:t'/ bflvn u/]sf] /l;b <strong>jf</strong> ef}r/<br />
;+nUg u/]sf] 5, 5}g,<br />
-6_<br />
-7_<br />
-8_<br />
b/vf:t;fy ;DalGwt sfuhftx¿sf] Ps Ps k|lt k|ltlnlk ;+nUg 5, 5}g,<br />
k|f/lDes k/LIff x'g] egL tf]lsPsf] ;]<strong>jf</strong>, ;d"x <strong>jf</strong> pk;d"xsf] kbsf] d"n k/LIffsf]<br />
<strong>nf</strong>lu k|f/lDes k/LIff pQL0f{ u/]sf] k|df0f ;+nUg 5, 5}g,<br />
b/vf:tdf pDd]b<strong>jf</strong>/n] b:tvt tyf NofKr] ;xL5fk u/]sf] 5, 5}g,<br />
-9_ Jofj;flos kl/ifb\df btf{ x'g'kg]{ kbsf] pDd]b<strong>jf</strong>/sf] xsdf ;DalGwt Jofj;flos<br />
kl/ifb\df btf{ ePsf] <strong>jf</strong> btf{ gjLs/0f ul/Psf] 5, 5}g,<br />
-0f_<br />
;dfj]zL tkm{sf] b/vf:t a'emfpg] pDd]b<strong>jf</strong>/n] lghfdtL ;]<strong>jf</strong> lgodfjnL, @)%)<br />
sf] lgod !$ sf] pklgod -$_ adf]lhdsf] k|df0f k]z u/]sf] 5, 5}g .<br />
-@_ cfGtl/s k|ltof]lutfTds k/LIff / sfo{Ifdtfsf cfwf/df x'g] a9'<strong>jf</strong>sf] <strong>nf</strong>lu k|sflzt lj1fkg<br />
cg';f/ kg{ cfPsf b/vf:t kmf/fdx¿ pk/ b]xfo adf]lhd 5fglag ug'{ kg]{5 M–<br />
-s_<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/n] b/vf:t kmf/fddf lj1fkg gDa/, kb, ;]<strong>jf</strong>, ;d"x, pk;d"x, >]0fL÷tx,<br />
gfd, y/, 7]ufgf / hGd ldlt v'<strong>nf</strong>Psf] 5, 5}g,<br />
-v_ b/vf:t k]z u/]sf] kbsf] <strong>nf</strong>lu cfjZos kg]{ ;DalGwt ;]<strong>jf</strong>, ;d"x ;DaGwL<br />
k|rlnt sfg"g adf]lhdsf] Go"gtd z}lIfs of]Uotf k'u]sf] 5, 5}g,<br />
-u_<br />
t/ lj1fkgdf plNnlvt z}lIfs of]Uotf geO{ ;f]xL ljifosf] dflyN<strong>nf</strong>]<br />
z}lIfs of]Uotf /x]5 eg] ;f] of]Uotf<strong>nf</strong>O{ g} Go"gtd z}lIfs of]Uotf k'u]sf]<br />
dflgg]5 .<br />
;DalGwt ;]<strong>jf</strong> ;DaGwL k|rlnt sfg"g adf]lhdsf] Go"gtd z}lIfs of]Uotfsf]<br />
k|df0fkq <strong>jf</strong> nAwfÍ ljj/0fkq -6«fG;s[K6_ <strong>jf</strong> nAwfÍkqsf] k|ltlnlk b/vf:t ;fy<br />
;+nUg 5, 5}g,<br />
-3_ b/vf:t;fy ;+nUg z}lIfs of]Uotfsf k|df0fkq hf/L ug]{ lzIf0f ;+:yf dfGotf<br />
k|fKt lzIf0f ;+:yfleq k5{, kb}{g,<br />
-ª_<br />
lj1fkg ePsf] kb;+u ;DalGwt ;]<strong>jf</strong>, ;d"x tyf pk;d"xsf] Ps >]0fL÷tx d'lgsf]<br />
kbdf ;]<strong>jf</strong> ;DaGwL k|rlnt sfg"gdf tf]lsP adf]lhd ;]<strong>jf</strong> cjlw k"/f u/]sf] 5,<br />
5}g / ;f] sf] k|df0f k]z u/]sf] 5, 5}g,<br />
-r_ b/vf:t kmf/fddf lglb{i6 ul/Psf] :yfgdf ;DalGwt sfof{no k|d'v÷ljefuLo<br />
k|d'vaf6 /Ltk"j{s k|dfl0ft ePsf] 5, 5}g,<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
-5_ ;dsIftf / ;Dj4tf lgwf{/0f ug'{kg]{ z}lIfs k|df0fkqsf] ;dsIftf / ;Dj4tf<br />
lgwf{/0f ePsf] 5, 5}g,<br />
-h_<br />
b/vf:tdf pDd]b<strong>jf</strong>/n] b:tvt tyf NofKr] ;xL5fk u/]sf] 5, 5}g,<br />
-em_ Jofj;flos kl/ifb\df btf{ x'g'kg]{ kbsf] pDd]b<strong>jf</strong>/sf] xsdf ;DalGwt Jofj;flos<br />
kl/ifb\df btf{ ePsf] <strong>jf</strong> btf{ gjLs/0f ul/Psf] 5, 5}g,<br />
-`_<br />
-6_<br />
-7_<br />
k|ltof]lutfTds k/LIffåf/f x'g] a9'<strong>jf</strong>sf] xsdf b/vf:t;fy lj1fkgdf plNnlvt<br />
k/LIff b:t'/ bflvn u/]sf] /l;b <strong>jf</strong> ef}r/ ;+nUg u/]sf] 5, 5}g,<br />
b/vf:t kmf/fd;fy k]z u/]sf k|df0fkqsf k|ltlnlkx¿sf] ljj/0f -t]l/h_ ;dfj]z<br />
u/]sf] 5, 5}g /<br />
;dfj]zL tkm{sf] b/vf:t a'emfpg] pDd]b<strong>jf</strong>/n] lghfdtL ;]<strong>jf</strong> lgodfjnL, @)%)<br />
sf] lgod !$ sf] pklgod -$_ adf]lhdsf] k|df0f k]z u/]sf] 5, 5}g .<br />
♠ -@s=_ /fhkqf+lst k|yd tyf låtLo >]0fLsf] kbdf v'<strong>nf</strong> k|ltof]lutfTds k/LIff dfk{mt kbk"lt{sf]<br />
<strong>nf</strong>lu k|sflzt lj1fkg cg';f/ kg{ cfPsf b/vf:t kmf/fdx? pk/ bkmf !! sf] pkbkmf -%_ adf]lhdsf<br />
ljifox? ;d]t 5fgljg ug'{ kg]{5 .<br />
-#_ b/vf:t 5fglag ubf{ k]z u/]sf] k|df0fkq <strong>jf</strong> ljj/0f ;DaGwdf låljwf ePdf To:tf] b/vf:t<br />
;DaGwdf låljwf k/]sf] ljj/0f v'<strong>nf</strong>O{ låljwf k/]sf] ljifo;Fu ;DalGwt zfvf k|d'v ;dIf k]z ug'{<br />
kg]{5 .<br />
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd k]z ePsf] ljifosf ;DaGwdf cfjZostfg';f/ ljz]if1 <strong>jf</strong> bIf <strong>jf</strong> ;]<strong>jf</strong>,<br />
;d"x ;~rfng ug]{ dGqfnosf] /fo lnO{ <strong>cfof</strong>]un] cfjZos lg0f{o ug{ ;Sg]5 .<br />
14. b/vf:t :jLs[t ug]{ M -!_ bkmf !# adf]lhd b/vf:t 5fglag ubf{ /Lt k'u]sf] / ;"rgfdf plNnlvt cGo<br />
zt{x¿ k"/f ePsf] b]lvPdf clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] To:tf] b/vf:t<strong>nf</strong>O{ :jLs[t ug'{ kg]{5 .<br />
♦ -@_ v'<strong>nf</strong> tyf cfGtl/s k|ltof]lutfTds k/LIffsf] xsdf b/vf:t :jLs[t eP kl5 pDd]b<strong>jf</strong>/<strong>nf</strong>O{<br />
cg';"rL–* adf]lhd /f]n g+= sfod u/L ;DalGwt b/vf:t kmf/fddf /x]sf] k/LIffsf] k|j]z kq lbg'<br />
kg]{5 .<br />
-#_ pDd]b<strong>jf</strong>/<strong>nf</strong>O{ lbOg] k/LIff k|j]zkqdf b/vf:t :jLs[t ug]{ sfof{nosf] gfd, :jLs[t ug]{<br />
sd{rf/Lsf] gfd, y/, kb v'<strong>nf</strong>O{ sfof{nosf] 5fk ;d]t nufpg' kg]{5 . ;fy} pDd]b<strong>jf</strong>/sf] kmf]6f]df<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/ / :jLs[t ug]{ sd{rf/Ln] ;d]t b:tvt ug'{ kg]{5 .<br />
-$_ k/LIff k|j]z kqdf pNn]v ePsf zt{x¿ pDd]b<strong>jf</strong>/n] kfngf ug'{ kg]{5 .<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt<br />
♠ t]>f] ;+zf]wgåf/f yk<br />
♦ bf]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
15. ;DalGwt pDd]b<strong>jf</strong>/<strong>nf</strong>O{ hfgsf/L lbg] M -!_ <strong>cfof</strong>]usf sfof{nodf k]z ePsf b/vf:tx¿ pk/ 5fglag<br />
ubf{ lj1fkg÷;"rgfdf plNnlvt k|fjwfgx¿ k"/f ePsf] gb]lvPdf To:tf] b/vf:t c:jLs[t ug'{ kg]{5 .<br />
-@_ Psk6s :jLs[t u/L k|j]zkq hf/L ePsf] b/vf:tdf kl5 s'g} s}lkmot b]lvPdf To:tf]<br />
b/vf:t c:jLs[t u/L k|j]zkq /2 ug{ ;lsg]5 .<br />
-#_ b/vf:t kmf/fddf pDd]b<strong>jf</strong>/n] cfkm}+ b:tvt tyf NofKr] ;xL5fk gu/]sf] kfOPdf lghsf]<br />
b/vf:t h'g;'s} avt c:jLs[t ug{ ;lsg]5 .<br />
-$_ o; bkmf adf]lhd c:jLs[t ePsf b/vf:t ;DaGwdf ;DalGwt pDd]b<strong>jf</strong>/sf] hfgsf/Lsf<br />
<strong>nf</strong>lu ;"rgf k|sfzg ug'{ kg]{5 .<br />
16. b/vf:t k7fpg' kg]{ M ♦ -!_ bkmf !$ adf]lhd :jLs[t ePsf b/vf:t kmf/fdx? ;DalGwt<br />
zfvf÷sfof{non] Jojl:yt u/L /fVg'sf ;fy} cg';"rL–*s= adf]lhdsf] 9fFrfdf :jLs[t gfdfjnL tof/<br />
u/L /fVg' kg]{5 / lnlvt k/LIffaf6 cGt<strong>jf</strong>{tf{sf <strong>nf</strong>lu 5gf}6 ePsf pDd]b<strong>jf</strong>/x?sf] b/vf:t kmf/fd<br />
;DalGwt zfvf÷sfof{nodf k7fpg' kg]{5 .<br />
♦ -@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf b/vf:t kmf/fd / :jLs[t gfdfjnLdWo] cGo sfof{noaf6 k/LIff<br />
;~rfng x'g] kbsf] b/vf:t / ;f] adf]lhdsf] :jLs[t gfdfjnL tyf cGoq k/LIffs]Gb| /fvL a'emfPsf]<br />
b/vf:t kmf/fd / ;f] adf]lhdsf] :jLs[t gfdfjnL ;DalGwt sfof{nodf k7fpg' kg]{5 .<br />
-#_ lnlvt k/LIff glnO{ cGt<strong>jf</strong>{tf{af6 dfq k"lt{ ul/g] kbsf] lj1fkgsf] xsdf ;Dk"0f{ pDd]b<strong>jf</strong>/sf]<br />
b/vf:t kmf/fd cGt<strong>jf</strong>{tf{ x'g] :yfgdf k7fpg' kg]{5 .<br />
-$_ sfo{Ifdtfsf] cfwf/df x'g] a9'<strong>jf</strong> / sfo{;Dkfbg tyf cg'ejsf] d"Nof+sgaf6 x'g] a9'<strong>jf</strong><br />
;dfof]hgsf] b/vf:t kmf/fd b/vf:t lbg] Dofb e'Qmfg ePsf] ldltn] tL; lbgleq gfdfjnL ;lxt<br />
;DalGwt a9'<strong>jf</strong> ;ldltsf] ;lr<strong>jf</strong>nodf k7fpg' kg]{5 .<br />
-%_ cbfntdf ljrf/fwLg /x]sf] <strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]un] /fVg' kg]{ cjlw tf]s]sf] cj:yfsf b/vf:t kmf/fd<br />
afx]s lnlvt k/LIffaf6 cGt<strong>jf</strong>{tf{sf <strong>nf</strong>lu 5gf}6 gePsf pDd]b<strong>jf</strong>/x¿sf] b/vf:t kmf/fd Ps jif{kl5<br />
w'Nofpg' kg]{5 .<br />
kl/R5]b – %<br />
k|Zg lgdf{0f / kl/dfh{g<br />
17. k|Zg lgdf{0f M -!_ k|Zg lgdf{0fsf] <strong>nf</strong>lu ;DalGwt zfvfn] b]xfosf k|f/lDes sfo{x¿ ug'{ kg]{5 M–<br />
-s_ k/LIffsf <strong>nf</strong>lu cfjZos kg]{ k|Zg lgdf{0f ug{sf <strong>nf</strong>lu bkmf &@ adf]lhdsf]<br />
;"rLaf6 <strong>cfof</strong>]u4f/f ljifout bIfx¿sf] dgf]gog u/fpg],<br />
♦ bf]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt<br />
♣ t]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
-v_<br />
-u_<br />
k|Zg lgdf{0fsf <strong>nf</strong>lu dgf]gLt bIf<strong>nf</strong>O{ ;DalGwt ljifosf] kf7\Øqmd, k'/fgf <strong>jf</strong><br />
gd"gf k|Zgkq, k|Zgkq lgdf{0f lgb]{zg, k|Zgkq vfdaGbL ug]{ æsÆ / ævÆ c+lst<br />
vfd tyf k|Zg lgdf{0fstf{sf] kq vfdjGbL ug]{ æuÆ c+lst vfdsf ;fy} cGo<br />
cfjZos ljj/0fx¿ uf]Ko ?kn] pknAw u/fpg], /<br />
k|Zglgdf{0fstf{af6 tof/ ePsf k|Zg a'lemlnO{ k|Zgx¿ /x]sf] uf]Ko l;naGbL ævÆ<br />
c+lst vfd l;naGbL cj:yfdf g} k|Zg kl/dfh{gsf] <strong>nf</strong>lu ;DalGwt zfvf<strong>nf</strong>O{<br />
a'emfpg] / æuÆ c+lst vfd uf]Ko ?kdf zfvfdf ;'/lIft /fVg] .<br />
-@_ pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ adf]lhdsf æsÆ, ævÆ / æuÆ c+lst vfdsf] gd"gf cg';"rL– (<br />
adf]lhd x'g]5 .<br />
-#_ s'g} kbsf] kf7\oqmddf ljleGg If]q -ef}uf]lns, P]ltxfl;s, cfly{s, /fhg}lts, sfg"gL,<br />
j}1flgs, cGt/fli6«o ultljlw cflb_ ;dfj]z ePsf]df To:tf] kf7\oqmd cg';f/ k|Zgkq tof/ ug{<br />
nufpFbf ;a} If]q ;dfj]z x'g] u/L To:tf laifo;Fu ;DalGwt 5'§f5'§} lj14f/f k|Zg lgdf{0f ug]{ Joj:yf<br />
ld<strong>nf</strong>pg ;lsg]5 .<br />
-$_ k|Zgkq tof/ ug{ bIf<strong>nf</strong>O{ cg'/f]w ug]{ kq / ;f] ;DaGwL lgb]{zg tyf k|Zgx? tof/ u/L<br />
k7fpFbf ofb ug'{kg]{ s'/fx? cg';"rL– !) df pNn]v ePadf]lhd x'g]5 .<br />
-%_ k|Zgx? tof/ u/L <strong>cfof</strong>]udf k7fpg] kqsf] 9fFrf cg';"rL– !! adf]lhd x'g]5 .<br />
-^_ Pp6f ljifodf ;fdfGotof sDtLdf kfFr hgf bIfx¿af6 k|Zg lgdf{0f u/fpg' kg]{5 .<br />
-&_ <strong>cfof</strong>]usf If]qLo tyf c~rn sfof{no<strong>nf</strong>O{ k|Zgkq tof/ ug]{ ljz]if1 <strong>jf</strong> bIfx¿sf] dgf]gog<br />
ug{ clwsf/ k|Tofof]hg ePsf]df k|Zg tof/ ug{ nufO{ To:tf ljz]if1 <strong>jf</strong> bIfaf6 k|fKt ePsf] æsÆ<br />
c+lst l;naGbL vfd k|Zgkq kl/dfh{gsf] <strong>nf</strong>lu ;DalGwt zfvfdf k7fpg' kg]{5 .<br />
-*_ k|Zgkq kl/dfh{g ug]{ zfvfaf6 k|Zgsf] :t/ gldn]sf] <strong>jf</strong> pko'Qm k|Zgx? gePsf elg s'g}<br />
bIfsf] af/]df n]vL cfPsf] v08df <strong>cfof</strong>]udf k]z u/L To:tf bIf<strong>nf</strong>O{ bIfsf] ;"rLaf6 x6fpg] .<br />
18. lnlvt k/LIffdf ;f]lwg] k|Zgsf k|sf/ M lnlvt k/LIffdf kf7\Øqmddf lgwf{/0f ul/P cg';f/ b]xfo<br />
adf]lhdsf k|Zgx¿ ;f]Wg ;lsg]5M–<br />
-s_ ljifout k|Zg, /<br />
-v_ j:t'ut k|Zg .<br />
19. ljifout k|Zg lgdf{0fM -!_ ljifout k|Zg cGtu{t <strong>nf</strong>df] pQ/ ck]Iff ul/Psf] k|Zg / 5f]6f] pQ/ ck]Iff<br />
ul/Psf k|Zgx¿ /xg ;Sg]5g\ .<br />
-@_ <strong>nf</strong>df] pQ/ ck]Iff ul/Psf] k|Zgn] k/LIffyL{<strong>nf</strong>O{ lj:t[t pQ/ <strong>jf</strong> k|ltlqmof JoQm ug]{, JofVof<br />
ug]{ tyf cfˆgf] df}lns ljrf/ JoQm ug]{ clwstd :jtGqtf x'g] u/L b]xfodf pNn]v ePadf]lhdsf<br />
k|Zgx¿ ;f]Wg ;lsg]5M–
-s_<br />
k|Zgsf] h<strong>jf</strong>kmdf k/LIffyL{x¿n] cfˆgf ljrf/x¿ JofVofTds ¿kdf cleJoQm ug{<br />
kfpg] lsl;dsf j0f{gfTds k|Zg,<br />
-v_ k/LIffyL{x¿n] b'O{ wf/0ffsf] t'ngf ub}{ cfˆgf] h<strong>jf</strong>km k|:t't ug'{kg]{ lsl;dsf<br />
t'ngfTds k|Zg,<br />
-u_ s'g} s'/fsf] kIf <strong>jf</strong> ljkIfdf cfˆgf] ljrf/ cleJoQm u/L sf/0f / k'i6\ofOF lbg'kg]{<br />
lsl;dsf k|Zg,<br />
-3_ k|Zgsf] h<strong>jf</strong>kmdf k/LIffyL{x¿n] cfˆgf] lghL wf/0ff k|:t't ug]{ cj;/ lbO{ :jtGq<br />
ljrf/ cleJoQm ug'{kg]{ lsl;dsf k|Zg,<br />
-ª_ s'g} 36gf / <strong>jf</strong>:tljstf<strong>nf</strong>O{ k'li6 ug{sf] <strong>nf</strong>lu sf/0f / c;/ pNn]v ug'{kg]{<br />
lsl;dsf k|Zg,<br />
-r_ k/LIffyL{sf] a'emfO{ Pj+ k|of]u ug]{ Ifdtf<strong>nf</strong>O{ hfFRg 5f]6f] pQ/ cfpg] lsl;dsf<br />
k|Zg, /<br />
-5_ ;d:of ;dfwfg;DaGwL k|Zg .<br />
-#_ ljifout k|Zgsf] lgdf{0f ubf{ <strong>nf</strong>df] pQ/sf k|Zgx¿sf] clg<strong>jf</strong>o{ pQ/ lbg'kg]{ u/L Ps b'O{j6f<br />
df}lns ljrf/ / :jtGq cleJolQm hfFr ug]{ k|Zgx¿ / cGo ;a} ;+lIfKt pQ/fTds k|Zgx¿ x'g' kg]{5 .<br />
-$_ ljifout k|Zgx¿ lgdf{0f ubf{ b]xfosf s'/fx¿df Wofg k'¥ofpg' kg]{5M–<br />
-s_ ;+1fgfTds tx (Cognitive Level) cg';f/ 1fg, af]w, k|of]u, ljZn]if0f, ;+Zn]if0f /<br />
d"NofÍg txsf pknlAw hfFRg] u/L k|Zg lgdf{0f ug'{ kg]{5 .<br />
pbfx/0fM<br />
-!_<br />
-@_<br />
-#_<br />
-$_<br />
1fg tx M ;+ljwfg cg';f/ cWofb]z s'g cj:yfdf, sf] af6 / s;/L hf/L<br />
x'g ;Sb5 <<br />
af]w tx M ljut 5 dlxgfsf] cjlwdf /fh:j ;Íng ePsf] qmdsf]<br />
cfwf/df cfufdL 5 dlxgfdf s] s:tf] ¿kdf /fh:j ;Íng x'g ;S<strong>nf</strong> <<br />
j0f{g ug'{xf];\ .<br />
k|of]u tx M g]kfn ;/sf/sf] :jLs[t ah]6 zLif{s (Budget Heading) cg';f/<br />
s'g} Ps ;fd'bflos vfg]kfgL of]hgf lgdf{0fsf] ah]6 gd"gfsf ¿kdf<br />
k|:t't ug'{xf];\ .<br />
ljZn]if0f tx M ;Dk"0f{ u'0f:t/ Joj:yfkg (Total Quality Management) sf]<br />
cjwf/0ff s] xf] / o;sf] cfwf/df cfkm" sfo{/t /x]sf] ;+:yfn] s] s:tf]<br />
ljsf; <strong>jf</strong> ;]<strong>jf</strong> k'¥ofO/x]sf] 5 rrf{ ug'{xf];\ .
-v_<br />
-%_<br />
-^_<br />
;+Zn]if0f tx M ut jif{x¿df ePsf cfo / Joo ljj/0fsf cfwf/df<br />
cfufdL jif{sf] <strong>nf</strong>lu s'g} ;+:yfsf] ah]6 tof/ ug'{xf];\ .<br />
d"NofÍg tx M jt{dfg pRr dfWolds lzIffsf] ;+/rgf b]zsf] cj:yf<br />
cg';f/ pko'Qm 5 <strong>jf</strong> 5}g < n]vfhf]vf ug'{xf];\ .<br />
k|Zgx¿ ljifout x'g] ePklg ltg<strong>nf</strong>O{ ;Lldt kfg{ :jtGq cleJolQm hfFRg] k|Zg<br />
ePklg To;sf] lglZrt ;Ldf x'g' kg]{5 .<br />
-u_ lj<strong>jf</strong>bf:kb, ax'cy{ <strong>nf</strong>Ug] / c:ki6 k|Zg ;f]Wg' x'Fb}g .<br />
-3_ k|Zg ;Fu} ufFl;P/ cfpg] k"/s k|Zgx¿ Pscsf]{;Fu k"0f{ ¿kdf ;DalGwt x'g'<br />
kg]{5 .<br />
-ª_<br />
k/LIffyL{x¿sf] l;h{gfTds k|ltef, df}lnstf hfFRg] / lglb{i6 ul/Psf] ;]<strong>jf</strong>, ;d"x,<br />
>]0fL÷txsf] kf7\Øqmd / ;f] sf] p2]Zo<strong>nf</strong>O{ cfwf/ dfgL lgwf{/0f ul/Psf] ;doleq<br />
pQ/ lbg ;lsg] lsl;dsf k|Zgx¿ ;dfj]z ug'{ kg]{5 .<br />
-r_ k|Zg lgdf{0fstf{n] ljZj:t ;|f]t<strong>nf</strong>O{ dfq ;Gbe{ ;fdu|Lsf] ¿kdf k|of]u ug'{ kg]{5 .<br />
-5_<br />
-h_<br />
-em_<br />
-`_<br />
-6_<br />
-7_<br />
kf7\Øqmddf tf]lsPsf]df ;f]xL cg';f/ / gtf]lsPsf] cj:yfdf kf7\Øqmdsf] ;a}<br />
PsfO{ (Unit) <strong>jf</strong> v08af6 ;dfg'kflts lx;fjn] k|Zg lgdf{0f ug'{ kg]{5 .<br />
cfGtl/s k|ltof]lutfsf] <strong>nf</strong>lu k|Zg lgdf{0f ubf{ ;fdfGotof Jofjxfl/s kIfdf<br />
ljz]if Wofg lbg' kb{5 eg] v'<strong>nf</strong> tkm{sf <strong>nf</strong>lu ;}4flGts kIfdf s]lGb|t eO{ k|Zg<br />
lgdf{0f ug'{ kg]{5 .<br />
k|Zg, k/LIffsf] >]0fL cg';f/ ljifoj:t'sf] 1fg ;lxt JolQmsf] l;h{gzLntf,<br />
df}lns Ifdtf dfkg ug]{ lsl;dsf] x'g'kg]{5 .<br />
Pp6} k|Zgdf 6'qm] k|Zgx¿ ePsf] eP k|To]s 6'qm] k|Zgsf] cÍef/ ;d]t 5'6\ofO<br />
kfFr cÍef/;Dd ePsf k|Zg lgdf{0f ubf{ pQ/ ;d]t tof/ u/L ;+nUg ul/lbg'<br />
kg]{5 .<br />
bz cÍef/ <strong>jf</strong> ;f] eGbf dflysf k|Zg lgdf{0f ubf{ k|Zgn] ck]Iff u/]sf] ;Defljt<br />
a'Fbfut pQ/sf] ;f/ ;+If]k ljifoj:t'x¿ s] s] x'g\ ;f] ;d]t ;+nUg u/L s'g s'g<br />
ljifoj:t' ;d]6\bf slt slt cÍ k|bfg ug]{ eGg] s'/f;d]t k|i6 5'6\ofO{ k|Zg ;fy<br />
Marking Scheme ;+nUg u/L k7fpg' kg]{5 .<br />
/fhkqflÍt k|yd / låtLo >]0fLsf] ;d:of ;dfwfgsf] k|Zg lgdf{0f ubf{ rf/j6f<br />
ljifoIf]qx¿df s]lGb|t /x]/ pQ/ n]Vg'kg]{ x'Fbf pQm k|To]s rf/ ljifo If]qdf s] s]<br />
ljifoj:t' -pQ/_ ;d]l6g' kb{5 To;sf ;Defljt a'Fbfx¿ pNn]v u/L rf/j6} ljifo<br />
If]qsf] cÍef/ ljefhg ;d]t ul/lbg' kg]{5 . h:t}M cÍef/ aL; ePsf]df
f/j6fdf %+%+%+% <strong>jf</strong> $+^+$+^ cflb tl/sfn] k|Zgd} pNn]v ul/lbg'<br />
kg]{5 .<br />
-%_ k/LIffyL{sf] tYout hfgsf/L af]w, k|of]u, ljZn]if0f cflb Ifdtf tyf Go"g ;+1fgfTds txb]lv<br />
dWod :t/sf] ;+1fg<strong>nf</strong>O{ hfFr ug{ k/LIffyL{n] cfˆgf pQ/x¿ lrq, n]vflrq, cfFs8f cflbsf ¿kdf klg<br />
k|:t't ug{ ;Sg] u/L ;+lIfKt pQ/fTds k|Zg ;f]Wg ;lsg]5 .<br />
-^_ 5f]6f] pQ/ cfpg] ljifout k|Zgx¿ lgdf{0f ubf{ b]xfosf s'/fx¿df Wofg k'¥ofpg' kg]{5M–<br />
-s_<br />
;Lldt <strong>jf</strong> ;+lIfKt pQ/ cfpg] k|Zgx¿ ;f]Wg],<br />
-v_ ;fdfGotof k|To]s k|Zgsf <strong>nf</strong>lu a/fa/ ;do <strong>nf</strong>Ug] k|Zg ;dfj]z ug]{,<br />
-u_ ax'cy{ g<strong>nf</strong>Ug] u/L ;/n / :ki6 efiffsf] k|of]u ug]{<br />
-3_<br />
k|Zgx¿ s'g} Pp6f ;+1fgfTds (Cognitive) txsf] dfq g/fvL Go"g b]lv pRr txsf]<br />
;+1fg (Cognition) dfkg ug]{ lsl;daf6 ;dfj]z ug]{ .<br />
20. j:t'ut k|Zg lgdf{0f M -!_ j:t'ut k|Zg cGtu{t ax' j}slNks k|Zg (Multiple Choice Questions) ;f]lwg] 5<br />
h;df b]xfodf pNn]v ePadf]lhdsf k|Zgx¿ ;d]t ;dfj]z ug{ ;lsg]5M–<br />
-s_<br />
-v_<br />
7Ls a]7Ls 5'6\ofpg] k|Zg (True/False Questions)<br />
hf]8f ld<strong>nf</strong>pg] k|Zg (Match the Following Questions)<br />
-u_ vfnL 7fpF eg]{ k|Zg (Fill-up the Blanks Questions)<br />
-@_ j:t'ut ax'j}slNks k|Zg lgdf{0f ubf{ b]xfosf s'/fx¿df Wofg k'¥ofpg' kg]{5M–<br />
-s_<br />
ax'j}slNks k|Zgsf] k|ZgfTds c+z cy{k"0f{ / :ki6 ¿kdf h<strong>jf</strong>km vf]Hg] cyf{t\<br />
k|ZgfTds x'g' kg]{5 .<br />
-v_ k|Zgdf cfjZos ;Dk"0f{ hfgsf/Lx¿ x'g' kg]{5 / h<strong>jf</strong>km ;+lIfKt / :ki6 x'g'<br />
kg]{5 . k|Zgdf cgfjZos s'/fx¿ x'g' x'Fb}g .<br />
-u_ k|Zgx¿sf] Psdfq 7Ls <strong>jf</strong> ;a}eGbf pko'Qm h<strong>jf</strong>km x'g' kg]{5 . o;df<br />
k/LIffyL{<strong>nf</strong>O{ cgfjZos ¿kdf em'Sofpg] lsl;dsf] h<strong>jf</strong>km x'g' x'Fb}g .<br />
-3_ k|Zg / o;sf j}slNks h<strong>jf</strong>kmx¿ aLr Jofs/0fLo tfbfTDo x'g' kg]{5 .<br />
-ª_ ;se/ gsf/fTds k|Zg ;f]Wg' x'Fb}g . Ifdtf hfFRg' k/]df dfq gsf/fTds k|Zg<br />
;f]Wg' kb{5 / gsf/fTds <strong>jf</strong>Sof+z<strong>nf</strong>O{ Underline ug'{ kg]{5 .<br />
-r_ k|Zgsf ;Dk"0f{ ljsNk :jLsf/of]Uo x'g' kg]{5 . Psbd gldNbf] ljsNk /fVg' x'Fb}g .<br />
-5_ k|Zg / ;xL ljsNk aLrsf] zflAbs Ps¿ktfn] h<strong>jf</strong>km<strong>nf</strong>O{ ;+s]t ug'{ x'Fb}g .
-h_ ljsNksf] nDafO{n] ;xL h<strong>jf</strong>kmaf/] ;+s]t ug'{ x'Fb}g .<br />
-em_<br />
-`_<br />
-6_<br />
-7_<br />
k|Zgdf clglZrt ljz]if0f / lqmof ljz]if0f h:t} w]/}h;f], s'g}, s]xL, k|foM slxn]<br />
sfxLF h:tf <strong>jf</strong>Sof+z k|of]u ug'{ x'Fb}g .<br />
ljsNkx¿ cÍ cy<strong>jf</strong> ;dosfnsf] ¿kdf eP o;<strong>nf</strong>O{ lglZrt qmdfg';f/ /fVg'<br />
kg]{5 .<br />
clt ljlzi6 tyf :d/0f zlQm hfFRg] k|Zgx¿ h:t}M JolQm <strong>jf</strong> :yfgsf] gfd, ldlt<br />
h:tf k|Zgx¿ dfq ;f]Wg' x'Fb}g .<br />
;xL h<strong>jf</strong>kmx¿ ;fdfGotofM ;Dk"0f{ ljsNkx¿df ;dfg cg'kftdf ljt/0f ul/g'<br />
kg]{5 .<br />
-8_ ax' j}slNks k|Zg cGtu{t vfnL 7fpF eg]{ k|Zg /fVbf d'Vo zAb g} lemSg' kg]{5 /<br />
o;sf] Psdfq ;xL h<strong>jf</strong>km x'g' kg]{5 .<br />
-9_<br />
-0f_<br />
-t_<br />
-y_<br />
ax' j}slNks k|Zg cGtu{t 7Ls / a]7Ls 5'6\ofpg] k|Zg agfpFbf k|of]u ul/g]<br />
<strong>jf</strong>So k"0f{tof 7Ls <strong>jf</strong> a]7Ls x'g' kg]{5 .<br />
ax' j}slNks k|Zg cGtu{t hf]8f ld<strong>nf</strong>pg] k|Zg agfpFbf k|Zgx¿ ;dfg If]q;Fu<br />
;DalGwt x'g' kg]{5 .<br />
j:t'ut k|Zg (Multiple Choice) sf ljsNkx¿ agfpFbf ljsNkx¿ s'g} g s'g} ¿kdf<br />
;dfg k|s[ltsf x'g' kg]{5 .<br />
j:t'ut k|Zg lgdf{0f ubf{ j}slNks pQ/x¿ aLr s'g} g s'g} ¿kdf tfnd]n /xg'<br />
kg]{5 . ljsNkx¿ ;dfg cg'kftdf ljt/0f ul/g' kb{5 / ;xL pQ/ ;d]t pNn]v<br />
u/L k7fpg' kg]{5 .<br />
-b_ k|Zg lgdf{0f ubf{ sd{rf/Lsf] tx, p;n] ug]{ / ug'{kg]{ sfd tyf p;sf] bIftf<br />
(Competencies) <strong>nf</strong>O{ Wofg lbg' kg]{5 . o;sf <strong>nf</strong>lu cg';"rL– !@ df pNn]v ePsf<br />
cfwf/ :tDe tyf lqmofkbx¿sf] k|of]u ug'{ kg]{5 .<br />
-w_ l5§} k'/fgf] x'g] <strong>jf</strong> ;fGble{stf g/xg] lsl;dsf k|Zgx¿ ;f]Wg' x'Fb}g .<br />
-g_ ;fdfGotof ;xh:t/sf k|Zg kRrL; k|ltzt, dWod :t/sf krf; k|ltzt /<br />
pRr :t/sf kRrL; k|ltzt x'g] u/L k|Zg ;dfj]z ug'{ kg]{5 .<br />
21. dgf]j}1flgs k/LIf0f M -!_ kf7\Øqmddf lgwf{/0f ul/P cg';f/ dgf]j}1flgs k/LIf0f;DaGwL k/LIff ;d]t<br />
lng' kg]{5 .<br />
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] dgf]j}1flgs k/LIf0f b]xfosf t/Lsfaf6 ug{ ;lsg]5M–<br />
-s_<br />
cd"t{÷lrqfTds tfls{s k/LIf0f (Abstract/Pictorial Reasoning Test)
-v_<br />
-u_<br />
-3_<br />
c+s ;DaGwL tfls{s k/LIf0f (Numerical Reasoning Test)<br />
Joj:yfksLo÷;f+u7lgs ;d:of ;dfwfg (Managerial/ Organisational Problem<br />
Solving)<br />
zflJbs÷czflAbs tfls{s k/LIf0f (Verbal/Non-Verbal Reasoning Test)<br />
22. dgf]j}1flgs k/LIf0fsf k|Zg lgdf{0f M -!_ dgf]j}1flgs k/LIf0f, cfO{=So"=, JolQmTj k/LIf0f, tfls{s<br />
k/LIf0f nufotsf k|Zg lgdf{0f ;DalGwt If]qsf ljz]if1 <strong>jf</strong> bIfaf6 u/fpg' kg]{5 .<br />
-@_ ;DalGwt zfvfaf6 dgf]j}1flgs k/LIf0fsf k|Zg lgdf{0f ubf{ bkmf !& sf] pkbkmf -!_, -@_,<br />
-$_, -%_ / -^_ adf]lhdsf] k|lqmof k'/f ug'{ kg]{5 .<br />
-#_ ljz]if1 <strong>jf</strong> bIfn] dgf]j}1flgs k/LIf0fsf k|Zg lgdf{0f ubf{ b]xfosf s'/fdf Wofg lbg' kg]{5M–<br />
-s_<br />
k|Zg lgdf{0f ubf{ h'g ljifo xf] (Abstract, Numerical, Verbal Reasoning,<br />
Management and Organisation Test etc.) ToxL ljifosf] efj cg';f/ lgdf{0f ug'{<br />
kg]{5 .<br />
-v_ k/LIffyL{sf] pd]/ ;d"x tyf z}lIfs of]Uotf ;d]t<strong>nf</strong>O{ Wofg lbP/ k|Zg lgdf{0f ug'{<br />
kg]{5 .<br />
-u_ k/LIffyL{n] lglZrt ;do leq ;dfwfg ug{ ;Sg] u/L k|Zgsf] ;]6 tof/ ug{'<br />
kg]{5 .<br />
-3_ bf]xf]/f] pQ/ x'g;Sg] ;Defjgf gx'g] u/L k|Zg lgdf{0f ug'{ kg]{5 .<br />
-ª_ låljwfo'Qm k|Zg ;dfj]z ug'{ x'Fb}g .<br />
-r_<br />
-5_<br />
h'g Reasoning Test ;d:of ;dfwfgsf] k|Zg lgdf{0f ug{ <strong>nf</strong>luPsf] xf] To;sf]<br />
p2]Zo;Fu d]n vfg] lsl;dsf] x'g' kg]{5 .<br />
k|Zgsf] sl7gfO{ :t/ (Difficulty Level) qmdzM ;/naf6 sl7gfO{ :t/sf] x'g'<br />
kg]{5 .<br />
-h_ ;fdfGotof ;xh:t/sf k|Zg kRrL; k|ltzt, dWod :t/sf krf; k|ltzt /<br />
pRr :t/sf kRrL; k|ltzt x'g] u/L k|Zg ;dfj]z ug'{ kg]{5 .<br />
-em_<br />
-`_<br />
Abstract/Pictorial Reasoning Test sf k|Zg lgdf{0fsf qmddf lrq jgfpFbf<br />
/]vfx¿ tyf j[Q lvlrPsf] x'g' kg]{5 .<br />
hftLo, n}lËs, eflifs, wfld{s / If]qLotf cflb s'g} klg k"<strong>jf</strong>{u|xaf6 d'Qm x'g'<br />
kg]{5 .<br />
-6_ k|Zgsf] pQ/ / Tof] pQ/sf] k'i6ofO{ ;d]t ;dfj]z ug'{ kg]{5 .
23. k|Zg kl/dfh{g M -!_ k|Zgx¿ kl/dfh{g -df]8/]zg_ u/fpg] sfo{ ;DalGwt zfvfn] ug]{5 .<br />
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k|Zgkq kl/dfh{g -df]8/]zg_ u/fp+Fbf b]xfoadf]lhd ug'{ kg]{5 M–<br />
-s_ k|Zgx? ;+sng ug]{ zfvfaf6 l;naGbL ævÆ c+lst vfd a'lemlng],<br />
-v_<br />
-u_<br />
-3_<br />
-ª_<br />
-r_<br />
-5_<br />
k|Zg k|fKt x'gf;fy ;f]sf] kl/dfh{gsf <strong>nf</strong>lu ljz]if1 <strong>jf</strong> bIfsf] gfd <strong>cfof</strong>]uaf6<br />
dgf]gog u/fpg],<br />
ljz]if1 <strong>jf</strong> bIfsf] gfd dgf]gog ePkl5 lgh<strong>nf</strong>O{ uf]Ko ?kdf sfof{nodf cfdGq0f<br />
ug]{,<br />
k|Zgx¿ kl/dfh{g ug{ bIfsf] /f]xj/df l;n5fk b'?:t eP gePsf] x]/L d'r'Nsf<br />
u/L k|Zgx¿ /flvPsf vfdx¿ vf]Ng],<br />
Ps k6s k|Zgx¿ kl/dfh{g u/fpFbf ;fwf/0ftof Pp6f ljifosf ;dfg :t/sf<br />
;fdfGotof tLg ;]6 k|Zgx¿ tof/ ug]{, u/fpg] Joj:yf ug]{,<br />
k|Zgkqsf] eflifs z'4tf tyf kf7\Øqmd adf]lhd ;a} OsfO{sf k|Zgx¿ ;dfj]z<br />
ug]{ / kf7\Øqmd <strong>jf</strong>lx/sf k|Zgx¿ x6fpg] ;DaGwdf ljz]if1 <strong>jf</strong> bIf<strong>nf</strong>O{ cfjZos<br />
hfgsf/L u/fpg] .<br />
k|Zgx¿ kl/dfh{gsf] sfd ;dfKt ePkl5 bIfåf/f tof/ ul/P cg';f/ 5, 5}g ?h'<br />
u/L bIfsf] /f]xj/df k|To]s ;]6 k|Zg 5'6[f 5'6[} l;naGbL ug]{ .<br />
24. k|Zg kl/dfh{g ubf{ Wofg lbg'kg]{ s'/fx¿ M -!_ bIf <strong>jf</strong> laz]if1n] k|Zgx¿ kl/dfh{g ubf{ b]xfosf s'/fdf<br />
Wofg lbg' kg]{5M–<br />
-s_ kf7\Øqmddf tf]lsPsf] ;+Vof cg';f/ cfjZos k|Zgx¿sf] kl/dfh{g ug]{,<br />
-v_ k/LIffdf ;f]lwg] k|Zgx¿dWo] sltj6f k|Zgsf] pQ/ lbg' kg]{ xf] ;f] s'/fsf]<br />
cltl/Qm ;do, k"0ff{Í / k|To]s k|Zgsf] c+sef/ klg :ki6 ?kn] pNn]v ug]{,<br />
-u_<br />
-3_<br />
-ª_<br />
-r_<br />
kf7\ØqmdeGbf aflx/sf k|Zgx¿ g/fVg],<br />
;a} k|Zgx¿sf ;]6x¿ /fd|/L k9\g], :t/xLg k|Zgx¿ x6fpg] / afFsL ePsf ;a}<br />
;]6sf k|Zgx¿<strong>nf</strong>O{ ;a} kf7\of+z -v08, ;d"x, pk–;d"x_ af6 kf7\Øqmddf<br />
tf]lsPsf] xsdf ;f]xL cg';f/ / gtf]lsPsf] xsdf ;dfg'kflts ¿kdf k|Zgx¿<br />
;dfj]z u/L ;fdfGotof tLg ;]6 k|Zgkq tof/ ug]{,<br />
k|Zgx¿ lj<strong>jf</strong>bf:kb tyf låljwfo'Qm gx'g] u/L eflifs ¿kn] ;d]t z'4 agfpg],<br />
kl/dfh{gstf{n] k|Zgx¿ s'g s'g OsfO{ <strong>jf</strong> kf7\of+zsf] xf] ;f]sf] gDa/ k|Zgdf<br />
hgfpg],
-5_<br />
kf7\Øqmddf tf]lsPsf] ;doleq pDd]b<strong>jf</strong>/n] pQ/ n]Vg ;Sg] lsl;dsf] k|Zgx¿sf]<br />
5gf}6 ug]{,<br />
-h_ ;DalGwt kb ->]0fL÷tx_ sf] :t/;+u ldNg] lsl;dsf k|Zgx¿ dfq ;dfj]z ug]{,<br />
-em_ bz eGbf a9L cÍsf ljifout k|Zgx¿sf] <strong>nf</strong>lu k"/s k|Zg ;f]lwPsf]df ;f]lwPsf<br />
k|Zgsf] k|To]s efusf] cÍef/ 7Ls 5, 5}g hfFr u/L kfFr j6f eGbf a9L k"/s<br />
k|Zg ePsf k|Zgx¿ g/fVg],<br />
-`_<br />
-6_<br />
/fhkqflÍt k|yd / låtLo >]0fL -ck|f=_ sf kbx¿df ;f]lwg] ;d:of ;dfwfg<br />
;DaGwL k|Zgsf] kf7\Øqmddf pNn]v eP cg';f/ k|To]s efusf] 5'§f 5'§} c+s<br />
ljefhg ug]{ .<br />
j:t'ut k|Zgx¿ kl/dfh{g u/L tof/ ubf{ ;s];Dd l5§} k'/fgf] x'g] <strong>jf</strong> ;fGble{stf<br />
l;l4g] lsl;dsf k|Zgx¿ ;dfj]z gug]{,<br />
-7_ k|Zgx¿;+u} cfPsf pQ/ Pj+ ;DefJo pQ/<strong>nf</strong>O{ 7Ls 5 5}g x]/L kl/dfh{g ug]{ /<br />
cg';"rL– !# df lbOPsf] tflnsf cg';f/ juL{s/0f ;d]t ug]{ /<br />
-8_<br />
k|Zgx¿<strong>nf</strong>O{ kf7\Øqmd cg';f/ ;dfg'kflts x'g] u/L ld<strong>nf</strong>pg cfjZos ePdf <strong>jf</strong><br />
efiffut ?kdf :t/Lo agfpg cfjZos ePdf k|Zgsf] dg;fo glau|g] u/L<br />
ld<strong>nf</strong>pg] .<br />
-@_ k|Zgx¿ kl/dfh{g ug]{ sfo{ ;DkGg ePkl5 To:tf k|Zgx¿ l;naGbL ul/Psf vfd ;DalGwt<br />
dxfzfvf k|d'v<strong>nf</strong>O{ a'emfpg' kg]{5 .<br />
25. k|Zgkq e08f/0f ug]{ M -!_ kl/dfh{g ePsf k|Zgkqx¿ e08f/0f ug{ Pp6f k|Zgkq e08f/ (Question<br />
Bank) sf] Joj:yf ug'{ kg]{5 .<br />
-@_ k|Zgkqx¿ kof{Kt dfqfdf df}Hbft /fVg], ;'/Iff ug]{ / Jojl:yt ?kn] e08f/0f ug]{ st{Jo<br />
;DalGwt dxfzfvf k|d'vsf] x'g]5 .<br />
-#_ k|Zgkq kl/dfh{g ug]{ zfvfdf k|Zgx¿sf] ;]6 tof/ x'g g;sL afFsL /x]sf k|Zgx¿ ;d]tsf]<br />
5'§f 5'6[} e08f/0f ug]{ Joj:yf ;DalGwt dxfzfvf k|d'vn] ug'{ kg]{5 .<br />
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd e08f/0f ul/Psf k|Zgkqx¿ cfjZostf cg';f/ ;do ;dodf<br />
kl/dfh{g u/L k'gM k|of]u ug{ ;lsg]5 .<br />
-%_ k|Zgkq e08f/0f ;DaGwdf ;DalGwt dxfzfvf k|d'vn] b]xfosf sfo{x¿ ug'{ kg]{5 M–<br />
-s_<br />
-v_<br />
kl/dflh{t k|Zgkqsf ;]6x¿ l;naGbL cj:yfdf a'em\g],<br />
k|Zgkqsf ;]6x¿ ljifo cg';f/ ;+s]t lrGx /fvL /lhi6/df r9fpg] / To:tf<br />
k|Zgkqsf ;]6x¿ e08f/df ;'/lIft /fVg],
-u_<br />
-3_<br />
k|Zg e08f/df /x]sf k|Zgx¿ kf7\Øqmd kl/jt{g ePdf <strong>jf</strong> cGo cj:yfdf ;d]t<br />
cfjZostf cg';f/ k'g/fj<strong>nf</strong>]sg u/fpg],<br />
k'g/fj<strong>nf</strong>]sg ug{ vf]lnPsf k|Zgkqx¿ k'g/fj<strong>nf</strong>]sg u/L ;s]kl5 5'§f 5'§}<br />
l;naGbL vfd e08f/0f ug{ lhDdf lng],<br />
-ª_ kl/dfh{g ubf{ ljz]if1 <strong>jf</strong> bIfn] <strong>cfof</strong>]usf] lgb]{zgsf] kfngf gu/]sf] kfOPdf ;f]<br />
sf] Joxf]/f <strong>cfof</strong>]u ;dIf k]z ug]{ .<br />
26. k|Zgkqx¿sf] 5kfO{ M -!_ k|Zgkqsf] 5kfO{ ;DaGwL sfd ubf{ b]xfo cg';f/ ug'{ u/fpg' kg]{5M–<br />
-s_<br />
;DalGwt dxfzfvf k|d'vn] kl/dfh{g eO{ e08f/0f ePsf k|Zgkqsf ;]6x¿ dWo]<br />
lnlvt k/LIffdf k|of]u ul/g] k|Zgkqsf ;]6 cWoIfaf6 5gf}6 u/fpg],<br />
-v_ l;naGbL k|Zgkq ;]6sf] vfdx¿ 6fOk nufotsf sfd ug'{ cl3 d'r'Nsf u/L<br />
vf]Ng],<br />
-u_<br />
-3_<br />
-ª_<br />
-r_<br />
-5_<br />
-h_<br />
-em_<br />
kl/dflh{t k|Zgx¿ 6fOk nufotsf sfd ubf{ ;DalGwt clws[t<strong>nf</strong>O{ låljwf<br />
<strong>nf</strong>u]df <strong>cfof</strong>]u <strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]un] tf]s]sf] JolQm;+u ;Dks{ /fvL 6'+uf] nufpg],<br />
dgf]j}1flgs k/LIf0f ;DaGwL k|Zg 6fOk ubf{ k|Zgsf] efj glju|g] u/L b'?:t<br />
6fOk ug]{,<br />
kl/dfh{g e};s]sf k|Zgx¿ ;lrjn] tf]s]sf] 7fpF / tf]s]sf] sd{rf/Laf6 cfjZos<br />
k|lt ;]6x¿ tof/ u/fO kl/dflh{t k|Zg /flvPsf] vfdsf] aflx/ ;]<strong>jf</strong>, ;d"x,<br />
pk;d"x, >]0fL÷tx, kb, ljifo, k/LIff ldlt tyf j:t'ut k|Zgkq A, B, C, D <strong>jf</strong><br />
s,v,u,3 s]df cfwfl/t 5 ;f] ;d]t pNn]v ug]{,<br />
sfd g<strong>nf</strong>Ug] sfuhft, sfj{g k]k/ cflb dxfzfvf k|d'vsf] /f]xj/df h<strong>nf</strong>pg],<br />
k/LIff x'g] lbgdf cfjZos k|lt tof/ x'g]u/L k|Zgkqx¿ 5kfO{ / cfjZos<br />
;+Vofdf k|Zgkqx¿ l;naGbL u/L ljt/0f ug]{ Joj:yf ld<strong>nf</strong>pg],<br />
<strong>cfof</strong>]usf] If]qLo tyf c~rn sfof{nodf ;~rfng x'g] k/LIffsf <strong>nf</strong>lu s]Gb|Lo<br />
k|ltlglw dfkm{t cg';"rL–!$ adf]lhdsf] kq ;fy k|Zgkq k7fpg] / sfof{no<br />
k|d'v tyf s]Gb|Lo k|ltlglwsf] /f]xj/df v08 -5_ adf]lhd 5kfO{ ug]{ Joj:yf ug]{,<br />
k|Zgkq 5kfO{ sfo{df ;+nUg sd{rf/Lx¿ k/LIff z'? gx'Gh]n;Dd ;a} Ps} 7fpFdf<br />
a:g], s'g} JolQm e]6 ug{ cfPdf PSn} e]6 gug]{, 6]lnkmf]g, df]afOn kmf]gsf] k|of]u<br />
gug]{, ug}{ kg]{ ePdf PSn} gug]{ Joj:yf ld<strong>nf</strong>pg] .<br />
-`_ k|Zgkq 5kfO{ sfo{df ;+nUg sd{rf/Lx¿<strong>nf</strong>O{ ;f]xL k/LIffdf gv6fpg] .
kl/R5]b – ^<br />
lnlvt k/LIff ;DaGwL Joj:yf<br />
27. lnlvt k/LIff ;~rfng ug]{ sfof{nox¿ M <strong>cfof</strong>]usf b]xfosf sfof{nox¿n] <strong>cfof</strong>]uaf6 lnOg] b]xfosf<br />
>]0fL÷txsf k/LIffx¿ ;~rfng ug]{5g\ M–<br />
-s_<br />
s]Gb|Lo sfof{no — /fhkqflÍt k|yd >]0fL / låtLo >]0fL -k|fljlws tyf<br />
ck|fljlws b'j}_ / v08 -v_ / -u_ df pnn]v eP afx]ssf kbsf k/LIffx?,<br />
-v_ If]qLo lgb]{zgfno– /fhkqflÍt t[tLo >]0fL -ck|fljlws_ tyf <strong>cfof</strong>]un] ;do<br />
;dodf tf]s]sf /fhkqf+lst t[tLo >]0fL -k|fljlws_, /fhkq cglÍt k|yd >]0fL,<br />
/fhkq cglÍt låtLo >]0fL / /fhkq cglÍt t[tLo >]0fL <strong>jf</strong> ;f] ;/x -k|fljlws<br />
tyf ck|fljlws b'j}_ / >]0fL ljxLg kbsf k/LIffx¿,<br />
-u_ c~rn sfof{no – ck|fljlws tkm{ /fhkq cglÍt k|yd >]0fL, låtLo >]0fL /<br />
t[tLo >]0fL;Dd / k|fljlws tkm{ <strong>cfof</strong>]un] ;do ;dodf tf]s]sf] /fhkq cg+lst<br />
k|yd >]0fL tyf /fhkq cglÍt låtLo >]0fL / t[tLo >]0fL <strong>jf</strong> ;f] ;/x tyf >]0fL<br />
ljxLg kbsf k/LIffx¿ .<br />
28. lnlvt k/LIffsf] Joj:yfkg M -!_ lnlvt k/LIff ;~rfng ug{sf] <strong>nf</strong>lu ldlt / ;do lgwf{/0f ubf{ k/LIff<br />
ejgsf] pknAwtf nufotsf kIfx¿<strong>nf</strong>O{ ljrf/ u/L lgwf{/0f ug'{ kg]{5 .<br />
-@_ k/LIff ;~rfng ug]{ lhDd]<strong>jf</strong>/L ePsf] ;DalGwt zfvf <strong>jf</strong> sfof{non] lnlvt k/LIff ;~rfng<br />
ug{ b]xfo adf]lhdsf] Joj:yf ug'{ kg]{5 M–<br />
-s_ pDd]b<strong>jf</strong>/x¿sf] ;+Vofsf] cg'kftsf] cfwf/df k/LIff ejgsf] Joj:yf ug]{,<br />
-v_ b/vf:t lbg] pDd]b<strong>jf</strong>/x¿sf] clGtd gfdfjnL tof/ ug]{,<br />
-u_ lnlvt k/LIff ;~rfngsf] <strong>nf</strong>lu cfjZos kg]{ xflh/ skL, pQ/k'l:tsf nufot cGo<br />
;fdu|Lsf] Joj:yf ug]{,<br />
-3_ pDd]b<strong>jf</strong>/x¿sf] ;+Vofsf] cg'kftsf] cfwf/df b]xfo adf]lhd hgzlQm Joj:yf ug'{ kg]{5 M–<br />
-!_ k/LIff ;~rfng k|To]s sfof{nodf Ps hgf k/LIff lgoGqs x'g]5 .<br />
-@_<br />
Ps k/LIff s]Gb|df Pshgf s]Gb|fWoIf / Pshgf pks]Gb|fWoIf /fVg],<br />
-#_ ;a} k|Zgsf] pQ/ Pp6} pQ/k'l:tsfdf lbg'kg]{ k/LIffdf ;fdfGotof tL; hgf;Dd<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/x¿sf <strong>nf</strong>lu Pshgf ;xfos s]Gb|fWoIfsf] Joj:yf ug]{ . k|Zgsf] cnu–<br />
cnu pQ/k'l:tsf /xg] lnlvt k/LIffsf] <strong>nf</strong>lu kRrL; hgf;Dd k/LIffyL{sf <strong>nf</strong>lu<br />
Ps hgf ;xfos s]Gb|fWoIf /fVg],
-$_ ;fdfGotM kGw| hgf;Dd pDd]b<strong>jf</strong>/x¿sf <strong>nf</strong>lu Pshgf lg/LIfssf] Joj:yf ug'{<br />
kg]{5 .<br />
t/ o;/L Joj:yf ubf{ ;+ej eP;Dd Ps sf]7fdf sDtLdf b'O{ hgf<br />
lg/LIfs /fVg] . !% hgf eGbf sd k/LIffyL{ ePdf lg/LIfssf] sfd ;d]t ;xfos<br />
s]Gb|fWoIfn] ug]{ .<br />
-%_ k/LIffsf <strong>nf</strong>lu cfjZos ;fdu|L, cf;g Joj:yf -l;6K<strong>nf</strong>g_ cflbsf] Joj:yf<br />
ld<strong>nf</strong>pg Ps k/LIff s]Gb|df Pshgf ;dGjostf{ /fVg],<br />
-^_<br />
-&_<br />
k/LIff ejgdf cfjZos ;'/Iffsf] <strong>nf</strong>lu k|x/Lsf] Joj:yf ld<strong>nf</strong>pg], ljz]if kl/l:ylt<br />
cfO{k/]df ;DalGwt sfof{no k|d'vn] cfjZostf cg';f/ yk hgzlQm Pj+<br />
;'/Iffsf] oyf]lrt k|aGw ug{] / o;/L ul/Psf] ljz]if k|jGwdf ePsf] vr{sf] ;dy{g<br />
s]Gb|Lo sfof{noaf6 u/fpg],<br />
Pp6f k/LIff s]Gb|sf] <strong>nf</strong>lu cfjZostf cg';f/ a9Ldf tLg hgf;Dd sfof{no<br />
;xof]uLsf] Joj:yf ug{] .<br />
-#_ w]/} pDd]b<strong>jf</strong>/ ePsf] lj1fkgsf] <strong>nf</strong>lu ;fdfGotof b'O{;o hgf pDd]b<strong>jf</strong>/sf <strong>nf</strong>lu Ps k/LIff<br />
s]Gb| tf]Sg' kg]{5 .<br />
-$_ /fhkqflÍt kbsf] lnlvt k/LIffdf pknAw eP;Dd pk–s]Gb|fWoIf / ;xfos s]Gb|fWoIf ;d]t<br />
/fhkqflÍt sd{rf/L<strong>nf</strong>O{ v6fpg' kg]{5 .<br />
-%_ k/LIff ;~rfng ug]{ sfof{non] k/LIffdf vl6g] sd{rf/L<strong>nf</strong>O{ cg';"rL–!% sf] 9fFrfdf<br />
kl/rokq lbg] Joj:yf ld<strong>nf</strong>pg' kg]{5 . kl/rokqdf sd{rf/Ln] kfngf ug'{kg]{ zt{x¿ pNn]v ug'{ kg]{5 .<br />
-^_ k/LIff ;~rfngsf <strong>nf</strong>lu sd{rf/L v6fp+Fbf <strong>cfof</strong>]usf sd{rf/Lx¿af6 gk'u x'g] ePdf<br />
<br />
b/vf:t ;+sng ug]{ sfof{nosf sd{rf/L<strong>nf</strong>O{ k|fyldstf lbOg]5 / To;/L klg gk'u ePdf cGo<br />
;/sf/L sfof{no, ;fj{hlgs ;+:yf <strong>jf</strong> k/LIff s]Gb| /x]sf] ;+:yfsf] hgzlQm ;d]t v6fpg ;lsg]5 .<br />
To;/L vl6g] hgzlQmsf] kl/ro kq <strong>jf</strong> gful/stfsf] k|ltlnlk k]z ug{ nufpg' kg]{5 .<br />
-&_ k/LIff ;'rf? ?kn] ;~rfng eP gePsf] ;DaGwdf j:t'l:yltsf] cWoog ug{ ;lrjn] <strong>jf</strong><br />
;lrjn] tf]s]sf] k/LIff ;~rfng ug]{ sfof{no k|d'vn] ;'kl/j]Ifs v6fO{ ljj/0f lng ;Sg]5 .<br />
-*_ lnlvt k/LIffdf s]Gb|fWoIf v6fpFbf ;fdfGotof k/LIff x'g] >]0fL÷txeGbf sDtLdf Pstx<br />
dflysf] clws[t sd{rf/L<strong>nf</strong>O{ tf]Sg' kg]{5 .<br />
t/ /fhkqflÍt k|yd >]0fLsf] kbsf] k/LIffsf] xsdf /fhkqflÍt k|yd >]0fLsf] sd{rf/L<strong>nf</strong>O{<br />
s]Gb|fWoIfdf v6fpg ;lsg]5 .<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
29. pQ/k'l:tsf ;DaGwL Joj:yf M -!_ ljifout k/LIffsf pQ/k'l:tsfsf] cfj/0f k[i7 cg';"rL – !^ df<br />
pNn]v ePadf]lhd x'g]5 .<br />
-@_ a:t'ut pQ/k'l:tsfsf] gd'gf cg';"rL–!& df pNn]v eP adf]lhd x'g]5 .<br />
♣ -#_ ljifout k/LIffsf] pQ/k'l:tsf cfj/0f kfgf afx]s b]xfoadf]lhdsf] k[i7;+Vofdf agfpg'<br />
kg]{5 . pQ/k'l:tsfdf pQ/ n]Vg gk'u ePdf k/LIffyL{n] yk pQ/k'l:tsfsf] k|of]u ug{ ;Sg]5g\ .<br />
-s_<br />
-v_<br />
tLg 306f <strong>jf</strong> ;f] eGbf a9L cjlwsf] k/LIffsf <strong>nf</strong>lu – rf}w k[i7<br />
tLg 306f eGbf sd cjlwsf] / v08÷v08 k|Zgsf] 5'§f5'§} k'l:tsf k|of]u x'g]<br />
k/LIffsf <strong>nf</strong>lu – bz k[i7<br />
-$_ ljifout k/LIffdf k|To]s k|Zgsf] pQ/ cnu cnu pQ/k'l:tsfdf lbg' kg]{ kbsf] k/LIffsf<br />
<strong>nf</strong>lu k|To]s k|Zgsf <strong>nf</strong>lu cfj/0f k[i7 afx]s 5 k[i7sf] pQ/k'l:tsf k|of]u ug'{ kg]{5 .<br />
30. lnlvt k/LIff ;~rfng M -!_ <strong>cfof</strong>]uaf6 lnOg] lnlvt k/LIff ;~rfngsf <strong>nf</strong>lu b]xfo adf]lhdsf]<br />
Joj:yf ug'{ kg]{5 M–<br />
-s_<br />
-v_<br />
-u_<br />
k/LIffyL{x¿n] Ps–cfk;df ;/–;N<strong>nf</strong>x ug{ g;Sg] u/L pDd]b<strong>jf</strong>x¿sf] ;dfj]zL<br />
;d"x + / P]lR5s k|fl1s laifo x'g] k/LIff eP ;f] ;d]t 5'§ofO{ ;f] sf] j0ff{g'qmd<br />
<strong>jf</strong> /f]ngDa/sf] hf]/ lahf]/ ;+Vof cg';f/ k/LIff ejgdf cf;gsf] Joj:yf -l;6<br />
K<strong>nf</strong>g_ ug]{,<br />
k|To]s sf]7fdf /xg] k/LIffyL{x¿sf] gfd, y/ / /f]n gDa/ ;DalGwt sf]7f aflx/<br />
k|i6 b]lvg] u/L 6f+; ug]{,<br />
k/LIffyL{x¿<strong>nf</strong>O{ k/LIff ejgdf k|j]z u/fpg k/LIff z'? x'g'eGbf tL; ldg]6<br />
cufl8 Wjlg ;+s]tåf/f ;"rgf ug]{,<br />
-3_ k/LIffyL{x¿ cf–cfˆgf] l;6df al;;s]kl5 pQ/k'l:tsfsf] ljt/0f ug]{,<br />
-ª_<br />
s'g} pDd]b<strong>jf</strong>/n] k/LIff s]Gb|df k|j]zkq Nofpg 5'6 ePsf] Joxf]/f pNn]v u/L<br />
lgj]bg lbPdf sfof{nodf /x]sf] k|j]zkq;+u lghsf] b:tvt / cGo ljj/0f ;d]t<br />
le8fO{ ldn]df <strong>cfof</strong>]uåf/f lgwf{/0f ul/Psf] b:t'/ lnO{ s]Gb|fWoIfn] cg';"rL–!*<br />
adf]lhdsf] cg'dltkq lbO{ k/LIffdf a:g] cg'dlt lbg],<br />
-r_ Ps eGbf a9L kq÷ljifodf k/LIff ;~rfng x'g]df cl3N<strong>nf</strong>] kq÷ljifodf<br />
cg'kl:yt pDd]b<strong>jf</strong>/<strong>nf</strong>O{ kl5N<strong>nf</strong>] kq÷ljifosf] k/LIffdf ;fd]n gu/fpg] .<br />
♣ klx<strong>nf</strong>] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt<br />
+ bf]>f] ;+zf]wgåf/f yk
-@_ k/LIffyL{n] k/LIff k|j]zkq 5'6 ePafkt k/LIff s]Gb|df b:t'/ a'emfPsf]df ;dGjostf{n]<br />
To:sf] /;Lb lgh<strong>nf</strong>O{ lbg' kg]{5 / To:tf] /sd sfof{no v'n]sf] lbg /fh:j vftfdf hDdf ug'{ kg]{5 .<br />
-#_ k/LIff ejgsf] cj:yf, pDd]b<strong>jf</strong>/x¿sf] ;+Vof cflbsf] b[li6sf]0faf6 k/LIff ;~rfngdf<br />
sl7gfO{ x'g] b]lvPdf s]Gb|fWoIfn] sf/0f hgfO{ cfˆgf] ;xof]usf <strong>nf</strong>lu Ps hgf ;xfos s]Gb|fWoIf yk<br />
ug{ ;Sg]5 . o;/L ;xfos s]Gb|fWoIf yk ul/Psf]df sfof{no v'Ng] lbgdf g} sfof{no k|d'vaf6 ;dy{g<br />
u/fpg' kg]{5 .<br />
31. k/LIff s]Gb|df k|j]z ug]{ M -!_ k/LIffyL{x¿ k/LIff z'? x'g] ;do eGbf cfwf 306f cufl8 k/LIff s]Gb|df<br />
k|j]z u/L ;Sg' kg]{5 . b]xfosf] cjlwkl5 k/LIff s]Gb|df k|j]z ug{ lbOg] 5}gM–<br />
-s_<br />
-v_<br />
laifout k/LIff x'g]df k/LIff z'? ePsf] tL; ldg]6 kl5,<br />
a:t'ut k/LIff x'g]df k/LIff z'? ePsf] kGw| ldg]6 kl5,<br />
-v_ laifout / a:t'ut x'g] k/LIff x'g]df k/LIff z'? ePsf] aL; ldg]6 kl5 .<br />
-@_ pkbkmf -!_ sf] v08 -s_, -v_ / -u_ adf]lhdsf] cjlw JotLt ePsf] bz ldg]6kl5 dfq<br />
k/LIff 5f8L hfg rfxg] k/LIffyL{<strong>nf</strong>O{ k/LIff ejg aflx/ hfg cg'dlt lbg' kg]{5 .<br />
32. k/LIff s]Gb| kl/jt{g M -!_ s'g} pDd]b<strong>jf</strong>/n] k"j{ lgwf{l/t k/LIff s]Gb|df hfg g;Sg] cj:yf k/]df k/LIff<br />
ldlteGbf kGw| lbg cufl8 ;f]sf] sf/0f vf]nL <strong>cfof</strong>]u]n] tf]s]sf] b:t'/ ;lxt k/LIff s]Gb| kl/jt{g ug{<br />
b/vf:t :jLs[t ug]{ sfof{nodf lgj]bg lbg ;Sg]5 .<br />
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd s]Gb| kl/jt{g ug{ lgj]bg k/]df Pp6} lj1fkgsf] lnlvt k/LIffsf s]Gb|<br />
PseGbf a9L ePdf cf}lrTo x]/L s]Gb|Lo sfof{nodf k/LIff ;~rfng zfvf k|d'vn] / If]qLo tyf c~rn<br />
sfof{nosf] xsdf ;DalGwt sfof{no k|d'vn] k/LIff s]Gb| kl/jt{g ug]{ cg'dlt lbg ;Sg]5 .<br />
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd k/LIff s]Gb| kl/jt{g ul/Pdf ;f]sf] ;"rgf / pDd]b<strong>jf</strong>/sf] ljj/0f<br />
;DalGwt sfof{no<strong>nf</strong>O{ t'?Gt pknAw u/fpg' kg]{5 .<br />
♠ #@s=;xof]uL n]vssf] Joj:yf M -!_ s'g} k/LIffyL{<strong>nf</strong>O{ k/LIffdf cfk}mF n]Vg g;Sg] eO{ ;xof]uL n]vs<br />
cfjZos kg]{ ePdf ljz]if kl/l:ylt k/]sf] cj:yfdf afx]s k/LIff z'? x'g' eGbf bz lbg cufj} ;xof]uL<br />
n]vs dfu u/L ;DalGwt lnlvt k/LIff ;+rfng ug]{ sfof{nodf lnlvt lgj]bg lbg' kg]{5 .<br />
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ;xof]uL n]vs dfu ePdf ;DalGwt kbsf] <strong>nf</strong>lu tf]lsPsf] z}lIfs<br />
of]Uotf eGbf Ps tx d'lgsf] z}lIfs of]Uotf xfl;n u/]sf] JolQm<strong>nf</strong>O{ ;DalGwt sfof{non] ;xof]uL<br />
n]vssf] ?kdf v6fpg' kg]{5 .<br />
t/ P;=Pn=;L= eGbf d'lgsf] z}lIfs of]Uotf tf]lsPsf] kbsf] xsdf ;dfg of]Uotf xfl;n u/]sf]<br />
;xof]uL n]vs v6fpg ;lsg]5 .<br />
♠ t]>f] ;+zf]wgåf/f yk
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd ;xof]uL n]vs v6fpg] k|of]hgsf] <strong>nf</strong>lu lnlvt k/LIff ;+rfng ug]{<br />
;DalGwt zfvf <strong>jf</strong> sfof{non] z}lIfs of]Uotfsf] cfwf/df 5'§f5'§} ;"rL -/f]i6/_ tof/ u/L /fVg' kg]{]5 .<br />
To:tf] ;"rL <strong>jf</strong>lif{s ?kdf cBfjlws ug'{ kg]{5 .<br />
33. k/LIff lgoGqssf] sfd, st{Jo / clwsf/ M lnlvt k/LIff ;~rfng ug]{ ;DaGwdf k/LIff lgoGqssf]<br />
sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 M–<br />
-s_ k/LIffdf vl6g] sd{rf/Lsf] Joj:yfkg ug,]{<br />
-v_ k/LIffdf cfjZos kg]{ >f]t÷;fwg Joj:yfkg ug]{,<br />
-u_<br />
k/LIffdf cfjZos ;'/Iff k|aGw ld<strong>nf</strong>pg],<br />
-3_ k/LIffsf] uf]klgotf sfod u/fpg] /<br />
-ª_ k/LIff;Fu ;DalGwt cGo cfjZos sfo{ ug]{ .<br />
34. s]Gb|fWoIfsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M lnlvt k/LIff ;~rfng ug]{ ;DaGwdf s]Gb|fWoIfsf] sfd, st{Jo /<br />
clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 M–<br />
-s_ k/LIffsf <strong>nf</strong>lu cfjZos k|Zgkq ;lxt k/LIff z'? x'g] ;doeGbf sDtLdf Ps<br />
306f cufj} k/LIff s]Gb| k'Ug],<br />
-v_ ;a} pQ/k'l:tsfsf] d'vk[i7sf] l5lb|t /]vf (Perforated Line) sf] b'j}lt/ kg]{ u/L<br />
b:tvt ug]{ <strong>jf</strong> b:tvtsf] 5fk nufpg],<br />
-u_<br />
-3_<br />
-ª_<br />
-r_<br />
-5_<br />
k/LIff sfo{df vl6Psf pks]Gb|fWoIf, ;xfos s]Gb|fWoIf / lg/LIfsx¿sf] sfo{<br />
ljefhg u/L cfjZos lgb]{zg ;d]t lbg],<br />
k/LIffdf vl6g] sd{rf/L<strong>nf</strong>O{ sfof{noaf6 pknAw u/fOPsf] kl/rokq k/LIff<br />
cjlwe/ clg<strong>jf</strong>o{ ?kdf nufpg lgb]{zg lbg],<br />
k/LIff z'? x'g'eGbf tL; ldg]6 cufj} lg/LIfs<strong>nf</strong>O{ k/LIff sf]7fdf cfjZos<br />
pQ/k'l:tsf ;lxt v6fpg] . k/LIff sf]7fdf lgwf{/0f ul/Psf lg/LIfs gk'u x'g]<br />
ePdf yk lg/LIfssf] Joj:yf ug]{,<br />
cfjZos k|Zgkqsf] l;naGbL vfd k/LIff z'? x'g'eGbf a9Ldf aL; ldg]6 cufl8<br />
pk–s]Gb|fWoIf, ;xfos s]Gb|fWoIf Pj+ ;dGjostf{ ;d]tsf] /f]xj/df d'r'Nsf u/L<br />
l;njGbL vfdsf] <strong>nf</strong>xf5fk glau|g] u/L lsgf/faf6 vf]Ng],<br />
k|Zgkqsf] l;naGbL vfd vf]ln;s]kl5 a:t'ut k/LIffsf s, v, u, / 3 qmddf<br />
ljt/0f ug]{ u/L ;a} ;]6af6 k|Zgkq ld;fpg],
-h_<br />
<br />
v08 -5_ adf]lhd j:t'ut k|Zgkqx¿ ld<strong>nf</strong>O{ ;s]kl5 j:t'ut <strong>jf</strong> ljifout<br />
k|Zgkqx¿ k/LIff sf]7fdf /xg] k/LIffyL{sf] ;+Vof a/fj/ 5'6\ofO ;xfos<br />
s]Gb|fWoIf<strong>nf</strong>O{ a'emfpg] / k/LIff z'?x'g' eGbf cufl8 k/LIff sf]7fdf k'Ug] u/L<br />
k7fpg],<br />
-em_ k/LIff z'? ePkl5 ;a} sf]7fdf uO{ lg/LIf0f ug]{, lg/LIf0f sfo{<strong>nf</strong>O{ lg/Gt/tf lbg],<br />
-`_ k/LIff ;~rfngdf s'g} sl7gfO{ ePdf tTsfn ;dfwfg ug]{,<br />
-6_<br />
-7_<br />
k/LIffyL{sf] k|j]zkq / pQ/k'l:tsfdf n]v]sf] gfd, y/, b:tvt, kmf]6f] cflb<br />
gle8\g] egL ;xfos s]Gb|fWoIfn] ;"rgf u/]df <strong>jf</strong> k/LIff ejgdf s'g} pDd]b<strong>jf</strong>/n]<br />
cg'lrt sfo{ u/]df <strong>jf</strong> To:tf] sfo{ ug]{ pBf]u u/]df s]Gb|fWoIfn] lgh<strong>nf</strong>O{ tTsfn<br />
k/LIffaf6 lgisfzg ug]{ / k/LIff ;lsPkl5 ;f]sf] k|ltj]bg <strong>cfof</strong>]udf lbg],<br />
k/LIffdf vl6Psf] s'g} JolQm k/LIff z'? x'g] ;do;Dd pkl:yt gePdf <strong>jf</strong> cfˆgf]<br />
st{Jo kfng gu/]df To:tf JolQm<strong>nf</strong>O{ sfdaf6 x6fO{ k/LIff ejgaf6 lgisfzg<br />
u/L lgh<strong>nf</strong>O{ ;f] lbgsf] kfl/>lds ;d]t glbg],<br />
-8_ <br />
===================================<br />
-9_<br />
-0f_<br />
-t_<br />
cGo k/LIff s]Gb|sf k/LIffyL{ cfˆgf] s]Gb|df k/LIff lbg cfPdf ;do / kl/l:ylt<br />
x]/L dgfl;j b]lvPdf dfq lgh<strong>nf</strong>O{ k/LIffdf ;lDdlnt u/fpg] .<br />
k/LIff ;DkGg ePkl5 <br />
==================== k/LIffyL{n] a'emfPsf pQ/k'l:tsf<br />
k/LIffyL{sf] /f]n gDa/ / gfd y/ le8fO{ k|To]s sf]7fsf ;xfos<br />
s]Gb|fWoIf÷lg/LIfsaf6 ;+Vof uGtL u/L 5'6[f 5'6[} a'e\mg] Joj:yf ld<strong>nf</strong>pg],<br />
pQ/k'l:tsfx¿ vfd÷y}<strong>nf</strong>]df l;naGbL u/L s]Gb|fWoIfsf] gfdsf] l;n5fk nufpg]<br />
/ l;naGbL d'r'Nsfdf l;n5fk;+Vof / ;do ;d]t pNn]v u/L s]Gb|fWoIf, pk–<br />
s]Gb|fWoIf, ;xfos s]Gb|fWoIf / ;dGjostf{ ;d]tn] y}<strong>nf</strong>sf] hf]gL{ hf]gL{df clg<strong>jf</strong>o{<br />
?kdf b:tvt ug]{, u/fpg],<br />
-y_ l;naGbL pQ/k'l:tsfsf] kf]sf <strong>cfof</strong>]usf] ;DalGwt sfof{no÷ zfvfdf a'emfpg] .<br />
-b_ s]Gb|Lo sfof{no <strong>jf</strong> If]qLo lgb]{zgfnodf k7fpg'kg]{ pQ/k'l:tsfsf] l;naGbL kf]sf<br />
;DalGwt s]Gb|Lo k|ltlglwsf] lhDdfdf k7fpg] .<br />
35. pk–s]Gb|fWoIfsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M s]Gb|fWoIfsf] lgb]{zg / lgoGq0fdf pk–s]Gb|fWoIfn] b]xfo<br />
adf]lhdsf] sfo{x¿ ug'{ kg]{5 M–<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt<br />
<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f lemlsPsf]<br />
-s_ s]Gb|fWoIfsf] cg'kl:yltdf s]Gb|fWoIfsf] sfo{ ug]{,
-v_ s'g} ;xfos s]Gb|fWoIfsf] cg'kl:yltdf lghsf] lhDd]<strong>jf</strong>/L lg<strong>jf</strong>{x ug]{,<br />
-u_ ;xfos s]Gb|fWoIf tyf lg/LIfssf] sfdsf] lg/LIf0f ug]{,<br />
-3_<br />
;dGjostf{<strong>nf</strong>O{ l;6K<strong>nf</strong>g cg';f/sf] cf;g Joj:yf ld<strong>nf</strong>pg cfjZos ;xof]u<br />
ug]{,<br />
-ª_ k/LIff sf]7fsf] lg/Gt/ lg/LIf0f ug]{ / k/LIff ;~rfngdf s]Gb|fWoIf<strong>nf</strong>O{ cfjZos<br />
;xof]u ug]{,<br />
-r_ s]Gb|fWoIfsf] lgb]{zg adf]lhd cGo sfo{ ug]{,<br />
-5_ k/LIff ;DkGg ePkl5 ;a} pQ/k'l:tsfx? ?h" u/L l;naGbL ug]{ / k|dfl0ft ;d]t<br />
ug]{ .<br />
36. ;xfos s]Gb|fWoIfsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M s]Gb|fWoIf tyf pk–s]Gb|fWoIfsf] lgb]{zg / lgoGq0fdf /xL<br />
;xfos s]Gb|fWoIfn] b]xfo adf]lhdsf sfo{x¿ ug'{ kg]{5 M–<br />
-s_<br />
k/LIffyL{x¿n] pQ/k'l:tsfsf] lglb{i6 7fpFdf cfˆgf] gfd, y/, /f]n gDa/, ljifo,<br />
lj1fkg gDa/, ;]<strong>jf</strong>, ;d"x tyf ;dfj]zLsf] lsl;d, ldlt / cGo cfjZos<br />
ljj/0fx¿ e/L b:tvt ul/;s]kl5 k/LIffyL{x¿sf] k|j]zkqsf] b:tvt tyf kmf]6f]<br />
le8fO{ ;f] ljj/0f ldn]df pQ/k'l:tsfsf] d'vk[i7sf] l5lb|t /]vfsf] b'j}lt/ kg]{ u/L<br />
b:tvt ug]{ . ;f] ljj/0f b'?:t gldn]df s]Gb|fWoIf ;dIf k]z u/L lgsf;f<br />
ePadf]lhd ug]{,<br />
♠ -s!=_ ;xfos s]Gb|fWoIfn] v08 -s_ adf]lhd b:tvt ubf{ lj1fkg gDa/, gfd, /f]n<br />
g+=, ljifo÷kq, j:t'ut k|Zgsf] xsdf …lsÚ tyf ljifout k|Zgsf] xsdf<br />
v08÷k|Zg gDa/ cflbdf /]hf nufO{ b:tvt ug'{ kg]{5 .<br />
-v_<br />
-u_<br />
-3_<br />
-ª_<br />
k/LIff z'? ePkl5 lgwf{l/t ;doleq k/LIffyL{<strong>nf</strong>O{ k/LIff sf]7f aflx/ hfg glbg]<br />
/ ;f] ;dokl5 aflx/ hfg] ePdf ;f]sf] k|of]hgsf <strong>nf</strong>lu /flvPsf] /lhi6/df ;do<br />
hgfpg nufO hfg lbg],<br />
k/LIffsf] lgwf{l/t ;do ;dfKt ePkl5 pDd]b<strong>jf</strong>/sf] pQ/k'l:tsfsf] k|To]s kfgfdf<br />
vfnL 5f]l8Psf] :yfgdf kl5 yKg gldNg] u/L sf6L lbg] / b:tvt ;d]t ug]{ .<br />
j:t'ut k/LIff x'g]df pQ/ gn]v]sf] vfnL sf]7f sfl6lbg],<br />
s]Gb|fWoIf <strong>jf</strong> pk–s]Gb|fWoIf<strong>nf</strong>O{ k/LIffsf] clGtd r/0f;Ddsf sfo{x¿df cfjZos<br />
;xof]u k'¥ofpg],<br />
pQ/k'l:tsfdf d;L km/s u/]sf] <strong>jf</strong> pQ/k'l:tsf yk u/]sf]df ;f] Joxf]/f<br />
pQ/k'l:tsfdf g} k|dfl0ft ug]{,<br />
♠ t]>f] ;+zf]wgåf/f yk
-r_<br />
cfˆgf] lhDdfdf /x]sf k/LIff sf]7fsf] k/LIffyL{n] a'emfPsf pQ/k'l:tsf uGtL u/L<br />
s]Gb|fWoIf÷pks]Gb|fWoIf<strong>nf</strong>O{ a'emfpg] / pQ/k'l:tsf /flvPsf] l;naGbL vfd÷kf]sf<br />
k|dfl0ft ug]{ .<br />
-5_ s]Gb|fWoIf / pks]Gb|fWoIfsf] lgb]{zg adf]lhd cGo sfo{ ug]{ .<br />
37. ;dGjostf{sf] sfd, st{Jo / clwsf/ M s]Gb|fWoIf tyf pks]Gb|fWoIfsf] lgb]{zg / lgoGq0fdf /xL<br />
;dGjostf{n] b]xfo adf]lhdsf sfdx¿ ug'{ kg]{5 M–<br />
-s_ s]Gb|fWoIf tyf pks]Gb|fWoIfsf] lgb]{zgdf k/LIffyL{x¿sf] cf;g Joj:yf j0ff{g'qmd<br />
<strong>jf</strong> /f]n g+=sf] hf]/ lahf]/sf] cfwf/df ld<strong>nf</strong>pg] .<br />
-v_ k|To]s k/LIff sf]7f aflx/ pDd]b<strong>jf</strong>/x¿sf] /f]n gDa/ tyf gfd, y/ 6fF; ug]{ .<br />
-u_<br />
cfjZos ;+Vofdf pQ/k'l:tsf / cGo cfjZos ;fdu|L a'emL k/LIff s]Gb|df<br />
n}hfg] .<br />
-3_ s]Gb|fWoIfsf] lgb]{zg cg';f/ k/LIffdf vl6Psf sd{rf/Lx¿<strong>nf</strong>O{ k/LIff sf]7fdf<br />
k7fpg] .<br />
-ª_ cfˆgf] k/LIff s]Gb|df vl6Psf sd{rf/Lx¿sf] b}lgs xflh/L p7fpg] .<br />
-r_<br />
k/LIffsf] sfo{qmd ;DkGg ePkl5 s]Gb|fWoIf nufotsf k/LIffdf vl6Psf ;a}<br />
sd{rf/Lx¿<strong>nf</strong>O{ kfl/>lds ljt/0f ug]{ / ;f] sf] ljj/0f s]Gb|fWoIfaf6 k|dfl0ft<br />
u/fO{ ;dod} k]ZsL km5\of{}6 ug]{ . bkmf @*-^_ adf]lhd vl6g] hgzlQmsf]<br />
kl/rokq <strong>jf</strong> gful/stfsf] k|df0f kqsf] k|ltlnlk lnP/ dfq kfl/>lds lbg] .<br />
-5_ k/LIffyL{x¿sf] b'O{ k|lt xflh/L p7fpg lg/LIfs<strong>nf</strong>O{ xflh/L kmf/fd lhDdf lbg] .<br />
-h_<br />
k/LIff sfo{qmd ;DkGg eP kl5 k|of]udf gcfPsf pQ/k'l:tsf nufotsf<br />
sfuhftx? lkmtf{ a'emfpg] .<br />
38. lg/LIfssf] sfd, st{Jo / clwsf/ M k/LIffdf vl6Psf lg/LIfsx¿n] b]xfo adf]lhdsf sfo{x¿ ug'{<br />
kg]{5 M–<br />
-s_<br />
k|j]z 306L <strong>nf</strong>Ug'eGbf klxn] ;DalGwt sf]7fdf hfg],<br />
-v_ k/LIffyL{x¿ l;6df al;;s]kl5 k|j]zkq x]/L pQ/k'l:tsf ljt/0f ug]{,<br />
-u_ pQ/k'l:tsf ljt/0f ul/;s]kl5 k/LIffyL{x¿n] kfngf ug'{kg]{ b]xfosf s'/fx¿sf]<br />
hfgsf/L lbg]M–<br />
-!_ pQ/k'l:tsfsf] lgb]{lzt :yfgx¿df v'<strong>nf</strong>pg' kg]{ ljj/0fx¿ clg<strong>jf</strong>o{ ?kn]<br />
n]Vg],
-3_<br />
-ª_<br />
-@_<br />
pQ/k'l:tsfdf cfkm"<strong>nf</strong>O{ lrgfpg] s'g} klg k|sf/sf] ;+s]t <strong>jf</strong> lrGx gn]Vg],<br />
n]v]sf] kfOPdf k/LIff /2 x'g;Sg],<br />
♠ -@s=_ yk pQ/k'l:tsfdf gfd, /f]n gDa/ <strong>jf</strong> cfk"m<strong>nf</strong>O{ lrgfpg] s'g} ;+s]t <strong>jf</strong><br />
lrGx n]Vg gx'g],<br />
-#_<br />
-$_<br />
-%_<br />
-^_<br />
-&_<br />
k/LIffsf]7fdf s'g} k':ts, sfkL, l6kf]6 tyf cGo c;DalGwt j:t' Nofpg<br />
<strong>jf</strong> ;fydf /fVg gx'g],<br />
df]<strong>jf</strong>On cflb ;+rf/sf ;fwg ;fydf /fVg gkfpg], k/LIff g;lsP;Dd<br />
To:tf] ;fwg ;fydf /fv]df hkmt ug{ ;lsg],<br />
k/LIff cjlwe/ cf;kf; s'/f ug{ gkfOg],<br />
gfd, /f]n gDa/ cflb ljj/0f n]v]sf] kfgfsf] k5fl8 pQ/ <strong>jf</strong> cGo Joxf]/f<br />
n]Vg gx'g], n]v]df ;+s]tgDa/ /fVbf Tof] k]h Rofltg],<br />
k|Zgkqdf c:ki6 cIf/ eO{ <strong>jf</strong> k/LIff ;DaGwL s'g} s'/f ;f]Wg' k/]df<br />
cg'zfl;t ?kaf6 ;f]Wg' kg]{,<br />
-*_ pQ/k'l:tsfsf] aflx/ k]hdf n]lvPsf lgb]{zgx¿sf] kfngf ug'{kg]{ .<br />
cfˆgf] lhDdfsf] sf]7fdf k/LIffyL{x¿n] cfk;df s'/fsfgL Pj+ cGo s'g} cg'lrt<br />
sfo{ ug{ gkfpg] u/L lgu/fgL /fVg],<br />
k/LIffyL{x¿<strong>nf</strong>O{ ;dod} b'O{ k|lt xflh/ kmf/fddf b:tvt u/fpg] / ;dfj]zL<br />
;d"xsf] pkl:yt / cg'kl:yt ;+Vof ;d]t 5'6\ofpg],<br />
+ -ª!_ PsLs[t k/LIff k|0ffnL cGtu{t Go"gtd z}lIfs of]Uotf 5'§f5'§} tf]lsPsf]<br />
;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"xsf] k/LIffsf] xsdf v08 -ª_ adf]lhd ;+Vof 5'6\ofpFbf P]lR5s<br />
k|fl1s laifo, z}lIfs of]Uotfsf] d"n laifo / ;+efJo pDd]b<strong>jf</strong>/ x'g ;Sg]<br />
;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"x ;d]t 5'6\ofpg],<br />
-r_<br />
k/LIffyL{n] pQ/k'l:tsfdf d;L km]/]sf]df <strong>jf</strong> pQ/k'l:tsf yk u/]sf]df ;DalGwt<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/sf] d"n pQ/k'l:tsfsf] cu| efusf] afFof lsgf/fdf clg<strong>jf</strong>o{ ?kn] hgfO{<br />
k|dfl0ft ug]{,<br />
-5_ k/LIff ;dfKt ePkl5 k/LIffyL{x¿af6 k/LIffsf] k|s[lt cg';f/ k/LIffyL{n] ;fy<br />
n}hfg gkfpg] k|Zgkq / pQ/k'l:tsfx¿ ;Íng ug]{ tyf gfd / /f]n gDa/<br />
le8fO{ ;xfos s]Gb|fWoIf<strong>nf</strong>O{ a'emfpg],<br />
♠ t]>f] ;+zf]wgåf/f yk<br />
<br />
klx<strong>nf</strong>] ;+zf]wgåf/f yk<br />
+ bf]>f] ;+zf]wgåf/f yk
-h_<br />
-em_<br />
s'g} k/LIffyL{sf] gfddf kq, kmf]g cflb cfPdf lghsf] k/LIff ;lsPkl5 a'emfpg]<br />
<strong>jf</strong> hfgsf/L lbg] Joj:yf ug]{,<br />
s]Gb|fWoIf, pk–s]Gb|fWoIf, ;xfos s]Gb|fWoIf ;d]t<strong>nf</strong>O{ k/LIff ;~rfng sfo{df<br />
cfjZos ;xof]u k'¥ofpg] tyf lghx¿n] lbPsf] lgb]{zg adf]lhdsf cGo sfd<br />
ug]{ .<br />
39. k/LIffdf clgoldt sfd ug]{ pk/ sf/afxLM -!_ s'g} k/LIffyL{n] k/LIff ejgdf clgoldttf u/] u/fPsf]<br />
kfOPdf s]Gb|fWoIfn] tTsfn To:tf] k/LIffyL{<strong>nf</strong>O{ k/LIff ejgaf6 lgisfzg ug{ ;Sg]5 .<br />
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd s]Gb|fWoIfn] s'g} k/LIffyL{<strong>nf</strong>O{ lgisfzg u/]sf]df To;/L lgisfzg ug'{<br />
k/]sf] sf/0f pNn]v u/L <strong>cfof</strong>]u ;dIf k|ltj]bg lbg' kg]{5 .<br />
-#_ k/LIff s]Gb|df vl6Psf s'g} sd{rf/Ln] k/LIff ;~rfngdf c;xof]u u/]df <strong>jf</strong> s'g}<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/<strong>nf</strong>O{ cg'lrt kmfObf k'¥ofpg] sfd u/]df s]Gb|fWoIfn] To:tf sd{rf/L<strong>nf</strong>O{ tTsfn k/LIff s]Gb|af6<br />
lgisfzg ug{ ;Sg]5 .<br />
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd s'g} sd{rf/L<strong>nf</strong>O{ k/LIff s]Gb|af6 lgisfzg ul/Pdf ;f]sf] k|ltj]bg<br />
<strong>cfof</strong>]udf lbg' kg]{5 .<br />
♠ #(s= k|Zg <strong>jf</strong> pQ/ ;DaGwL ph'/L M -!_ k/LIffdf ;f]lwPsf] k|Zg <strong>jf</strong> pQ/ unt ePsf] egL s'g} k/LIffyL{n]<br />
ph'/L lbg rfx]df k/LIff ;lsPsf] ;ft lbg leq sf7df8f}F pkTosf leq k/LIff ;+rfng ePsf] xsdf<br />
<strong>cfof</strong>]usf] s]Gb|Lo sfof{nodf / sf7df8f}F pkTosf aflx/ k/LIff ePsf]df k/LIff ;+rfng ug]{ ;DalGwt<br />
sfof{nodf k|df0f ;lxt ph'/L lgj]bg lbg ;Sg]5 .<br />
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd s]lGb|o sfof{no afx]ssf cGo sfof{nodf k/]sf] ph'/L lgj]bg<br />
;DalGwt sfof{non] l56f] dfWodaf6 s]Gb|Lo sfof{nodf k7fpg' kg]{5 .<br />
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd k/]sf] ph'/Lsf] ;DaGwdf k|Zgkq kl/dfh{g ug]{ zfvfn] cfjZostf<br />
cg';f/ ;DalGwt bIf <strong>jf</strong> lj1sf] ;xof]u lnO{ 5fgljg ug]{5 .<br />
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd 5fgljg ubf{ k|Zg <strong>jf</strong> pQ/ unt gePsf] k|dfl0ft ePdf ;DalGwt<br />
zfvfn] ph'/Lstf{<strong>nf</strong>O{ ;f]sf] hfgsf/L u/fpg]5 .<br />
-%_ pkbkmf -#_ adf]lhd 5fgljg ubf{ k|Zg <strong>jf</strong> pQ/ unt ePdf <strong>cfof</strong>]u ;dIf k]z ug'{ kg]{5 .<br />
kl/R5]b – &<br />
;+s]t gDa/;DaGwL Joj:yf<br />
40. pQ/k'l:tsfdf ;+s]t (Code) gDa/ /fVg] M -!_ ;a} lsl;dsf lnlvt k/LIffsf pQ/k'l:tsfx¿df<br />
clg<strong>jf</strong>o{ ?kdf klx<strong>nf</strong>] tyf bf];|f] ;+s]t gDa/ /fVg' kg]{5 .<br />
♠ t]>f] ;+zf]wgåf/f yk
-@_ pQ/k'l:tsfx¿df klx<strong>nf</strong>] ;+s]t gDa/ /fVg] lhDd]<strong>jf</strong>/L / t/Lsf b]xfo adf]lhd x'g]5M–<br />
-s_<br />
-v_<br />
-u_<br />
-3_<br />
-ª_<br />
pQ/k'l:tsf k|fKt ePsf] ;ft lbg leq lgodfjnLsf] lgod !(-@_ adf]lhdsf<br />
kbflwsf/Ln] klx<strong>nf</strong>] ;+s]t gDa/ /fVgsf] <strong>nf</strong>lu sd{rf/L tf]Sg]5 .<br />
klx<strong>nf</strong>] ;+s]t gDa/ /fVg tf]lsPsf] sd{rf/Ln] pQ/k'l:tsfsf] l;naGbL kf]sf÷vfd<br />
a'em\g' eGbf klxn] pQ/k'l:tsf l;naGbL ubf{sf] l;n5fk 7Ls 5, 5}g /fd|/L x]/L<br />
To:tf] kf]sf÷vfd vf]Ng' cufl8 d'r'Nsf ug'{ kg]{5 .<br />
Pp6} lj1fkgsf ;a} k/LIffs]Gb|x¿sf] pQ/k'l:tsfx¿ tndfly kf/L 5f;ld; u/L<br />
klx<strong>nf</strong>] ;+s]t gDa/ /fVg' kg]{5 .<br />
klx<strong>nf</strong>] ;+s]t gDa/ /fv]kl5 pDd]b<strong>jf</strong>/sf] gfd, y/, /f]n gDa/, ljifo, ldlt cflb<br />
pNn]v ePsf] cw{s6[L Roft]/ l;naGbL u/L /fVg' kg]{5 .<br />
;a} ljifosf] k/LIffdf pkl:yt gx'g] pDd]b<strong>jf</strong>/sf] pQ/k'l:tsfdf ;+s]t gDa/<br />
g/fvL 5'6[} /lhi6/df ljj/0f pNn]v u/L /fVg' kg]{5 .<br />
-r_ klx<strong>nf</strong>] ;+s]t gDa/ /flv;s]kl5 ;f] ;+s]t gDa/ /x]sf] cw{s6[L RoftL 5'6[}<br />
kf]sf÷vfddf l;naGbL u/L To:tf] l;naGbL kf]sf÷vfdsf] aflx/ ;f] sfo{df<br />
;+nUg ;a} sd{rf/Lx¿n] b:tvt ;d]t ug'{ kg]{5 .<br />
-5_<br />
-h_<br />
klx<strong>nf</strong>] ;+s]t gDa/sf] cw{s6[L l;naGbL kf]sf÷vfd lnlvt k/LIffsf] glthf<br />
k|sfzg ug{ lnlvt ?kdf dfu eO{ cfPkl5 dfq a'emfpg' kg]{5 .<br />
cw{s6[L ePsf] l;naGbL kf]sfdf ;+s]t gDa/ /fVg vl6g] d'Vo JolQmsf] gfdsf]<br />
l;n5fk nufpg' kg]{5 .<br />
-em_ klx<strong>nf</strong>] ;+s]t gDa/ /fVbf sf<strong>nf</strong>] d;Lsf] k|of]u ug'{ kg]{5 .<br />
-#_ klx<strong>nf</strong>] ;+s]t gDa/ /flvPsf pQ/k'l:tsfx¿df bf];|f] ;+s]t gDa/ /fVg] lhDd]<strong>jf</strong>/L / tl/sf<br />
b]xfo adf]lhd x'g]5 M–<br />
-s_ bf];|f] ;+s]t gDa/ /fVg] sfo{ ;lrjn] tf]s]sf] sd{rf/Ln] ug]{5 .<br />
-v _ klx<strong>nf</strong>] ;+s]t gDa/ /fVg] sfo{df ;+nUg /x]sf sd{rf/Lx¿<strong>nf</strong>O{ bf];|f] ;+s]t gDa/<br />
/fVg] sfddf nufpg' x'Fb}g .<br />
-u_<br />
-3_<br />
bf];|f] ;+s]t gDa/ /fVg tf]lsPsf] sd{rf/Ln] klx<strong>nf</strong>] ;+s]t gDa/ /flvPsf<br />
pQ/k'l:tsf] l;naGbL kf]sf÷vfd a'‰g' eGbf klxn] l;n5fk 7Ls 5, 5}g x]/L<br />
To:tf] kf]sf÷vfd vf]Ng' cufl8 d'r'Nsf ug'{ kg]{5 .<br />
pQ/k'l:tsfx¿sf] ;+Vof 7Ls 5, 5}g, x]/L pQ/k'l:tsfx¿ tndfly kf/L 5f;ld;<br />
u/L bf];|f] ;+s]t gDa/ /fVg' kg]{5 .
-ª_<br />
-r_<br />
-5_<br />
-h_<br />
-em_<br />
bf];|f] ;+s]t gDa/ /fvL ;s]kl5 k|yd / bf];|f] ;+s]t gDa/ ePsf] cw{s6[L RoftL<br />
5'6[f5'6[} l;naGbL ug]{ / l;naGbL kf]sf÷vfdsf] aflx/ ;f] sfo{df ;+nUg ;j}<br />
sd{rf/Lx¿n] b:tvt ug'{ kg]{5 .<br />
bf];|f] ;+s]t gDa/ /x]sf] cw{s6[Lsf] l;naGbL kf]sf÷vfd s]Gb|Lo sfof{nodf<br />
cWoIfn] tf]s]sf] sd{rf/L tyf If]qLo tyf c~rn sfof{nodf sfof{no k|d'vn]<br />
tf]s]sf] sd{rf/Lsf] lhDdfdf /xg]5 .<br />
bf];|f] ;+s]t gDa/sf] cw{s6[L l;naGbL kf]sf÷vfd lnlvt k/LIffsf] gtLhf<br />
k|sfzgsf <strong>nf</strong>lu lnlvt ?kdf dfu ePkl5 dfq a'emfpg' kg]{5 .<br />
cw{s6[L ePsf] l;naGbL kf]sfdf ;+s]t gDa/ /fVg vl6g] d'Vo JolQmsf] gfdsf]<br />
l;n5fk nufpg' kg]{5 .<br />
bf];|f] ;+s]t gDa/ /flv;s]kl5 k/LIf0fsf] <strong>nf</strong>lu k7fpg lgwf{/0f ul/Psf] ;+Vofdf<br />
pQ/k'l:tsfx¿<strong>nf</strong>O{ kf]sf÷vfddf l;naGbL u/L lnlvt k/LIff gtLhf k|sfzg ug]{<br />
zfvfdf a'emfpg' kg]{5 .<br />
-`_ bf];|f] ;+s]t gDa/ /ftf] d;Ln] /fVg'kg]{5 .<br />
-$_ pkbkmf -@_ / -#_ adf]lhd pQ/k'l:tsfdf ;+s]t gDa/ tf]lsPsf] sd{rf/Lsf] ;'kl/j]If0fdf<br />
/fVg' kg]{5 . Ps eGbf a9L sd{rf/Laf6 ;+s]t gDa/ /fVg nufpFbf ;+s]t gDa/ gbf]xl/g] cfjZos<br />
Joj:yf ld<strong>nf</strong>pg' kg]{5 .<br />
-%_ pkbkmf -#_ adf]lhd ;+s]t gDa/ /fvL a'emfpg NofPsf pQ/k'l:tsfsf l;njGbL kf]sf÷vfd<br />
a'‰g' eGbf klxn] l;n5fk 7Ls 5, 5}g x]/L lnlvt k/LIff glthf k|sfzg ug]{ zfvfn] a'‰g' kg]{5 .<br />
-^_ o; bkmf adf]lhd ;+s]t gDa/ /fVbf pQ/k'l:tsfdf s'g} s}lkmot b]lvPdf ;f]sf] hfgsf/L<br />
cWoIf <strong>jf</strong> lghn] tf]s]sf] ;b:o<strong>nf</strong>O{ lbg' kg]{5 / k|fKt lgb]{zg adf]lhd To:tf pQ/k'l:tsf ;DaGwdf<br />
sf/afxL ug'{ kg]{5 .<br />
kl/R5]b – *<br />
pQ/k'l:tsf k/LIf0f ;DaGwL Joj:yf<br />
41. pQ/k'l:tsf k/LIf0f ug{ k7fpg] M -!_ lnlvt k/LIffsf] pQ/k'l:tsf k/LIf0fsf <strong>nf</strong>lu k7fpFbf lnlvt<br />
k/LIff glthf k|sfzg ug]{ zfvfn] b]xfoadf]lhd ug'{ kg]{5 M–<br />
-s_<br />
-v_<br />
lgodfjnLsf] lgod @)-!_ adf]lhd pQ/k'l:tsf k/LIf0fsf <strong>nf</strong>lu bIfsf] gfd<br />
dgf]gog ePkl5 pQ/k'l:tsfsf] l;naGbL kf]sf÷vfddf ;+s]t lrGx /fvL<br />
/lhi6/df pNn]v ug'{ kg]{5 .<br />
bf];|f] ;+s]t gDa/ /fvL k|fKt ePsf l;naGbL pQ/k'l:tsfsf kf]sf÷vfd<br />
gvf]lnsg k/LIf0fsf <strong>nf</strong>lu ;DalGwt bIf ;dIf k7fpg' kg]{5 .
kg]{5 .<br />
-u_<br />
pQ/k'l:tsf k/LIf0f ug{ k7fpFbf ;DalGwt ljifosf] k|Zgkq tyf pQ/ tflnsf<br />
kmf/fd / /fhkq cg+lst kbsf] ufO8 <strong>nf</strong>Og ;d]t ;+nUg u/L uf]Ko ?kaf6<br />
a'emfpg] Joj:yf ug'{ kg]{5 .<br />
-3_ pQ/k'l:tsf k/LIf0f ug{ k7fpFbf cg';"rL– !( adf]lhdsf] kq / bIfn] kfngf ug'{<br />
kg]{ zt{x¿ ;d]t pNn]v ug'{ kg]{5 .<br />
-ª_ If]qLo tyf c~rn sfof{nodf sfof{no k|d'vn] pko'{Qm Joj:yf adf]lhd<br />
pQ/k'l:tsf k/LIf0f ug{], u/fpg] cfjZos Joj:yf ld<strong>nf</strong>pg' kg]{5 .<br />
-r_ pQ/k'l:tsf k/LIf0f ug]{ lhDd]<strong>jf</strong>/L kfPsf] bIfn] k/LIf0f sfo{ ;DkGg ePkl5<br />
cg';"rL–@) adf]lhdsf] pQ/tflnsf kmf/fddf k|fKtfÍ<strong>nf</strong>O{ cÍ / cIf/df pNn]v<br />
u/L cGo ljj/0f ;d]t r9fO{ lnlvt k/LIff gtLhf k|sfzg ug]{ zfvfdf a'emfpg'<br />
kg]{5 .<br />
-@_ j:t'ut k/LIffsf pQ/k'l:tsfx¿ r]s, l/r]s ug{÷u/fpg tf]lsPsf] sd{rf/L<strong>nf</strong>O{ a'emfpg'<br />
-#_ j:t'ut k/LIffsf pQ/k'l:tsfx¿ r]s, l/r]s ug{÷u/fpg tf]lsPsf] sd{rf/Ln] r]s, l/r]s<br />
ubf{ b]xfo cg';f/ ug'{ kg]{5 M–<br />
-s_<br />
r]s, l/r]s ug{ a'lemlnPsf] l;njGbL kf]sf÷vfddf nufPsf] l;n5fk 7Ls b'?:t<br />
5, 5}g hfFr u/L r]s, l/r]s ug{÷u/fpg tf]lsPsf] sd{rf/Lx¿n] d'r'Nsf u/]/<br />
dfq l;njGbL kf]sf÷vfd vf]Ng' kg]{5 .<br />
♣ -v_ r]s ug{ tf]s]sf] sd{rf/Ln] lbPsf] lgb]{zg cg';f/ …sLÚ gn]v]sf] pQ/k'l:tsf /2<br />
u/L …sLÚ n]v]sf] xsdf …sLÚ ;+u le8fO{ 7Ls, a]7Ls lrGx nufO{ r]s ug]{ .<br />
-u_<br />
-3_<br />
-ª_<br />
7Ls pQ/sf] ;+Vof, j]7Ls pQ/sf] ;+Vof / pQ/ n]Vg 5f]8]sf] ;+Vof pNn]v u/L<br />
j]7Ls pQ/sf] k|fKtfÍsf] aL; k|ltzt s§f u/L s"n k|fKtfÍ pNn]v ug]{ .<br />
v08 -u_ adf]lhd r]s u/]sf] ljj/0f cg';f/ 7Ls 5, 5}g pQ/k'l:tsfsf] æsLÆ<br />
;+u le8fO{ l/r]s ug]{÷u/fpg] .<br />
pNn]lvt r]s, l/r]s sfo{sf] ;'kl/j]If0f r]s, l/r]s ug{ tf]lsPsf] sd{rf/Ln]<br />
ug]{ .<br />
-r_ r]s, l/r]s ug]{ sfo{ ;DkGg ePkl5 cg';"rL–@! adf]lhdsf] pQ/tflnsf<br />
kmf/fddf cÍ / cIf/df k|fKtfÍ e/L r]s l/r]s ug{ tf]lsPsf] sd{rf/Ln] /Ltk"j{s<br />
l;njGbL ug]{ .<br />
♣ klx<strong>nf</strong>] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd r]s l/r]s u/L l;njGbL ul/Psf] pQ/k'l:tsfsf] kf]sf÷vfd lnlvt<br />
k/LIff glthf k|sfzg ug]{ zfvfdf a'emfpg' kg]{5 .<br />
-%_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg j:t'ut pQ/k'l:tsf<strong>nf</strong>O{ clK6sn dfs{<br />
l/8/af6 k/LIf0f ubf{ pNn]lvt Joj:yf <strong>nf</strong>u" x'g] 5}g .<br />
42. k/LIfsn] Wofg lbg'kg]{ s'/fx¿ M -!_ ljifout k|Zgsf pQ/k'l:tsf k/LIf0fsf <strong>nf</strong>lu k|fKt ePkl5<br />
k/LIfsn] b]xfosf] s'/fdf Wofg lbg' kg]{5 M–<br />
-s_ pQ/k'l:tsfsf] ;+Vof, ljifo cflb pNn]v eP cg';f/ eP gePsf] PsLg ug]{ /<br />
pNn]v eP cg';f/ gePsf] kfOPdf rf}aL; 306f leq ;DalGwt zfvfdf hfgsf/L<br />
u/fpg] .<br />
-v_<br />
j:t'lgi7 ¿kdf pQ/k'l:tsf k/LIf0f ug{sf <strong>nf</strong>lu pQ/k'l:tsf<strong>nf</strong>O{ b]xfo cg';f/<br />
:t/ 5'6\ofO{ cg';"rL–@@ df pNn]v ePsf] cfwf/ tflnsf cg';f/ k/LIf0f<br />
ug'{kb{5 M–<br />
– cg'ko'Qm $)Ü eGbf sd<br />
– ;fwf/0f:t/ $)Ü <strong>jf</strong> ;f]eGbf dfly $%Ü ;Dd<br />
– dWod:t/ $%Ü b]lv dfly %)Ü ;Dd<br />
– pRr:t/ %)Ü b]lv dfly ^)Ü ;Dd<br />
– clt pRr:t/ ^)Ü b]lv dfly<br />
-u_ pQ/k'l:tsf k/LIf0f ubf{ pknAw u/fOPsf] cÍg of]hgf cg';f/ k/LIf0f ug'{<br />
kg]{5 .<br />
-3_ pQ/n] ck]Iff u/]sf a'Fbfx¿<strong>nf</strong>O{ k/LIf0f ug{'k"j{ ;"rLs[t u/L ltgLx¿sf] cÍef/<br />
;'lglZrt ug'{ kg]{5 .<br />
-ª_ ljifout kqdf s'g}klg k/LIffyL{n] clt pRr:t/sf] cÍ k|fKt ug]{ b]lvPdf ;f]sf]<br />
k'i6\ofO{+ ;d]t v'<strong>nf</strong>pg' kg]{5 .<br />
-r_<br />
d"NofÍg<strong>nf</strong>O{ j:t'lgi7 agfpg h<strong>jf</strong>km<strong>nf</strong>O{ :jlg0f{o eGbf pQ/sf] u'0f:t/sf]<br />
cfwf/df d"NofÍg ug'{ kg]{5 .<br />
-5_ k/LIfsn] pQ/k'l:tsf d"NofÍg ubf{ pRr cÍ k|fKt ug]{ bz k|ltzt<br />
pQ/k'l:tsfx¿sf] k'gM d"NofÍg ug'{ kg]{5 .<br />
-h_ Ps l;l6Ëdf slt pQ/ k'l:tsf k/LIf0f ug]{ ;f]sf] klxNo} Plsg ug]{ /<br />
pQ/k'l:tsf k/LIf0f ubf{ /ftf] d;L k|of]u u/L ;se/ pQ/k'l:tsfsf] b]a|]kl§<br />
lsgf/fdf cÍ k|bfg ug]{ ug'{ kg]{5 .
-em_<br />
pQ/k'l:tsfdf k|bfg u/]sf] c+sdf s]/d]6 ePdf k/LIfsn] cIf/df n]vL b:tvt<br />
;d]t ug'{ kg]{5 .<br />
-@_ j:t'ut k|Zgsf pQ/k'l:tsfdf æsLÆ gn]v]sf]df To:tf] pQ/k'l:tsf /2 x'g]5 .<br />
-#_ j:t'ut k|Zgsf] pQ/ n]Vbf s]/d]6 u/]sf], bf]xf]/f] n]v]sf], ;RofPsf], l;;fsndn] n]v]sf],<br />
lglb{i6 :yfgeGbf cGoq n]v]sf] <strong>jf</strong> pQ/ g} ;f/]sf] -s, v, u, 3 gn]v]sf]_ pQ/<strong>nf</strong>O{ uNtL dflgg]5 .<br />
43. pQ/k'l:tsf ?h' ug]{ M -!_ bIfaf6 k/LIf0f eO{ k|fKt ePsf ljifout k/LIffsf pQ/k'l:tsfx¿<br />
lgodfjnLsf] lgod @! adf]lhd ?h' u/L cg';"rL–@# adf]lhds]f 9fFrfdf s}lkmot eP v'<strong>nf</strong>pg' kg]{5 .<br />
-@_ bkmf $! sf] pkbkmf -$_ adf]lhd k|fKt ePsf] j:t'ut pQ/k'l:tsfsf] kf]sf÷vfd d'r'Nsf<br />
u/L vf]nL lnlvt k/LIffsf] glthf k|sfzg ug]{ zfvfn] clGtd r]s ug'{ kg]{5 .<br />
-#_ ljifout tyf j:t'ut k/LIffsf pQ/k'l:tsf ?h' ubf{ s}lkmot b]lvPdf s}lkmotsf] Joxf]/f<br />
v'<strong>nf</strong>O{ k]z ug'{ kg]{5 / ;f] ljifodf <strong>cfof</strong>]udf k]z u/L <strong>cfof</strong>]usf] lg0f{o adf]lhd x'g]5 .<br />
♠ -$_ lgodfjnLsf] lgod @) tyf @@ adf]lhd pQ/k'l:tsfsf] k/LIf0f tyf k"gM k/LIf0f b'O{<br />
hgf k/LIfsaf6 u/fOPsf] ePdf b'j}hgf k/LIfsaf6 k|bfg ePsf] c+ssf] cf}iftaf6 c+s u0fgf ug'{<br />
kg]{5 .<br />
kl/R5]b – (<br />
lnlvt k/LIffsf] glthf k|sfzg<br />
44. k|fKtf+s 6]a'n]zg ug{] M bkmf $# adf]lhd ?h' ePsf pQ/k'l:tsfx¿df pDd]b<strong>jf</strong>/n] k|fKt u/]sf] c+s<br />
glthf k|sfzgsf] <strong>nf</strong>lu glthf k|sfzg ug]{ zfvfn] b]xfo adf]lhd 6]a'n]zg ug'{ kg]{5 M–<br />
-s_<br />
-v_<br />
-u_<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/n] lnlvt k/LIffdf k|fKt u/]sf] ;a} ljifosf] k|fKtf+s hf]8 ug{ ;lsg] u/L<br />
k|Zg <strong>jf</strong> pQ/k'l:tsf cg';f/sf] k|fKtf+s b]lvg] u/L cfjZos kmf/fd tof/ u/L<br />
k|To]s pDd]b<strong>jf</strong>/n] k|fKt u/]sf] s'n k|fKtf+s 6]a'n]zg ug]{ .<br />
v08 -s_ adf]lhd 6]a'n]zg ubf{ pDd]b<strong>jf</strong>/n] lnlvt k/LIffdf k|fKt u/]sf] cÍ<br />
bf];|f] ;+s]t gDa/ cg';f/ clen]v /fVg' kg]{5 . o;/L r9fO{Psf] cÍ Go"gtd b'O{<br />
k6s ?h' u/L pQL0ff{Í k|fKt u/]sf pDd]b<strong>jf</strong>/sf] bf];|f] ;+s]t gDa/df of]Uotfqmd<br />
tof/ ug]{ .<br />
v08 -v_ adf]lhd tof/ ePsf] of]Uotfqmdsf] ;"rL dWo] dflyN<strong>nf</strong>] plQ0ff{Í k|fKt<br />
u/]sf pDd]b<strong>jf</strong>/sf] ;+s]t gDa/df lgodfjnLsf] lgod @$ sf] pklgod -!_ df<br />
pNn]v eP cg';f/sf] ;+Vofdf tof/ u/L glthf k|sfzgsf] <strong>nf</strong>lu k]z ug]{ .<br />
♠ t]>f] ;+zf]wgåf/f yk<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
-3_ <strong>cfof</strong>]un] 5'§} l8sf]l8ª zfvf <strong>jf</strong> OsfOaf6 glthf k|sfzg ug]{ u/L tf]s]sf] kbsf]<br />
xsdf v08 -v_ adf]lhd bf];|f] ;+s]t gDa/sf cfwf/df tof/ ePsf] k|fKtf+s<br />
;lxtsf] of]Uotfqmd ;"rL l;njGbL u/L clGtd glthf k|sfzg ug]{ ;dodf<br />
clGtd glthf k|sfzg ug]{ zfvf <strong>jf</strong> sfof{nodf k7fpg] / lnlvt k/LIffsf]<br />
glthf k|sfzg ug]{ k|of]hgsf] <strong>nf</strong>lu cg';'rL–@#s= adf]lhdsf] kmf/fd e/L<br />
l;njGbL u/L l8sf]l8ª zfvf <strong>jf</strong> OsfOdf k7fpg] .<br />
-ª_<br />
v08 -3_ adf]lhd k|fKtfÍ /lxtsf] bf];|f] ;+s]t gDa/sf cfwf/df tof/ ePsf]<br />
of]Uotfqmd ;"rLdf ;dfg c+s Nofpg] pDd]b<strong>jf</strong>/sf] xsdf ;f] Joxf]/f v'Ng] u/L<br />
;+s]t lrGx lbg] <strong>jf</strong> of]Uotfqmd ;dfg /fVg] .<br />
45. lnlvt k/LIffsf] glthf k|sfzg M bkmf $$ adf]lhd k|fKtf+s 6]a'n]zg ul/;s]kl5 lnlvt k/LIffsf]<br />
glthf k|sfzg ug]{ zfvf <strong>jf</strong> OsfOn] ψ lj1fkgsf] qmdfg';f/ v'<strong>nf</strong>sf] klxn] / To;kl5 ;dfj]zL ;d"xsf]<br />
qmdfg';f/ b]xfo cg';f/ u/L glthf k|sfzg ug'{ kg]{5 M–<br />
-s_<br />
-v_<br />
klx<strong>nf</strong>] tyf bf];|f] ;+s]t gDa/sf] cw{s§L l;naGbL vfd dfu u/L ;DalGwt<br />
clwsf/Laf6 a'lemlng] .<br />
v08 -s_ adf]lhdsf] cw{s6[Lsf] l;naGbL vfd k|fKt ePkl5 s]Gb|Lo sfof{nodf<br />
;DalGwt dxfzfvf k|d'v <strong>jf</strong> zfvf k|d'v / If]qLo tyf c~rn sfof{nodf<br />
;DalGwt sfof{no k|d'v / glthf k|sfzgdf ;+nUg sd{rf/Ln] d'r'Nsf u/L<br />
l;naGbL vf]Ng] .<br />
-u_ lnlvt k/LIffsf] glthf k|sfzg ug]{ qmddf ;+s]t gDa/sf] cw{s6[L l;njGbL vfd<br />
vf]ln;s]kl5 glthf ;DaGwL ;"rgf k|sfzg geP;Dd To:tf] sfddf ;+nUg x'g]<br />
sd{rf/L<strong>nf</strong>O{ sfof{no 5f]8L aflx/ hfg glbg] .<br />
-3_<br />
-ª_<br />
bf];|f] ;+s]t gDa/sf] cfwf/df pQL0f{ ePsf pDd]b<strong>jf</strong>/sf] klx<strong>nf</strong>] ;+s]t gDa/ kQf<br />
nufO{ cg';"rL–@$ adf]lhd l8sf]8 ug]{ / pDd]b<strong>jf</strong>/sf] /f]n gDa/, gfd, y/ tyf<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/sf] afa'÷cfdf / afh]sf] gfd ;d]t pNn]v u/L j0ff{g'qmdsf] cfwf/df<br />
glthf k|sfzg ug]{ .<br />
t/ o;/L glthf k|sfzg ubf{ pQL0f{ ePsf pDd]b<strong>jf</strong>/n] pQ/k'l:tsfdf<br />
n]v]sf] /f]n gDa/, gfd,y/ tyf afa' afh]sf] gfd ;d]t unt n]v]sf] b]lvPdf<br />
lnlvt k/LIffsf] glthf k|sfzg ePsf] eP klg pQm k/LIff /2 x'g]5 .<br />
v08 -3_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg bkmf $$ sf] v08 -3_ adf]lhd<br />
l8sf]l8ª zfvf <strong>jf</strong> OsfOaf6 glthf k|sfzg ePsf]df glthf tof/ ug]{ zfvfaf6<br />
k7fOPsf] cg';"rL–@#s=adf]lhdsf] kmf/fddf l8sf]8 ug'{ kg]{5 .<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt<br />
ψ rf}yf] ;+zf]wgåf/f yk
-r_ glthf k|sfzg ubf{ cGt<strong>jf</strong>{tf{ nufot cGo ;Da4 k/LIffsf] ldlt, ;do, :yfg /<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/sf] ;+Vof ;d]t v'<strong>nf</strong>pg] . o;/L cGt<strong>jf</strong>{tf{ nufot cGo ;Dj4 k/LIff x'g]<br />
ldlt tf]Sbf ;fdfGotof lnlvt k/LIffsf] glthf k|sfzg ePsf] ldltn] kGw|<br />
lbgeGbf kl5 / glthf k|sfzg ePsf] ldltn] b'O{ dlxgf leq lgo'lQmsf] <strong>nf</strong>lu<br />
l;kmfl/z ug{ ;Sg] u/L tf]Sg' kg]{5 .<br />
ψ -r!=_ v08 -r_ adf]lhd glthf k|sfzg ubf{ Pp6} k|Zgkqsf] dfWodaf6 <strong>jf</strong> Plss[t<br />
k/LIff k|0ffnL cGtu{t ePsf] lnlvt k/LIffaf6 cGt<strong>jf</strong>{tf{sf <strong>nf</strong>lu Ps eGbf a9L<br />
v'<strong>nf</strong> tyf ;dfj]zL ;d"xdf 5gf}6 x'g] pDd]b<strong>jf</strong>/sf] lnlvt k/LIff kZrftsf ;a}<br />
k/LIff Ps k6s dfq lng] u/L tf]Sg' kg]{5 .<br />
-5_<br />
-h_<br />
lnlvt k/LIffaf6 cGt<strong>jf</strong>{tf{sf <strong>nf</strong>lu 5gf}6 ePsf pDd]b<strong>jf</strong>/x¿sf] k|fKtfÍ tflnsf<br />
cg';"rL–@% adf]lhdsf] kmf/fddf r9fO{ l;naGbL u/L clGtd glthf k|sfzg ug]{<br />
;dodf ;DalGwt sfof{no <strong>jf</strong> zfvfdf k7fpg] Joj:yf ug]{ .<br />
t/ bkmf $$ sf] v08 -3_ adf]lhd l8sf]l8ª zfvf <strong>jf</strong> OsfOaf6 glthf<br />
k|sfzg ePsf] cj:yfdf cg';"rL–@% adf]lhdsf] kmf/fd eg'{ kg]{ 5}g . t/ bf];|f]<br />
;+s]t gDa/ pNn]v u/L of]Uotfqmdsf cfwf/df tof/ ePsf] glthf l;njGbL u/L<br />
clGtd glthf k|sfzg ug]{ ;dodf clGtd glthf k|sfzg ug]{ zfvf <strong>jf</strong><br />
sfof{nodf k7fpg' kg]{5 .<br />
v'<strong>nf</strong> k|ltof]lutfsf] glthf k|sfzg ubf{ Go"gtd k|fKtfÍ k|fKt u/L cGt<strong>jf</strong>{tf{sf<br />
<strong>nf</strong>lu 5gf}6 gePsf pDd]b<strong>jf</strong>/x¿sf] ljj/0f c:yfoL ;"rLsf] k|of]hgsf <strong>nf</strong>lu<br />
lgwf{/0f ul/P cg';f/sf] ;+Vofdf of]Uotfqmdsf] cfwf/df 5'§} l;naGbL u/L clGtd<br />
glthf k|sfzg ug]{ zfvf <strong>jf</strong> sfof{nodf k7fpg] .<br />
46. k|f/lDes k/LIffsf] glthf M k|f/lDes k/LIffsf] glthf k|sfzg ubf{ b]xfo adf]lhd ug'{ kg]{5 M–<br />
-s_ k|f/lDes k/LIffsf] glthf pDd]b<strong>jf</strong>/sf] /f]n gDa/sf] qmdfg';f/ k|sfzg ug]{,<br />
-v_ k|f/lDes k/LIff pQL0f{ x'g] JolQm<strong>nf</strong>O{ cg';"rL–@^ cg';f/sf] k|df0fkq lbg], /<br />
-u_ k|f/lDes k/LIffsf] glthf tof/ u/L k|sfzg ug]{ ;DaGwL cGo sfo{ljlw bkmf $%<br />
adf]lhd ug]{ .<br />
47. k/LIffsf] :t/sf] ljZn]if0f Pj+ d"Nof+sg ug]{ M clGtd of]Uotfqmd ;"rL k|sfzg ePsf] Ps jif{kl5<br />
<strong>cfof</strong>]un] k|Zgkq tyf k/LIffsf] :t/ cflb ljifosf] ljZn]if0f Pj+ d"Nof+sg ug{ u/fpg ;Sg]5 .<br />
ψ rf}yf] ;+zf]wgåf/f yk
kl/R5]b – !)<br />
k|of]ufTds k/LIff, ;fd"lxs 5nkmn tyf cGt<strong>jf</strong>{tf{<br />
48. k|of]ufTds k/LIff M -!_ k|of]ufTds k/LIff tyf sDKo"6/ ;Lk k/LIf0fsf k|Zg lgdf{0fstf{ tyf k/LIfsn]<br />
kf7\oqmdsf cfwf/df k|Zg lgdf{0f tyf sDKo"6/ ;Lk k/LIf0f ug'{ kg]{5 .<br />
-@_ k|of]ufTds k/LIff / sDKo'6/ ;Lk k/LIf0fsf] d"Nof+sg kmf/fd cg';"rL–@* adf]lhdsf]<br />
gd"gf cg';f/ kf7\Øqmddf cfwfl/t eO{ tof/ ug'{ kg]{5 .<br />
-#_ k|of]ufTds k/LIff / sDKo'6/ ;Lk k/LIf0fsf] cfjZos Joj:yf <strong>cfof</strong>]usf] s]Gb|Lo sfof{nodf<br />
cGt<strong>jf</strong>{tf{ Joj:yfkg ug]{ zfvfn] / If]qLo tyf c~rn sfof{nodf ;DalGwt sfof{non] ug]{5 .<br />
-$_ k|of]ufTds k/LIffsf] pQL0ff{Í krf; k|ltzt x'g]5 .<br />
-%_ lnlvt k/LIff gx'g] / k|of]ufTds k/LIff tyf cGt<strong>jf</strong>{tf{ dfq x'g] kbsf <strong>nf</strong>lu ;d]t o; bkmf<br />
adf]lhdsf] k|lqmof ckgfpg' kg]{5 .<br />
5}g .<br />
-^_ k|of]ufTds k/LIffdf pQL0ff{ª\s k|fKt gug]{ pDd]b<strong>jf</strong>/<strong>nf</strong>O{ of]Uotfqmd ;"rLdf ;dfj]z ul/g]<br />
<br />
-&_ k|of]ufTds k/LIff tyf sDKo"6/ ;Lk k/LIf0fsf <strong>nf</strong>lu lgwf{l/t lbgdf s'g} pDd]b<strong>jf</strong>/<br />
cg'kl:yt ePdf ;f] kbsf] k|of]ufTds k/LIff <strong>jf</strong> sDKo"6/ ;Lk k/LIff afFsL /x]s} cj:yfdf To:tf]<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/n] cg'kl:yt /x]sf] dgfl;j sf/0f ;lxt lgj]bg lbPdf lgh<strong>nf</strong>O{ cGo lbgsf] k|of]ufTds k/LIff<br />
<strong>jf</strong> sDKo"6/ ;Lk k/LIf0fdf ;fd]n u/fpg ;lsg]5 .<br />
t/ ;DalGwt k/LIffsf] ;a} l;ˆ6sf] k|of]ufTds k/LIff <strong>jf</strong> sDKo"6/ ;Lk k/LIf0f ;DkGg eO{<br />
;s]kl5 k|fKt ePsf] lgj]bgsf] cfwf/df k|of]ufTds k/LIff <strong>jf</strong> ;Lk k/LIf0fdf ;dfj]z u/fpg ;lsg]5}g .<br />
49. ;fd"lxs 5nkmnM -!_ kf7\oqmd adf]lhd kbk"lt{ ul/g] kbsf] k|To]s pDd]b<strong>jf</strong>/sf] of]Uotfsf] ljleGg<br />
kIfsf] d"NofÍg ug{ ;DalGwt zfvfn] ;fd"lxs 5nkmn u/fpg' kg]{5 .<br />
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;fd"lxs 5nkmnsf] <strong>nf</strong>lu <strong>cfof</strong>]un] tf]s]sf] <strong>cfof</strong>]usf ;b:osf]<br />
cWoIftfdf Pshgf ljifo ljz]if1 / dgf]j}1flgs ;lDdlnt d"Nof+sg ;ldlt /xg]5 .<br />
-#_ ;fd"lxs 5nkmndf b]xfosf ljifodf s]lGb|t /xL k/LIf0f ug'{ kg]{5M–<br />
-s_<br />
-v_<br />
-u_<br />
;d:of klxrfg ug{ ;Sg] Ifdtf,<br />
;d:of ;dfwfgsf pkfo kQfnufpg] Ifdtf,<br />
tfls{s Ifdtf,<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
-3_<br />
-ª_<br />
-r_<br />
-5_<br />
df}lnstf / l;h{gzLntf,<br />
Jojxf/,<br />
<strong>jf</strong>}l4s Ifdtf,<br />
lg0f{o ug{;Sg] Ifdtf,<br />
-h_ g]t[Tj lng ;Sg] Ifdtf, /<br />
-em_ w}o{tf .<br />
-$_ ;fd"lxs 5nkmn ;~rfng ubf{ b]xfo adf]lhdsf] k|lqmof cjnDag ug'{ kg]{5 M–<br />
-s_ pDd]b<strong>jf</strong>/x¿sf] ;+Vofsf cfwf/df a9Ldf ;ft hgf;Ddsf] ;d"x u7g ug]{,<br />
-v_ v08 -s_ adf]lhd ;d"x u7g ubf{ PseGbf a9L ;d"x ug'{kg]{ ePdf lnlvt<br />
k/LIffsf] glthfsf] qmd;+Vofsf] hf]/ ljhf]/ <strong>jf</strong> pDd]b<strong>jf</strong>/sf] j0ff{g'qmd <strong>jf</strong> d"NofÍg<br />
;ldltsf] cWoIfaf6 tf]s]sf] k|lqmofsf] cfwf/df ;d"x ljefhg ug]{,<br />
-u_<br />
-3_<br />
-ª_<br />
-r_<br />
-5_<br />
d"Nof+sg ;ldltsf dgf]j}1flgs ;b:on] ;fd"lxs 5nkmnsf <strong>nf</strong>lu tof/ ul/Psf]<br />
ljifoj:t' k9]/ ;'gfO ;d"xdf 5nkmnsf] ?kdf k|:t't u/fpg],<br />
;fd"lxs 5nkmndf ;a} k/LIffyL{sf] ;xeflutfdf lgwf{l/t ;doleq 5nkmn tyf<br />
ts{ljts{ ;lsP kl5 ;xefuL dWo]af6 g]t[Tjsf] rog u/fpg],<br />
g]tfaf6 ;d"xsf] lgisif{ k|:t't u/]kl5 ;fd"lxs 5nkmn 6'ª\Uofpg],<br />
;fd"lxs 5nkmn ;lsPkl5 d"Nof+sg ;ldltsf ;b:on] JolQmut ?kdf uf]Ko<br />
9+un] 5'§f 5'§} d"NofÍg kmf/ddf c+s k|bfg ug]{, /<br />
v08 -r_ adf]lhd el/Psf] tLg}hgfsf] d"Nof+sg kmf/fd Pp6} vfddf /fVg] ;f]<br />
vfd<strong>nf</strong>O{ ;a}sf] /f]xj/df l;naGbL u/L ;DalGwt zfvfdf a'emfpg] .<br />
-%_ ;fd"lxs 5nkmnsf <strong>nf</strong>lu lgwf{l/t lbgdf s'g} pDd]b<strong>jf</strong>/ cg'kl:yt ePdf ;f] kbsf] ;fd"lxs<br />
5nkmnsf] k/LIff afFsL /x]s} cj:yfdf To:tf] pDd]b<strong>jf</strong>/n] cg'kl:yt /x]sf] dgfl;j sf/0f ;lxt lgj]bg<br />
lbPdf lgh<strong>nf</strong>O{ cGo lbgsf] ;fd"lxs 5nkmndf ;fd]n u/fpg ;lsg]5 .<br />
<br />
$(s= k|fyldstfqmd e/fpg] M Plss[t k/LIff k|0ffnL <strong>nf</strong>u' ePsf] kbsf] <strong>nf</strong>lu cGt<strong>jf</strong>{tf{ x'g' cl3 lgod #) sf]<br />
pklgod -!_ adf]lhd pDd]b<strong>jf</strong>/af6 k]z ePsf] k|dfl0ft sfuhftsf] ;Ssn k|lt le8fpg] / k|j]z kq<br />
hfFr u/L xflh/ u/fpFbfsf ;dodf ;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"xsf] cg';"rL–@*s= df pNn]v eP adf]lhdsf]<br />
k|fyldstfqmdsf] kmf/fd pDd]b<strong>jf</strong>/af6 clg<strong>jf</strong>o{ ?kdf e/fpg' kg]{5 .<br />
klx<strong>nf</strong>] ;+zf]wgåf/f yk
Λ $(v= =======================<br />
50. cGt<strong>jf</strong>{tf{sf] d"NofÍg M -!_ cGt<strong>jf</strong>{tf{ x'g] kbsf] lj1fkg gDa/, kb, >]0fL, ;]<strong>jf</strong>, ;d"x <strong>jf</strong> pk;d"x,<br />
;DalGwt dGqfno, kb;+Vof, pDd]b<strong>jf</strong>/ ;+Vof, pDd]b<strong>jf</strong>/sf] gfdfjnL ;lxtsf] cGt<strong>jf</strong>{tf{ kmf/d, ;+lIfKt<br />
j}olQms ljj/0f, ;DalGwt kbsf] kf7\Øqmd / v];|f sfuh cGt<strong>jf</strong>{tf{ ;ldltsf ;b:ox¿<strong>nf</strong>O{ cGt<strong>jf</strong>{tf{<br />
z'? x'g' cufj} pknAw u/fpg' kg]{5 .<br />
-@_ cGt<strong>jf</strong>{tf{stf{n] k|Zgsf] h<strong>jf</strong>kmk|lt t6:y tyf j:t'lgi7 eO{ d"NofÍg ug'{kb{5 . kbsf <strong>nf</strong>lu<br />
rflxg] 1fgsf] :t/, pQm 1fg<strong>nf</strong>O{ Jojxf/df ptfg{ pT;'s / k|ltj4tfsf] Ifdtf, k|i6 af]Ng], 3'nldn x'g]<br />
Ifdtf, g]t[Tj lbg], ;d:of<strong>nf</strong>O{ ljZn]if0f ug]{ ts{ ug]{ Ifdtf cflbsf] cfwf/df pDd]b<strong>jf</strong>/sf] lnË, hflt,<br />
j0f{, If]qLotf, e]ife"iff cflb h:tf ljifox¿df Wofg glbO{ d"NofÍg ug'{ kg]{5 .<br />
-#_ cGt<strong>jf</strong>{tf{ ;ldltsf ;b:on] cGt<strong>jf</strong>{tf{ e}/x]sf] cj:yfdf pDd]b<strong>jf</strong>/sf] d"NofÍg v];|f sfuhdf<br />
ug]{ / ;a} pDd]b<strong>jf</strong>/sf] d"NofÍg ;dfKt ePkl5 dfq s]/d]6 gu/L kmf/fddf c+s k|bfg u/L cfˆgf] gfd,<br />
kb, b:tvt / cGt<strong>jf</strong>{tf{ lnPsf] ldlt pNn]v ug'{ kg]{5 . s]/d]6 ug'{kg]{ ePdf a'lemg] u/L sf6L b:tvt<br />
;d]t ug'{ kg]{5 .<br />
-$_ cGt<strong>jf</strong>{tf{ sfo{qmd ;DkGg ePkl5 cGt<strong>jf</strong>{tf{ ;ldltsf ;b:on] cfkm"n] e/]sf] cGt<strong>jf</strong>{tf{<br />
k|fKtf+s kmf/fd Ps csf{n] gb]Vg] u/L k6\ofO vfddf /flvlbg' kg]{5 / ;ldltsf ;b:osf] /f]xj/df<br />
l;naGbL u/L ;DalGwt ;b:osf] b:tvt ;d]t u/fO ;DalGwt sd{rf/Ln] a'lemlng' kg]{5 . o;/L<br />
cGt<strong>jf</strong>{tf{ k|fKtf+s kmf/fd k6\ofO{ vfddf /fVbf /fhkq cg+lst kbsf] xsdf k|fKtf+s gb]lvg] u/L<br />
cGt<strong>jf</strong>{tf{ ;ldltsf ;a} ;b:on] b:tvt ;d]t u/L /fVg' kg]{5 .<br />
51. cGt<strong>jf</strong>{tf{ ;ldltn] Wofg lbg'kg]{ s'/fx¿M cGt<strong>jf</strong>{tf{ ;ldltsf cWoIf, bIf / ;b:on] cGt<strong>jf</strong>{tf{sf<br />
;DaGwdf b]xfosf] s'/fdf Wofg lbg' kg]{5 M–<br />
-s_ k|Zg s;af6 ;'? u/L s;af6 cGTo ug]{, pDd]b<strong>jf</strong>/sf] ;do s] slt lng] / d"NofÍg<br />
s;/L ug]{af/] cGt<strong>jf</strong>{tf{ ;ldltsf] cWoIfaf6 ;a} ;b:odf k|i6 ug]{,<br />
-v_<br />
-u_<br />
-3_<br />
cGt<strong>jf</strong>{tf{ lbg] JolQmsf] pko'Qmtf <strong>jf</strong> cg'ko'Qmtf<strong>jf</strong>/] cGt<strong>jf</strong>{tf{ k"j{, cGt<strong>jf</strong>{tf{qmd <strong>jf</strong><br />
cGt<strong>jf</strong>{tf{ kZrft\ Ps cfk;df rrf{ gug]{,<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/ cGt<strong>jf</strong>{tf{ sIfdf k|j]z u/]kl5 lghsf] eo, tgfj cflb<strong>nf</strong>O{ ;fdfGo l:yltdf<br />
Nofpg cGt<strong>jf</strong>{tf{ ;ldltsf cWoIfaf6 lrghfgsf ;fy;fy} ;xh <strong>jf</strong>tfj/0fsf ljifodf<br />
k|Zgx¿ s]lGb|t ug]{,<br />
cGt<strong>jf</strong>{tf{ ;ldltsf cWoIfn] pDd]b<strong>jf</strong>/<strong>nf</strong>O{ k|f/Dedf k|j]zfTds k|Zg ;f]Wg] / To;kl5<br />
kfn}kf<strong>nf</strong>] cGo ;b:ox¿n] ljifo k|j]z ug]{,<br />
-ª_ cGt<strong>jf</strong>{tf{ lnOg] kbsf] ;a} pDd]b<strong>jf</strong>/x¿<strong>nf</strong>O{ ;f]lwg] k|Zgsf] :t/ ;dfg ug]{,<br />
Λ klx<strong>nf</strong>] ;+zf]wgåf/f yk eO{ rf}yf] ;+zf]wgåf/f lemlsPsf]<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
-r_<br />
-5_<br />
cGt<strong>jf</strong>{tf{ ;ldltsf s'g} Ps ;b:on] k|Zg ;f]Wbf To;sf] h<strong>jf</strong>km af/] cGo ;b:on] ;d]t<br />
Wofg lbP/ ;'Gg],<br />
cGt<strong>jf</strong>{tf{ ;ldltsf cWoIfn] cGt<strong>jf</strong>{tf{ sfo{qmdsf] ;du| d"NofÍg u/L cfjZos ePdf<br />
k|lqmof ;DaGwdf ;'emfj ug]{,<br />
-h_ cGt<strong>jf</strong>{tf{df k"0f{tM df}lns, j:t'ut k|Zg u/L k"<strong>jf</strong>{u|x/lxt tj/n] d"NofÍg ug]{,<br />
-em_ cGt<strong>jf</strong>{tf{ cjlwe/ ;a} ;+nUg ;b:ox¿sf] Wofg cGt<strong>jf</strong>{tf{d} s]lGb|t ug]{, cGt<strong>jf</strong>{tf{<br />
cjlwe/ cGt<strong>jf</strong>{tf{stf{n] klqsf <strong>jf</strong> k':ts k9\g] h:tf s'g} c;fGble{s sfo{ gug]{,<br />
-`_ cGt<strong>jf</strong>{tf{df eP u/]sf kIfx¿af/] cGt<strong>jf</strong>{tf{ kZrft\ klg rrf{, kl/rrf{ gug]{, /<br />
-6_<br />
cGt<strong>jf</strong>{tf{ ;ldltsf cWoIfn] cGt<strong>jf</strong>{tf{ ;ldltsf cGo ;b:ox¿sf] ;xdlt lnFb}<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/<strong>nf</strong>O{ wGo<strong>jf</strong>b lbO{ cGt<strong>jf</strong>{tf{ ;lsPsf] ;+s]t ug]{ .<br />
52. cGt<strong>jf</strong>{tf{stf{n] Wofg lbg'kg]{ s'/fx¿M cGt<strong>jf</strong>{tf{stf{n] cGt<strong>jf</strong>{tf{ ln+bf b]xfosf] s'/fdf Wofg lbg' kg]{5M–<br />
-s_ pDd]b<strong>jf</strong>/sf] JolQmut ljj/0f (Bio-data) tyf ;DalGwt ljifodf s]lGb|t eO{ k|Zg ug]{,<br />
-v_ pDd]b<strong>jf</strong>/sf] z}lIfs pkflw, cle?lr, dgf]j[lQ / kbsf] :t/;Fu tfnd]n x'g] u/L k|Zg ug]{,<br />
-u_<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/sf] JolQmut zf]vx¿, ;fdflhs Pj+ cltl/Qm lqmofs<strong>nf</strong>kdf s] s:tf] ;+nUgtf<br />
5 hfgsf/L lng],<br />
-3_ cGt<strong>jf</strong>{tf{ ;ldltsf ;a}n] ;Dej eP;Dd a/fa/ ;do ljefhg ug]{,<br />
-ª_<br />
cGt<strong>jf</strong>{tf{ lng cfpg' cufl8 ;DalGwt ljifosf k|Zgx¿ af/] tof/L /xg],<br />
-r_ cGt<strong>jf</strong>{tf{ ln+bf ;xh <strong>jf</strong>tfj/0fsf] ;[hgf ug]{, pDd]b<strong>jf</strong>/<strong>nf</strong>O{ s]/sf/ gug]{,<br />
-5_<br />
-h_<br />
;/n, af]wuDo / :ki6 efiffdf k|Zg ;f]Wg],<br />
;d;fdlos /fli6«o tyf cGt/f{li6«o ljifosf ljljw If]q h:t} cfly{s, ;fdflhs,<br />
/fhgLlts, j}1flgs cflb af/]sf] ;fdfGo hfgsf/L lng],<br />
-em_ pDd]b<strong>jf</strong>/n] pQ/ lbg g;s]sf ljifo If]qdf bf]xf]¥ofP/ k|Zg gug]{,<br />
-`_ bIfn] cfˆgf] If]q;Fu ;DalGwt ljifodf k|Zg ug]{,<br />
-6_<br />
-7_<br />
Ps k6sdf Pp6f dfq k|Zg ;f]Wg], k'/s k|Zg ubf{ b'O{ k|Zg aLr cGt/;DalGwt k|Zgx¿<br />
;f]Wg],<br />
k|Zgsf] hl6ntf x]/L pQ/ lbg] <strong>jf</strong>tfj/0f agfpg ;fdfGo ;+s]t lbO{ pDd]b<strong>jf</strong>/<strong>nf</strong>O{ pQ/<br />
lbg ;se/ k|f]T;flxt ug]{,
-8_<br />
-9_<br />
<strong>nf</strong>df] ;do;Dd Pp6} ljifodf dfq k|Zg g;f]Wg],<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/sf] h<strong>jf</strong>km k|lt cgfjZos ¿kdf s8f k|ltlqmof glbg],<br />
-0f_ cfkm"n] ;f]w]sf] ljifodf cfkm}n] pQ/sf] JofVof gug]{,<br />
-t_ k|Zgsf] h<strong>jf</strong>kmaf6 pDd]b<strong>jf</strong>/sf] 1fg, JolQmTj, lg0f{o ug]{ Ifdtf, ;xof]uL efjgf,<br />
gx8a8fpg] afgL cflb ;d]tsf] d"NofÍg ug]{,<br />
-y_<br />
cGt<strong>jf</strong>{tf{df pDd]b<strong>jf</strong>/<strong>nf</strong>O{ lbg] <strong>jf</strong> lbOPsf] cÍ af/] c?n] yfxf gkfpg] u/L uf]Ko ?kn]<br />
lbg] .<br />
kl/R5]b – !!<br />
clGtd glthf k|sfzg tyf l;kmfl/z ;DaGwL Joj:yf<br />
53. of]Uotfqmd ;"rL tof/ ug]{ M -!_ k/LIffsf] ;Dk"0f{ k|lqmof ;dfKt ePsf] kfFr lbgleq b]xfodf plNnlvt<br />
c+s hf]8L cg';"rL–@( adf]lhdsf] kmf/fddf of]Uotfqmd ;"rL tof/ ug'{ kg]{5 M–<br />
-s_<br />
-v_<br />
lnlvt k/LIffsf] k|fKtf+s,<br />
dgf]j}1flgs JolQmTj k/LIf0f, ;fd"lxs 5nkmn, k|of]ufTds tyf ;f] afx]s cGo<br />
k/LIff x'g]df To:tf k/LIffdf k|fKt u/]sf] c+s,<br />
-u_ cGt<strong>jf</strong>{tf{sf] cf}ift c+s /<br />
-3_ z}lIfs of]Uotfsf] c+s .<br />
<br />
-!s_ Plss[t k/LIff k|0ffnL cGtu{tsf] lj1fkgsf] of]Uotfqmd ;"rL tof/ ubf{ bkmf $(s=<br />
adf]lhd pDd]b<strong>jf</strong>/n] e/]sf] k|fyldstfqmdsf cfwf/df ;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"xsf] kb;+Vofsf cfwf/df<br />
5'§f5'§} ?kdf Ps} k6s ug'{ kg]{5 .<br />
-@_ of]Uotfqmd ;"rL tof/ ug{sf] <strong>nf</strong>lu pDd]b<strong>jf</strong>/n] k|fKt u/]sf] cÍ tflnsfsf] l;naGbL vfd<br />
vf]Nbf ;f]sf] d'r'Nsf u/L ldlt / ;do ;d]t pNn]v u/L clwsf/ k|fKt clwsf/Laf6 :jLs[t u/fP/ dfq<br />
vf]Ng' kg]{5 .<br />
♠ -#_ bkmf $$ sf] v08 -3_ adf]lhd 5'§} l8sf]l8ª zfvf <strong>jf</strong> OsfOaf6 lnlvt k/LIffsf] glthf<br />
k|sfzg ePsf]df pkbkmf -!_ / -!s=_ adf]lhd of]Uotfqmd ;"rL tof/ ug{sf] <strong>nf</strong>lu cg';"rL–@(s=<br />
adf]lhd l8sf]8 ug'{ kg]{5 .<br />
<br />
klx<strong>nf</strong>] ;+zf]wgåf/f yk<br />
♠ t]>f] ;+zf]wgåf/f yk
54. z}lIfs of]Uotfsf] c+s u0fgf M -!_ <strong>cfof</strong>]uaf6 lnOg] v'<strong>nf</strong> k|ltof]lutfTds k/LIffsf] of]Uotfqmd ;"rL<br />
tof/ ubf{ pDd]b<strong>jf</strong>/n] xfl;n u/]sf] tf]lsPsf] Go"gtd z}lIfs of]Uotf afkt b]xfo adf]lhdsf] cÍ<br />
lbOg]5 M<br />
-s_ k|yd >]0fL afkt – @=)) cÍ<br />
-v_ låtLo >]0fL afkt – !=%) cÍ<br />
-u_ t[tLo >]0fL afkt – ! cÍ<br />
-@_ pDd]b<strong>jf</strong>/n] xfl;n u/]sf] z}lIfs of]Uotfsf] k|df0fkqdf >]0fL gv'n]sf]df låtLo >]0fL ;/xsf]<br />
dfq cÍ lbOg]5 .<br />
-#_ s'g} pDd]b<strong>jf</strong>/n] Go"gtd z}lIfs of]Uotfsf Ps eGbf a9L k|df0fkq k]z u/]sf]df tL dWo]<br />
dflyN<strong>nf</strong>] >]0fL pNn]v ePsf] s'g} Pp6f z}lIfs of]Uoftsf] dfq pkbkmf -!_ adf]lhd cÍ lbOg]5 .<br />
-$_ s'g} pDd]b<strong>jf</strong>/n] s'g} txsf] k/LIff plQ0f{ u/]kl5 k'gM ;f]xL txsf] s'g} Pp6f dfq laifo lnO{<br />
z}lIfs of]Uoftf k|fKt u/]sf]df ;f] z}lIfs of]Uotf afkt cÍ k|bfg gu/L ;Dk"0f{ laifo lnO{ klxn] xfl;n<br />
u/]sf] z}lIfs of]Uotfsf] dfq >]0fL cg';f/ c+s k|bfg ul/g]5 .<br />
♠ -$s=_ bkmf !# sf] pkbkmf -@_ sf] v08 -v_ adf]lhd ;DalGwt ;]<strong>jf</strong>, ;d"x ;DaGwL k|rlnt<br />
sfg"g adf]lhd Go"gtd z}lIfs of]Uotf geO{ ;f]xL ljifosf] dflyN<strong>nf</strong>] z}lIfs of]Uotfsf] cfwf/df b/vf:t<br />
lbPsf]df ;f]xL z}lIfs of]Uotfsf] >]0fL cg';f/ c+s k|bfg ul/g]5 .<br />
-%_ Go"gtd of]Uotf afkt z}lIfs of]Uotf / tfnLd b'a} pNn]v ePsf]df z}lIfs of]Uotfsf] dfq<br />
pkbkmf -!_ adf]lhd cÍ lbOg]5 .<br />
-^_ P;=Pn=;L= <strong>jf</strong> ;f] ;/xsf] z}lIfs of]Uotf cf+lzs ?kdf plQ0f{ u/]sf] xsdf t[tLo >]0fLsf]<br />
cÍ k|bfg ul/g]5 .<br />
♠ t/ Plss[t dfs{l;6 k|bfg u/L >]0fL ;d]t v'<strong>nf</strong>OPsf] k'/s k/LIffsf] xsdf ;DalGwt z}lIfs<br />
;+:yfaf6 hf/L ePsf] nJwfÍkqdf pNn]v ePsf] >]0fL cg';f/ c+s k|bfg ul/g]5 .<br />
-&_ cfGtl/s k|ltof]lutfTds k/LIff÷cGt/;]<strong>jf</strong> k|ltof]lutfTds k/LIff / ;]<strong>jf</strong>, ;d"x / pk;d"x<br />
kl/jt{gsf] of]Uotfqmd ;"rL tof/ ubf{ z}lIfs of]Uotf / cg'ejsf] cÍ lbOg]5}g .<br />
55. of]Uotfqmdsf] ;"rL k|sfzg ug]{ M -!_ of]Uotfqmdsf] ;"rL k|sfzg ubf{ klx<strong>nf</strong>] lj1fkg / lj1fkg leqsf]<br />
;dfj]zL ;d"xsf] qmdfg';f/ of]Uotfqmd ;"rL klxn] k|sfzg ug'{ kg]{5 .<br />
t/ klxn] k|sflzt lj1fkg <strong>jf</strong> lj1fkg leqsf] ;dfj]zL ;d"xsf] qmdfg';f/sf] cË k"/f eO;s]sf]<br />
/x]g5 eg] qmdzM ;f] qmd kl5sf] cË k'u]sf lj1fkgx¿ <strong>jf</strong> lj1fkg leqsf] ;dfj]zL ;d"xsf]<br />
qmdfg';f/sf] of]Uotfqmd ;"rL k|sfzg ug{ afwf kg]{5}g .<br />
♠ t]>f] ;+zf]wgåf/f yk
-@_ pkbkmf -!_ sf] k|ltjGwfTds <strong>jf</strong>SofFzdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg s'g} pDd]b<strong>jf</strong>/<br />
;dfg >]0fL÷txsf Ps eGbf a9L lj1fkgdf lnlvt k/LIffaf6 pQL0f{ ePsf]df kl5N<strong>nf</strong>] qmddf /x]sf]<br />
lj1fkgsf] cË k"/f ePtfklg klxn] cGt<strong>jf</strong>{tf{ ;DkGg ePsf] lj1fkgsf] of]Uotfqmd k|sflzt geP;Dd<br />
To:tf] lj1fkgsf] of]Uotfqmd k|sfzg ul/g]5}g .<br />
ψ %%s= Psd'i6 of]Uotfqmdsf] ;"rL k|sfzg ug]{ M -!_ bkmf %% adf]lhd of]Uotfqmdsf] ;"rL k|sfzg ubf{ Pp6}<br />
k/LIffsf] dfWodaf6 l;kmfl/; x'g] v'<strong>nf</strong> tyf ;dfj]zL ;d"xsf pDd]b<strong>jf</strong>/n] k|fKt u/]sf] s"n c+ssf]<br />
cfwf/df Psd'i6 of]Uotfqmd ;"rL ;d]t tof/ u/L cg';"rL–@(v= sf] 9fFrfdf k|sfzg ug'{ kg]{5 .<br />
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg Plss[t k/LIff k|0ffnL cGtu{t ePsf]<br />
k/LIffsf] dfWodaf6 l;kmfl/; x'g] v'<strong>nf</strong> tyf ;dfj]zL ;d"xsf pDd]b<strong>jf</strong>/n] k|fKt u/]sf] s"n c+ssf]<br />
cfwf/df ;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"xsf] Psd'i6 of]Uotfqmd ;"rL tof/ u/L k|sfzg ug'{ kg]{5 .<br />
56. l;kmfl/z k7fpg] M :yfoL lgo'lQmsf] <strong>nf</strong>lu bkmf %% adf]lhd k|sflzt of]Uotfqmd ;"rL cg';f/ 5gf}6<br />
ePsf pDd]b<strong>jf</strong>/x¿sf] gfd lgo'lQmsf] <strong>nf</strong>lu ;DalGwt lgsfo <strong>jf</strong> sfof{nodf l;kmfl/z k7fpFbf ;DalGwt<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/sf] b/vf:t kmf/d Ps k|lt / ;f] ;fy k]z ePsf k|df0fkqsf k|ltlnlkx¿ ;fy k7fpg' kg]{5 .<br />
♠ %^s= c:yfoL lgo'lQmsf] <strong>nf</strong>lu l;kmfl/; ug]{ M lgodfjnLsf] lgod #^ adf]lhd c:yfoL lgo'lQmsf] <strong>nf</strong>lu<br />
l;kmfl/; ubf{ b]xfosf] qmd cg';f/sf pDd]b<strong>jf</strong>/<strong>nf</strong>O{ l;kmfl/; ug'{ kg]{5 M<br />
-s_ v'<strong>nf</strong> tk{msf] j}slNks ;"rLdf ;dfj]z ePsf pDd]b<strong>jf</strong>/<strong>nf</strong>O{,<br />
-v_ lj1fkg g+= sf] qmd cg';f/ ;dfj]zL ;d"xtk{m j}slNks ;"rLdf ;dfj]z ePsf<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/<strong>nf</strong>O{,<br />
-u_ v'<strong>nf</strong> tk{msf] c:yfoL ;"rLdf ;dfj]z ePsf pDd]b<strong>jf</strong>/<strong>nf</strong>O{ .<br />
kl/R5]b – !@<br />
lg/LIf0f tyf cg'udg ;DaGwL Joj:yf<br />
57. lg/LIf0f u/fpg ;Sg] M -!_ ;+ljwfg, P]g, lgodfjnL / cGo k|rlnt sfg"g tyf <strong>cfof</strong>]un] ;do ;dodf<br />
tf]s]sf] sfo{ljlw / zt{adf]lhd lgo'lQm, a9'<strong>jf</strong> / ljefuLo sf/afxL ePsf] 5 5}g eGg] ;DaGwdf<br />
<strong>cfof</strong>]un] ;+j}wflgs lgsfo, g]kfn ;/sf/sf ljleGg dGqfno, ;lr<strong>jf</strong>no, ljefu / sfof{nosf] lg/LIf0f<br />
u/fpg ;Sg]5 .<br />
-@_ <strong>cfof</strong>]uaf6 lg/LIf0fsf <strong>nf</strong>lu vl6Psf kbflwsf/L <strong>jf</strong> sd{rf/Ln] x]g{ dfu]sf] kmfOn sfuhft<br />
tyf ljj/0f ;DalGwt k|d'v <strong>jf</strong> sd{rf/Ln] pknJw u/fpg' kg]{5 .<br />
-#_ lg/LIf0fdf vl6g] kbflwsf/L <strong>jf</strong> sd{rf/Ln] cg';"rL– #) adf]lhdsf] ljj/0f tyf ;'emfj<br />
;lxtsf] lg/LIf0f k|ltj]bg <strong>cfof</strong>]u ;dIf k]z ug'{ kg]{5 .<br />
ψ rf}yf] ;+zf]wgåf/f yk<br />
♠ t]>f] ;+zf]wgåf/f yk
58. lg/LIf0f ubf{ x]g'{kg]{ d"ne"t ljifox¿ M <strong>cfof</strong>]uaf6 lg/LIf0f sfo{df vl6g] sd{rf/Ln] sfof{nosf] lg/LIf0f<br />
ubf{ b]xfosf ljifodf lg/LIf0f ug'{ kg]{5M–<br />
-s_<br />
-v_<br />
-u_<br />
kbk"lt{ ;DaGwL<br />
-!_<br />
-@_<br />
-#_<br />
-$_<br />
-%_<br />
-^_<br />
-&_<br />
;]<strong>jf</strong> ;d"x ;DaGwL k|rlnt sfg"g adf]lhd l/Qm kbk"lt{sf] sf/afxL cufl8<br />
a9fOPsf] 5, 5}g,<br />
;]<strong>jf</strong> ;d"x ;DaGwL k|rlnt sfg"g adf]lhd :jtM vf/]h x'g] kbdf s'g} kbk"lt{<br />
eP, gePsf],<br />
<strong>cfof</strong>]uaf6 clwsf/ k|Tofof]hg ePsf] <strong>jf</strong> l;kmfl/z eP afx]s s'g} JolQm<strong>nf</strong>O{<br />
c:yfoL lgo'lQm ul/Psf] 5, 5}g,<br />
;]<strong>jf</strong> ;d"x ;DaGwL k|rlnt sfg"g adf]lhd sfod d'sfod d's// ePsf] 5, 5}g,<br />
<strong>cfof</strong>]usf] k/fdz{ a]u/ c:yfoL tyf sfod d'sfodsf] Dofb yk ul/Psf] 5, 5}g,<br />
kb l/Qm geO{ <strong>jf</strong> kb l;h{gf geO{ sd{rf/Lsf] lgo'lQm ePsf] 5, 5}g,<br />
<strong>cfof</strong>]uaf6 k|Tofof]lht clwsf/ adf]lhd ;dod} kbk"lt{ ePsf] 5, 5}g / kbk"lt{<br />
ePsf]df <strong>cfof</strong>]uaf6 lgwf{l/t sfo{ljlwsf] cjnDjg ePsf] 5, 5}g, /<br />
-*_ ;]<strong>jf</strong> ;d"x pk;d"x kl/jt{g ul/Psf]df <strong>cfof</strong>]usf] k/fdz{ lnOPsf] 5, 5}g .<br />
a9'<strong>jf</strong> ;DaGwL<br />
-!_ a9'<strong>jf</strong>sf] ;"rgfdf cfjZos kg]{ ;]<strong>jf</strong> cjlw, z}lIfs of]Uotf, a9'<strong>jf</strong> x'g] kbsf]<br />
ljj/0f / ;+Vof, kb l/Qm ePsf] sfof{no, lgj]bg lbg] Dofb / :yfg v'<strong>nf</strong>O{ ;"rgf<br />
k|sflzt ePsf] 5, 5}g,<br />
-@_<br />
;]<strong>jf</strong>, ;d"x ;DaGwL k|rlnt sfg"g adf]lhd lgwf{l/t k|ltzt cg';f/ kb;+Vof<br />
lgwf{/0f ePkl5 a9'<strong>jf</strong>sf] sf/afxL ePsf] xf], xf]Og,<br />
-#_ a9'<strong>jf</strong> ;DaGwL sf/afxL ;dod} ePsf] 5, 5}g, /<br />
-$_ a9'<strong>jf</strong> ;ldltn] lgodfg';f/ d"Nof+sg -c+s u0fgf_ u/]sf] 5, 5}g .<br />
a9'<strong>jf</strong> ph'/L ;DaGwL<br />
-!_<br />
<strong>cfof</strong>]uaf6 k|Tofof]hg eP cg';f/ ph'/L ;'Gg kfpg] lgsfon] ph'/L x]/]sf] xf],<br />
xf]Og,<br />
-@_ ph'/Lsf d'Vo a'Fbfx¿ pk/ /fd|/L 5fgjLg u/L ph'/L ;'Gg] lgsfon] sf/afxL<br />
6'+UofPsf] 5, 5}g, /
-3_<br />
-#_ a9'<strong>jf</strong> ph'/L ;DaGwdf ePsf] lg0f{o pk/ cbfntdf l/6 lgj]bg k/]sf] 5, 5}g .<br />
ljefuLo ;hfo ;DaGwL<br />
-!_<br />
-@_<br />
ljefuLo ;hfo ug{ ;dod} sf/afxL r<strong>nf</strong>OPsf] 5, 5}g,<br />
s'g} sd{rf/L<strong>nf</strong>O{ ljefuLo ;hfo ubf{ <strong>cfof</strong>]usf] k/fdz{ lnOPsf] 5, 5}g,<br />
-#_ ljefuLo ;hfosf <strong>nf</strong>lu <strong>cfof</strong>]uaf6 k|fKt k/fdz{ ;dod} sfof{Gjog ePsf] 5,<br />
5}g, /<br />
-$_ ljefuLo ;hfo ;DaGwL kmfOn 7Ls b'?:t /flvPsf] 5, 5}g .<br />
59. lg/LIf0f ug]{ sfo{k|lqmof M <strong>cfof</strong>]uaf6 lg/LIf0f sfo{df vl6g] kbflwsf/L <strong>jf</strong> sd{rf/Ln] b]xfosf] k|lqmof<br />
ckgfpg' kg]{5M–<br />
-s_ ;j{k|yd lg/LIf0f ug{ vl6Psf] sfof{nosf] k|d'v <strong>jf</strong> ;DalGwt zfvfdf ;Dks{ ug]{,<br />
-v_<br />
-u_<br />
:jLs[t s'n b/aGbL, kbk"lt{sf] cj:yf / tl/sf ;DaGwL ljj/0f cg';"rL–#) adf]lhdsf]<br />
kmf/fddf eg{ nufpg],<br />
a9'<strong>jf</strong> ;DaGwL ljj/0f tyf sd{rf/L<strong>nf</strong>O{ ePsf] ljefuLo sf/afxL ;DjGwL ljj/0f lgwf{l/t<br />
kmf/fddf eg{ nufpg],<br />
-3_ kmf/fd eg{] t/Lsfsf ljifodf hfgsf/L lbg],<br />
-ª_ v08 -v_ / -u_ adf]lhdsf ljj/0fx¿ ;DalGwt kmfOn x]/L ?h' ug]{,<br />
-r_<br />
-5_<br />
-h_<br />
-em_<br />
kbk"lt{ ;DjGwL sf/afxLsf] ljj/0f x]/L k|rlnt sfg"g adf]lhdsf] sf/afxL eP gePsf]<br />
x]g]{,<br />
lg/LIf0fsf] qmddf k|df0fsf ?kdf lng cfjZos b]lvPsf sfuhftx¿sf] k|ltlnlk ;d]t<br />
lng],<br />
lg/LIf0fstf{n] lg/LIf0f ul/Psf] sfof{nosf] lg/LIf0f k'l:tsfdf lg/LIf0fsf qmddf b]lvPsf<br />
d'Vo ljifox¿<strong>nf</strong>O{ pNn]v u/L b:tvt ;d]t ug]{,<br />
<strong>cfof</strong>]uaf6 ljleGg ;dodf ePsf kl/kq cg';f/ sfd sf/afxL eP gePsf] / lg/LIf0fsf]<br />
qmddf b]lvPsf cGo cfjZos sfuhftx¿sf] lg/LIf0f ug]{ .<br />
60. cg'udg ug{ ;Sg] M -!_ ;}lgs ;]<strong>jf</strong>, ;z:q k|x/L ;]<strong>jf</strong>, k|x/L ;]<strong>jf</strong> <strong>jf</strong> cGo ;/sf/L ;]<strong>jf</strong> ;~rfng ug]{<br />
lgsfo tyf ;fdfGo l;4fGtsf ;DaGwdf k/fdz{ lnPsf ;fj{hlgs ;+:yfn] ;fdfGo l;4fGtsf ;DaGwdf<br />
<strong>cfof</strong>]uaf6 k|fKt k/fdz{ sfof{Gjog u/] gu/]sf] ;DaGwdf <strong>cfof</strong>]un] cg'udg ug{ ;Sg]5 .<br />
-@_ <strong>cfof</strong>]uaf6 cg'udg sfo{df vl6g] kbflwsf/L <strong>jf</strong> sd{rf/Ln] b]xfosf] k|lqmof ckgfpg' kg]{5M–
-s_<br />
-v_<br />
-u_<br />
cg'udg ug{ vl6Psf] lgsfo <strong>jf</strong> sfof{no<strong>nf</strong>O{ <strong>cfof</strong>]uaf6 lbOPsf] k/fdz{;DaGwL ljj/0f<br />
;fy} nuL ;DalGwt lgsfosf] k|d'v;Fu ;Dks{ ug]{,<br />
cg'udg ul/Psf] lgsfo <strong>jf</strong> ;+:yfsf] :jLs[t s'n b/jGbL, kbk"lt{sf] cj:yf / tl/sf<br />
;DaGwL ljj/0fsf] <strong>nf</strong>lu cg';"rL– #) adf]lhdsf] kmf/fd eg{ nufpg],<br />
cg'udg ul/Psf] jif{df ePsf z'? lgo'lQm, a9'<strong>jf</strong> lgo'lQm / sd{rf/L<strong>nf</strong>O{ ePsf] ljefuLo<br />
sf/afxL ;DaGwL ljj/0f lgwf{l/t kmf/fddf eg{ nufpg],<br />
-3_ v08 -v_ / -u_ adf]lhdsf ljj/0fx¿ ;DalGwt kmfOn x]/L ?h' ug]{,<br />
-ª_<br />
-r_<br />
-5_<br />
kbk"lt{ ;DaGwL sf/afxL ubf{ ;DalGwt lgsfo <strong>jf</strong> ;+:yfn] <strong>cfof</strong>]usf] k/fdz{ sfof{Gjog<br />
u/] gu/]sf] x]g]{,<br />
cg'udgsf] qmddf k|df0fsf ?kdf lng cfjZos b]lvPsf sfuhftx¿sf] k|ltlnlk ;d]t<br />
lng], /<br />
cg'udgdf vl6g] kbflwsf/L <strong>jf</strong> sd{rf/Ln] v08 -v_ / -u_ adf]lhdsf] ljj/0f tyf<br />
;'emfa ;lxtsf] cg'udg k|ltj]bg tof/ u/L <strong>cfof</strong>]u ;dIf k]z ug]{ .<br />
61. lg/LIf0f tyf cg'udg k|ltj]bg pk/sf] sf/afxL M -!_ bkmf %( <strong>jf</strong> ^) adf]lhd k|fKt lg/LIf0f <strong>jf</strong><br />
cg'udg;DaGwL k|ltj]bgsf k|d'v ljifox¿ ;dfj]z u/L k|zf;g tyf lg/LIf0f zfvfn] ;du| k|ltj]bg<br />
<strong>cfof</strong>]u ;dIf k]z ug'{ kg]{5 .<br />
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] k|ltj]bgdf s}lkmot b]lvPsf ljifodf <strong>cfof</strong>]un] ;DalGwt lgsfo<strong>nf</strong>O{<br />
To:tf] sfd sf/afxL ;Rofpg nufpg <strong>jf</strong> /2 ug]{ cfb]z lbg ;Sg]5 .<br />
kl/R5]b – !#<br />
a9'<strong>jf</strong> ph'/L ;DaGwL Joj:yf<br />
62. a9'<strong>jf</strong> ph'/L lbg ;Sg] M -!_ sfo{Ifdtfsf] cfwf/df ePsf] a9'<strong>jf</strong>, sfo{;Dkfbg tyf cg'ejsf]<br />
d"Nof+sgaf6 x'g] a9'<strong>jf</strong> tyf sfo{;Dkfbg tyf cg'ejsf] d"Nof+sgaf6 x'g] a9'<strong>jf</strong> ;dfof]hg l;kmfl/zdf<br />
lrQ ga'em\g] ;DalGwt sd{rf/Ln] ;]<strong>jf</strong>, ;d"x ;DaGwL k|rlnt sfg"gdf tf]lsPsf] Dofbleq <strong>cfof</strong>]u <strong>jf</strong><br />
<strong>cfof</strong>]un] tf]s]sf] a9'<strong>jf</strong> ph'/L ;'Gg] clwsf/L ;dIf ph'/L lgj]bg lbg ;Sg]5 .<br />
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ph'/L ug{ rfxg] ;DalGwt sd{rf/Ln] cfˆgf] ph'/Ldf b]xfosf s'/fx¿<br />
v'<strong>nf</strong>Psf] x'g' kg]{5 M–<br />
-s_<br />
-v_<br />
-u_<br />
ph'/stf{sf] gfd, y/, 7]ufgf / lgh sfo{/t sfof{no,<br />
s;sf] lj?4 ph'/L ug{ rfx]sf] xf] ;f]sf] ljj/0f,<br />
s'g ldltsf] a9'<strong>jf</strong> l;kmfl/z <strong>jf</strong> ;"rgf lj?4 ph'/L ug{ rfx]sf] xf] To:tf]<br />
l;kmfl/z <strong>jf</strong> ;"rgfsf] k|ltlnlk,
-3_<br />
ph'/Lsf] lhls/ Pj+ bfjL / ;f];Fu ;DalGwt sfg"g, glh/ / l;4fGtsf] ljj/0f,<br />
-ª_ cfˆgf] bfjL lhls/<strong>nf</strong>O{ k'i6\ofO{ ug{] cfwf/, /<br />
-r_ cGo k|f;+lus s'/fx¿ .<br />
63. yk k|df0fx¿ k]z ug{ ;Sg] M -!_ <strong>cfof</strong>]u ;dIf a9'<strong>jf</strong> pk/sf] ph'/L lbO;s]kl5 To:tf] ph'/L pk/<br />
<strong>cfof</strong>]uaf6 lg0f{o gx'Fb} ;DalGwt sd{rf/Ln] ;f] lg0f{odf ;3fp k'Ug] s'g} yk k|df0f k]m<strong>nf</strong> k/]df<br />
lgj]bg;fy ;+nUg u/L <strong>cfof</strong>]u ;dIf k]z ug{ ;Sg]5 .<br />
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k]z x'g cfPsf] k|df0f ;d]tsf cfwf/df <strong>cfof</strong>]un] a9'<strong>jf</strong> ph'/L pk/<br />
lg0f{o ug'{ kg]{5 .<br />
64. yk k|df0f sfuhftx¿ dfu ug{ ;lsg] M -!_ a9'<strong>jf</strong> ph'/L ;'g'<strong>jf</strong>Osf] l;nl;<strong>nf</strong>df s'g} yk k|df0f<br />
sfuhftx¿ cfjZos 5 eGg] <strong>nf</strong>u]df <strong>cfof</strong>]un] ph'/stf{ <strong>jf</strong> ;DalGwt lgsfo<strong>nf</strong>O{ To:tf] k|df0f<br />
sfuhftx¿ pknAw u/fpg nufpg ;Sg]5 .<br />
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd <strong>cfof</strong>]uaf6 dfu ePsf sfuhft ;DalGwt lgsfo <strong>jf</strong> sd{rf/Ln] kq<br />
k|fKt u/]sf] ldltn] ;ft lbgleq <strong>cfof</strong>]udf k]z ug'{ kg]{5 .<br />
65. a9'<strong>jf</strong> ph'/Lsf] lg0f{o M a9'<strong>jf</strong> ph'/L pk/ <strong>cfof</strong>]un] lg0f{o ubf{ ph'/stf{n] lnPsf] dxTjk"0f{ cfwf/ Pj+<br />
lhls/x¿sf] ;DaGwdf To:tf] cfwf/ Pj+ lhls/x¿ ;b/ <strong>jf</strong> v08g s] ePsf x'g, s'g sfg"g, l;4fGt<br />
Pj+ lg0f{o sfuhftsf cfwf/df lhls/x¿ ;b/ <strong>jf</strong> v08g ul/Psf x'g eGg] s'/fx¿ lg0f{odf v'<strong>nf</strong>O<br />
cg';"rL–#! adf]lhdsf] 9fFrfdf lg0f{o ug'{ kg]{5 .<br />
66. a9'<strong>jf</strong> ph'/L pk/ sf/afxL gx'g] M b]xfo adf]lhd l/t gk'u]sf] a9'<strong>jf</strong> pk/ s'g} sf/afxL ul/g] 5}g M–<br />
-s_<br />
;]<strong>jf</strong>, ;d"x;Fu ;DalGwt k|rlnt sfg"gdf pNn]lvt Dofbleq <strong>cfof</strong>]udf btf{ gePsf],<br />
-v_ ph'/L b:t'/ a'emfPsf] /l;b ph'/L;fy ;+nUg gePsf] /<br />
-u_ lgodfjnLsf] lgod $) sf] pklgod -!_ / -@_ adf]lhdsf] k|lqmof gk'u]sf] .<br />
kl/R5]b – !$<br />
k/fdz{;DaGwL Joj:yf<br />
67. ;]<strong>jf</strong>sf] zt{;DaGwL sfg"gsf] ljifodf k/fdz{ dfu ug]{ tl/sf M -!_ lghfdtL ;]<strong>jf</strong>sf] zt{;DaGwL<br />
sfg"gsf] ljifodf <strong>cfof</strong>]usf] k/fdz{ lnFbf ;]<strong>jf</strong> ;d"x ;~rfng ug]{ dGqfno <strong>jf</strong> ;lr<strong>jf</strong>no dfkm{t k/fdz{<br />
dfu ug'{ kg]{5 .<br />
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k/fdz{ dfu ubf{ <strong>cfof</strong>]u;+u k/fdz{ dfu ug]{ ljifosf] g]kfn ;/sf/<br />
dlGqkl/ifbsf] lg0f{o ;+nUg ug'{ kg]{5 .
-#_ lghfdtL ;]<strong>jf</strong>sf] zt{;DaGwL s'g} gofF sfg"g agfpg <strong>jf</strong> e}/x]sf] sfg"gdf ;+zf]wg ug'{k/]df<br />
;f]sf] sf/0f / cfjZos ljj/0f ;d]t v'<strong>nf</strong>O{ <strong>cfof</strong>]udf k7fpg' kg]{5 .<br />
-$_ lghfdtL ;]<strong>jf</strong> / cGo ;/sf/L ;]<strong>jf</strong>x¿ u7g ug{ <strong>cfof</strong>]usf] k/fdz{ dfu ubf{ ;]<strong>jf</strong> u7gsf]<br />
p2]Zo, To:tf] ;]<strong>jf</strong> cGtu{tsf] ;d"x <strong>jf</strong> pk;d"x tyf >]0fL÷tx ljefhg, lgo'lQm, a9'<strong>jf</strong> / ;]<strong>jf</strong>sf cGo<br />
zt{x¿ tyf lghfdtL ;]<strong>jf</strong> / g]kfn ;/sf/sf cGo ;]<strong>jf</strong> cGtu{tsf] ljleGg ;]<strong>jf</strong>;Fu /fVg'kg]{ Ps¿ktf,<br />
;dGjo / ;fd~h:osf s'/fx¿ ;d]t :ki6 kf/L <strong>cfof</strong>]udf k7fpg' kg]{5 .<br />
68. ;]<strong>jf</strong>, ;d"x <strong>jf</strong> pk;d"x kl/jt{g ug{ k/fdz{ dfu ug]{ tl/sf M -!_ s'g} Ps k|sf/sf] lghfdtL ;]<strong>jf</strong>sf]<br />
kbaf6 csf]{ k|sf/sf] lghfdtL ;]<strong>jf</strong>sf] kbdf <strong>jf</strong> cGo ;/sf/L ;]<strong>jf</strong>af6 lghfdtL ;]<strong>jf</strong>df <strong>nf</strong>g<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/sf] pko'Qmtfsf] ljifodf <strong>cfof</strong>]usf] k/fdz{ dfu ubf{ b]xfo cg';f/sf sfuhft ;+nUg ePsf]<br />
x'g' kg]{5 M–<br />
-s_<br />
;DefJo pDd]b<strong>jf</strong>/sf] gfd, 7]ufgf, z}lIfs of]Uotf, cg'ej / lgo'lQm;DaGwL cGo<br />
ljj/0f v'<strong>nf</strong>O{ cg';"rL–#@ df tf]lsP cg';f/sf] kmf/fd,<br />
-v_ ;]<strong>jf</strong>, ;d"x kl/jt{g ug{ ;DalGwt <strong>cfof</strong>]u <strong>jf</strong> lgsfosf] ;xdlt lng'kg]{ kbsf<br />
<strong>nf</strong>lu ;DalGwt <strong>cfof</strong>]u <strong>jf</strong> lgsfosf] / cGo kbsf xsdf ;]<strong>jf</strong> ;d"x ;~rfng ug]{<br />
dGqfnosf] ;xdlt,<br />
-u_<br />
;DalGwt ;]<strong>jf</strong>, ;d"x ;DaGwL k|rlnt sfg"gn] tf]s]sf] cfwf/ / cf}lrTosf] k'li6<br />
x'g] u/L clVtof/<strong>jf</strong><strong>nf</strong>n] ;]<strong>jf</strong>, ;d"x kl/jt{g ug'{ kg]{ sf/0f v'<strong>nf</strong>Psf] sfuhft,<br />
-3_ ;]<strong>jf</strong>, ;d"x kl/jt{g ug]{ af/]sf] g]kfn ;/sf/ dlGqkl/ifbsf] lg0f{o, /<br />
-ª_<br />
kb <strong>jf</strong> b/aGbL vf/]h eO{ sd{rf/Lsf] z}lIfs of]Uotf tyf tfnLd;Fu ldNbf] kbdf<br />
;]<strong>jf</strong>, ;d"x kl/jt{g ug{ ;f] ljj/0f ;lxt kl/jt{g x'g] kbsf] <strong>nf</strong>lu cfjZos kg]{<br />
of]Uotfsf k|df0fkqsf] k|ltlnlk .<br />
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ;]<strong>jf</strong>, ;d"x / pk;d"x kl/jt{g ug{ k/fdz{sf <strong>nf</strong>lu k7fpFbf pQm<br />
sd{rf/Ln] ;]<strong>jf</strong> kl/jt{gsf <strong>nf</strong>lu ;ft jif{, ;d"x kl/jt{gsf <strong>nf</strong>lu kfFr jif{ / pk;d"x kl/jt{gsf <strong>nf</strong>lu<br />
tLg jif{ xfn sfo{/t kbdf ;]<strong>jf</strong> cjlw k"/f u/]sf] x'g' kg]{5 .<br />
-#_ ;]<strong>jf</strong>, ;d"x <strong>jf</strong> pk;d"x kl/jt{g ug{ k/fdz{ dfu eO{ cfPdf <strong>cfof</strong>]un] lnlvt tyf cGt<strong>jf</strong>{tf{<br />
/ k|of]ufTds k/LIff cfjZos kg]{ kbsf <strong>nf</strong>lu k|of]ufTds k/LIff ;d]taf6 To:tf] pDd]b<strong>jf</strong>/sf]<br />
pko'Qmtfsf] k/LIf0f u/L k/fdz{ lbg' kg]{5 .<br />
-$_ ;]<strong>jf</strong>, ;d"x <strong>jf</strong> pk;d"x kl/jt{g ug{ pDd]b<strong>jf</strong>/sf] pko'Qmtfsf] ljifodf lnOg] lnlvt<br />
k/LIffsf] kf7\Øqmd kl/jt{g x'g] ;DalGwt kbsf] <strong>nf</strong>lu <strong>cfof</strong>]uaf6 lgwf{l/t kf7\Øqmdsf] ;]<strong>jf</strong>;DaGwL<br />
Pp6f kqdf k/LIff lng' kg]{5 . kf7\Øqmd lgdf{0f x'g afFsL kbdf ;]<strong>jf</strong> ;d"x, pk;d"x kl/jt{g ug'{kg]{<br />
ePdf ;f]sf] <strong>nf</strong>lu 5'6\6} kf7\Øqmd lgdf{0f ug'{ kg]{5 .
-%_ ;]<strong>jf</strong>, ;d"x <strong>jf</strong> pk;d"x kl/jt{g ug{ pDd]b<strong>jf</strong>/sf] pko'Qmtfsf] ljifodf lnOg] lnlvt<br />
k/LIffsf] pQL0ff{+s krf; k|ltzt x'g]5 .<br />
-^_ <strong>cfof</strong>]uaf6 lgwf{l/t <strong>jf</strong>lif{s sfo{tflnsf cg';f/ lj1fkg x'g] ;DalGwt kbsf] k/LIff;Fu} ;]<strong>jf</strong>,<br />
;d"x, pk;d"x kl/jt{g x'g] pDd]b<strong>jf</strong>/sf] pko'Qmtf k/LIf0f ug{ lnlvt k/LIff lng' kg]{5 .<br />
t/ aflif{s sfo{tflnsfdf ;dfj]z gePsf kbsf xsdf <strong>cfof</strong>]un] 5'§} k/LIff lng ;Sg]5 .<br />
-&_ pDd]b<strong>jf</strong>/sf] pko'Qmtfsf] ljifodf lnOPsf] lnlvt k/LIffdf pQL0ff{+s k|fKt gu/]sf<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/<strong>nf</strong>O{ ;]<strong>jf</strong>, ;d"x <strong>jf</strong> pk;d"x kl/jt{g ug{] l;kmfl/z ul/g]5}g .<br />
69. ljefuLo ;hfosf ljifodf k/fdz{ dfu ug]{ tl/sf M lghfdtL sd{rf/L<strong>nf</strong>O{ ljefuLo ;hfosf <strong>nf</strong>lu<br />
<strong>cfof</strong>]usf] k/fdz{ dfu ug{ b]xfo adf]lhdsf] k|lqmof k"/f u/]sf] x'g' kg]{5 M–<br />
-s_<br />
-v_<br />
ljefuLo ;hfosf] <strong>nf</strong>lu ;]<strong>jf</strong>, ;d"x ;DaGwL k|rlnt sfg"g adf]lhd ;hfo ug{<br />
clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] sf/afxL / ;hfo k|:tfj u/]sf],<br />
;DalGwt sd{rf/L<strong>nf</strong>O{ nufOPsf] cleof]u / ;hfo s'g sfg"g cGtu{tsf] xf] ;f]<br />
s'/f :ki6 v'<strong>nf</strong>Psf],<br />
-u_ ;hfo k|:tfj ug'{k"j{ ;DalGwt sd{rf/L<strong>nf</strong>O{ cfˆgf] ;kmfO{ k]z ug{sf] <strong>nf</strong>lu kof{Kt<br />
df}sf lbPsf],<br />
-3_<br />
-ª_<br />
-r_<br />
clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] ;DalGwt sd{rf/Ln] lbPsf] ;kmfO{ <strong>jf</strong> :ki6Ls/0f pk/<br />
oyf]lrt d"Nof+sg u/L ;f] ;kmfO{ <strong>jf</strong> :ki6Ls/0fsf <strong>jf</strong>/]df JoQm u/]sf] k|ltlqmof<br />
kmfOn ;+nUg /x]sf],<br />
s'g s;'/ <strong>jf</strong>kt s'g ;hfo ug{ vf]lhPsf] xf] s;'/ v'<strong>nf</strong>O{ ;hfo k|:tfj ul/Psf],<br />
/<br />
;DalGwt clws[tsf] b:tvt u/L sfof{nosf] 5fk ;d]t nufO{ lgodfjnLsf]<br />
cg';"rL – ^ adf]lhdsf] kmf/fd kmfOn ;+nUg u/]sf] .<br />
70. ;fdfGo l;4fGtsf] ljifodf k/fdz{ ;DaGwL Joj:yf M -!_ lghfdtL ;]<strong>jf</strong> <strong>jf</strong> kbdf z'? lgo'lQm <strong>jf</strong> a9'<strong>jf</strong><br />
lgo'lQm ubf{ / To:tf] ;]<strong>jf</strong>sf sd{rf/L<strong>nf</strong>O{ ljefuLo sf/afxL ubf{ ckgfpg'kg]{ ;fdfGo l;4fGtsf]<br />
ljifodf <strong>cfof</strong>]usf] k/fdz{ ln+bf ;]<strong>jf</strong>, ;d"x ;~rfng ug]{ dGqfno <strong>jf</strong> ;lr<strong>jf</strong>no dfkm{t dfu ug'{ kg]{5 .<br />
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k/fdz{ dfu ubf{ ;]<strong>jf</strong>, ;d"x ;~rfng ug]{ dGqfno <strong>jf</strong> ;lr<strong>jf</strong>nosf]<br />
/fo ;lxtsf] l;kmfl/z / lg0f{o ;d]t ;+nUg ug'{ kg]{5 .<br />
-#_ lghfdtL kbdf c:yfoL lgo'lQm ubf{ pDd]b<strong>jf</strong>/sf] pko'Qmtfsf] ljifodf <strong>cfof</strong>]usf] k/fdz{<br />
dfu ubf{ ;DalGwt dGqfno <strong>jf</strong> ;lr<strong>jf</strong>no <strong>jf</strong> lgsfosf] lg0f{o ;+nUg u/L <strong>cfof</strong>]udf k7fpg' kg]{5 .
-$_ ;}lgs ;]<strong>jf</strong>, ;z:q k|x/L ;]<strong>jf</strong> <strong>jf</strong> k|x/L ;]<strong>jf</strong> <strong>jf</strong> cGo ;/sf/L ;]<strong>jf</strong>sf] kbdf lgo'lQm / a9'<strong>jf</strong><br />
ubf{ ckgfpg'kg]{ ;fdfGo l;4fGtsf] ljifodf <strong>cfof</strong>]usf] k/fdz{ dfu ubf{ ;DalGwt dGqfno dfkm{t dfu<br />
ug'{ kg]{5 .<br />
-%_ pkbkmf -$_ adf]lhd k/fdz{ dfu ubf{ ;DalGwt dGqfnosf] /fo ;lxtsf] l;kmfl/z / lg0f{o<br />
;d]t ;+nUg ug'{ kg]{5 .<br />
-^_ krf; k|ltzt <strong>jf</strong> ;f]eGbf a9L z]o/ <strong>jf</strong> hfoh]yfdf g]kfn ;/sf/sf] :<strong>jf</strong>ldTj <strong>jf</strong> lgoGq0f<br />
ePsf] ;+ul7t ;+:yfsf] ;]<strong>jf</strong>sf sd{rf/Lx¿sf] ;]<strong>jf</strong>sf zt{ ;DaGwL k|rlnt sfg"g / To:tf] ;]<strong>jf</strong>sf kbsf]<br />
lgo'lQm, a9'<strong>jf</strong> / ljefuLo sf/afxL ubf{ ckgfpg' kg{] ;fdfGo l;4fGtsf] ljifodf To:tf] ;+:yfn]<br />
<strong>cfof</strong>]u;Fu k/fdz{ dfu ug{ ;Sg]5 .<br />
-&_ pkbkmf -^_ adf]lhd ;fdfGo l;4fGtsf] ljifodf <strong>cfof</strong>]usf] k/fdz{ dfu ubf{ b]xfosf ljj/0f<br />
;+nUg u/L dfu ug'{ kg]{5 M–<br />
-s_ ;DalGwt ;fj{hlgs ;+:yf :yfkgf ug]{ sfg"gL Joj:yf,<br />
-v_<br />
;DalGwt ;+:yfsf] :jLs[t lgodfjnL <strong>jf</strong> ljlgodfjnLx¿,<br />
-u_ k/fdz{ dfu ug'{kg]{ sf/0f / ;f]sf] k'i6\ofOF,<br />
-3_ k/fdz{ dfu ug]{ ;DaGwL lg0f{osf] k|ltlnlk,<br />
-ª_ ;DalGwt dGqfnosf] /fo ;lxtsf] l;kmfl/z, /<br />
-r_ cGo k|f;+lus s'/fx¿ .<br />
-*_ o; bkmf adf]lhd dfu ePsf] ;fdfGo l;4fGtdf <strong>cfof</strong>]un] k/fdz{ lbg]5 .<br />
kl/R5]b – !%<br />
ljljw<br />
71. kmfOn k]z ug]{ sfo{ljlw M -!_ lg0f{o x'g'kg]{ s'g} ljifodf kmfOn k]z ubf{ ljifoj:t'sf] ;+lIfKt Joxf]/f /<br />
;f] ;DaGwL k|rlnt sfg"gL Joj:yf ;d]t pNn]v u/L ;DalGwt zfvfaf6 k]z ug'{ kg]{5 .<br />
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k]z ePsf] kmfOndf b]xfo cg';f/sf] k|lqmof cg';f/ lg0f{o ug'{ kg]{5M–<br />
-s_ dxfzfvf k|d'vn] cfk"m<strong>nf</strong>O{ clwsf/ ePsf]df cfkm}+n] lg0f{o ug]{ / cGo ljifodf<br />
cfˆgf] /fo ;lxt ;lrj ;dIf k]z ug]{,<br />
-v_ v08 -s_ adf]lhd k]z ePsf] kmfOndf ;lrjn] cfk"m<strong>nf</strong>O{ clwsf/ ePsf]df cfkm}+n]<br />
lg0f{o ug]{ / cGo ljifodf cfˆgf] /fo ;lxt <strong>cfof</strong>]usf cWoIf <strong>jf</strong> ;DalGwt ;b:o<br />
;dIf k]z ug]{,
-u_<br />
v08 -v_ adf]lhd k]z ePsf] kmfOndf <strong>cfof</strong>]usf cWoIf <strong>jf</strong> ;b:on] cfk"m<strong>nf</strong>O{<br />
clwsf/ ePsf]df cfkm}+n] lg0f{o ug]{ / <strong>cfof</strong>]udf k]z ug'{kg]{ ljifodf <strong>cfof</strong>]udf<br />
k|:tfj k]z ug{ :jLs[t ug]{,<br />
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd <strong>cfof</strong>]udf k|:tfj k]z ug{] lg0f{o ePdf ;DalGwt zfvfn] cg';"rL– ##<br />
sf] 9fFrfdf k|:tfj tof/ u/L dxfzfvf k|d'v ;dIf k]z ug'{ kg]{5 .<br />
-$_ ;DalGwt dxfzfvf k|d'vn] pkbkmf -#_ adf]lhd k]z ePsf] k|:tfj pk/ cfjZos cWoog<br />
u/L k|:tfjdf plNnlvt ljifodf s'g} x]/km]/ ug{ cfjZos ePdf ;f] ;d]t u/L ;lrj ;dIf k]z ug'{<br />
kg]{5 .<br />
-%_ pkbkmf -$_ adf]lhd k]z ePsf] k|:tfj ;lrjn] <strong>cfof</strong>]u ;dIf k]z ug]{5 .<br />
-^_ pkbkmf -%_ adf]lhd <strong>cfof</strong>]udf k]z ePsf] k|:tfj pk/ <strong>cfof</strong>]uaf6 ePsf] lg0f{o ;dfj]z u/L<br />
;lrjn] sfof{Gjogsf <strong>nf</strong>lu ;DalGwt dxfzfvfdf k7fpg' kg]{5 .<br />
72. ljz]if1 <strong>jf</strong> bIfsf] gfdfjnL tof/ ug]{ M -!_ k|Zgkq lgdf{0f, k|Zgkq kl/dfh{g, pQ/k'l:tsf k/LIf0f,<br />
cGt<strong>jf</strong>{tf{, dgf]j}1flgs JolQmTj k/LIf0f, kf7\Øqmd lgdf{0f nufotsf <strong>cfof</strong>]usf] sfdsf <strong>nf</strong>lu ;DalGwt<br />
zfvfx¿n] ;DalGwt ljifosf cfjZostf cg';f/ b]xfosf] s'g} tl/sf ckgfO{ ljz]if1 <strong>jf</strong> bIfx¿<br />
gfdfjnL ;Íng ug'{ kg]{5M–<br />
-s_<br />
-v_<br />
ljz]if1 <strong>jf</strong> bIf /x]sf] ;+:yfdf uO{ cg';"rL–#$ adf]lhdsf] kmf/fd cg';f/sf]<br />
ljj/0f ;Íng u/]/,<br />
;DalGwt ljz]if1 <strong>jf</strong> bIfx¿sf] <strong>jf</strong>of]8f6f dfu u/]/, <strong>jf</strong><br />
-u_ <strong>cfof</strong>]usf] j]a ;fO6 <strong>jf</strong> a'n]l6g <strong>jf</strong> cGo dfWodaf6 ;"rgf k|sflzt u/]/ .<br />
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ;DalGwt zfvfn] ;Íng u/]sf] ljz]if1 <strong>jf</strong> bIfx¿sf] ;"rL <strong>cfof</strong>]udf<br />
:jLs[tLsf] <strong>nf</strong>lu k]z ug'{ kg]{5 .<br />
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd k]z ePsf] ;"rLaf6 <strong>cfof</strong>]uaf6 lnOg] k/LIff ;DaGwL sfdsf] <strong>nf</strong>lu<br />
<strong>cfof</strong>]un] cfjZostfg';f/ ljz]if1 Pj+ bIfx¿sf] gfdfjnL :jLs[t ug]{5 .<br />
kg]{5 .<br />
-$_ <strong>cfof</strong>]un] ljz]if1 <strong>jf</strong> bIfsf] ;"rLdf k|To]s jif{ cfjZostf cg';f/ x]/km]/ tyf cBfjlws ug{'<br />
-%_ of] lgb]{lzsf <strong>nf</strong>u" x'g'k"j{ <strong>cfof</strong>]udf ;"rLs[t ljz]if1 <strong>jf</strong> bIf<strong>nf</strong>O{ o;} lgb]{lzsf adf]lhd<br />
;"rLs[t ul/Psf] dflgg]5 .<br />
73. ljz]if1 <strong>jf</strong> bIfsf] dgf]gog ug]{ M -!_ bkmf &@ adf]lhd <strong>cfof</strong>]uaf6 :jLs[t ljz]if1 <strong>jf</strong> bIfx? dWo]af6<br />
k|Zgkq lgdf{0f, k|Zgkq kl/dfh{g, pQ/k'l:tsf k/LIf0f, cGt<strong>jf</strong>{tf{, dgf]j}1flgs JolQmTj k/LIf0f,<br />
;fd"lxs 5nkmn, kf7\Øqmd lgdf{0f nufotsf <strong>cfof</strong>]usf] k/LIff ;DaGwL sfd u/fpg dgf]gogsf <strong>nf</strong>lu<br />
;DalGwt zfvfn] tf]lsPsf] kbflwsf/L ;dIf k]z ug'{ kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd dgf]gogsf <strong>nf</strong>lu k]z ePsf ljz]if1 <strong>jf</strong> bIfx¿ dWo] k/LIff ;DaGwL<br />
ljleGg sfddf ;s];Dd Pp6} bIf gkg]{ u/L dgf]gog ug'{ kg]{5 .<br />
♦ -#_ If]qLo tyf c~rn sfof{nox?n] cfk'mn] ;DkGg ug'{kg]{ sfdsf <strong>nf</strong>lu ;DalGwt ljifosf<br />
cfjZos ;+Vofdf ljz]if1 <strong>jf</strong> bIfx?sf] ;"rL tof/ u/L :jLs[t u/L /fVg' kg]{5 .<br />
74. s]Gb|Lo k|ltlglwsf] Joj:yf M -!_ <strong>cfof</strong>]usf If]qLo tyf c~rn sfof{nox¿df ;~rfng ul/g] lnlvt<br />
k/LIff, k|of]ufTds k/LIff, cGt<strong>jf</strong>{tf{ tyf cGo pko'Qmtf k/LIf0f ug]{ k/LIffdf <strong>cfof</strong>]usf] s]Gb|Lo<br />
sfof{non] s]Gb|Lo k|ltlglw k7fpg ;Sg]5 .<br />
-@_ <strong>cfof</strong>]usf If]qLo tyf c~rn sfof{nosf] sfof{no k|d'v kb l/Qm /x]sf] cj:yfdf pQm<br />
sfof{noaf6 ;+rfng x'g] cGt<strong>jf</strong>{tf{sf <strong>nf</strong>lu ;dfg >]0fL÷txsf] sd{rf/Ln] cWoIftf ug]{ u/L <strong>cfof</strong>]usf]<br />
s]Gb|Lo sfof{noaf6 k|ltlglw v6fpg ;Sg]5 .<br />
-#_ k|ltlglw v6fpg] ;DaGwL sfo{ k|zf;g;Fu ;DalGwt zfvfn] ug]{5 .<br />
75. uf]kgLotf sfod ug]{ M <strong>cfof</strong>]usf] sfdsf/afxL tyf uf]kgLotf sfod ug'{kg]{ k/LIff ;DaGwL sfo{df<br />
cfjZos uf]kgLotf sfod /fVg] bfloTj ;f] sfddf ;+nUg ;a} kbflwsf/L Pj+ sd{rf/Lsf] x'g]5 .<br />
76. hfgsf/L lbg'kg]{ M -!_ k|Zgkq lgdf{0f, k|Zgkq kl/dfh{g, pQ/k'l:tsf k/LIf0f, k/LIff ;+rfng /<br />
cGt<strong>jf</strong>{tf{ ;DaGwL sfd;Fu ;DalGwt zfvfdf sfo{/t <strong>cfof</strong>]usf s'g} sd{rf/Lsf] s'g} gft]bf/ <strong>cfof</strong>]uåf/f<br />
;~rfng x'g] s'g} k/LIffdf pDd]b<strong>jf</strong>/ ePdf ;DalGwt sd{rf/Ln] ;lrj<strong>nf</strong>O{ hfgsf/L lbg' kg]{5 .<br />
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;"rgf k|fKt ePdf To:tf] sd{rf/L<strong>nf</strong>O{ To:tf] k/LIff ;~rfng<br />
;DaGwL sfddf ;+nUg gu/fpg] <strong>jf</strong> pko'Qm tl/sfn] /fVg] Joj:yf ug'{ kg]{5 .<br />
77. aflemPdf ug]{ M o; lgb]{lzsfdf pNn]v ePsf s'/fx¿ P]g tyf lgodfjnL;Fu aflemPdf P]g tyf<br />
lgodfjnL cg';f/ g} x'g]5 .<br />
78. vf/]hL / arfp M -!_ <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u k/LIff k4lt ;DaGwL lgb]{lzsf @)%(, ;]<strong>jf</strong>, ;d"x, pk;d"x<br />
kl/jt{g ;DaGwL sfo{ljlw, @)^), pQ/k'l:tsf k/LIf0f lgb]{lzsf, @)^#, k|Zgkq lgdf{0f / k|Zgkq<br />
kl/dfh{g lgb]{lzsf, @)^# / cGt<strong>jf</strong>{tf{ k|ljlw lgb]{lzsf, @)^# vf/]h ul/Psf]5 .<br />
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf lgb]{lzsfx? adf]lhd eP u/]sf sfd sf/<strong>jf</strong>xL o;} lgb]{lzsf adf]lhd<br />
eP u/]sf] dflgg]5 .<br />
-#_ of] lgb]{lzsf <strong>nf</strong>u' x'g'k"j{ z'? ePsf k/LIffsf xsdf pkbkmf -!_ adf]lhdsf lgb]{lzsfsf<br />
k|fjwfgx? g} <strong>nf</strong>u' x'g]5g\ .<br />
♦ bf]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
cg';"rL–!<br />
-bkmf & sf] pkbkmf -!_ ;Fu ;DalGwt_<br />
<strong>jf</strong>lif{s sfo{tflnsf<br />
kbk"lt{ sfo{tflnsf -/fhkqf+lst tyf /fhkq cg+lst >]0fLsf kbx?sf]_<br />
k|ltzt lgwf{/0f lj1fkg÷;"rgf<br />
l;=g+ >]0fL÷tx kbk"lt{sf] lsl;d<br />
k|sfzg<br />
!=<br />
@=<br />
#=<br />
$=<br />
%=<br />
^=<br />
&=<br />
*=<br />
ljleGg ;]<strong>jf</strong>sf /fhkqf+lst k|yd<br />
>]0fLsf k|fljlws / ck|fljlws kbx?<br />
ljleGg ;]<strong>jf</strong>sf /fhkqf+lst låtLo<br />
>]0fLsf k|fljlws / ck|fljlws kbx?<br />
Pj+ :<strong>jf</strong>:Yo ;]<strong>jf</strong>sf] P3f/f}+ / g<strong>jf</strong>}+ tx<br />
ljleGg ;]<strong>jf</strong>sf /fhkqf+lst t[tLo<br />
>]0fLsf k|fljlws kbx? / :<strong>jf</strong>:Yo<br />
;]<strong>jf</strong>sf 5}6f}+, ;ftf}+ / cf7f}+ txsf<br />
kbx?<br />
ljleGg ;]<strong>jf</strong>sf /fhkqf+lst t[tLo<br />
>]0fLsf ck|fljlws kbx?<br />
ljleGg ;]<strong>jf</strong>sf /f=k=cg+lst k|yd<br />
>]0fLsf ck|fljlws kbx?<br />
ljleGg ;]<strong>jf</strong>sf /f=k=cg+lst k|yd<br />
>]0fLsf k|fljlws kbx? / :<strong>jf</strong>:Yo<br />
;]<strong>jf</strong>sf] kfFrf+}+ txsf kbx?<br />
ljleGg ;]<strong>jf</strong>sf /f=k=cg+lst låtLo<br />
>]0fLsf ck|fljlws kbx?<br />
ljleGg ;]<strong>jf</strong>sf /f=k=cg+lst låtLo<br />
>]0fLsf k|fljlws kbx? / :<strong>jf</strong>:Yo<br />
;]<strong>jf</strong>sf rf}yf] txsf kbx?<br />
v'<strong>nf</strong> k|ltof]lutf / cf=k|= åf/f a9'<strong>jf</strong><br />
sfo{Ifdtfsf] d"NofÍgåf/f a9'<strong>jf</strong><br />
sf=;=tyf cg'ejsf] d"Nof+sgaf6 x'g]<br />
a9'<strong>jf</strong>sf] ;dfof]hg<br />
v'<strong>nf</strong> k|ltof]lutf / cf=k|= åf/f a9'<strong>jf</strong><br />
sfo{Ifdtfsf] d"NofÍgåf/f a9'<strong>jf</strong><br />
sf=;=tyf cg'ejsf] d"Nof+sgaf6 x'g]<br />
a9'<strong>jf</strong>sf] ;dfof]hg<br />
v'<strong>nf</strong> k|ltof]lutf / cf=k|= åf/f a9'<strong>jf</strong><br />
sfo{Ifdtfsf] d"NofÍgåf/f a9'<strong>jf</strong><br />
sf=;=tyf cg'ejsf] d"Nof+sgaf6 x'g]<br />
a9'<strong>jf</strong>sf] ;dfof]hg<br />
k|f/lDes<br />
cf=k|= åf/f a9'<strong>jf</strong><br />
v'<strong>nf</strong> k|ltof]lutf<br />
sfo{Ifdtfsf] d"NofÍgåf/f a9'<strong>jf</strong><br />
sf=;=tyf cg'ejsf] d"Nof+sgaf6 x'g]<br />
a9'<strong>jf</strong>sf] ;dfof]hg<br />
v'<strong>nf</strong> k|ltof]lutf<br />
sf=;=tyf cg'ejsf] d"Nof+sgaf6 x'g]<br />
a9'<strong>jf</strong>sf] ;dfof]hg÷ sf=If=d"= åf/f a9'<strong>jf</strong><br />
v'<strong>nf</strong> k|ltof]lutf<br />
sf=;=tyf cg'ejsf] d"Nof+sgaf6 x'g]<br />
a9'<strong>jf</strong>sf] ;dfof]hg÷ sf=If=d"= åf/f a9'<strong>jf</strong><br />
v'<strong>nf</strong> k|ltof]lutf / cf=k|= åf/f a9'<strong>jf</strong><br />
v'<strong>nf</strong> k|ltof]lutf / cf=k|= åf/f a9'<strong>jf</strong><br />
(= 6fOlki6 v'<strong>nf</strong> k|ltof]lutf / cf=k|= åf/f a9'<strong>jf</strong><br />
b|i6JoM– != sfo{ tflnsf <strong>nf</strong>u" x'g] ldltM–<br />
@= dfly sfo{ tflnsfdf gk/]sf cGo ljifo<strong>nf</strong>O{ qmdzM pNn]v ug]{ .<br />
k/LIff ;~rfng ln=k=glthf cGt<strong>jf</strong>{tf / l;kmfl/;<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
cg';"rL –@<br />
-bkmf * sf] pkbkmf -#_ ;+u ;DjlGwt_<br />
kb;+Vof -k|ltzt_ lgwf{/0f ug]{ ;DjGwL ;"q-kmd{'<strong>nf</strong>_<br />
!= lghfdtL ;]<strong>jf</strong> -bf];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)$( cGtu{tsf kbx?M<br />
!=! /fhkqf+lst k|yd / låtLo >]0fLsf kbdf kb;+Vof -k|ltzt_ lgwf{/0f ug]{ ;"q / ;f] cg';f/ k|ltzt lgwf{/0f ubf{<br />
sfod x'g cfpg] kb;+Vof b]xfo jdf]lhd x'g]5 M<br />
s_ k|ltzt lgwf{/0f ug]{ ;"qM<br />
sfo{Ifdtf d"NofÍgåf/f x'g]<br />
j9'<strong>jf</strong> kbk"lt{sf] <strong>nf</strong>lu -^) Ü_<br />
hDdf dfu kb ;VofX^)<br />
!))<br />
hDdf<br />
dfu<br />
kb<br />
;+Vof<br />
cfGtl/s k|ltof]lutfåf/f x'g]<br />
kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu -@) Ü_<br />
hDdf dfu kb;Vof X@)<br />
!))<br />
v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutfsfåf/f<br />
x'g] kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu -!) Ü_<br />
hDdf dfu kb;VofX!)<br />
!))<br />
sfo{ ;Dkfbg tyf cg'ejsf]<br />
d"NofÍg<strong>jf</strong>6 x'g] j9'<strong>jf</strong>sf]<br />
;dfof]hg -!) Ü_<br />
hDdf dfu kb ;+VofX!)<br />
!))<br />
v_ v08 -s_ jdf]lhd s'g} kb <strong>jf</strong> kbx?sf ;DjGwdf ;"q k|of]u ubf{ efukmndf bzdnj kl5sf] c+s sfo{Ifdtf<br />
d"NofÍg j9'<strong>jf</strong>, cfGtl/s k|ltof]lutf, v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutf, / j9'<strong>jf</strong> ;dfof]hg dWo] h'gdf j9L cfpF5, To;}sf<br />
<strong>nf</strong>lu k|ltzt lgwf{/0f ug]{ . bzdnj kl5 sfo{Ifdtf d"NofÍg j9'<strong>jf</strong>, cfGtl/s k|ltof]lutf, v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutf,<br />
j9'<strong>jf</strong> ;dfof]hgdf j/fj/ cÍ cfPdf sfo{Ifdtf d"NofÍg j9'<strong>jf</strong><strong>nf</strong>O{ k|fyldstf lbg] . cfGtl/s k|ltof]lutf,<br />
v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutf, j9'<strong>jf</strong> ;dfof]hgdf j/fj/ cÍ cfPdf cfGtl/s k|ltof]lutf<strong>nf</strong>O{ k|fyldstf lbg] . v'N<strong>nf</strong><br />
k|ltof]lutf, j9'<strong>jf</strong> ;dfof]hgdf j/fj/ cÍ cfPdf v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutf<strong>nf</strong>O{ k|fyldstf lbg] . o;/L kb;+Vof k|ltzt<br />
lgwf{/0f ubf{ b]xfo jdf]lhd kb;+Vof sfod x'g]5 M<br />
sfo{Ifdtf d"NofÍgåf/f x'g]<br />
j9'<strong>jf</strong> kbk"lt{sf] <strong>nf</strong>lu<br />
-^) Ü_<br />
1 1*60 = 0 .60<br />
100<br />
2 2*60 = 1 .20<br />
100<br />
3 3*60 = 1 .80<br />
100<br />
4 4*60 = 2.40<br />
100<br />
5 5*60 = 3.00<br />
100<br />
6 6*60 = 3.60<br />
100<br />
7 7*60 = 4.20<br />
100<br />
8 8*60 = 4.80<br />
100<br />
9 9*60 = 5.40<br />
100<br />
10 10*60 = 6.00<br />
100<br />
cfGtl/s k|ltof]lutfåf/f x'g]<br />
kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu -@) Ü_<br />
v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutfsfåf/f<br />
x'g] kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu<br />
-!) Ü_<br />
sfo{ ;Dkfbg tyf<br />
cg'ejsf] d"NofÍg<strong>jf</strong>6 x'g]<br />
j9'<strong>jf</strong>sf] ;dfof]hg -!) Ü_<br />
;"qsf] k|of]u kb ;+Vof ;"qsf] k|of]u kb ;+Vof ;"qsf] k|of]u kb ;+Vof ;"qsf] k|of]u kb ;+Vof<br />
1 1*20 = 0 .20<br />
100<br />
1 2*20 = 0 .40<br />
100<br />
2 3*20 = 0 .60<br />
100<br />
3 4*20 = 0.80<br />
100<br />
3 5*20 = 1.00<br />
100<br />
4 6*20 = 1.20<br />
100<br />
4 7*20 = 1.40<br />
100<br />
5 8*20 = 1.60<br />
100<br />
5 9*20 = 1.80<br />
100<br />
6 10*20 = 2.00<br />
100<br />
- 1*10 = 0 .10<br />
100<br />
1 2*10 = 0 .20<br />
100<br />
1 3*10 = 0 .30<br />
100<br />
1 4*10 = 0.40<br />
100<br />
1 5*10 = 0.50<br />
100<br />
1 6*10 = 0.60<br />
100<br />
1 7*10 = 0.70<br />
100<br />
1 8*10 = 0.80<br />
100<br />
2 9*10 = 0.90<br />
100<br />
2 10*10 = 1.00<br />
100<br />
- 1*10 = 0 .10<br />
100<br />
- 2*10 = 0 .20<br />
100<br />
- 3*10 = 0 .30<br />
100<br />
- 4*10 = 0.40<br />
100<br />
1 5*10 = 0.50<br />
100<br />
1 6*10 = 0.60<br />
100<br />
1 7*10 = 0.70<br />
100<br />
1 8*10 = 0.80<br />
100<br />
1 9*10 = 0.90<br />
100<br />
1 10*10 = 1.00<br />
100<br />
dfly pNn]v eP cg';f/ k|ltzt lgwf{/0f ubf{ dfu k6s k6s u/L k|fKt ePdf bz kb gk'u];Ddsf] cjlwsf dfux?<br />
hf]8L u0fgf ug]{ / P3f/f}+ b]lvsf] kb<strong>nf</strong>O{ k'gM gofF u0fgf ug]{ .<br />
u_ v08 -v_ jdf]lhd v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutfåf/f kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu 5'§fO{g] kb dWo] lghfdtL ;]<strong>jf</strong> -bf];|f] ;+zf]wg_<br />
P]g, @)$( sf] bkmf & sf] pkbkmf -&_ cg';f/ $% k|ltztaf6 -dlx<strong>nf</strong>, cflb<strong>jf</strong>;L÷hghftL, dw];L, blnt,<br />
ckfË / lk58LPsf] If]qsf pDd]b<strong>jf</strong>/ jLr dfq k|lt:kwf{ u/fpgsf <strong>nf</strong>lu 5'6\ofpbf_ x'g] kb / <strong>jf</strong>sL %% k|ltzt<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
1<br />
1<br />
1<br />
1
;j} pDd]b<strong>jf</strong>/x? jLr v'N<strong>nf</strong> k|lt:kwf{sf <strong>nf</strong>lu kb;+Vof -k|ltzt_ lgwf{/0f ug]{ ;"q / ;f] cg';f/ k|ltzt lgwf{/0f<br />
ubf{ sfod x'g cfpg] kb;+Vof b]xfo jdf]lhd x'g]5 M<br />
%% k|ltzt v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutfåf/f<br />
kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu<br />
$% k|ltzt tf]lsPsf] ;d"xx?sf jLr v'N<strong>nf</strong><br />
k|ltof]lutfåf/f kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu<br />
v'N<strong>nf</strong> kbsf <strong>nf</strong>lu 5'§fO{Psf] kb ;+Vof x %%<br />
!))<br />
v'N<strong>nf</strong> kbsf <strong>nf</strong>lu 5'§fO{Psf] kb ;+Vof x $%<br />
!))<br />
3_ v08 -u_ jdf]lhd s'g} kb <strong>jf</strong> kbx?sf ;DjGwdf ;"q k|of]u ubf{ efukmn bzdnjdf cfPdf %%<br />
k|ltzt / $% k|ltztdf dWo] h'gdf j9L cfpF5, To;}sf <strong>nf</strong>lu k|ltzt lgwf{/0f ug]{ . bzdnj kl5 b'j} ;d"xdf<br />
j/fj/ cÍ cfPdf klxn] %% k|ltzt v'Nff<strong>nf</strong>O{ k|fyldstf lbg] . o;/L kb;+Vof k|ltzt lgwf{/0f ubf{ b]xfo<br />
jdf]lhd kb;+Vof sfod x'g]5 M<br />
v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutfsf]<br />
k|ltzt lgwf{/0f kl5<br />
sfod ePsf] kb ;+Vof<br />
%% k|ltzt v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutfåf/f<br />
kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu<br />
$% k|ltzt tf]lsPsf] ;d"xx?sf<br />
jLr v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutfåf/f<br />
kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu<br />
;"qsf] k|of]u kb;+Vof ;"qsf] k|of]u kb;+Vof<br />
1 1*55 = 0 .55<br />
100<br />
2 2*55 = 1 .10<br />
100<br />
3 3*55 = 1 .65<br />
100<br />
4 4*55 = 2.20<br />
100<br />
5 5*55 = 2.75<br />
100<br />
6 6*55 = 3.30<br />
100<br />
7 7*55 = 3.85<br />
100<br />
8 8*55 = 4.40<br />
100<br />
9 9*55 = 4.95<br />
100<br />
10 10*55 = 5.50<br />
100<br />
11 11*55 = 6 .05<br />
100<br />
12 12*55 = 6 .60<br />
100<br />
13 13*55 = 7 .15<br />
100<br />
14 14*55 = 7.70<br />
100<br />
15 15*55 = 8.25<br />
100<br />
16 16*55 = 8.80<br />
100<br />
17 17*55 = 9..35<br />
100<br />
18 18*55 = 9.90<br />
100<br />
19 19*55 = 10.45<br />
100<br />
20 20*55 = 11.00<br />
100<br />
1 1*45 = 0 .45<br />
100<br />
1 2*45 = 0.90<br />
100<br />
2 3*45 = 1 .35<br />
100<br />
2 4*45 = 1.80<br />
100<br />
3 5*45 = 2.25<br />
100<br />
3 6*45 = 2.70<br />
100<br />
4 7*45 = 3.15<br />
100<br />
4 8*45 = 3.60<br />
100<br />
5 9*45 = 4.05<br />
100<br />
6 10*45 = 4.50<br />
100<br />
6 11*45 = 4.95<br />
100<br />
7 12*45 = 5.40<br />
100<br />
7 13*45 = 5.85<br />
100<br />
8 14*45 = 6.30<br />
100<br />
8 15*45 = 6.75<br />
100<br />
9 16*45 = 7.20<br />
100<br />
9 17*45 = 7.65<br />
100<br />
10 18*45 = 8.10<br />
100<br />
10 19*45 = 8.55<br />
100<br />
11 20*45 = 9<br />
100<br />
1<br />
1<br />
2<br />
2<br />
3<br />
3<br />
4<br />
4<br />
4<br />
5<br />
5<br />
6<br />
6<br />
7<br />
7<br />
8<br />
8<br />
9<br />
9
dfly pNn]v eP cg';f/ k|ltzt lgwf{/0f ubf{ dfu k6s k6s u/L k|fKt ePdf @) -aL;_ kb gk'u];Ddsf] cjlwsf<br />
dfux? hf]8L u0fgf ug]{ / PSsfO{;f}+ b]lvsf] kb<strong>nf</strong>O{ k'gM gofF u0fgf ug]{ .<br />
ª_ v08 -3_ jdf]lhd P]gåf/f tf]lsPsf] $% k|ltzt v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutfsf <strong>nf</strong>lu 5'6\ofO{Psf kb<strong>nf</strong>O{ ztk|ltzt dfgL tL<br />
kb dWo] lghfdtL ;]<strong>jf</strong> -bf];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)$( sf] bkmf & sf] pkbkmf -&_ cg';f/ s_ dlx<strong>nf</strong>, v_<br />
cflb<strong>jf</strong>;L÷hghftL, u_ dw];L, 3_ blnt, ª_ ckfË / r_ lk58LPsf] If]qsf pDd]b<strong>jf</strong>/ jLr dfq k|lt:kwf{sf <strong>nf</strong>lu<br />
kb;+Vof -k|ltzt_ lgwf{/0f ug]{ ;"q / ;f] cg';f/ k|ltzt lgwf{/0f ubf{ sfod x'g cfpg] kb;+Vof b]xfo jdf]lhd<br />
x'g]5 M<br />
k|ltzt lgwf{/0f ug]{ ;"qM<br />
l;=g+=<br />
lghfdtL ;]<strong>jf</strong> P]g @)$( sf]<br />
bkmf & sf] pkbkmf -&_ df<br />
pNn]lvt ;d"x<br />
s_ dlx<strong>nf</strong> -## Ü_ kb;+Vof X 33<br />
100<br />
v_ cflb<strong>jf</strong>;L ÷hghftL -@& Ü_ kb;+Vof x 27<br />
100<br />
u_ dw];L -@@ Ü_ kb;+Vof x 22<br />
100<br />
3_ blnt -( Ü_ kb;+Vof x 9<br />
100<br />
ª_ ckfË -% Ü_ kb;+Vof x 5<br />
100<br />
r_ lk58LPsf] If]q -$ Ü_ kb;+Vof x 4<br />
100<br />
kb;Vof 5'6\ofpg] ;"qM<br />
r_ v08 -ª_ jdf]lhd s'g} kb <strong>jf</strong> kbx?sf ;DjGwdf ;"q k|of]u ubf{ efukmn bzdnjdf cfPdf dlx<strong>nf</strong>,<br />
cflb<strong>jf</strong>;L÷hghftL, dw];L, blnt, ckfË / lk58LPsf] If]q h'gdf j9L cfpF5, To;}sf <strong>nf</strong>lu k|ltzt lgwf{/0f<br />
ug]{ . bzdnj kl5 dlx<strong>nf</strong> cflb<strong>jf</strong>;L÷hghftL, dw];L, blnt, ckfË / lk58LPsf] If]q j/fj/ cÍ cfPdf<br />
dlx<strong>nf</strong><strong>nf</strong>O{ k|fyldstf lbg] . cflb<strong>jf</strong>;L÷hghftL, dw];L, blnt, ckfË / lk58LPsf] If]qdf j/fj/ c+s cfPdf<br />
cflb<strong>jf</strong>;L÷hghftL<strong>nf</strong>O{ k|fyldstf lbg] dw];L, blnt, ckfË / lk58LPsf] If]qdf j/fj/ c+s cfPdf dw];L<strong>nf</strong>O{<br />
k|fyldstf lbg] . blnt, ckfË / lk58LPsf] If]qdf j/fj/ c+s cfPdf blnt<strong>nf</strong>O{ k|fyldstf lbg] . ckfË /<br />
lk58LPsf] If]qdf j/fj/ c+s cfPdf ckfË<strong>nf</strong>O{ k|fyldstf lbg] . o;/L kb;+Vof k|ltzt lgwf{/0f ubf{ b]xfo<br />
jdf]lhd kb;+Vof sfod x'g]5 M<br />
v'N<strong>nf</strong> kb<br />
dWo]<br />
$%Ü <strong>jf</strong>6<br />
x'g cfpg]<br />
kbx?<br />
dlx<strong>nf</strong> cflb<strong>jf</strong>;L÷hghftL dw];L blnt ckfË lk58LPsf] If]q<br />
##Ü n] x'g<br />
cfpg]<br />
ef/ c+s<br />
kb<br />
;+Vof<br />
@&Ü n] x'g<br />
cfpg]<br />
ef/ c+s<br />
kb<br />
;+Vof<br />
@@Ü n] x'g<br />
cfpg]<br />
ef/ c+s<br />
kb<br />
;+Vof<br />
(Ü n] x'g<br />
cfpg]<br />
ef/ c+s<br />
kb<br />
;+Vof<br />
%Ü n] x'g<br />
cfpg]<br />
ef/ c+s<br />
kb<br />
;+Vof<br />
$Ü n] x'g<br />
cfpg]<br />
ef/ c+s<br />
0.33 0.27 0.22 0.09 0.05 0.04<br />
1 0.33 1 0.27 0.22 0.09 0.05 0.04<br />
2 0.66 1 0.54 1 0.44 0.18 0.10 0.08<br />
3 0.99 1 0.81 1 0.66 1 0.27 0.15 0.12<br />
4 1.32 1 1.08 1 0.88 1 0.36 1 0.20 0.16<br />
5 1.65 2 1.35 1 1.10 1 0.45 1 0.25 0.20<br />
6 1.98 2 1.62 2 1.32 1 0.54 1 0.30 0.24<br />
7 2.31 2 1.89 2 1.54 2 0.63 1 0.35 0.28<br />
8 2.64 3 2.16 2 1.76 2 0.72 1 0.40 0.32<br />
9 2.97 3 2.43 2 1.98 2 0.81 1 0.45 1 0.36<br />
10 3.30 3 2.70 3 2.20 2 0.90 1 0.50 1 0.40<br />
11 3.63 4 2.97 3 2.42 2 0.99 1 0.55 1 0.44<br />
12 3.96 4 3.24 3 2.64 3 1.08 1 0.60 1 0.48<br />
13 4.29 4 3.51 3 2.86 3 1.17 1 0.65 1 0.52 1<br />
14 4.62 4 3.78 4 3.08 3 1.26 1 0.70 1 0.56 1<br />
kb<br />
;+Vof
15 4.95 5 4.05 4 3.30 3 1.35 1 0.75 1 0.60 1<br />
16 5.28 5 4.32 4 3.52 4 1.44 1 0.80 1 0.64 1<br />
17 5.61 6 4.59 4 3.74 4 1.53 1 0.85 1 0.68 1<br />
18 5.94 6 4.86 5 3.96 4 1.62 1 0.90 1 0.72 1<br />
19 6.27 6 5.13 5 4.18 4 1.71 2 0.95 1 0.76 1<br />
20 6.60 7 5.40 5 4.40 4 1.80 2 1.00 1 0.80 1<br />
21 6.93 7 5.67 6 4.62 4 1.89 2 1.05 1 0.84 1<br />
22 7.26 7 5.94 6 4.84 5 1.98 2 1.10 1 0.88 1<br />
23 7.59 8 6.21 6 5.06 5 2.07 2 1.15 1 0.92 1<br />
24 7.92 8 6.48 7 5.28 5 2.16 2 1.20 1 0.96 1<br />
25 8.25 8 6.75 7 5.50 6 2.25 2 1.25 1 1.00 1<br />
26 8.58 9 7.02 7 5.72 6 2.34 2 1.30 1 1.04 1<br />
27 8.91 9 7.29 7 5.94 6 2.43 3 1.35 1 1.08 1<br />
28 9.24 9 7.56 8 6.16 6 2.52 3 1.40 1 1.12 1<br />
29 9.57 10 7.83 8 6.38 6 2.61 3 1.45 1 1.16 1<br />
30 9.90 10 8.10 8 6.60 7 2.70 3 1.50 1 1.20 1<br />
31 10.23 10 8.37 8 6.82 7 2.79 3 1.55 2 1.24 1<br />
32 10.56 10 8.64 9 7.04 7 2.88 3 1.60 2 1.28 1<br />
33 10.89 11 8.91 9 7.26 7 2.97 3 1.65 2 1.32 1<br />
34 11.22 11 9.18 9 7.48 8 3.06 3 1.70 2 1.36 1<br />
35 11.55 12 9.45 9 7.70 8 3.15 3 1.75 2 1.40 1<br />
36 11.88 12 9.72 10 7.92 8 3.24 3 1.80 2 1.44 1<br />
37 12.21 12 9.99 10 8.14 8 3.33 3 1.85 2 1.48 2<br />
38 12.54 13 10.26 10 8.36 8 3.42 3 1.90 2 1.52 2<br />
39 12.87 13 10.53 10 8.58 9 3.51 3 1.95 2 1.56 2<br />
40 13.20 13 10.80 11 8.80 9 3.60 3 2.00 2 1.60 2<br />
41 13.53 13 11.07 11 9.02 9 3.69 4 2.05 2 1.64 2<br />
42 13.86 14 11.34 11 9.24 9 3.78 4 2.10 2 1.68 2<br />
43 14.19 14 11.61 12 9.46 9 3.87 4 2.15 2 1.72 2<br />
44 14.52 14 11.88 12 9.68 10 3.96 4 2.20 2 1.76 2<br />
45 14.85 15 12.15 12 9.90 10 4.05 4 2.25 2 1.80 2<br />
46 15.18 15 12.42 13 10.12 10 4.14 4 2.30 2 1.84 2<br />
47 15.51 16 12.69 13 10.34 10 4.23 4 2.35 2 1.88 2<br />
48 15.84 16 12.96 13 10.56 11 4.32 4 2.40 2 1.92 2<br />
49 16.17 16 13.23 13 10.78 11 4.41 4 2.45 3 1.96 2<br />
50 16.50 17 13.50 13 11.00 11 4.50 4 2.50 3 2.00 2<br />
51 16.83 17 13.77 14 11.22 11 4.59 4 2.55 3 2.04 2<br />
52 17.16 17 14.04 14 11.44 11 4.68 5 2.60 3 2.08 2<br />
53 17.49 17 14.31 14 11.66 12 4.77 5 2.65 3 2.12 2<br />
54 17.82 18 14.58 14 11.88 12 4.86 5 2.70 3 2.16 2<br />
55 18.15 18 14.85 15 12.10 12 4.95 5 2.75 3 2.20 2<br />
56 18.48 19 15.12 15 12.32 12 5.04 5 2.80 3 2.24 2<br />
57 18.81 19 15.39 15 12.54 13 5.13 5 2.85 3 2.28 2<br />
58 19.14 19 15.66 16 12.76 13 5.22 5 2.90 3 2.32 2<br />
59 19.47 20 15.93 16 12.98 13 5.31 5 2.95 3 2.36 2<br />
60 19.80 20 16.20 16 13.20 13 5.40 6 3.00 3 2.40 2<br />
61 20.13 20 16.47 17 13.42 13 5.49 6 3.05 3 2.44 2<br />
62 20.46 20 16.74 17 13.64 14 5.58 6 3.10 3 2.48 2<br />
63 20.79 21 17.01 17 13.86 14 5.67 6 3.15 3 2.52 2<br />
64 21.12 21 17.28 17 14.08 14 5.76 6 3.20 3 2.56 3<br />
65 21.45 21 17.55 18 14.30 14 5.85 6 3.25 3 2.60 3<br />
66 21.78 22 17.82 18 14.52 14 5.94 6 3.30 3 2.64 3<br />
67 22.11 22 18.09 18 14.74 15 6.03 6 3.35 3 2.68 3<br />
68 22.44 23 18.36 18 14.96 15 6.12 6 3.40 3 2.72 3<br />
69 22.77 23 18.63 19 15.18 15 6.21 6 3.45 3 2.76 3<br />
70 23.10 23 18.90 19 15.40 15 6.30 6 3.50 4 2.80 3<br />
71 23.43 23 19.17 19 15.62 16 6.39 6 3.55 4 2.84 3<br />
72 23.76 24 19.44 19 15.84 16 6.48 6 3.60 4 2.88 3<br />
73 24.09 24 19.71 20 16.06 16 6.57 6 3.65 4 2.92 3
74 24.42 24 19.98 20 16.28 16 6.66 7 3.70 4 2.96 3<br />
75 24.75 25 20.25 20 16.50 16 6.75 7 3.75 4 3.00 3<br />
76 25.08 25 20.52 20 16.72 17 6.84 7 3.80 4 3.04 3<br />
77 25.41 25 20.79 21 16.94 17 6.93 7 3.85 4 3.08 3<br />
78 25.74 26 21.06 21 17.16 17 7.02 7 3.90 4 3.12 3<br />
79 26.07 26 21.33 21 17.38 18 7.11 7 3.95 4 3.16 3<br />
80 26.40 26 21.60 22 17.60 18 7.20 7 4.00 4 3.20 3<br />
81 26.73 27 21.87 22 17.82 18 7.29 7 4.05 4 3.24 3<br />
82 27.06 27 22.14 22 18.04 18 7.38 8 4.10 4 3.28 3<br />
83 27.39 27 22.41 23 18.26 18 7.47 8 4.15 4 3.32 3<br />
84 27.72 28 22.68 23 18.48 18 7.56 8 4.20 4 3.36 3<br />
85 28.05 28 22.95 23 18.70 19 7.65 8 4.25 4 3.40 3<br />
86 28.38 28 23.22 23 18.92 19 7.74 8 4.30 4 3.44 4<br />
87 28.71 29 23.49 23 19.14 19 7.83 8 4.35 4 3.48 4<br />
88 29.04 29 23.76 24 19.36 19 7.92 8 4.40 4 3.52 4<br />
89 29.37 29 24.03 24 19.58 20 8.01 8 4.45 4 3.56 4<br />
90 29.70 30 24.30 24 19.80 20 8.10 8 4.50 4 3.60 4<br />
91 30.03 30 24.57 25 20.02 20 8.19 8 4.55 4 3.64 4<br />
92 30.36 30 24.84 25 20.24 20 8.28 8 4.60 5 3.68 4<br />
93 30.69 31 25.11 25 20.46 20 8.37 8 4.65 5 3.72 4<br />
94 31.02 31 25.38 25 20.68 21 8.46 8 4.70 5 3.76 4<br />
95 31.35 31 25.65 26 20.90 21 8.55 8 4.75 5 3.80 4<br />
96 31.68 32 25.92 26 21.12 21 8.64 8 4.80 5 3.84 4<br />
97 32.01 32 26.19 26 21.34 21 8.73 9 4.85 5 3.88 4<br />
98 32.34 32 26.46 26 21.56 22 8.82 9 4.90 5 3.92 4<br />
99 32.67 32 26.73 27 21.78 22 8.91 9 4.95 5 3.96 4<br />
100 33.00 33 27.00 27 22.00 22 9.00 9 5.00 5 4.00 4<br />
dfly pNn]v eP cg';f/ k|ltzt lgwf{/0f ubf{ dfu k6s k6s u/L k|fKt ePdf !)) -Ps zo_ kb gk'u];Ddsf]<br />
cjlwsf dfux? hf]8L u0fgf ug]{ / !)! cf}+ b]lvsf] kb<strong>nf</strong>O{ k'gM gofF u0fgf ug]{ .<br />
!=@ /fhkqf+lst t[tLo >]0fLsf kbdf kb;+Vof -k|ltzt_ lgwf{/0f ug]{ ;"q / ;f] cg';f/ k|ltzt lgwf{/0f ubf{ sfod x'g<br />
cfpg] kb;+Vof b]xfo jdf]lhd x'g]5M<br />
s_ k|ltzt lgwf{/0f ug]{ ;"qM<br />
v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutfåf/f x'g]<br />
kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu -&) Ü_<br />
hDdf dfu kb ;+Vof X &)<br />
!))<br />
sfo{Ifdtf d"NofÍgåf/f<br />
x'g] j9'<strong>jf</strong> kbk"lt{sf] <strong>nf</strong>lu<br />
-!) Ü_<br />
hDdf dfu kb;Vof X !)<br />
!))<br />
cfGtl/s k|ltof]lutfåf/f<br />
x'g] kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu -!) Ü_<br />
hDdf dfu kb;Vof X !)<br />
!))<br />
sfo{ ;Dkfbg tyf cg'ejsf]<br />
d"NofÍg<strong>jf</strong>6 x'g] j9'<strong>jf</strong>sf]<br />
;dfof]hg -!) Ü_<br />
hDdf dfu kb ;Vof X !)<br />
!))<br />
v_ v08 -s_ jdf]lhd s'g} kb <strong>jf</strong> kbx?sf ;DjGwdf ;"q k|of]u ubf{ efukmn bzdnjdf cfPdf v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutf,<br />
sfo{Ifdtf d"NofÍgåf/f x'g] j9'<strong>jf</strong>, cfGtl/s k|ltof]lutfsf, j9'<strong>jf</strong>sf] ;dfof]hg dWo] h'gdf j9L c+s cfpF5,<br />
To;}sf <strong>nf</strong>lu k|ltzt lgwf{/0f ug]{ . bzdnj kl5 v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutf, sfo{Ifdtf d"NofÍgåf/f x'g] j9'<strong>jf</strong>, cfGtl/s<br />
k|ltof]lutfsf, j9'<strong>jf</strong>sf] ;dfof]hgdf j/fj/ cÍ cfPdf v'Nff k|ltof]lutf<strong>nf</strong>O{ k|fyldstf lbg] . sfo{Ifdtf<br />
d"NofÍgåf/f x'g] j9'<strong>jf</strong>, cfGtl/s k|ltof]lutf, j9'<strong>jf</strong>sf] ;dfof]hgdf j/fj/ cÍ cfPdf sfo{Ifdtf d"NofÍgåf/f x'g]<br />
j9'<strong>jf</strong><strong>nf</strong>O{ k|fyldstf lbg] . cfGtl/s k|ltof]lutf / j9'<strong>jf</strong>sf] ;dfof]hgdf j/fj/ cÍ cfPdf cfGtl/s<br />
k|ltof]lutf<strong>nf</strong>O{ k|fyldstf lbg] . o;/L kb;+Vof k|ltzt lgwf{/0f ubf{ b]xfo jdf]lhd kb;+Vof sfod x'g]5 M
hDdf<br />
dfu<br />
kb<br />
;+Vof<br />
v'N<strong>nf</strong><br />
k|ltof]lutfsfåf/f x'g]<br />
kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu<br />
-&) Ü_<br />
;"qsf] k|of]u kb<br />
;+Vof<br />
sfo{Ifdtf d"NofÍgåf/f<br />
x'g] j9'<strong>jf</strong> kbk"lt{sf]<br />
<strong>nf</strong>lu -!) Ü_<br />
;"qsf] k|of]u<br />
1 1*70 = 0 .70 100 1 1*10 = 0 .10<br />
100<br />
2 2*70 = 1 .40<br />
100<br />
3 3*70 = 2 .10<br />
100<br />
4 4*70 = 2.80<br />
100<br />
5 5*70 = 3.50<br />
100<br />
6 6*70 = 4.20<br />
100<br />
7 7*70 = 4.90<br />
100<br />
8 8*70 = 5.60<br />
100<br />
9 9*70 = 6.30<br />
100<br />
10 10*70 = 7.00<br />
100<br />
2 2*10 = 0 .20<br />
100<br />
2 3*10 = 0 .30<br />
100<br />
3 4*10 = 0.40<br />
100<br />
4 5*10 = 0.50<br />
100<br />
4 6*10 = 0.60<br />
100<br />
5 7*10 = 0.70<br />
100<br />
5 8*10 = 0.80<br />
100<br />
6 9*10 = 0.90<br />
100<br />
7 10*10 = 1.00<br />
100<br />
kb<br />
;+Vof<br />
cfGtl/s k|ltof]lutfåf/f<br />
x'g] kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu<br />
-!) Ü_<br />
;"qsf] k|of]u<br />
- 1*10 = 0 .10<br />
100<br />
- 2*10 = 0 .20<br />
100<br />
1 3*10 = 0 .30<br />
100<br />
1 4*10 = 0.40<br />
100<br />
1 5*10 = 0.50<br />
100<br />
1 6*10 = 0.60<br />
100<br />
1 7*10 = 0.70<br />
100<br />
1 8*10 = 0.80<br />
100<br />
1 9*10 = 0.90<br />
100<br />
1 1*10 = 1.00<br />
100<br />
kb<br />
;+Vof<br />
sfo{ ;Dkfbg tyf<br />
cg'ejsf] d"NofÍg<strong>jf</strong>6<br />
x'g] j9'<strong>jf</strong>sf] ;dfof]hg<br />
-!) Ü_<br />
;"qsf] k|of]u kb<br />
;+Vof<br />
- 1*10 = 0 .10<br />
100<br />
- 2*10 = 0 .20<br />
100<br />
- 3*10 = 0 .30<br />
100<br />
- 4*10 = 0.40<br />
100<br />
- 5*10 = 0.50<br />
100<br />
1 6*10 = 0.60<br />
100<br />
1 7*10 = 0.70<br />
100<br />
1 8*10 = 0.80<br />
100<br />
1 9*10 = 0.90<br />
100<br />
1 1*10 = 1.00<br />
100<br />
dfly pNn]v eP cg';f/ k|ltzt lgwf{/0f ubf{ dfu k6s k6s u/L k|fKt ePdf !) kb gk'u] ;Ddsf] cjlwsf dfux?<br />
hf]8L u0fgf ug]{ / P3f/f}+ b]lvsf] kb<strong>nf</strong>O{ k'gM gofF u0fgf ug{] .<br />
u_ v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutfåf/f kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu 5'§fO{g] kb dWo] lghfdtL ;]<strong>jf</strong> -bf];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)$( sf] bkmf & sf]<br />
pkbkmf -&_ cg';f/ $% k|ltztaf6 -dlx<strong>nf</strong>, cflb<strong>jf</strong>;L÷hghftL, dw];L, blnt, ckfË / lk58LPsf] If]qsf pDd]b<strong>jf</strong>/<br />
jLr dfq k|lt:kwf{ u/fpgsf <strong>nf</strong>lu 5'6\ofpbf_ x'g] kb / <strong>jf</strong>sL %% k|ltzt ;j} pDd]b<strong>jf</strong>/x? jLr v'N<strong>nf</strong> k|lt:kwf{sf <strong>nf</strong>lu<br />
kb;+Vof -k|ltzt_ lgwf{/0f ug]{ ;"q dfly !=! sf] -u_, -3_, -ª_ / -r_ sf j'bfx?df pNn]v ePsf] k|lqmof cg';f/ ug]{ .<br />
!=# /fhkq cg+lst k|yd >]0fLsf kbdf kb;+Vof -k|ltzt_ lgwf{/0f ug]{ ;"q / ;f] cg';f/ k|ltzt lgwf{/0f ubf{<br />
sfod x'g cfpg] kb;+Vof b]xfo adf]lhd x'g]5 M<br />
s_ k|ltzt lgwf{/0f ug]{ ;"qM<br />
v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutfsfåf/f x'g]<br />
kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu -^) Ü_<br />
hDdf dfu kb ;+Vof X ^)<br />
!))<br />
sfo{Ifdtf d"NofÍgåf/f x'g]<br />
j9'<strong>jf</strong> kbk"lt{sf] <strong>nf</strong>lu -@) Ü_<br />
hDdf dfu kb;Vof X @)<br />
!))<br />
sfo{ ;Dkfbg tyf cg'ejsf]<br />
d"NofÍg<strong>jf</strong>6 x'g] j9'<strong>jf</strong>sf] ;dfof]hg<br />
-@) Ü_<br />
hDdf dfu kb ;Vof X @)<br />
!))<br />
v_ v08 -s_ jdf]lhd s'g} kb <strong>jf</strong> kbx?sf ;DjGwdf ;"q k|of]u ubf{ efukmn bzdnjdf cfPdf v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutf,<br />
sfo{Ifdtf d"NofÍgåf/f x'g] j9'<strong>jf</strong>, j9'<strong>jf</strong>sf] ;dfof]hg dWo] h'gdf j9L c+s cfpF5, To;}sf <strong>nf</strong>lu k|ltzt lgwf{/0f<br />
ug]{ . bzdnj kl5 v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutf, sfo{Ifdtf d"NofÍgåf/f x'g] j9'<strong>jf</strong>, j9'<strong>jf</strong>sf] ;dfof]hgdf j/fj/ cÍ cfPdf<br />
v'Nff k|ltof]lutf<strong>nf</strong>O{ k|fyldstf lbg] . sfo{Ifdtf d"NofÍgåf/f x'g] j9'<strong>jf</strong>, j9'<strong>jf</strong>sf] ;dfof]hgdf j/fj/ cÍ cfPdf<br />
sfo{Ifdtf d"NofÍgåf/f x'g] j9'<strong>jf</strong><strong>nf</strong>O{ k|fyldstf lbg] . o;/L kb;+Vof k|ltzt lgwf{/0f ubf{ b]xfo jdf]lhd kb;+Vof<br />
sfod x'g]5 M<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
1<br />
1<br />
1
hDdf<br />
dfu<br />
kb<br />
;+Vof<br />
v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutfsfåf/f x'g]<br />
kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu -^) Ü_<br />
sfo{Ifdtf d"NofÍgåf/f x'g] j9'<strong>jf</strong><br />
kbk"lt{sf] <strong>nf</strong>lu -@) Ü_<br />
sfo{ ;Dkfbg tyf cg'ejsf] d"NofÍg<strong>jf</strong>6<br />
x'g] j9'<strong>jf</strong>sf] ;dfof]hg -@) Ü_<br />
;"qsf] k|of]u kb;+Vof ;"qsf] k|of]u kb;+Vof ;"qsf] k|of]u kb;+Vof<br />
1 1 X 60 = 0 .60<br />
100<br />
2 2 X 60 = 1 .20<br />
100<br />
3 3 X 60 = 1 .80<br />
100<br />
4 4 X 60 = 2.40<br />
100<br />
5 5 X 60 = 3.00<br />
100<br />
1 1 X 20 = 0 .20<br />
100<br />
1 2 X 20 = 0 .40<br />
100<br />
2 3 X 20 = 0 .60<br />
100<br />
2 4 X 20 = 0.80<br />
100<br />
3 5 X 20 = 1.00<br />
100<br />
- 1 X 20 = 0 .20<br />
100<br />
1 2 X 20 = 0 .40<br />
100<br />
1 3 X 20 = 0 .60<br />
100<br />
1 4 X 20 = 0.80<br />
100<br />
1 5 X 20 = 1.00<br />
100<br />
dfly pNn]v eP cg';f/ k|ltzt lgwf{/0f ubf{ dfu k6s k6s u/L k|fKt ePdf % kb gk'u] ;Ddsf] cjlwsf dfux?<br />
hf]8L u0fgf ug]{ / 5|}7f}+ b]lvsf] kb<strong>nf</strong>O{ k'gM gofF u0fgf ug]{ .<br />
u_ v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutfåf/f kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu 5'§fO{g] kb dWo] lghfdtL ;]<strong>jf</strong> -bf];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)$( sf] bkmf &<br />
sf] pkbkmf -&_ cg';f/ $% k|ltztaf6 -dlx<strong>nf</strong>, cflb<strong>jf</strong>;L÷hghftL, dw];L, blnt, ckfË / lk58LPsf] If]qsf pDd]b<strong>jf</strong>/<br />
jLr dfq k|lt:kwf{ u/fpgsf <strong>nf</strong>lu 5'6\ofpbf_ x'g] kb / <strong>jf</strong>sL %% k|ltzt ;j} pDd]b<strong>jf</strong>/x? jLr v'N<strong>nf</strong> k|lt:kwf{sf <strong>nf</strong>lu<br />
kb;+Vof -k|ltzt_ lgwf{/0f ug]{ ;"q dfly !=! sf] -u_, -3_, -ª_ / -r_ sf j'bfx?df pNn]v ePsf] k|lqmof cg';f/ ug]{ .<br />
!=$ /fhkq cg+lst låtLo >]0fLsf kbdf kb;+Vof -k|ltzt_ lgwf{/0f ug]{ ;"q / ;f] cg';f/ k|ltzt lgwf{/0f ubf{<br />
sfod x'g cfpg] kb;+Vof b]xfo adf]lhd x'g]5 M<br />
s_ k|ltzt lgwf{/0f ug]{ ;"qM<br />
v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutfsfåf/f x'g]<br />
kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu -^) Ü_<br />
hDdf dfu kb ;+Vof X ^)<br />
!))<br />
sfo{Ifdtf d"NofÍgåf/f x'g]<br />
j9'<strong>jf</strong> kbk"lt{sf] <strong>nf</strong>lu -@) Ü_<br />
hDdf dfu kb;Vof X @)<br />
!))<br />
cfGtl/s k|of]lutfTds<br />
k/LIffåf/f -@) Ü_<br />
hDdf dfu kb ;Vof X @)<br />
!))<br />
v_ v08 -s_ jdf]lhd s'g} kb <strong>jf</strong> kbx?sf ;DjGwdf ;"q k|of]u ubf{ efukmn bzdnjdf cfPdf v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutf,<br />
sfo{Ifdtf d"NofÍgåf/f x'g] j9'<strong>jf</strong>, cfGtl/s k|ltof]lutfsf dWo] h'gdf j9L c+s cfpF5, To;}sf <strong>nf</strong>lu k|ltzt lgwf{/0f<br />
ug]{ . bzdnj kl5 v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutf, sfo{Ifdtf d"NofÍgåf/f x'g] j9'<strong>jf</strong>, / cfGtl/s k|ltof]lutfdf j/fj/ cÍ cfPdf<br />
v'Nff<strong>nf</strong>O{ k|fyldstf lbg] . sfo{Ifdtf d"NofÍgåf/f x'g] j9'<strong>jf</strong>, cfGtl/s k|ltof]lutfdf j/fj/ cÍ cfPdf sfo{Ifdtf<br />
d"NofÍgåf/f x'g] j9'<strong>jf</strong><strong>nf</strong>O{ k|fyldstf lbg] . o;/L kb;+Vof k|ltzt lgwf{/0f ubf{ b]xfo jdf]lhd kb;+Vof sfod x'g]5<br />
M<br />
hDdf<br />
dfu kb<br />
;+Vof<br />
v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutfsfåf/f x'g]<br />
kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu -^) Ü_<br />
;"qsf] k|of]u<br />
1 1 x 60 = 0 .60<br />
100<br />
2 2 x 60 = 1 .20<br />
100<br />
3 3 x 60 = 1 .80<br />
100<br />
4 4 x 60 = 2.40<br />
100<br />
5 5 x 60 = 3.00<br />
100<br />
kb<br />
;+Vof<br />
sfo{Ifdtf d"NofÍgåf/f x'g]<br />
j9'<strong>jf</strong> kbk"lt{sf] <strong>nf</strong>lu -@)<br />
Ü_<br />
cfGtl/s k|of]lutfTds<br />
k/LIffåf/f -@) Ü_<br />
;"qsf] k|of]u kb ;+Vof ;"qsf] k|of]u kb<br />
;+Vof<br />
1 1 x 20 = 0 .20<br />
100<br />
1 2 x 20 = 0 .40<br />
100<br />
2 3 x 20 = 0 .60<br />
100<br />
2 4 x 20 = 0.80<br />
100<br />
3 5 x 20 = 1.00<br />
100<br />
- 1 x 20 = 0 .20<br />
100<br />
1 2 x 20 = 0 .40<br />
100<br />
1 3 x 20 = 0 .60<br />
100<br />
1 4 x 20 = 0.80<br />
100<br />
1 5 x 20 = 1.00<br />
100<br />
dfly pNn]v eP cg';f/ k|ltzt lgwf{/0f ubf{ dfu k6s k6s u/L k|fKt ePdf % kb gk'u] ;Ddsf] cjlwsf dfux? hf]8L u0fgf ug]{ / 5}7f}+ b]lvsf] kb<strong>nf</strong>O{ k'gM gofF<br />
u0fgf ug]{ .<br />
-<br />
-<br />
-<br />
1<br />
1<br />
-<br />
-<br />
-<br />
1<br />
1
u_ v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutfåf/f kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu 5'§fO{g] kb dWo] lghfdtL ;]<strong>jf</strong> -bf];|f] ;+zf]wg_ P]g, @)$( sf] bkmf & sf]<br />
pkbkmf -&_ cg';f/ $% k|ltztaf6 -dlx<strong>nf</strong>, cflb<strong>jf</strong>;L÷hghftL, dw];L, blnt, ckfË / lk58LPsf] If]qsf pDd]b<strong>jf</strong>/<br />
jLr dfq k|lt:kwf{ u/fpgsf <strong>nf</strong>lu 5'6\ofpbf_ x'g] kb / <strong>jf</strong>sL %% k|ltzt ;j} pDd]b<strong>jf</strong>/x? jLr v'N<strong>nf</strong> k|lt:kwf{sf <strong>nf</strong>lu<br />
kb;+Vof -k|ltzt_ lgwf{/0f ug]{ ;"q dfly !=! sf] -u_, -3_, -ª_ / -r_ sf j'bfx?df pNn]v ePsf] k|lqmof cg';f/ ug]{ .<br />
@ = :<strong>jf</strong>:Yo ;]<strong>jf</strong> P]g -t];|f] ;+zf]wg_ @)^# cGtu{tsf kbx? -sf] b]xfo cg';f/sf] kb;+Vof lgwf{/0f ;+Vof <strong>cfof</strong>]usf] k"j{<br />
j}7s<strong>jf</strong>6 :jLs[t eO{ ;s]sf] _<br />
@=! clws[t P3f/f}+ / g<strong>jf</strong>}+ txsf kbdf kb ;+Vof -k|ltzt_ lgwf{/0f ug]{ ;"q / ;f] cg';f/ k|ltzt lgwf{/0f ubf{<br />
sfod x'g cfpg] kb;+Vof b]xfo jDdf]lhd x'g]5 M–<br />
-s_ k|ltzt lgwf{/0f ug]{ ;"q M–<br />
sfo{Ifdtf d"\NofÍg j9'<strong>jf</strong>sf <strong>nf</strong>lu cfGtl/s k|ltof]lutfsf <strong>nf</strong>lu v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutfsf <strong>nf</strong>lu<br />
dfu ;+Vof x ^)<br />
!))<br />
dfu ;+Vof x #)<br />
!))<br />
dfu ;+Vof x !)<br />
!))<br />
-v_ v08 -s_ jdf]lhd s'g} kb <strong>jf</strong> kbx?sf ;DjGwdf ;"q k|of]u ubf{ efukmndf bzdnj kl5sf] c+s v'<strong>nf</strong> <strong>jf</strong> j9'<strong>jf</strong><br />
dWo] h'gdf j9L cfpF5, To;}sf <strong>nf</strong>lu k|ltzt lgwf{/0f ug]{ . bzdnj kl5 j/fj/ cÍ cfPdf qmdzM sfo{Ifdtf<br />
j9'<strong>jf</strong>, cfGtl/s k|ltof]lutf / v'<strong>nf</strong>sf] k|fyldstfqmd cg';f/ k|ltzt lgwf{/0f ug]{ . o;/L k|ltzt lgwf{/0f ubf{<br />
b]xfo jdf]lhd kb;+Vof sfod ug]{ .<br />
hDdf dfu<br />
kb ;+Vof<br />
! kb dfu<br />
ePdf<br />
@ kb dfu<br />
ePdf<br />
# kb dfu<br />
ePdf<br />
$ kb dfu<br />
ePdf<br />
% kb dfu<br />
ePdf<br />
^ kb dfu<br />
ePdf<br />
& kb dfu<br />
ePdf<br />
* kb dfu<br />
ePdf<br />
( kb dfu<br />
ePdf<br />
!) kb dfu<br />
ePdf<br />
sfo{;Dkfbg d"NofÍgåf/f x'g]<br />
j9'<strong>jf</strong> kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu -^)%_<br />
cfGtl/s k|ltof]lutfTds<br />
k/LIffåf/f x'g] kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu -<br />
#)%_<br />
v'N<strong>nf</strong> k|ltof]lutfTds k/LIffåf/f x'g]<br />
kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu -!)%_<br />
;"qsf] k|of]u kb ;+Vof ;"qsf] k|of]u kb ;+Vof ;"qsf] k|of]u kb ;+Vof<br />
! x ^) = )=^) ! ! x #) = )=#) – ! x !) = )=!)<br />
–<br />
!))<br />
!))<br />
!))<br />
@ x ^) = !=@) ! @ x #) = )=^) ! ! x !) = )=@) –<br />
!))<br />
!))<br />
!))<br />
# x ^) = !=*) @ # x #) = )=() ! ! x !) = )=#)<br />
–<br />
!))<br />
!))<br />
!))<br />
$ x ^) = @=$) # $ x #) = !=@) ! ! x !) = )=$) –<br />
!))<br />
!))<br />
!))<br />
% x ^) = #=)) # % x #) = !=%) @ ! x !) = )=%)<br />
–<br />
!))<br />
!))<br />
!))<br />
^ x ^) = #=^) $ ^ x #) = !=*) @ ! x !) = )=^)<br />
–<br />
!))<br />
!))<br />
!))<br />
& x ^) = $=@) $ & x #) = @=!) @ ! x !) = )=&) !<br />
!))<br />
!))<br />
!))<br />
* x ^) = $=*) % * x #) = @=$) @ ! x !) = )=*)<br />
!<br />
!))<br />
!))<br />
!))<br />
(x ^) = %=$)<br />
% (x #) = @=&) # ! x !) = )=() !<br />
!))<br />
!))<br />
!))<br />
!) x ^) = ^=)) ^ !) x #) = #=)) # ! x !) = !=))<br />
!<br />
!))<br />
!))<br />
!))<br />
dfly pNn]v eP cg';f/ k|ltzt lgwf{/0f ubf{ dfu k6s k6s u/L k|fKt ePdf bz kb gk'u];Ddsf] cjlwsf] dfux?<strong>nf</strong>O{<br />
hf]8L u0fgf ug]{ / P3f/f}+ b]lv k'gM gofF u0fgf ul/g]5 .<br />
@=@ clws[t 5}7f}+ txsf] kbdf klx<strong>nf</strong>] dfu kb sfo{Ifdtf d"\NofÍg j9'<strong>jf</strong> / bf];|f] dfu kb cfGtl/s<br />
k|ltof]lutftkm{ k|ltzt lgwf{/0f ug]{ . t];|f] dfu b]vL k'gM gofF u0fgf ul/g]5 .<br />
@=# ;xfos kfFrf}+ txsf] kbdf klx<strong>nf</strong>] dfu kb cfGtl/s k|ltof]lutftkm{ / bf];|f] dfu kb v'<strong>nf</strong><br />
k|ltof]lutftkm{ k|ltzt lgwf{/0f ug]{ . t];|f] dfu b]vL k'gM gofF u0fgf ul/g]5 .
@=$ P]gdf ztk|ltzt kb s'g} Ps k|s[ofåf/f k"lt{ ug]{ k|fjwfg /x]sf clws[t afx|f}+, cf7f}+ / ;ftf}+ tyf<br />
;xfos rf}yf] :t/sf kbx?sf] dfu k|fKt x'g cfPdf dfu k|fKt ;Dk"0f{ kbx? tt\–tt\ k|s[ofåf/f k"lt{<br />
ug]{ u/L k|ltzt lgwf{/0f ul/g]5 .<br />
#= Joj:yflksf–;+;b ;lr<strong>jf</strong>no ;DaGwL P]g, @)^$ cGtu{tsf kbx? M Joj:yflksf–;+;b ;]<strong>jf</strong>sf ljleGg >]0fLsf<br />
kbdf kb;+Vof -k|ltzt_ lgwf{/0f ug]{ ;"q / ;f] cg';f/ k|ltzt lgwf{/0f ubf{ sfod x'g cfpg] kb;+Vof lghfdtL<br />
;]<strong>jf</strong> P]g, @)$( cGtu{tsf tt\ tt\ >]0fLsf] kbdf plNnlvt ;"q cg';f/ x'g]5 .<br />
b|i6Jo M–<br />
!_ k|ltzt lgwf{/0fsf <strong>nf</strong>lu k|fKt kbx?sf] k|ltzt lgwf{/0f ubf{ kbf]Gglt If]q (Promotion Zone) <strong>nf</strong>O{ cfwf/ dfgL<br />
;f] If]qleq kg]{ ;Dk"0f{ kbx?sf] Psd'i6 k|ltzt lgwf{/0f ug]{ .<br />
@_ /fhkqf+lst kbsf] xsdf <strong>cfof</strong>]usf] s]Gb|Lo sfof{non], /fhkq cg+lst kbx?sf] xsdf <strong>cfof</strong>]usf] ;DjlGwt If]qLo<br />
lgb]{zgfno÷c~rn sfof{non] / clwsf/ k|Tof]hg ePsf kbx?sf] xsdf k|Tofof]lht clwsf/Ln] dfu ePsf<br />
kbx?sf] 5'§f 5'§} clen]v -/]s8{_ /fVg] / k|rlnt P]gdf tf]lsPsf] k|ltzt cg';f/ 5'§f 5'§} kb;+Vof lgwf{/0f<br />
ug]{ .<br />
#_ s'g} sfof{non] kbk"lt{sf] <strong>nf</strong>lu dfu ubf{ ljutdf cfˆgf] sfof{nodf l/Qm ePsf kbsf ;DjGwdf cl3 ePsf]<br />
k|ltzt lgwf{/0f ;DjGwL Joxf]/f clg<strong>jf</strong>o{ ?kdf pNn]v ug'{ kg]{5.<br />
$_ /fhkq cg+lst kbsf] xsdf s'g sfof{nosf] l/Qm kbdf v'<strong>nf</strong>åf/f / s'g sfof{nosf] kbdf j9'<strong>jf</strong>åf/f l;kmfl/z<br />
x'g] eGg] s'/f k|ltzt lgwf{/0f ubf{ g} pNn]v ug]{ . o;/L lgwf{/0f ubf{ <strong>cfof</strong>]usf] ;DjlGwt sfof{nosf] dfu btf{<br />
lstfjdf dfu ePsf kbx?sf] k|fKt ePsf] ldltsf] cfwf/df h]i7tf sfod u/L h'g kb h'g qmd;+Vofdf btf{<br />
x'G5, To;<strong>nf</strong>O{ Tolt g} kb;+Vof dfu ePsf] 7fgL dfly pNn]v ePsf] ;"q cg';f/ v'<strong>nf</strong> / j9'<strong>jf</strong>åf/f k"lt{ x'g] u/L<br />
5'6\ofpg].<br />
%_ dfu btf{ lstfjdf kb btf{ ubf{ sfof{nosf] d"n btf{ lstfjdf btf{ ePsf] ldltsf] Ho]i7tf<strong>nf</strong>O{ cfwf/ dfGg] .<br />
^_ <strong>cfof</strong>]usf] If]qLo lgb]{zgfno / c~rn sfof{nox?df dfu btf{ ubf{ s'g} sfof{no<strong>jf</strong>6 Ps k6sdf PseGbf j9L<br />
kbsf] dfu ePdf k|To]s kb<strong>nf</strong>O{ 5'§f 5'§} qmd;+Vof lbO{ btf{ ug]{ .<br />
&_ ztk|ltzt kb Pp6} k|lqmof<strong>jf</strong>6 -;j} v'<strong>nf</strong>åf/f <strong>jf</strong> ;j} j9'<strong>jf</strong>åf/f_ k"lt{ ul/g] kbsf] xsdf k|ltzt lgwf{/0f<br />
ul//xg' gkg]{, t/ clen]v eg] /fVg' kg]{5 .<br />
<br />
rf}yf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
cg';"rL–#<br />
-bkmf !! sf] pkbkmf -$_ ;Fu ;DalGwt_<br />
lj1fkg gDa/sf] ljefhg<br />
l;=g+= sfof{no ck|fljlws k|fljlws<br />
!= <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, k"<strong>jf</strong>{~rn If]qLo lgb]{zgfno, wgs'6f ! b]lv !$% ;Dd !%! b]lv #)) ;Dd<br />
@= <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, d]rL c~rn sfof{no, O<strong>nf</strong>d #)! b]lv #$% ;Dd #%! b]lv $)) ;Dd<br />
#= <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, ;u/dfyf c~rn sfof{no, lbQm]n $)! b]lv $$% ;Dd $%! b]lv %)) ;Dd<br />
$= <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, dWodf~rn If]qLo lgb]{zgfno, sdnkf]v/L %)! b]lv ^$% ;Dd ^%! b]lv *)) ;Dd<br />
%= <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, hgsk'/ c~rn sfof{no, hn]Zj/ *)! b]lv *$% ;Dd *%! b]lv ()) ;Dd<br />
^= <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, gf/fo0fL c~rn sfof{no, x]6f}+8f ()! b]lv ($% ;Dd (%! b]lv !))) ;Dd<br />
&= <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, klZrdf~rn If]qLo lgb]{zgfno, kf]v/f !))! b]lv !!$% ;Dd !!%! b]lv !#)) ;Dd<br />
*= <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, wj<strong>nf</strong>lu/L c~rn sfof{no, afUn'ª !#)! b]lv !#$% ;Dd !#%! b]lv !$)) ;Dd<br />
(= <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, n'lDagL c~rn sfof{no, a'6jn !$)! b]lv !$$% ;Dd !$%! b]lv !%)) ;Dd<br />
!)= <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, dWoklZrdf~rn If]qLo lgb]{zgfno, ;'v]{t !%)! b]lv !^$% ;Dd !^%! b]lv !*)) ;Dd<br />
!!= <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, /fKtL c~rn sfof{no, bfª !*)! b]lv !*$% ;Dd !*%! b]lv !()) ;Dd<br />
!@= <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, s0ff{nL c~rn sfof{no, h'D<strong>nf</strong> !()! b]lv !($% ;Dd !(%! b]lv @))) ;Dd<br />
!#= <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, ;'b"/klZrdf~rn If]qLo lgb]{zgfno, lbkfon @))! b]lv @!$% ;Dd @!%! b]lv @#)) ;Dd<br />
!$= <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, dxfsfnL c~rn sfof{no, dx]Gb|gu/ @#)! b]lv @#$% ;Dd @#%! b]lv @$)) ;Dd<br />
!%= <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, s]Gb|Lo sfof{no, cgfdgu/ #))! b]lv dfly @$)! b]lv @((% ;Dd<br />
<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
sfof{no k|of]hgsf] <strong>nf</strong>lu<br />
k/LIffyL{sf] ;+s]t g+= M<br />
/f]n g+=÷lj1fkg g+=÷;"rgf g+=<br />
===========÷========== ÷==============<br />
-s_ pDd]b<strong>jf</strong>/n] b/vf:t kmf/fd e/]sf] kb ;DaGwL ljj/0f<br />
!= lj1fkg g+ M @= v'<strong>nf</strong>÷cf=k|= M #= kb M $= ;]<strong>jf</strong> M<br />
%=;d"x M ^= pk–;d"x M &= >]0fL÷tx M *= k/LIff s]Gb| M<br />
(= v'<strong>nf</strong> k|ltof]lutfåf/f k"lt{ x'g] kbx? dWo] P]gåf/f tf]lsPsf] ;d"xsf pDd]b<strong>jf</strong>/x? aLr dfq<br />
k|lt:kwf{ u/fpg egL 5'6\ofO{Psf kbx?sf] kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu ePsf] lj1fkgdf b/vf:t lbg'<br />
ePsf] eP ;d"x lrGx (O) nufpg'xf];\ .<br />
v_ pDd]b<strong>jf</strong>/sf] j}olQms ljj/0fM<br />
gfd, y/<br />
cg';"rL–$<br />
-bkmf !@ sf] -!_ ;+u ;DalGwt_<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
b/vf:t kmf/fd<br />
-v'<strong>nf</strong>÷cfGtl/s k|ltof]lutfTds k/LIffsf <strong>nf</strong>lu_<br />
s_ dlx<strong>nf</strong><br />
u_ dw];L<br />
ª_ ckfË<br />
xfn;fn} lvr]sf]<br />
kf;kf]6{ ;fOhsf] k"/}<br />
d'vfs[lt b]lvg] kmf]6f]<br />
6fF;L kmf]6f]df ;d]t<br />
kg]{ u/L pDd]b<strong>jf</strong>/n]<br />
b:tvt ug]{ .<br />
v_ cflb<strong>jf</strong>;L÷hghflt<br />
3_ blnt<br />
r_ lk5l8Psf] If]q<br />
-b]jgful/sdf_<br />
-c+u|]hL 7"<strong>nf</strong>] cIf/df_ lnË M<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/sf]<br />
gful/stf g+= M hf/L ug]{ lhN<strong>nf</strong> M ldlt M<br />
:yfoL 7]ufgf s_ lhN<strong>nf</strong> M v_ g=kf÷uf=lj=;= u_ j8f g+<br />
3_ 6f]n M ª_ dfu{÷3/ g+= M r_ kmf]g g+=<br />
kqfrf/ ug]{ 7]ufgf M O{–d]n M<br />
afa'sf] gfd, y/ M<br />
cfdfsf] gfd, y/ M<br />
afh]sf] gfd, y/ M<br />
klt÷kTgLsf] gfd, y/ M<br />
hGd ldlt -lj=;+=df_ -O{:jL ;g\df_ xfnsf] pd]/M jif{ dlxgf<br />
-u_ z}lIfs of]Uotf÷tflnd -b/vf:t kmf/fd e/]sf] kbsf] <strong>nf</strong>lu rflxg] cfjZos Go"gtd z}lIfs of]Uotf÷tflnd dfq pNn]v ug]{_<br />
cfjZos Go"gtd of]Uotf ljZjljBfno÷af]8{÷tflnd lbg] ;+:yf z}lIfs pkflw÷tflnd ;+sfo >]0fL÷k|ltzt d"n ljifo<br />
z}lIfs of]Uotf<br />
tflnd<br />
-3_ cg'ej ;DaGwL ljj/0f - b/vf:t kmf/fd e/]sf] kbsf] lj1fkgsf] <strong>nf</strong>lu cg'ej tyf ljbfsf] ljj/0f cfjZos ePdf dfq pNn]v ug]{_<br />
sfof{no kb ;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"x >]0fL÷tx :yfoL÷c:yfoL÷s/f/<br />
b]lv<br />
cjlw<br />
;Dd<br />
c;fwf/0f labf lnPsf] eP cjlw M =============================================== b]lv ================================================ ;Dd .<br />
d}n] o; b/vf:tdf v'<strong>nf</strong>Psf ;Dk"0f{ ljj/0fx? ;To 5g\ . b/vf:t a'emfPsf] kbsf] lj1fkgsf] <strong>nf</strong>lu cof]Uo 7xl/g] u/L s'g} ;hfo kfPsf] 5}g . s'g} s'/f<br />
9fF6] <strong>jf</strong> n'sfPsf] 7xl/Pdf k|rlnt sfg"g adf]lhd ;xg]5'÷a'emfpg]5' . pDd]b<strong>jf</strong>/n] kfng ug]{ egL k|rlnt sfg"g tyf o; b/vf:t kmf/fdsf k[i7x?df<br />
pNn]lvt ;a} zt{ tyf lgodx? kfng ug{ d~h'/ ub{5' .<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/sf] NofKr] ;xL5fk<br />
bfofF afofF<br />
/l;b÷ef}r/ g+= M<br />
b/vf:t c:jLs[t eP ;f]sf] sf/0fM<br />
b/vf:t ?h' ug]{sf] b:tvtM<br />
ldlt M<br />
ldlt M<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/n] dfly pNn]v u/]sf cg'ejsf] ljj/0fx? 7Ls 5<br />
egL k|dfl0ft ug]{ ljefuLo k|d'v÷sfof{no k|d'vsf] b:tvt<br />
gfd, y/ M<br />
kb÷bhf{ M<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/sf] b:tvt<br />
ldlt M<br />
sfof{nosf] 5fk<br />
<strong>cfof</strong>]usf] sd{rf/Ln] eg]{<br />
/f]n g+= M<br />
b/vf:t :jLs[t÷c:jLs[t<br />
ug]{sf] b:tvt<br />
ldlt M<br />
b|i6JoM b/vf:t;fy lj1fkgdf pNn]lvt nufot lgDglnlvt sfuhftx? clg<strong>jf</strong>o{ ?kdf pDd]b<strong>jf</strong>/ cfkm}n] k|dfl0ft u/L k]z ug'{kg]{5 .<br />
-!_ g]kfnL gful/stfsf] k|df0fkqsf] k|ltlnlk, -@_ ;dsIftf / ;Dj4tf cfjZos kg]{df ;f]sf] k|ltlnlk,<br />
-#_ lj1fkg ePsf] kbsf] <strong>nf</strong>lu tf]lsPsf] Go"gtd z}lIfs of]Uotfsf] k|df0fkq / rfl/lqs k|df0fkqsf] k|ltlnlk -tflnd / cg'ej cfjZos kg]{df ;f] ;d]tsf] k|ltlnlk_,<br />
-$_ lg=;]=P]g @)$( bkmf & -&_ sf] k|of]hgsf] <strong>nf</strong>lu dlx<strong>nf</strong>, cflb<strong>jf</strong>;L÷hghflt, dw];L / blnt pDd]b<strong>jf</strong>/n] cfly{s / ;dflhs ?kdf k5fl8 k/]sf] eGg] k|df0fsf]<br />
k|ltlnlk k]z ug'{ kg]{5 .<br />
-%_ ;]<strong>jf</strong> ;DaGwL P]g÷lgodfjnLdf tf]lsPsf] eP ;DalGwt Joj;flos kl/ifbdf gfd btf{ ePsf] k|df0fsf] k|ltlnlk .
pDd]b<strong>jf</strong>/n] kfng ug'{kg]{ lgodx? M—<br />
!= k/LIff lbg cfpFbf clg<strong>jf</strong>o{ ?kdf k|j]zkq Nofpg' kg]{5 . k|j]zkq ljgf k/LIffdf a:g<br />
kfOg] 5}g .<br />
@= k/LIff xndf df]<strong>jf</strong>On kmf]gsf] k|of]u lgif]w ul/Psf] 5 .<br />
#= lnlvt k/LIffsf] glthf k|sflzt ePkl5 cGt<strong>jf</strong>{tf{ x'g] lbgdf klg k|j]zkq Nofpg'<br />
clg<strong>jf</strong>o{ 5 .<br />
$= k/LIff z'? x'g' eGbf #) ldg]6 cufl8 306Låf/f ;"rgf u/]kl5 k/LIff xndf k|j]z ug{<br />
lbOg]5 . j:t'ut k/LIff z'? ePsf] !% ldg]6 kl5 / ljifout k/LIff z'? ePsf] cfwf<br />
306f kl5 cfpg] / j:t'ut tyf ljifout b'j} k/LIff ;+u} x'g]df @) ldg]6 kl5 cfpg]<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/n] k/LIffdf j:g kfpg] 5}g .<br />
%= k/LIff xndf k|j]z ug{ kfpg] ;do cjlw -a'Fbf g+= $ df pNn]v ul/Psf]_ lat]sf] !)<br />
ldg]6 k5fl8 dfq pDd]b<strong>jf</strong>/<strong>nf</strong>O{ k/LIff xn aflx/ hfg] cg'dlt lbOg] 5 .<br />
^= k/LIff xndf k|j]z u/] kl5 lstfa, sfkL, sfuh, lr6 cflb cfkm" ;fy /fVg' x'+b}g .<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/n] cfk;df s'/fsfgL / ;+s]t ;dt] ug'{ x'+b}g .<br />
&= k/LIff xndf pDd]b<strong>jf</strong>/n] k/LIffsf] dof{bf ljk/Lt s'g} sfd u/]df s]Gb|fWoIfn] k/LIff<br />
xnaf6 lgisfzg u/L t'?Gt sfg"g adf]lhdsf] sf/afxL ug]{5 / To;/L lgisfzg<br />
ul/Psf] pDd]b<strong>jf</strong>/sf] ;f] lj1fkgsf] k/LIff :jtM /2 ePsf] dflgg] 5 .<br />
*= la/fdL ePsf] pDd]b<strong>jf</strong>/n] k/LIff xndf k|j]z u/L k/LIff lbg] qmddf lgh<strong>nf</strong>O{ s]xL<br />
ePdf <strong>cfof</strong>]u h<strong>jf</strong>kmb]xL x'g] 5}g .<br />
(= pDd]b<strong>jf</strong>/n] k/LIff lbPsf] lbgdf xflh/ clg<strong>jf</strong>o{ ?kn] ug'{ kg]{5 .<br />
!)=<strong>cfof</strong>]un] ;"rgfåf/f lgwf{/0f u/]sf] sfo{qmd cg';f/ k/LIff ;~rfng x'g]5 .<br />
!!=pDd]b<strong>jf</strong>/n] j:t'ut k/LIffdf cfkm"<strong>nf</strong>O{ k|fKt k|Zg kqsf] æsLÆ pQ/k'l:tsfdf<br />
clg<strong>jf</strong>o{ ?kn] n]Vg'kg]{ 5 . gn]v]df pQ/k'l:tsf :jtM /2 x'g]5 .<br />
<br />
!@= ===================================<br />
!#=s'g} pDd]b<strong>jf</strong>/n] k|Zgkqdf /xsf] c:ki6tfsf] ;DaGwdf ;f]Wg' kbf{ klg k/LIffdf<br />
;lDdlnt cGo pDd]b<strong>jf</strong>/x?<strong>nf</strong>O{ <strong>jf</strong>wf gkg]{ u/L lg/LIfs<strong>nf</strong>O{ ;f]Wg' kg]{5 .<br />
k/LIffyL{n] eg]{M—<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
k|j]zkq<br />
xfn;fn} lvr]sf] kf;kf]6{<br />
;fOhsf] k'/} d'vfs[lt b]lvg]<br />
kmf]6f] oxfF 6f:g] / kmf]6f] /<br />
kmf/fddf kg]{ u/L pDd]b<strong>jf</strong>/n]<br />
b:tvt ug]{<br />
s_ ;]<strong>jf</strong> M– lj1fkg g+= lsl;d÷;d'x<br />
v_ ;d"xM– =============== ===============<br />
u_ pk;d"x M– =============== ===============<br />
3_ >]0fL÷tx M– =============== ===============<br />
ª_ kb M– =============== ===============<br />
r_ k/LIff s]Gb| M– =============== ===============<br />
=============== ===============<br />
5_ pDd]b<strong>jf</strong>/sf]<br />
gfd, y/ M–<br />
b:tvt M–<br />
<strong>cfof</strong>]usf] sd{rf/Ln] eg]{ M—<br />
o; <strong>cfof</strong>]uaf6 lnOg] pQm kbsf] k/LIffdf tkfO{<strong>nf</strong>O{ lgDg s]Gb|af6<br />
;lDdlnt x'g cg'dlt lbOPsf] 5 . lj1fkgdf tf]lsPsf] zt{ gk'u]sf] 7x/ ePdf<br />
h'g;'s} cj:yfdf klg of] cg'dlt /2 x'g]5 .<br />
k/LIff s]Gb| M—<br />
/f]n gDa/ M— ===================================<br />
-clws[tsf] b:tvt_<br />
b|i6Jo M— !_ s[kof pDd]b<strong>jf</strong>/n] kfng ug'{kg]{ lgodx? x]g'{ xf]<strong>nf</strong> .<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/n] kfng ug'{kg]{ lgodx? M—<br />
!= k/LIff lbg cfpFbf clg<strong>jf</strong>o{ ?kdf k|j]zkq Nofpg' kg]{5 . k|j]zkq ljgf<br />
k/LIffdf a:g kfOg] 5}g .<br />
@= k/LIff xndf df]<strong>jf</strong>On kmf]gsf] k|of]u lgif]w ul/Psf] 5 .<br />
#= lnlvt k/LIffsf] glthf k|sflzt ePkl5 cGt<strong>jf</strong>{tf{ x'g] lbgdf klg k|j]zkq<br />
Nofpg' clg<strong>jf</strong>o{ 5 .<br />
$= k/LIff z'? x'g' eGbf #) ldg]6 cufl8 306Låf/f ;"rgf u/]kl5 k/LIff xndf<br />
k|j]z ug{ lbOg]5 . j:t'ut k/LIff z'? ePsf] !% ldg]6 kl5 / ljifout<br />
k/LIff z'? ePsf] cfwf 306f kl5 cfpg] / j:t'ut tyf ljifout b'j} k/LIff ;+u}<br />
x'g]df @) ldg]6 kl5 cfpg] pDd]b<strong>jf</strong>/n] k/LIffdf j:g kfpg] 5}g .<br />
%= k/LIff xndf k|j]z ug{ kfpg] ;do cjlw -a'Fbf g+= $ df pNn]v ul/Psf]_<br />
lat]sf] !) ldg]6 k5fl8 dfq pDd]b<strong>jf</strong>/<strong>nf</strong>O{ k/LIff xn aflx/ hfg] cg'dlt<br />
lbOg] 5 .<br />
^= k/LIff xndf k|j]z u/] kl5 lstfa, sfkL, sfuh, lr6 cflb cfkm" ;fy /fVg'<br />
x'+b}g . pDd]b<strong>jf</strong>/n] cfk;df s'/fsfgL / ;+st] ;d]t ug'{ x'+b}g .<br />
&= k/LIff xndf pDd]b<strong>jf</strong>/n] k/LIffsf] dof{bf ljk/Lt s'g} sfd u/]df s]Gb|fWoIfn]<br />
k/LIff xnaf6 lgisfzg u/L t'?Gt sfg"g adf]lhdsf] sf/afxL ug]{5 /<br />
To;/L lgisfzg ul/Psf] pDd]b<strong>jf</strong>/sf] ;f] lj1fkgsf] k/LIff :jtM /2 ePsf]<br />
dflgg] 5 .<br />
*= la/fdL ePsf] pDd]b<strong>jf</strong>/n] k/LIff xndf k|j]z u/L k/LIff lbg] qmddf lgh<strong>nf</strong>O{<br />
s]xL ePdf <strong>cfof</strong>]u h<strong>jf</strong>kmb]xL x'g] 5}g .<br />
(= pDd]b<strong>jf</strong>/n] k/LIff lbPsf] lbgdf xflh/ clg<strong>jf</strong>o{ ?kn] ug'{ kg]{5 .<br />
!)=<strong>cfof</strong>]un] ;"rgfåf/f lgwf{/0f u/]sf] sfo{qmd cg';f/ k/LIff ;~rfng x'g]5 .<br />
!!=pDd]b<strong>jf</strong>/n] j:t'ut k/LIffdf cfkm"<strong>nf</strong>O{ k|fKt k|Zg kqsf] æsLÆ pQ/k'l:tsfdf<br />
clg<strong>jf</strong>o{ ?kn] n]Vg'kg]{ 5 . gn]v]df pQ/k'l:tsf :jtM /2 x'g]5 .<br />
<br />
!@= ===================================<br />
!#=s'g} pDd]b<strong>jf</strong>/n] k|Zgkqdf /x]sf] c:ki6tfsf] ;DaGwdf ;f]Wg' kbf{ klg<br />
k/LIffdf ;lDdlnt cGo pDd]b<strong>jf</strong>/x?<strong>nf</strong>O{ <strong>jf</strong>wf gkg]{ u/L lg/LIfs<strong>nf</strong>O{ ;f]Wg'<br />
kg]{5 .<br />
____________________________________<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f lemlsPsf]<br />
k/LIffyL{n] eg]{M—<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
k|j]zkq<br />
xfn;fn} lvr]sf] kf;kf]6{<br />
;fOhsf] k'/} d'vfs[lt b]lvg]<br />
kmf]6f] oxfF 6f:g] / kmf]6f] /<br />
kmf/fddf kg]{ u/L pDd]b<strong>jf</strong>/n]<br />
b:tvt ug]{<br />
s_ ;]<strong>jf</strong> M– lj1fkg g+= lsl;d÷;d'x<br />
v_ ;d"xM– =============== ===============<br />
u_ pk;d"x M– =============== ===============<br />
3_ >]0fL÷tx M– =============== ===============<br />
ª_ kb M– =============== ===============<br />
r_ k/LIff s]Gb| M– =============== ===============<br />
=============== ===============<br />
5_ pDd]b<strong>jf</strong>/sf]<br />
b:tvt M–<br />
gfd, y/ M–<br />
<strong>cfof</strong>]usf] sd{rf/Ln] eg]{ M—<br />
o; <strong>cfof</strong>]uaf6 lnOg] pQm kbsf] k/LIffdf tkfO{<strong>nf</strong>O{ lgDg s]Gb|af6<br />
;lDdlnt x'g cg'dlt lbOPsf] 5 . lj1fkgdf tf]lsPsf] zt{ gk'u]sf] 7x/<br />
ePdf h'g;'s} cj:yfdf klg of] cg'dlt /2 x'g]5 .<br />
k/LIff s]Gb| M—<br />
/f]n gDa/ M— ===================================<br />
-clws[tsf] b:tvt_<br />
b|i6Jo M— !_ s[kof pDd]b<strong>jf</strong>/n] kfng ug'{kg]{ lgodx? x]g'{ xf]<strong>nf</strong> .
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/x?n] clg<strong>jf</strong>o{ ?kdf cfkm}n] lgDg ljj/0fx? :ki6 a'lemg]u/L pNn]v ug'{ xf]<strong>nf</strong> .<br />
;DalGwt ljsNksf] qmd;+Vofdf uf]<strong>nf</strong>] -O_ lrGx nufpg'xf];\ .<br />
!= pDd]b<strong>jf</strong>/n] b/vf:t kmf/fd e/]sf] kb ;DaGwL ljj/0f M<br />
sfof{no k|of]hgsf] <strong>nf</strong>lu<br />
k/LIffyL{sf] sf]8 g+ M<br />
-/f]n g+÷cfly{s jif{_<br />
======================÷=================<br />
{<br />
"<br />
s kbM lj1fkg g+= lsl;d÷;d"x<br />
v kbk"lt{sf] tl/sf !=cfGtl/s k|ltof]lutf @=v'<strong>nf</strong> k|ltoflutf =============== ===============<br />
u kbsf] lsl;d != k|fljlws @= ck|fljlws =============== ===============<br />
3 ;]<strong>jf</strong> != g]kfn cflys ofhgf tyf tYofÍ &= g]kfn n]vfk/LIf0f =============== ===============<br />
=============== ===============<br />
@= g]kfn Ol~hlgol/Í *= g]kfn jg =============== ===============<br />
=============== ===============<br />
#= g]kfn s[lif (= g]kfn ljljw ª_ >]0fL÷tx /fhkq+flst >]0fL M !=k|yd @= låtLo #= t[tLo<br />
$= g]kfn Gofo !)= g]kfn lzIff /fhkqcg+lst >]0fL M != k|yd @= låtLo #= t[tLo<br />
%= g]kfn k//fi6« !!= g]kfn ;+;b\ $= rt'y{ %= kfrf}+<br />
^= g]kfn k|zf;g !@= g]kfn :<strong>jf</strong>:Yo tx M != k|yd @= bf];|f] #=t];|f] $= rf}yf] %= kfFrf}+<br />
;dx -n]Vg'xf];_M– ^= 5}6f+}= &= ;ftf+} *=cf7f+} (= g<strong>jf</strong>}= !)= bzf}+ !!= P3f/f}+<br />
pk;d"x -n]Vg'xf];\_M–<br />
!_ >]0fL ljxLg<br />
@= pDd]b<strong>jf</strong>/sf] JolQmut ljj/0f<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/sf] g]kfnsf] /fli6«o kl/ro <strong>jf</strong> gful/stf g+ M =============================================<br />
s gfd, y/ M ========================================== ================================= ===============================<br />
-klx<strong>nf</strong>] gfd_ -aLrsf] _ -clGtd cyf{t\ y/_<br />
v hft -n]Vg'xf];\_ =======================================================<br />
u hGd :yfg / :yfoL 7]ufgf<br />
hGd :yfgM lhN<strong>nf</strong>================================= ! uf=lj=;= <strong>jf</strong> @= g=kf=<br />
:yfoL 7]ufgfM lhN<strong>nf</strong>============================== ! uf=lj=;= <strong>jf</strong> @= g=kf=<br />
3 b/vf:t lbg] clGtd ldltdf k'Ug] pd]/ M =========================jif{ =========================dlxgf<br />
ª lnË != k'?if @= dlx<strong>nf</strong><br />
r wd{ != lxGb" @= af}4 #= O{:<strong>nf</strong>d $= O{;fO{ %= cGo -pNn]v ug]{_=====================<br />
5 j}<strong>jf</strong>lxs l:yltM != lj<strong>jf</strong>lxt @= clj<strong>jf</strong>lxt #= ljw<strong>jf</strong>÷ljw'/ $= cnu eO{ a;]sf]<br />
h<br />
tkfO{ cfkm"<strong>nf</strong>O{ s] eGg ?rfpg' x'G5 <<br />
!= lxdfnL @= kxf8L #= t/fO{ $= lk5l8Psf] If]q $= cGo eP -pNn]v ug]{_===========================<br />
tkfO{ cfkm"<strong>nf</strong>O{ s'g ;d"x÷ju{df /fVg' x'G5 <<br />
em ! cflb<strong>jf</strong>;L÷hghflt @= blnt #= a}Zo $= If]qL %= a|fXd0f ^= dw];L &= d';ndfg<br />
*= cGo eP -pNn]v ug]{_======================<br />
` pDd]b<strong>jf</strong>/sf] /f]huf/Lsf] cj:yf M != j]/f]huf/ @= ;/sf/L ;]<strong>jf</strong> #= cGo k]zf -pNn]v ug]{_======================<br />
6 dft[efiffM -n]Vg'xf];\_ =============================================<br />
7<br />
zf/Ll/s ?kdf czQm x'g' x'G5 < != 5' @= 5}g<br />
olb x'g'x'G5 eg] s:tf] k|sf/sf] zf/Ll/s czQmtf xf] v'<strong>nf</strong>pg' xf]<strong>nf</strong> ====================================================================<br />
z}lIfs ;+sfoM ! dfgljsL @= sfg"g #= Joj:yfkg $= lzIff %= lj1fg ^= Ol~hlgol/Ë &= lrlsT;f<br />
-s'g} Psdf dfq lrGx nufpg' xf]<strong>nf</strong>_ *= s[lif (= jg !)= ;+:s[t !!= cGo s'g} eP pNn]v ug]{ ======================<br />
8 cfjZos Go"gtd z}lIfs of]Uotfsf] k|fKtfÍ k|ltztM =======================<br />
!= 5, tx pNn]v ug]{M============================<br />
cfjZos Go"gtd z}lIfs of]Uotf eGbf dflyN<strong>nf</strong>] z}lIfs of]UotfM<br />
@= 5}g<br />
9<br />
tkfO{n] cWoog u/]sf] lzIf0f ;+:yf s:tf] k|sf/sf] xf] <<br />
SLC, O-Level, A-Level <strong>jf</strong> +2 k9]sf] ljBfno M<br />
ljZjljBfno M<br />
z}lIfs cj:yf<br />
0f cfdf÷afa' sf] d'Vo<br />
k]zf -s'g} Ps_<br />
!= ;fd'bflos -;/sf/L_ @= ;+:yfut -lghL_ #= ljb]zL<br />
!= ;fd'bflos -;/sf/L_ @= ;+:yfut -lghL_ #= ljb]zL<br />
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––<br />
ljZjljBfnosf] gfd n]Vg'xf];\<br />
cfdf != lg/If/ @= ;fIf/ #= P;=Pn=;L= ;Dd $= pRr lzIff<br />
afa' != lg/If/ @= ;fIf/ #= P;=Pn=;L= ;Dd $= pRr lzIff<br />
!= s[lif @= Jofkf/÷Joj;fo #= lzIf0f -lghL÷;/sf/L_ $=u}x ;/sf/L %=;/sf/L ;]<strong>jf</strong><br />
^= cGo eP -pNn]v ug]{_ M===========================================<br />
dfly pNn]lvt ljj/0fx? 7Ls 5g\ .<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/sf] b:tvt
sfof{no k|of]hgsf] <strong>nf</strong>lu<br />
k/LIffyL{sf] ;+s]t g+= M<br />
/f]n g+=÷lj1fkg g+=÷cfly{s jif{<br />
♠ cg';"rL–$s=<br />
-bkmf !@ sf] pkbkmf -!s_ ;Fu ;DalGwt_<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
b/vf:t kmf/fd<br />
-PsLs[t k/LIff k|0ffnL cGtu{tsf] k/LIffsf <strong>nf</strong>lu_<br />
==================÷======÷=================<br />
-s_ pDd]b<strong>jf</strong>/n] b/vf:t kmf/fd e/]sf] kb ;DaGwL ljj/0f<br />
!= lj1fkg g+= M @= v'<strong>nf</strong>÷ ;dfj]zL M #= kb M $= >]0fL÷tx M %= k/LIff s]Gb| M<br />
^=5'§f5'§} z}lIfs of]Uotf ePsf ;]<strong>jf</strong>÷<br />
;d"x÷pk;d"x sf] xsdf ;+efJo pDd]b<strong>jf</strong>/<br />
x'g ;Sg] ;]<strong>jf</strong>÷ ;d"x÷pk;d"xdf lrGx (O)<br />
nufpg'xf];\ .<br />
s_ g]kfn Gofo ;]<strong>jf</strong><br />
c_ Gofo cf_ sfg"g O_ ;/sf/L jlsn<br />
v_ g]kfn k//fi6« ;]<strong>jf</strong><br />
u_ g]kfn Joj:yflksf–;+;b ;]<strong>jf</strong><br />
3_ g]kfn k|zf;g ;]<strong>jf</strong><br />
c_ ;fdfGo k|zf;g cf_ /fhZj O_ n]vf<br />
ª_ g]kfn n]vfk/LIf0f ;]<strong>jf</strong><br />
&= P]gåf/f tf]lsPsf] ;dfj]zL ;d"xsf pDd]b<strong>jf</strong>/x? aLr dfq k|lt:kwf{ u/fpg<br />
egL 5'6\ofO{sf kbx?sf] kbk"lt{sf <strong>nf</strong>lu ePsf] lj1fkgdf b/vf:t lbg' ePsf<br />
eP ;d"x lrGx (O) nufpg'xf];\ .<br />
*= P]lR5s k|fl1s laifo M ==================================================<br />
-kf7\oqmddf P]lR5s k|fl1s laifo tf]lsPsf] kbsf] xsdf k/LIff lbg<br />
rfx]sf] Ps P]lR5s k|fl1s laifo dfq pNn]v ug'{xf]<strong>nf</strong> . _<br />
s_ dlx<strong>nf</strong><br />
u_ dw];L<br />
ª_ ckfË<br />
v_ cflb<strong>jf</strong>;L÷hghflt<br />
3_ blnt<br />
r_ lk5l8Psf] If]q<br />
xfn;fn} lvr]sf]<br />
kf;kf]6{ ;fOhsf] k"/}<br />
d'vfs[lt b]lvg] kmf]6f]<br />
6fF;L kmf]6f]df ;d]t<br />
kg]{ u/L pDd]b<strong>jf</strong>/n]<br />
b:tvt ug]{ .<br />
(= yk kq÷laifo M =============================================================<br />
-kf7\oqmddf s'g} ;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"xsf] <strong>nf</strong>lu yk kq÷laifo tf]lsPsf] eP ;f]<br />
;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"xdf k/LIff lbg] eP ;f] laifo pNn]v ug]{ ._<br />
-v_ pDd]b<strong>jf</strong>/sf] j}olQms ljj/0fM<br />
-b]jgfu/Ldf_<br />
gfd,y/<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/sf]<br />
-c+u|]hL 7"<strong>nf</strong>] cIf/df_ lnË M<br />
gful/stf g+= M hf/L ug]{ lhN<strong>nf</strong> M ldlt M<br />
:yfoL 7]ufgf s_ lhN<strong>nf</strong> M v_ uf=lj=;=M u_ j8f g+ M<br />
3_ 6f]n M ª_ dfu{÷3/ g+= M r_ kmf]g g+=M<br />
kqfrf/ ug]{ 7]ufgf M O{–d]n M<br />
afa'sf] gfd, y/ M<br />
cfdfsf] gfd, y/ M<br />
afh]sf] gfd, y/ M<br />
klt÷kTgLsf] gfd, y/ M<br />
hGd ldlt -lj=;+=df_ M -O{:jL ;g\df_M xfnsf] pd]/M<br />
-u_ z}lIfs of]Uotf÷tflnd -b/vf:t kmf/fd e/]sf] kbsf] <strong>nf</strong>lu rflxg] cfjZos Go"gtd z}lIfs of]Uotf÷tflnd dfq pNn]v ug]{_<br />
cfjZos Go"gtd<br />
z}lIfs<br />
>]0fL÷k|lt<br />
ljZjljBfno÷af]8{÷tflnd lbg] ;+:yf<br />
;+sfo<br />
of]Uotf<br />
pkflw÷tflnd<br />
zt<br />
d"n÷P]lR5s ljifo<br />
z}lIfs of]Uotf<br />
tflnd<br />
-3_ cg'ej ;DaGwL ljj/0f - b/vf:t kmf/fd e/]sf] kbsf] lj1fkgsf] <strong>nf</strong>lu cg'ej tyf ljbfsf] ljj/0f cfjZos ePdf dfq pNn]v ug]{_<br />
sfof{no kb ;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"x >]0fL÷tx :yfoL÷c:yfoL÷s/f/<br />
b]lv<br />
cjlw<br />
;Dd<br />
c;fwf/0f labf lnPsf] eP cjlw M =============================================== b]lv ================================================ ;Dd .<br />
d}n] o; b/vf:tdf v'<strong>nf</strong>Psf ;Dk"0f{ ljj/0fx? ;To 5g\ . b/vf:t a'emfPsf] kbsf] lj1fkgsf] <strong>nf</strong>lu cof]Uo 7xl/g] u/L s'g} ;hfo kfPsf] 5}g . s'g} s'/f<br />
9fF6] <strong>jf</strong> n'sfPsf] 7xl/Pdf k|rlnt sfg"g adf]lhd ;xg]5'÷a'emfpg]5' . pDd]b<strong>jf</strong>/n] kfng ug]{ egL k|rlnt sfg"g tyf o; b/vf:t kmf/fdsf k[i7x?df<br />
pNn]lvt ;a} zt{ tyf lgodx? kfng ug{ d~h'/ ub{5' .<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/sf] NofKr] ;xL5fk<br />
bfofF<br />
afofF<br />
==========================<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/sf] b:tvt<br />
ldlt M<br />
<strong>cfof</strong>]usf] sd{rf/Ln] eg]{<br />
/l;b÷ef}r/ g+= M /f]n g+= M 5'§f5'§} z}lIfs of]Uotf ePsf ;]<strong>jf</strong>÷ ;d"x÷pk;d"x sf] xsdf ;+efJo<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/ x'g ;Sg] ;]<strong>jf</strong>÷ ;d"x÷pk;d"x v'<strong>nf</strong>pg] .<br />
b/vf:t c:jLs[t eP ;f]sf] sf/0fM<br />
=============================================================================================<br />
=============================================================================================<br />
b/vf:t ?h' ug]{sf] b:tvtM<br />
b/vf:t :jLs[t÷c:jLs[t ug]{sf] b:tvt<br />
ldlt M<br />
ldlt M<br />
b|i6JoM b/vf:t;fy lj1fkgdf plNnlvt nufot lgDglnlvt sfuhftx? clg<strong>jf</strong>o{ ?kdf pDd]b<strong>jf</strong>/ cfkm}n] k|dfl0ft u/L k]z ug'{kg]{5 .<br />
-!_ g]kfnL gful/stfsf] k|df0fkqsf] k|ltlnlk, -@_ ;dsIftf / ;Dj4tf cfjZos kg]{df ;f]sf] k|ltlnlk,<br />
-#_ lj1fkg ePsf] kbsf] <strong>nf</strong>lu tf]lsPsf] Go"gtd z}lIfs of]Uotfsf] k|df0fkq / rfl/lqs k|df0fkqsf] k|ltlnlk -tflnd / cg'ej cfjZos kg]{df ;f] ;d]tsf] k|ltlnlk_,<br />
-$_ lg=;]=P]g, @)$( bkmf & -&_ df dlx<strong>nf</strong>, cflb<strong>jf</strong>;L÷hghflt, dw];L / blnt pDd]b<strong>jf</strong>/x?sf] <strong>nf</strong>lu ePsf] lj1fkgdf kmf/fd a'emfpg rfxg] pDd]b<strong>jf</strong>/x?n] cfly{s / ;fdflhs ?kdf k5fl8 k/]sf] dlx<strong>nf</strong>,<br />
cflb<strong>jf</strong>;L÷hghflt, dw];L / blnt xf] eGg] k|df0f / cfkfË / lk5l8Psf] If]qsf] lj1fkgdf kmf/fd a'emfpg]n] ;f] ;DaGwL k|df0fsf] k|ltlnlk k]z ug'{ kg]{5 .<br />
-%_ ;]<strong>jf</strong> ;DaGwL P]g÷lgodfjnLdf tf]lsPsf] eP ;DalGwt Joj;flos kl/ifbdf gfd btf{ ePsf] k|df0fsf] k|ltlnlk .<br />
♠ k|yd ;+zf]wgåf/f yk eO{ bf]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/n] dfly pNn]v u/]sf cg'ejsf] ljj/0fx? 7Ls 5 egL k|dfl0ft<br />
ug]{ ljefuLo k|d'v÷sfof{no k|d'vsf]<br />
b:tvt M<br />
gfd, y/ M<br />
kb÷bhf{ M<br />
ldlt M sfof{nosf] 5fk
pDd]b<strong>jf</strong>/n] kfng ug'{kg]{ lgodx?<br />
!= k/LIff lbg cfpFbf clg<strong>jf</strong>o{ ?kdf k|j]zkq Nofpg' kg]{5 . k|j]zkq ljgf k/LIffdf a:g<br />
kfOg] 5}g .<br />
@= k/LIff xndf df]afOn kmf]g Nofpg kfOg] 5}g .<br />
#= lnlvt k/LIffsf] glthf k|sfzg ePkl5 k|of]ufTds k/LIff tyf cGt<strong>jf</strong>{tf{ x'g] lbgdf klg<br />
k|j]zkq Nofpg' clg<strong>jf</strong>o{ 5 .<br />
$= k/LIff z'? x'g' eGbf #) ldg]6 cufl8 306Låf/f ;"rgf u/]kl5 k/LIff xndf k|j]z ug{<br />
lbOg]5 . j:t'ut k/LIff z'? ePsf] !% ldg]6 kl5 / ljifout k/LIff z'? ePsf] cfwf<br />
306f kl5 cfpg] / j:t'ut tyf ljifout b'j} k/LIff ;+u} x'g]df @) ldg]6 kl5 cfpg]<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/n] k/LIffdf j:g kfpg] 5}g .<br />
%= k/LIff xndf k|j]z ug{ kfpg] ;do cjlw -a'Fbf g+= $ df pNn]v ul/Psf]_ lat]sf] !)<br />
ldg]6 k5fl8 dfq pDd]b<strong>jf</strong>/<strong>nf</strong>O{ k/LIff xn aflx/ hfg] cg'dlt lbOg] 5 .<br />
^= k/LIff xndf k|j]z u/] kl5 lstfa, sfkL, sfuh, lr6 cflb cfkm" ;fy /fVg' x'+b}g .<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/n] cfk;df s'/fsfgL / ;+s]t ;d]t ug'{ x'+b}g .<br />
&= k/LIff xndf pDd]b<strong>jf</strong>/n] k/LIffsf] dof{bf ljk/Lt s'g} sfd u/]df s]Gb|fWoIfn] k/LIff<br />
xnaf6 lgisfzg u/L t'?Gt sfg"g adf]lhdsf] sf/afxL ug]{5 / To;/L lgisfzg<br />
ul/Psf] pDd]b<strong>jf</strong>/sf] ;f] lj1fkgsf] k/LIff :jtM /2 ePsf] dflgg] 5 .<br />
*= la/fdL ePsf] pDd]b<strong>jf</strong>/n] k/LIff xndf k|j]z u/L k/LIff lbg] qmddf lgh<strong>nf</strong>O{ s]xL ePdf<br />
<strong>cfof</strong>]u h<strong>jf</strong>kmb]xL x'g] 5}g .<br />
(= pDd]b<strong>jf</strong>/n] k/LIff lbPsf] lbgdf xflh/ clg<strong>jf</strong>o{ ?kn] ug'{ kg]{5 .<br />
!)=<strong>cfof</strong>]un] ;"rgfåf/f lgwf{/0f u/]sf] sfo{qmd cg';f/ k/LIff ;~rfng x'g]5 .<br />
!!=pDd]b<strong>jf</strong>/n] j:t'ut k/LIffdf cfkm"<strong>nf</strong>O{ k|fKt k|Zg kqsf] æsLÆ pQ/k'l:tsfdf clg<strong>jf</strong>o{<br />
?kn] n]Vg'kg]{ 5 . gn]v]df pQ/k'l:tsf :jtM /2 x'g]5 .<br />
<br />
!@= ===================================<br />
!#=s'g} pDd]b<strong>jf</strong>/n] k|Zgkqdf /x]sf] c:ki6tfsf] ;DaGwdf ;f]Wg' kbf{ klg k/LIffdf<br />
;lDdlnt cGo pDd]b<strong>jf</strong>/x?<strong>nf</strong>O{ <strong>jf</strong>wf gkg]{ u/L lg/LIfs<strong>nf</strong>O{ ;f]Wg' kg]{5 .<br />
!$=lg=;]=P]g, @)$( sf] bkmf & -&_ cg';f/ s_ dlx<strong>nf</strong> v_ cflb<strong>jf</strong>;L÷hghflt u_ dw];L 3_<br />
blnt ª_ ckfË r_ lk5l8Psf] If]qsf b/vf:t a'emfPsf] eP s'g s'g ;d"xdf k/LIffdf<br />
;lDdlnt x'g b/vf:t kmf/fd a'emfPsf] xf] ;f] Joxf]/f pQ/ k'l:tsfdf klg pNn]v ug'{<br />
kg]{5 .<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/n] kfng ug'{kg]{ lgodx?<br />
!= k/LIff lbg cfpFbf clg<strong>jf</strong>o{ ?kdf k|j]zkq Nofpg' kg]{5 . k|j]zkq ljgf k/LIffdf a:g<br />
kfOg] 5}g .<br />
@= k/LIff xndf df]afOn kmf]g Nofpg kfOg] 5}g .<br />
#= lnlvt k/LIffsf] glthf k|sfzg ePkl5 cGt<strong>jf</strong>{tf{ x'g] lbgdf klg k|j]zkq Nofpg'<br />
clg<strong>jf</strong>o{ 5 .<br />
$= k/LIff z'? x'g' eGbf #) ldg]6 cufl8 306Låf/f ;"rgf u/]kl5 k/LIff xndf k|j]z ug{<br />
lbOg]5 . j:t'ut k/LIff z'? ePsf] !% ldg]6 kl5 / ljifout k/LIff z'? ePsf] cfwf<br />
306f kl5 cfpg] / j:t'ut tyf ljifout b'j} k/LIff ;+u} x'g]df @) ldg]6 kl5 cfpg]<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/n] k/LIffdf j:g kfpg] 5}g .<br />
%= k/LIff xndf k|j]z ug{ kfpg] ;do cjlw -a'Fbf g+= $ df pNn]v ul/Psf]_ lat]sf] !) ldg]6<br />
k5fl8 dfq pDd]b<strong>jf</strong>/<strong>nf</strong>O{ k/LIff xn aflx/ hfg] cg'dlt lbOg] 5 .<br />
^= k/LIff xndf k|j]z u/] kl5 lstfa, sfkL, sfuh, lr6 cflb cfkm" ;fy /fVg' x'+b}g .<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/n] cfk;df s'/fsfgL / ;+s]t ;d]t ug'{ x'+b}g .<br />
&= k/LIff xndf pDd]b<strong>jf</strong>/n] k/LIffsf] dof{bf ljk/Lt s'g} sfd u/]df s]Gb|fWoIfn] k/LIff<br />
xnaf6 lgisfzg u/L t'?Gt sfg"g adf]lhdsf] sf/afxL ug]{5 / To;/L lgisfzg<br />
ul/Psf] pDd]b<strong>jf</strong>/sf] ;f] lj1fkgsf] k/LIff :jtM /2 ePsf] dflgg] 5 .<br />
*= la/fdL ePsf] pDd]b<strong>jf</strong>/n] k/LIff xndf k|j]z u/L k/LIff lbg] qmddf lgh<strong>nf</strong>O{ s]xL ePdf<br />
<strong>cfof</strong>]u h<strong>jf</strong>kmb]xL x'g] 5}g .<br />
(= pDd]b<strong>jf</strong>/n] k/LIff lbPsf] lbgdf xflh/ clg<strong>jf</strong>o{ ?kn] ug'{ kg]{5 .<br />
!)=<strong>cfof</strong>]un] ;"rgfåf/f lgwf{/0f u/]sf] sfo{qmd cg';f/ k/LIff ;~rfng x'g]5 .<br />
!!=pDd]b<strong>jf</strong>/n] j:t'ut k/LIffdf cfkm"<strong>nf</strong>O{ k|fKt k|Zg kqsf] æsLÆ pQ/k'l:tsfdf clg<strong>jf</strong>o{<br />
?kn] n]Vg'kg]{ 5 . gn]v]df pQ/k'l:tsf :jtM /2 x'g]5 .<br />
<br />
!@= ===================================<br />
!#=s'g} pDd]b<strong>jf</strong>/n] k|Zgkqdf /x]sf] c:ki6tfsf] ;DaGwdf ;f]Wg' kbf{ klg k/LIffdf<br />
;lDdlnt cGo pDd]b<strong>jf</strong>/x?<strong>nf</strong>O{ <strong>jf</strong>wf gkg]{ u/L lg/LIfs<strong>nf</strong>O{ ;f]Wg' kg]{5 .<br />
!$=lg=;]=P]g, @)$( sf] bkmf & -&_ cg';f/ s_ dlx<strong>nf</strong> v_ cflb<strong>jf</strong>;L÷hghflt u_<br />
dw];L 3_ blnt ª_ ckfË r_ lk5l8Psf] If]qsf b/vf:t a'emfPsf] eP s'g s'g<br />
;d"xdf k/LIffdf ;lDdlnt x'g b/vf:t kmf/fd a'emfPsf] xf] ;f] Joxf]/f pQ/ k'l:tsfdf<br />
klg pNn]v ug'{ kg]{5 .<br />
____________________________________<br />
<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f lemlsPsf]<br />
k/LIffyL{n] eg]{M—<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
k|j]zkq<br />
s_ lj1fkg g+= M–<br />
v'<strong>nf</strong>÷;dfj]zL ;d"x<br />
======================================================== ========================================================<br />
======================================================== ========================================================<br />
======================================================== ========================================================<br />
======================================================== ========================================================<br />
======================================================== ========================================================<br />
======================================================== ========================================================<br />
v_ kb÷>]0fL M– u_ k/LIff s]Gb| M–<br />
3_ P]lR5s k|fl1s laifo M–<br />
r_ Go"gtd z}lIfs of]Uotfsf]<br />
ª_ yk kq÷laifo M–<br />
d"n laifo M–<br />
gfd, y/ M–<br />
5 pDd]b<strong>jf</strong>/sf]<br />
b:tvt M–<br />
<strong>cfof</strong>]usf] sd{rf/Ln] eg]{ M—<br />
o; <strong>cfof</strong>]uaf6 lnOg] pQm kbsf] k/LIffdf tkfO{<strong>nf</strong>O{ lgDg s]Gb|af6<br />
;lDdlnt x'g cg'dlt lbOPsf] 5 . lj1fkgdf tf]lsPsf] zt{ gk'u]sf] 7x/ ePdf<br />
h'g;'s} cj:yfdf klg of] cg'dlt /2 x'g]5 .<br />
k/LIff s]Gb| M— /f]n gDa/ M—<br />
5'§f5'§} z}lIfs of]Uotf tf]lsPsf ;]<strong>jf</strong>÷ ;d"x÷pk;d"x sf] xsdf ;+efJo pDd]b<strong>jf</strong>/ x'g<br />
;Sg] ;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"xx? =============================================================================<br />
==================================<br />
-clws[tsf] b:tvt_<br />
b|i6Jo M— s[kof pDd]b<strong>jf</strong>/n] kfng ug'{kg]{ lgodx? x]g'{ xf]<strong>nf</strong> .<br />
k/LIffyL{n] eg]{M—<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
k|j]zkq<br />
xfn;fn} lvr]sf] kf;kf]6{<br />
;fOhsf] k'/} d'vfs[lt<br />
b]lvg] kmf]6f] oxfF 6f:g] /<br />
kmf]6f] / kmf/fddf kg]{ u/L<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/n] b:tvt ug]{<br />
xfn;fn} lvr]sf] kf;kf]6{<br />
;fOhsf] k'/} d'vfs[lt<br />
b]lvg] kmf]6f] oxfF 6f:g] /<br />
kmf]6f] / kmf/fddf kg]{ u/L<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/n] b:tvt ug]{<br />
s_ lj1fkg g+= M–<br />
v'<strong>nf</strong>÷;dfj]zL ;d"x<br />
======================================================== ========================================================<br />
======================================================== ========================================================<br />
======================================================== ========================================================<br />
======================================================== ========================================================<br />
======================================================== ========================================================<br />
======================================================== ========================================================<br />
v_ kb÷>]0fL M– u_ k/LIff s]Gb| M–<br />
3_ P]lR5s k|fl1s laifo M–<br />
r_ Go"gtd z}lIfs of]Uotfsf] d"n<br />
ª_ yk kq÷laifo M–<br />
laifo M–<br />
gfd, y/ M–<br />
5_ pDd]b<strong>jf</strong>/sf]<br />
b:tvt M–<br />
<strong>cfof</strong>]usf] sd{rf/Ln] eg]{ M—<br />
o; <strong>cfof</strong>]uaf6 lnOg] pQm kbsf] k/LIffdf tkfO{<strong>nf</strong>O{ lgDg s]Gb|af6<br />
;lDdlnt x'g cg'dlt lbOPsf] 5 . lj1fkgdf tf]lsPsf] zt{ gk'u]sf] 7x/ ePdf<br />
h'g;'s} cj:yfdf klg of] cg'dlt /2 x'g]5 .<br />
k/LIff s]Gb| M— /f]n gDa/ M—<br />
5'§f5'§} z}lIfs of]Uotf tf]lsPsf ;]<strong>jf</strong>÷ ;d"x÷pk;d"x sf] xsdf ;+efJo pDd]b<strong>jf</strong>/ x'g<br />
;Sg] ;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"xx? ============================================================================<br />
==================================<br />
-clws[tsf] b:tvt_<br />
b|i6Jo M— s[kof pDd]b<strong>jf</strong>/n] kfng ug'{kg]{ lgodx? x]g'{ xf]<strong>nf</strong> .
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/x?n] clg<strong>jf</strong>o{ ?kdf cfkm}n] lgDg ljj/0fx? :ki6 a'lemg]u/L pNn]v<br />
ug'{ xf]<strong>nf</strong> . ;DalGwt ljsNksf] qmd;+Vofdf uf]<strong>nf</strong>] -O_ lrGx nufpg'xf];\ .<br />
!= pDd]b<strong>jf</strong>/n] b/vf:t kmf/fd e/]sf] kb ;DaGwL ljj/0f<br />
s kb M lj1fkg g+ M v'<strong>nf</strong>÷;dfj]zL ;d"x<br />
v /fhkqf+lst >]0fL M !=k|yd @=låtLo #=t[tLo =========================== ===========================<br />
>]0fL /fhkq cg+lst >]0fL M !=k|yd @=låtLo #=t[tLo =========================== ===========================<br />
÷<br />
$= rt'y{ %=kfFrf}÷>]0fLljlxg =========================== ===========================<br />
tx<br />
tx M != k|yd @=bf]>f] #= t];|f] $= rf}yf] %= kfFrf} ^=5}6f}= &=;ftf}+<br />
*=cf7f}+ (=g<strong>jf</strong>}+ !)=bzf}+ !!=P3f/f}+<br />
@= pDd]b<strong>jf</strong>/sf] JolQmut ljj/0f<br />
=========================== ===========================<br />
=========================== ===========================<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/sf] g]kfnsf] /fli6«o kl/ro <strong>jf</strong> gful/stf g+ M<br />
s<br />
gfd, y/ M<br />
-klx<strong>nf</strong>] gfd_ -aLrsf] _ -clGtd cyf{t\ y/_<br />
v hft -n]Vg'xf];\_ ===========================<br />
u hGd :yfg / :yfoL 7]ufgf<br />
hGd :yfg M lhN<strong>nf</strong> =========================== != uf=lj=;= <strong>jf</strong> @=g=kf=<br />
:yfoL 7]ufgf M lhN<strong>nf</strong> =========================== != uf=lj=;= <strong>jf</strong> @=g=kf=<br />
3 b/vf:t lbg] clGtd ldltdf k'Ug] pd]/ M ===========================<br />
ª lnË !=k'?if @=dlx<strong>nf</strong><br />
r wd{ != lxGb' @= af}4 #=O:<strong>nf</strong>d $=O{;fO{ %= cGo-pNn]v ug]{_===============================<br />
5 j}<strong>jf</strong>lxs l:yltM != lj<strong>jf</strong>lxt @=clj<strong>jf</strong>lxt #=law'<strong>jf</strong>÷law'/ $= cnu eO{ a;]sf]<br />
h<br />
tkfO{ cfkm"<strong>nf</strong>O{ s] eGg ?rfpg' x'G5 <<br />
!= lxdfnL @= kxf8L #=t/fO{ $= lk5l8Psf] If]q %= cGo-pNn]v ug]{_===============================<br />
tkfO{ cfkm"<strong>nf</strong>O{ s'g ;d"x÷ju{df /fVg' x'G5 <<br />
em<br />
!= cflb<strong>jf</strong>;L÷hghflt @=blnt #= a}Zo $= If]qL %=a|fXd0f ^=dw];L &=d';ndfg *=cGo eP-pNn]v ug]{_====================<br />
` pDd]b<strong>jf</strong>/sf] /f]huf/Lsf] cj:yf M != a]/f]huf/ @= ;/sf/L ;]<strong>jf</strong> #= cGo k]zf -pNn]v ug]{_=================<br />
6 dft[efiffM -n]Vg'xf];\_ =================================================================<br />
7<br />
zf/Ll/s ?kdf czQm x'g' x'G5 < !=5' @= 5}g<br />
olb x'g'x'G5 eg] s:tf] k|sf/sf] zf/Ll/s czQmtf xf] v'<strong>nf</strong>pg'xf]<strong>nf</strong> =======================================================================<br />
z}lIfs ;+sfoM != dfgljsL @= sfg"g #=Joj:yfkg $=lzIff %=lj1fg ^=OlGhlgol/Ë &=lrlsT;f *=s[lif<br />
-s'g} Psdf dfq lrGx nufpg' xf]<strong>nf</strong>_ (=jg !)=;+:s[t !!=cGo s'g} eP -pNn]v ug]{_ ========================================<br />
8 cfjZos Go"gtd z}lIfs of]Uotfsf] k|fKtfÍ k|ltzt M =====================================================<br />
9<br />
0f<br />
sfof{no k|of]hgsf] <strong>nf</strong>lu<br />
k/LIffyL{sf] sf]8 g+ M<br />
-/f]n g+÷lj1fkg g+÷cfly{s jif{_<br />
======================÷====== ÷ =========<br />
cfjZos Go"gtd z}lIfs of]Uotf eGbf dflyN<strong>nf</strong>] z}lIfs of]UotfM !=5, tx pNn]v ug]{==================================================@= 5}g<br />
tkfO{n] cWoog u/]sf] lzIf0f ;+:yf s:tf] k|sf/sf] xf] <<br />
SLC, O-Level, A-Level <strong>jf</strong> 2 k9]sf] ljBfno M != ;fd'bflos -;/sf/L_ @=;+:yfut lghL #=ljb]zL<br />
ljZjljBfno M != ;fd'bflos -;/sf/L_ @=;+:yfut lghL #=ljb]zL<br />
ljZjljBfnosf] gfd n]Vg'xf];\ ======================================================================================<br />
z}lIfs cj:yf<br />
cfdf<br />
!= lg/If/ @=;fIf/ #=P;=Pn=;L=;Dd $=pRr lzIff<br />
afa'<br />
!= lg/If/ @=;fIf/ #=P;=Pn=;L=;Dd $=pRr lzIff<br />
!= s[lif @= Jofkf/÷Joj;fo #= lzIf0f-lghL÷;/sf/L_ $=u}x| ;/sf/L %=;/sf/L ;]<strong>jf</strong><br />
cfdf÷afa'sf] d'Vo<br />
^=cGo eP -pNn]v ug]{_=======================================<br />
k]zf -s'g} Ps_<br />
dfly pNn]lvt ljj/0fx? 7Ls 5g\ .<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/sf] b:tvt
cg';"rL–%<br />
-bkmf !@ sf] pkbkmf -@_ ;Fu ;DalGwt_
$= sfo{ Ifdtf d"Nof+sgsf] u0fgf x'g] kl5N<strong>nf</strong>] % jif{sf] sf=;=d'= k]z u/]sf] sfof{no M<br />
sfof{nosf] gfd<br />
cf=j=<br />
-s_<br />
-v_<br />
-u_<br />
-3_<br />
-ª_<br />
$= z}lIfs of]Uotf -lg=;]=P]g, @)$( sf] bkmf @$ 3 cg';f/ kfpg] dfq_<br />
z}lIfs of]Uotf cWoogsf] cjlw<br />
>]0fL lzIf0f ;+:yfsf] gfd, 7]ufgf s}lkmot<br />
b]lv ;Dd<br />
! @ # $ % ^<br />
b|i6Jo M– -!_ kmf/fddf pNn]lvt ;a} pkflwx?sf] k|dfl0ft k|ltlnlk k]z ug{'kg]{5 . k|ltlnlk k]z gu/]df ;f] <strong>jf</strong>ktsf c+s kfOg] 5}g .<br />
-@_ ;]<strong>jf</strong> k|j]zsf] lgldQ tf]lsPsf] Go"gtd z}lIfs of]UotfeGbf dfly ;DjlGwt ljifosf] cltl/Qm z}lIfs pkflwsf] ;Dj4tf lgwf{/0f e}<br />
g;s]sf] eP lg=;]=lg= @)%) sf] lgod !@& cg';f/ ;Dj4tf lgwf{/0f ;ldltaf6 ;Dj4tf lgwf{/0f u/fPsf] x'g' kb{5 . ;fy} pko{'Qm<br />
dxn ^ df z}lIfs of]Uotfsf] ;Dj4tf lgwf{/0f e};s]sf] eP ;Dj4tf lgwf{/0f ePsf] ldlt ;f] pkflw ;]<strong>jf</strong> ;d"x, pk;d"x, ;+u<br />
;DjlGwt xf] eg] k|dfl0ft ePsf] ldlt pNn]v ePsf] x'g' kg]{5 .<br />
%= ;]<strong>jf</strong>;Fu ;DjlGwt ;]<strong>jf</strong>sfnLg tflnd -xfnsf] >]0fLsf] dfq_<br />
tflndsf] ljifo tflnd lbg] ;+:yfsf] gfd / 7]ufgf<br />
cjlw >]0fL s}lkmot<br />
b]lv ;Dd<br />
! @ # $ % ^<br />
b|i6Jo M– -!_ lg=;]=P]g @)$( sf] bkmf @$3-^_ cg';f/sf] tflndsf] k|df0fkqdf cjlw x'g'kg]{5 .<br />
-@_ lg=;]=lg= @)%) sf] lgod !@& cg';f/ cfk"mn] k|fKt u/]sf] tflndsf] :t/ lgwf{/0f e} g;s]sf] eP ;Dj4tf lgwf{/0f ;ldltaf6 :t/<br />
lgwf{/0f u/fPsf] x'g'kg]{5 .<br />
-#_ ;]<strong>jf</strong>sflng tflnd <strong>jf</strong>kt s'g} Pp6f tflnd<strong>nf</strong>O{ dfq c+s lbOg]5 .<br />
dfly pNn]lvt ljj/0fdf s'g} s'/f e'm7f n]lvPsf] <strong>jf</strong> hfgfhfgL ;fFrf] s'/f bafpg] p2]Zon] n]lvPsf] 7x/] sfg"g adf]lhd ;hfo<br />
:jLsf/ ug]{5' egL ;xL5fk ug]{ M<br />
sd{rf/Lsf] gfd M<br />
;xL / ldlt M<br />
kb M<br />
bfofF cf}+<strong>nf</strong>sf] NofKr] ;xL5fk M<br />
pk/f]Qm Joxf]/f sfof{nodf /x]sf] lghsf] /]s8{ cg';f/sf] xf] / o;df lghn] d]/f] /f]xj/df ;xL5fk u/]sf] 7Ls xf] egL k|dfl0ft<br />
ug]{ M<br />
ljefuLo÷sfof{no k|d'vsf] gfd M<br />
sfof{nosf] 5fk M<br />
b:tvt M<br />
ldlt M
cg';"rL–%<br />
-bkmf !@ sf] pkbkmf -@_ ;+u ;DalGwt_
#= z}lIfs of]Uotf -g]kfn :<strong>jf</strong>:Yo ;]<strong>jf</strong> lgodfjnL, @)%% sf] lgod &$ cg';f/ c+s kfpg] dfq_<br />
cWoog cjlw<br />
z}lIfs of]Uotf<br />
>]0fL lzIf0f ;+:yfsf] gfd, 7]ufgf s}lkmot<br />
b]lv ;Dd<br />
! @ # $ % ^<br />
b|i6JoM -!_ kmf/fddf pNn]lvt ;a} pkflwx?sf] k|dfl0ft k|ltlnlk k]z ug'{ kg]{ 5 . k|ltlnlk k]z gu/]sf ;f] <strong>jf</strong>ktsf] c+s kfOg] 5}g .<br />
-@_ ;]<strong>jf</strong> k|j]zsf] lgldQ tf]lsPsf] Go"gtd z}lIfs of]UotfeGbf dfly ;DalGwt ljifosf] cltl/Qm z}lIfs pkflwsf] ;Da4tf lgwf{/0f e}<br />
g;s]sf] g]kfn :<strong>jf</strong>:Yo ;]<strong>jf</strong> lgodfjnL @)%%, sf] lgod !@# cg';f/ ;Da4tf lgwf{/0f ;ldltaf6 ;Da4tf lgwf{/0f u/fPsf] x'g' kb{5 .<br />
;fy} pko'{Qm dxn ^ df z}lIfs of]Uotfsf] ;Da4tf lgwf{/0f e};s]sf] eP ;Da4tf lgwf{/0f ePsf] ldlt ;f] pkflw ;]<strong>jf</strong>, ;d"x, pk;d"x,<br />
;+u ;DalGwt xf] eGg] k|dfl0ft ePsf] ldlt pNn]v ePsf] x'g' kg]{5 .<br />
$= ;]<strong>jf</strong>;+u ;DalGwt ;]<strong>jf</strong>sfnLg tflnd -xfnsf] >]0fLsf] dfq_<br />
tflndsf] ljifo tflnd lbg] ;+:yfsf] gfd / 7]ufgf cjlw<br />
>]0fL s}lkmot<br />
b]lv ;Dd<br />
! @ # $ % ^<br />
b|i6JoM -!_ g]kfn :<strong>jf</strong>:Yo ;]<strong>jf</strong> lgodfnL, @)%% sf] lgod &$ cg';f/sf] tflndsf] k|df0fkqdf cjlw x'g'kg]{5 .<br />
-@_ g]kfn :<strong>jf</strong>:Yo ;]<strong>jf</strong> lgodfnL, @)%% sf] lgod !@# cg';f/ cfkm"n] k|fKt u/]sf] tfnLdsf] ;Da4tf lgwf{/0f e} g;s]sf] eP :t/ lgwf{/0f<br />
;ldltaf6 ;Da4tf lgwf{/0f u/fPsf] x'g'kg]{ 5 .<br />
-#_ ;]<strong>jf</strong>sfnLg tflnd <strong>jf</strong>kt s'g} Pp6f tflnd<strong>nf</strong>O{ dfq c+s lbOg] 5 .<br />
dfly pNn]lvt ljj/0fdf s'g} s'/f em'7f n]lvPsf] <strong>jf</strong> hfgfhfgL ;f+rf] s'/f bafpg] p2]Zon] n]lvPsf] 7x/] sfg"g adf]lhd ;hfo :jLsf/<br />
ug]{5' egL ;xL5fk ug]{ M<br />
sd{rf/Lsf] gfd M<br />
;xL / ldlt M<br />
kb M<br />
bfofF cf}+<strong>nf</strong>sf] NofKr] ;xL5fk M<br />
pk/f]Qm Joxf]/f sfof{nodf /x]sf] lghsf] /]s8{ cg';f/sf] xf] / o;df lghn] d]/f] /f]xj/df ;xL5fk u/]sf] 7Ls xf] egL k|dfl0ft<br />
ug]{<br />
sfof{nosf] 5fk M<br />
ljefuLo÷sfo{fno k|d'vsf] gfd M<br />
b:tvt M<br />
ldlt M
@= z}lIfs of]Uotf -lg=;]=P]g, @)$( sf] bkmf @$ 3 cg';f/sf] dfq_ M<br />
z}lIfs of]Uotf<br />
cWoog cjlw<br />
b]lv ;Dd<br />
>]0fL lzIf0f ;+:yfsf] gfd, 7]ufgf s}lkmot<br />
b|i6Ao M -!_ kmf/fddf pNn]lvt ;a} pkflwx?sf] k|dfl0ft k|ltlnlk k]z ug'{kg]{5 .<br />
-@_ j9'<strong>jf</strong> x'g] kbsf] <strong>nf</strong>lu tf]lsPsf] Go"gtd z}lIfs of]Uotfsf] ;DaGwdf ;]<strong>jf</strong> ;d"x ;DaGwL lgoddf<br />
tf]lsPsf] z}lIfs of]Uotfsf] k|df0fkq <strong>jf</strong> lg=;]=lg=, @)%) sf] lgod !@& jdf]lhd ;Da4tf lgwf{/0f<br />
ePsf] sfuhft k]z ug'{kg]{5 .<br />
dfly plNnlvt ljj/0fdf s'g} s'/f em'7f n]lvPsf] <strong>jf</strong> hfgfhfgL ;f+rf] s'/f bafpg] p2]Zon] n]lvPsf] 7x/]<br />
sfg"g adf]lhd ;hfo :jLsf/ ug]{5' egL ;xL5fk ug]{ M<br />
sd{rf/Lsf] gfd M<br />
;xL / ldlt M<br />
kb M<br />
bfofF+ cf}+<strong>nf</strong>sf] NofKr] ;xL5fk M<br />
pk/f]Qm Aoxf]/f sfof{nodf /x]sf] lghsf] /s8{ cg';f/sf] xf] / o;df lghn] d]/f] /f]xj/df ;xL5fk u/]sf]<br />
7Ls xf] egL k|dfl0ft ug]{ M<br />
ljefuLo÷sfof{no k|d'vsf] gfd M<br />
b:tvt M<br />
ldlt M<br />
sfof{nosf] 5fk M
♣ cg';"rL – *<br />
-bkmf !$ sf] pkbkmf -@_ ;+u ;DalGwt_<br />
/f]n gDa/sf] ljefhg<br />
sfof{no b]lv ;Dd<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, d]rL c~rn sfof{no, O<strong>nf</strong>d )! %)))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, k"<strong>jf</strong>{~rn If]qLo lgb]{zgfno, wgs'6f %))! !))))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, ;u/dfyf c~rn sfof{no, lbQm]n !)))! !%)))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, hgsk'/ c~rn sfof{no, hn]Zj/ !%))! @))))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, gf/fo0fL c~rn sfof{no, x]6f}8f @)))! @%)))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, klZrdf~rn If]qLo lgb]{zgfno, kf]v/f @%))! #%)))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, n'lDagL c~rn sfof{no, a'6jn #%))! $))))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, wj<strong>nf</strong>lu/L c~rn sfof{no, afUn'Ë $)))! $%)))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, s0ff{nL c~rn sfof{no, h'D<strong>nf</strong> $%))! %))))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, /fKtL c~rn sfof{no, bfË %)))! %%)))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, dWoklZrdf~rn If]qLo lgb]{zgfno, ;'v]{t %%))! ^))))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, dxfsfnL c~rn sfof{no, dx]Gb|gu/ ^)))! ^%)))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, ;'b"/klZrdf~rn If]qLo lgb]{zgfno, lbkfon ^%))! &))))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, ♦ sf7df8f+} pkTosf b/vf:t ;+sng s]Gb| &)))! *%)))<br />
s'g} sfof{nodf pQm /f]n g+=n] ck'u x'g] cj:yf ePdf k|To]s c~rn sfof{nosf] <strong>nf</strong>lu tf]lsPsf] /f]n g+=oyfjt}<br />
/fvL ;f] n] ck'u ePsf] cj:yfdf b]xfosf] yk /f]n g+= k|of]u ug]{ .<br />
sfof{no b]lv ;Dd<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, d]rL c~rn sfof{no, O<strong>nf</strong>d !))))! !)%)))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, k"<strong>jf</strong>{~rn If]qLo lgb]{zgfno, wgs'6f !)%))! !!))))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, ;u/dfyf c~rn sfof{no, lbQm]n !!)))! !!%)))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, hgsk'/ c~rn sfof{no, hn]Zj/ !!%))! !@))))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, gf/fo0fL c~rn sfof{no, x]6f}8f !@)))! !@%)))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, klZrdf~rn If]qLo lgb]{zgfno, kf]v/f !@%))! !#%)))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, n'lDagL c~rn sfof{no, a'6jn !#%))! !$))))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, wj<strong>nf</strong>lu/L c~rn sfof{no, afUn'Ë !$)))! !$%)))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, s0ff{nL c~rn sfof{no, h'D<strong>nf</strong> !$%))! !%))))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, /fKtL c~rn sfof{no, bfË !%)))! !%%)))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, dWoklZrdf~rn If]qLo lgb]{zgfno, ;'v]{t !%%))! !^))))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, dxfsfnL c~rn sfof{no, dx]Gb|gu/ !^)))! !^%)))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, ;'b"/klZrdf~rn If]qLo lgb]{zgfno, lbkfon !^%))! !&))))<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, ♦ sf7df8f+} pkTosf b/vf:t ;+sng s]Gb| !&)))! !*%)))<br />
-s_ pNn]lvt /f]n g+=af6 klg ck'u ePdf z'?sf] c+sdf !-Ps_ hf]8]/ /f]n g+= sfod u/L k|of]u ug]{ .<br />
-v_ uf]Zj/f x'<strong>nf</strong>s sfof{no, ;'Gwf/f, sf7df08f}af6 :jLs[t x'g] b/vf:t kmf/fdsf] <strong>nf</strong>lu /f]n g+= *%))! b]lv<br />
!))))) ;Dd sfod ul/Psf] 5 .<br />
-u_ <strong>cfof</strong>]usf] If]qLo tyf c~rn sfof{non] cfˆgf] sfof{no 5'6\ofOPsf] pNn]lvt /f]n g+= dWo]af6 cfˆgf]<br />
If]qflwsf/ cGtu{t /x]sf lhN<strong>nf</strong> x'<strong>nf</strong>s sfof{no<strong>nf</strong>O{ /f]n g+= pknAw u/fpg' kg]{5 .<br />
♣ klx<strong>nf</strong>] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt<br />
♦ bf]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
+ cg';"rL–*s=<br />
-bkmf !^ sf] pkbkmf -!_ ;Fu ;DalGwt_<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
===========================sfof{no<br />
b/vf:t :jLs[t gfdfjnL<br />
dfu kb ;+Vof M<br />
lj=g+=÷;"=g+=<br />
kb M<br />
>]0fL M<br />
k/LIff ldlt M<br />
lj1fkg k|sflzt ldlt M<br />
b/vf:tsf] clGtd ldlt M<br />
bf]Aa/ b:t'/sf] clGtd ldlt M<br />
;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"x M<br />
/f]n<br />
g+=<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/sf]<br />
gfd<br />
afa'sf]<br />
gfd<br />
afh]sf]<br />
gfd<br />
/l;b<br />
g+=<br />
v'<strong>nf</strong><br />
k/LIff b:t'/<br />
;dfj]zL ;d"x<br />
dlx<strong>nf</strong> cf=h= dw]zL blnt ckfË lk=5]=<br />
btf{<br />
ldlt ∗P]lR5s<br />
k|fl1s<br />
laifo<br />
∗yk<br />
kq÷laifo<br />
∗Go"gtd<br />
z}lIfs<br />
of]Uotfsf]<br />
d"n<br />
laifo<br />
∗;+efJo pDd]b<strong>jf</strong>/<br />
x'g ;Sg]<br />
;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"x<br />
s}lkmot<br />
∗PsLs[t k/LIff k|0ffnL cGtu{t 5'§f5'§} z}lIfs of]Uotf tf]lsPsf] k/LIffsf] xsdf dfq pNn]v ug]{ .<br />
======================================= ============================================== ====================================================<br />
tof/ ug]{ ?h' ug]{ k|dfl0ft ug]{<br />
+ bf]>f] ;+zf]wgåf/f yk
k|Zg ;+VofM–<br />
cg';"rL—(<br />
-bkmf !& sf] pkbkmf -@_ ;+u ;DalGwt_<br />
vfdsf] gd"gf<br />
æsÆ<br />
clt uf]Ko<br />
clt h?/L<br />
>L <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
k/LIff ;~rfng zfvf,<br />
sdnkf]v/L, sf7df8f}+<br />
k|]ifs M–<br />
;+s]t lrGx =================<br />
k|Zg ;+VofM–<br />
ævÆ<br />
>L <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
k/LIff ;~rfng zfvf,<br />
sdnkf]v/L, sf7df8f}+<br />
clt uf]Ko<br />
clt h?/L<br />
k|]ifs M–<br />
;+s]t lrGx =================<br />
æuÆ<br />
>L <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
k/LIff ;~rfng zfvf,<br />
sdnkf]v/L, sf7df8f}+<br />
k|]ifs M–<br />
;+s]t lrGx =================<br />
clt uf]Ko<br />
clt h?/L
♣ cg';"rL – !)<br />
-bkmf !& sf] pkbkmf -$_ ;+u ;DalGwt_<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
;+s]t lrGx M– cgfdgu/, sf7df08f} .<br />
ldlt M– @) . .<br />
ljifo M– k|Zgkq tof/ u/L k7fpg] .<br />
>L === === === === === === === === Ho",<br />
o; <strong>cfof</strong>]uaf6 lnOg] /fhkqflÍt /fhkq cglÍt ==== === ===>]0fL÷tx === === === ;]<strong>jf</strong> === === === ;d"x === === === pk–;d'x<br />
=== === kbsf] k|ltof]lutfTds v'<strong>nf</strong>÷a9'<strong>jf</strong> k/LIffsf] === === === ljifosf] === === k"0ff{Ísf] ======== j6f k|Zgkq tof/ ug{ oxfF<strong>nf</strong>O{<br />
cg'/f]w ub{5' .<br />
k|Zgkq tof/ u/L k7fpFbf ofb /fVg' kg]{ s'/fx¿<br />
!= /fhkqflÍt >]0fLsf kbx?sf] laifout k|Zg lgdf{0f ubf{ k|Zgn] ck]Iff u/]sf] ;Defljt pQ/sf] laifoj:t'x? s] s] x'g<br />
;f] ;d]t ;+nUg u/L s'g s'g laifo j:t' ;d]6\bf slt slt c+s k|bfg ug]{ eGg] s'/f ;d]t k|i6 5'6\ofO k|Zg ;fy<br />
Marking Scheme ;+nUg u/L k7fpg' kg]{5 .<br />
@= Pp6} k|Zgdf 6'qm] k|Zgx? ePsf] eP k|To]s 6'qm] k|Zgsf] c+sef/ ;d]t 5'6\ofO a'Fbf g+= ! adf]lhdsf] Marking Scheme<br />
;+nUg u/L k7fpg' kg]{5 .<br />
#= /fhkqf+lst k|yd / låtLo >]0fLsf] ;d:of ;dfwfg k|Zg lgdf{0f ubf{ rf/j6f laifo If]qx?df s]Gb|Lt /x]/ pQ/ n]Vg'kg]{<br />
x'Fbf pQm k|To]s rf/ laifo If]qdf s] s] laifoj:t' ;d]l6g' kb{5 To;sf ;Defljt a'Fbfx? pNn]v u/L rf/j6} If]qsf]<br />
c+sef/ ljefhg ;d]t u/Llbg' kb{5 . h:t} M c+s ef/ aL; ePsf]df rf/j6fdf %±%±%±% <strong>jf</strong> $±^±$±^ cfbL<br />
t/Lsfn] k|Zgd} pNn]v u/Llbg' kg]{5 .<br />
$= /fhkq cg+lÍt >]0fLsf laifout 5f]6f]–5f]6f] k|Zgx? / ;a} >]0fLsf j:t'ut ax'a}slNks k|Zgx? lgdf{0f ubf{ k|Zgsf]<br />
pQ/ ;+nUg u/L k7fpg' kg]{5 . /fhkq cg+lÍt >]0fLsf] <strong>nf</strong>df] pQ/ lbg] k|Zgsf] Marking Scheme ;+nUg u/L k7fpg'<br />
kg]{5 .<br />
%= pQ/ / Marking Shceme k|Zgkq kmf/fddf pNn]v ug'{kb{5 .<br />
^= tof/ ug'{ ePsf] k|Zg o;};fy k|]lift ævÆ n]lvPsf] vfddf l;naGbL u/L l;naGbL vfd<strong>nf</strong>O{ k'gM<br />
-s_ n]lvPsf] vfddf aGb u/L ;f] vfdsf] aflx/k§L k|Zg ;+Vof pNn]v u/L======== lbgleq k'Ug] u/L k7fpg' kg]{5 . k|Zg<br />
tof/ u/L k7fpFbf æuÆ n]lvPsf] vfddf kq 5'6[} l;n u/L k7fpg' kg]{5 .<br />
&=<br />
;+nUg kf7\oqmdaf6 ;f]lwg] k|Zgx? ljZjljBfnosf] P;=Pn=;L=÷O06/ldl8o6÷:gfts÷cg;{ ÷:gftsf]Q/ ;/xsf] x'g'<br />
kg]{5 .<br />
*= ;f]lwPsf k|Zgx? ;fdfGot =========== 306f=======ldg]6leq pQ/ lbg ;Sg] x'g' kb{5 .<br />
(= k|Zg ;+nUg kf7\oqmddf cfwfl/t / ljeflht cÍcg';f/ x'g' kg]{5, h;af6 k/LIffyL{sf] k|:t't laifodf k'/f 1fg 5, 5}g<br />
eGg] h:tf s'/fsf] k/LIf0f ug{ ;lsof];\ .<br />
!)= k|Zgstf{n] n]vfk9L ug'{kbf{ vfddf clt uf]Ko, clt h?/L hgfO{ <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u, k/LIff ;~rfng zfvfsf] gfddf<br />
k7fpg' kg]{5 . k|]ifsdf cfˆgf] gfd glbO{ ;+s]t lrGx dfq pNn]v ug'{ kg]{5 . kmf]gaf6 s'/f ubf{ klg ;+s]t lrGx<br />
pNn]v ug'{ kg]{5 .<br />
!!= ;'lDkPsf] sfo{ :jLsf/ ul/;s]kl5 Dofbleq k|Zg k|fKt x'g gcfO{ l9<strong>nf</strong>O{ ePdf kfpg] kfl/>lds s§f ug{ cy<strong>jf</strong><br />
k|Zgstf{sf] gfd ;"rLaf6 lemSg ;lsg]5 .<br />
!@= sfo{ :jLsf/ ug{ c;dy{ ePdf o; ;DaGwL ;a} sfuhft t'?Gt lznaGbL ?kdf lkmtf{ u/L hfgsf/L lbg' clg<strong>jf</strong>o{ 5 .<br />
!#= Pp6f kfgfdf dfq k|Zg tof/ ug'{ kg]{5 . ;f] kfgfdf gk'u]df dfq csf]{ kfgf k|ofu ug]{ ;lsg]5 .<br />
!$= k|Zgsf] cflv/Ldf ;+s]t lrGx dfq n]Vg' kg]{5 .<br />
!%= l;naGbL 5fk nufpFbf cfˆgf] gfdsf] 5fk gnufO{ cGo gfdsf] <strong>jf</strong> s'g} ;+s]tfTds 5fk nufO{ ;f] 5fkdf plNnlvt<br />
laj/0f vfd aflx/ pNn]v ug'{ kg]{5 .<br />
==========================<br />
pk–;lrj<br />
♣ klx<strong>nf</strong>] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
cg';"rL – !!<br />
-bkmf !& sf] pkbkmf -%_ ;Fu ;DalGwt_<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
k|Zgkq k|]lift ug]{ kq<br />
u vfddf 5'6[}<br />
l;naGbL u/L k7fpg] .<br />
-k|Zgkq ;kmf / a'lemg] u/L Psflt/ dfq n]Vg' kb{5 ._<br />
/fhkqflÍt÷/fhkq cglÍt ==================== >]0fL÷tx kbsf] k|ltof]lutfTds lnlvt k/LIff @)======= ;d"x .<br />
ljifo M–========================== kq M– ==================================<br />
k|]lift k|Zgkq d cfkm}n] n]v]sf] ÷ 6fOk u/]sf] x'F . s;}<strong>nf</strong>O{ klg b]vfPsf] cy<strong>jf</strong> eg]sf] 5}g . k|Zgkqsf]<br />
k|ltlnlk d}n] /fv]sf] 5}g / o; ;DaGwdf agfPsf] l6Kk0fL Pj+ v];|f;d]t cfuf]df h<strong>nf</strong>O{ gi6 u/L ;s]sf] 5' . d<br />
o; ljifosf] k|Zgstf{ xF' egL s;}<strong>nf</strong>O{ eg]sf] klg 5}g, eljiodf eGg] klg 5}g .<br />
o; k|Zgsf] ;<strong>jf</strong>{lwsf/ <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<strong>nf</strong>O{ lbPsf] 5' .<br />
;f]lwPsf k|Zgx? lgwf{l/t ;dodf g} h<strong>jf</strong>km lbg ;lsg] lsl;dsf 5g\ / k/LIffyL{n] ;fdfGo lsl;daf6<br />
pQ/ lbO{ bf]xf]¥ofpg rfx]df bf]xf]¥ofpg] ;do klg kfpg ;Sg] s'/f ljZ<strong>jf</strong>; lb<strong>nf</strong>pF5' .<br />
ldlt M– === === ==== ==== ==== ==== ===== =====<br />
k"/f gfd / y/ M–====================<br />
k|Zgstf{sf] b:tvt<br />
bhf{ M– ==== ==== ==== ==== -jxfn /x]sf]_<br />
bhf{M– === === === === === -cjsfz x'Fbfsf]_<br />
7]ufgf M–<br />
3/M– ========== uf=lj=;=÷g=kf=÷pk÷dxf–gu/kflnsf ==== j8f g+= ===== dfu{÷3/ g+======<br />
sfof{noM– ============================================<br />
kmf]g M– ================= -sfof{no_ =================== -lg<strong>jf</strong>;_ ========================== -df]<strong>jf</strong>On_
cg';"rL – !@<br />
-bkmf @) sf pkbkmf -@_ sf v08 -b_ ;+u ;DalGwt_<br />
k|Zgkq lgdf{0f ug{ cfwf/:tDe tyf s[ofkb<br />
k|Zg lgdf{0fsf cfwf/:tDe<br />
bIftf (Competencies) sd{rf/Lx¿sf] tx ck]lIft sfo{ ljj/0f<br />
Evaluation+Synthesis+ Analysis+Application<br />
-d"NofÍg+;+in]if0f+ljin]if0f+ k|of]u_<br />
Evaluation+Synthesis+Analysis+Application+Comprehension+Knowledge<br />
-d"NofÍg+;+in]if0f+ljin]if0f+ k|of]u+af]w+1fg_<br />
Evaluation+Synthesis+Analysis+Application+Comprehension+Knowledge<br />
-d"NofÍg+;+in]if0f+ljin]if0f + k|of]u+af]w+1fg_<br />
Synthesis+Analysis+Application+Comprehension+Knowledge<br />
-;+in]if0f+ljin]if0f+ k|of]u+af]w+1fg_<br />
Application+Comprehension+Knowledge<br />
-k|of]u+af]w+1fg_<br />
Comprehension+Knowledge<br />
-af]w+1fg_<br />
k|Zg lgdf{0f ubf{ k|of]u ul/g] lqmofkbx¿<br />
/fhkqf+lst k|yd<br />
/fhkqflÍt låtLo<br />
/fhkqflÍt t[tLo<br />
/fhkq cglÍt k|yd<br />
/fhkq cglÍt låtLo<br />
/fhkq cglÍt t[tLo / rt'y{<br />
(Expected Job Description)<br />
• cg'udg<br />
• gLlt, of]hgf lgdf{0f<br />
• ;dGjo<br />
• gLlt ljZn]if0f tyf sfof{Gjog<br />
• gLlt k|efj d"NofÍg tyf ljZn]if0f<br />
• cg';Gwfg<br />
• gLlt lgdf{0f of]hgf tyf sfof{Gjog<br />
• gLlt sfof{Gjog / k|efj d"NofÍg<br />
• ;'kl/j]If0f<br />
• Joj:yfksLo sfo{<br />
• sd{rf/L Joj:yfkg of]hgf<br />
• cg';Gwfg<br />
• gLlt sfof{Gjog<br />
• sfo{ ljZn]if0f<br />
• sd{rf/L Joj:yfkg<br />
• sfof{no sfo{ljlw ;~rfng<br />
• sd{rf/L Joj:yfkg<br />
• sfo{qmd sfof{Gjog<br />
• sfof{no sfo{ljlw ;~rfng<br />
• clen]v Joj:yfkg<br />
• sfof{no sfo{ljlw ;~rfngdf ;xof]u ug]{<br />
• sfo{qmd sfof{Gjodf ;xof]u ug]{<br />
• clen]v Joj:yfkg<br />
• sfof{no sfo{ljlw sfof{Gjog ug]{<br />
bIftf (Competence) k|blz{t ;Lksf <strong>nf</strong>lu k|Zgsf] ;+s]t (Question Cues)<br />
!= 1fg klxrfg ug'{, ;"rL tof/ ug'{, kl/efiff lbg', eGg', j0f{g ug'{, 5'6\ofpg', b]vfpg', ;+u|x ug'{, OlËt ug'{, tflnsf agfpg', p4[t ug'{,<br />
gfd lbg', sf], slxn], sxfF cflb .<br />
@= af]w a'emfO ;f/f+z lbg', j0f{g ug'{, JofVof ug'{, pNyf ug'{, leGgtf b]vfpg', eljio<strong>jf</strong>0fL ug'{, cg'dfg ug'{, km/s b]vfpg', 5nkmn ug'{, k'li6ug'{<br />
pbfx/0f lbg' cflb .<br />
#= k|of]u k|of]u ug'{, k|bz{g ug'{, u0fgf ug'{, k"/fug'{, JofVof ug'{, ;dfwfg ug'{, hfFRg', vf]Hg', ;DaGw b]vfpg', cflb .<br />
$= ljZn]if0f ljZn]if0f ug'{, 5'6\ofpg', qmd ld<strong>nf</strong>pg', JofVof ug'{, juL{s/0f ug'{, ld<strong>nf</strong>pg', efu ug'{, t'ngf ug'{, 5gf}6 ug'{ cflb .<br />
%= ;+Zn]if0f ufEg', PsLs[t ug'{, ;'wfg'{, k'gM ld<strong>nf</strong>pg', of]hgf ug'{, tof/ ug'{, k'gn]{vg ug'{ cflb .<br />
^= d"NofÍg n]vfhf]vf ug'{, lg0f{o ug'{, qmd ld<strong>nf</strong>pg', k/LIf0f ug'{, dfkg ug'{, l;kmfl/z ug'{, lje]b b]vfpg', lgrf]8 lgsfNg', ;f/f+z lgsfNg'<br />
cflb .
cg';"rL – !#<br />
-bkmf @$ sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -7_ ;+u ;DalGwt_<br />
sRrf k|Zgx¿ ( Raw Question ) juL{s/0f ug]{ tflnsf<br />
k|Zg lgdf{0fstf{sf] ;+s]t lrGx :t/Lo k|Zg ;+Vof 7Ls} k|Zg ;+Vof :t/ gePsf<br />
k|Zg ;+Vof<br />
Comment s]xL eP M— =====<br />
kl/dfh{gstf{sf] b:tvt M—<br />
gfd, y/ M—<br />
ldlt M—
cg';"rL – !$<br />
-bkmf @^ sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -h_ ;+u ;DalGwt_<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
k=;+= M– sdnkf]v/L, sf7df8f}+<br />
r=g+= M– ldlt M– @) . .<br />
ljifo M– k|Zgkq k7fPsf] .<br />
>L <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u,<br />
=== === === === ===<br />
=== === ==== ==== === .<br />
<strong>cfof</strong>]usf] s]Gb|Lo sfof{no ÷ If]qLo lgb]{zgfno ÷ c~rn sfof{no, =========== af6 k|sflzt lgDg lnlvt<br />
adf]lhdsf] lj1fkg cg';f/ b]xfosf] kbsf <strong>nf</strong>lu tkl;n cg';f/sf ljifox¿sf] k|Zgkq o;};fy k7fOPsf] 5 .<br />
lgb]{zg cg';f/ sfo{ ;~rfng ug'{ x'g cjut u/fOG5 .<br />
tkl;n<br />
l;=g+= lj1fkg gDa/ kb ljifo k|lt s]Gb| s}lkmot
cg';"rL – !%<br />
-bkmf @* sf] pkbkmf -%_ ;Fu ;DalGwt_<br />
kl/ro kq<br />
-k/LIffdf v6\g]<strong>nf</strong>O{_<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
s]Gb|fWoIf<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
pks]Gb|fWoIf<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
;xfos<br />
s]Gb|fWoIf<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
;dGjostf{<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
lg/LIfs
;dfj]zL tkm{sf pDd]b<strong>jf</strong>/x?n] s'g s'g ;d"xsf k/LIffdf ;+nUg <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
x'g' ePsf] xf] clg<strong>jf</strong>o{ ?kn] tn n]Vg'xf];\<br />
lnvt k/LIff ;dfj]zL tkm{sf pDd]b<strong>jf</strong>/x?n] s'g s'g ;d"xsf k/LIffdf<br />
;+nUg x'g' ePsf] xf] clg<strong>jf</strong>o{ ?kn] tn n]Vg'xf];\<br />
!=========================================<br />
k|yd sf]8 g+=<br />
@=========================================<br />
!=========================================<br />
k|yd sf]8 g+=<br />
#=========================================<br />
@=========================================<br />
bf]>f] sf]8 g+= $=========================================<br />
#=========================================<br />
%=========================================<br />
$=========================================<br />
^=========================================<br />
%=========================================<br />
^=========================================<br />
<br />
;=s]= ===================================<br />
bf]>f] sf]8 g+=<br />
;"rgf<br />
s]Gb|fWoIfsf] b:tvt<br />
1. o; se/ k]hsf] k5f8Lkl§ s]xL klg gn]Vg'xf]<strong>nf</strong> .<br />
<br />
2. o; kfgfsf] bfofF tyf afofFkl§ k/LIffyL{n] eg'{ kg]{ ljj/0f eg]{<br />
afx]s o; pQ/ k'l:tsf tyf yk pQ/k'l:tsfdf cfk"m lrlGxg]<br />
s]xL n]v]df cy<strong>jf</strong> lrGx nufPdf pQ/kq /2 ug]{ sf/<strong>jf</strong>xL<br />
x'g]5 .<br />
3. laifout k/LIff x'g]df k/LIff z'? ePsf] #) ldg]6 kl5,<br />
a:t'ut k/LIff x'g]df !% ldg]6kl5 / laifout tyf a:t'ut<br />
k/LIff x'g]df @) ldg]6kl5 k/LIffs]Gb|df k|j]z ug{ kfOg] 5}g .<br />
lj1fkg g+= M =================================================================<br />
kb M ============================================================================<br />
tx M ============================================================================<br />
;]<strong>jf</strong> M ==========================================================================<br />
pNn]lvt ;do Joltt ePsf] !) ldg]6kl5 dfq k/LIff ejg<br />
aflx/ hfg cg'dlt lbOg]5 .<br />
;d"x÷pk;d"x M =============================================================<br />
4. k/LIff xnleq s'g} k':ts, sfuhkq / df]afOn kmf]g Nofpg<br />
kfOg] 5}g .<br />
5. k/LIffdf s'g} k|sf/sf] cg'lrt sfd sf/<strong>jf</strong>xL ug]{ k/LIffyL{<strong>nf</strong>O{<br />
k/LIff:ynaf6 lgisflzt u/L lghsf] pQ/k'l:tsf ;d]t /2<br />
ul/g]5 / <strong>cfof</strong>]usf] lg0f{o adf]lhd sf/<strong>jf</strong>xL x'g]5 .<br />
8. yk sfkLx? lnPsf] eP pQ/k'l:tsfx? /fd|f];Fu gTyL ul/lbg'<br />
kb{5 .<br />
9. v'<strong>nf</strong> cGtu{t ;dfj]zLtkm{ ;+nUg x'g] pDd]b<strong>jf</strong>/x?n] h'g h'g<br />
;dfj]zL kbsf] k/LIfdf ;+nUg x'g] xf], pQ/k'l:tsfsf] dflyN<strong>nf</strong>]<br />
efusf] bfFof÷afFof b'j} sf]7fdf clg<strong>jf</strong>o{ ?kn] n]Vg' kb{5 .<br />
6. x/]s kfgfdf !.. OGr lsgf/f -dflh{g_ 5f]8\g' kb{5 .<br />
7. kfgfsf] b'a}kl§ d;Ln] n]Vg' kb{5, k]lG;nn] n]Vg'<br />
x'b}g .<br />
/f]n g+= M ======================================================================<br />
gfd,y/ M -g]kfnLdf_ =======================================================<br />
:yfoL 7]ufgf M ===============================================================<br />
cfdfsf] gfd,y/ M ===========================================================<br />
afj'sf] gfd,y/ M ============================================================<br />
afh]sf] gfd,y/ M ==========================================================<br />
!= lj1fkg g+ M ===========================================================<br />
@= ;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"x M ==============================================<br />
b:tvt M ======================================================================<br />
#= kb, tx M ===============================================================<br />
$= laifo M ================================================================= laifo M ================================v08=================================<br />
%= k/LIff ldlt M =========================================================<br />
^= yk sfkL ;+Vof M ==================================================== k/LIff s]Gb| M =================================================================<br />
PsLs[t k/LIff k|0ffnL cGtu{t Go"gtd z}lIfs of]Uotf<br />
5'§f5'§} tf]lsPsf] ;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"xsf] k/LIffsf]<br />
k|of]hgfy{ M–<br />
!= P]lR5s k|fl1s laifo M ======================================<br />
@= yk kq÷laifo M ==============================================<br />
#= z}lIfs of]Uotfsf] d"n laifo M ============================<br />
$= ;+efJo pDd]b<strong>jf</strong>/ x'g ;Sg] ;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"x M<br />
=================================================================<br />
****************************************************<br />
k|fKtfÍ==========================cIf/df====================================<br />
♦cg';"rL – !^<br />
-bkmf @( sf] pkbkmf -!_ ;Fu ;DalGwt_<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
laifout pQ/k'l:tsfsf] cfj/0f k[i7<br />
k/LIff ldlt M =================================================================<br />
PsLs[t k/LIff k|0ffnL cGtu{t Go"gtd z}lIfs of]Uotf<br />
5'§f5'§} tf]lsPsf] ;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"xsf] k/LIffsf]<br />
k|of]hgfy{ M–<br />
!= P]lR5s k|fl1s laifo M ======================================<br />
@= yk kq÷laifo M ==============================================<br />
#= z}lIfs of]Uotfsf] d"n laifo M ============================<br />
$= ;+efJo pDd]b<strong>jf</strong>/ x'g ;Sg] ;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"x M<br />
=================================================================<br />
♦bf]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt<br />
;xfos s]Gb|fWoIfsf] b:tvt
;<strong>jf</strong>{lwsf/ <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]udf ;'/lIft<br />
klx<strong>nf</strong>] sf]8 g+=<br />
;dfj]zL tkm{sf pDd]b<strong>jf</strong>/x?sf] s'g s'g k/LIffdf ;+nUg x'g'<br />
ePsf] xf] clg<strong>jf</strong>o{ ?kn] tn n]Vg'xf];\<br />
!======================================@==========================================<br />
#======================================$=========================================<br />
%======================================^=========================================<br />
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
k|ltof ]lutfTds lnlvt k/LIff<br />
a:t'ut ax'pQ/k'l:tsf<br />
lj1fkg g+= M =================================================================<br />
;]<strong>jf</strong> M ==========================================================================<br />
;d"x M =========================================================================<br />
pk;d"x M =====================================================================<br />
kb÷tx M =====================================================================<br />
gfd,y/ M -g]kfnLdf_ =======================================================<br />
-c+u|]hLdf_ =========================================================<br />
/f]n g+= M ======================================================================<br />
b:tvt M ======================================================================<br />
:yfoL 7]ufgf M ===============================================================<br />
cfdfsf] gfd M ===============================================================<br />
afj'sf] gfd M =================================================================<br />
afh]sf] gfd M ================================================================<br />
laifo M =========================================================================<br />
k/LIff s]Gb| M =================================================================<br />
ldlt M ==========================================================================<br />
PsLs[t k/LIff k|0ffnL cGtu{t Go"gtd z}lIfs of]Uotf 5'§f5'§}<br />
tf]lsPsf] ;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"xsf] k/LIffsf] k|of]hgfy{ M–<br />
!= P]lR5s k|fl1s laifo M ======================================<br />
@= yk kq÷laifo M ==============================================<br />
#= z}lIfs of]Uotfsf] d"n laifo M ============================<br />
$= ;+efJo pDd]b<strong>jf</strong>/ x'g ;Sg] ;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"x M<br />
=================================================================<br />
Wofgfsif{0f<br />
1. sf<strong>nf</strong>]÷gL<strong>nf</strong>] d;L dfq ePsf] 86k]g÷sndn] pQ/sf]<br />
<strong>nf</strong>lu lgwf{l/t sf]7fdf k|Zgdf A,B,C,D dWo] Pp6f<br />
dfq ;lx pQ/ :ki6 ?kn] n]Vg'xf]<strong>nf</strong> . k]lG;nn]<br />
n]v]sf]<strong>nf</strong>O{ dfGotf lbOg] 5}g .<br />
2. PseGbf a9L pQ/ n]v]df lgwf{l/t sf]7df eGbf cGoq<br />
pQ/ n]v]df Pp6f pQ/ n]lv To;<strong>nf</strong>O{ s]/] <strong>jf</strong> ;RofP/<br />
k'gM csf]{ pQ/ n]v]df uNtL dflgg]5 .<br />
<br />
3. k/LIff xnleq s'g} k':ts, sfuhkq / df]<strong>jf</strong>On kmf]g<br />
Nofpg kfOg] 5}g .<br />
4. pQ/ unt 7xl/Pdf @) k|ltzt cÍ s§f ul/g]5 .<br />
♦bf]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt<br />
♦ cg';"rL–!&<br />
-bkmf @( sf] pkbkmf -@_ ;Fu ;DalGwt_<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
a:t'ut pQ/k'l:tsfsf] cfj/0f k[i7<br />
klx<strong>nf</strong>] sf]8 g+=<br />
bf]>f] sf]8 g+=<br />
;dfj]zL tkm{sf pDd]b<strong>jf</strong>/x?sf] s'g s'g<br />
k/LIffdf ;+nUg x'g' ePsf] xf] clg<strong>jf</strong>o{ ?kn]<br />
tn n]Vg'xf];\<br />
!============================@=============================<br />
#============================$============================<br />
%============================^============================<br />
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––<br />
bf]>f] sf]8 g+=<br />
sL - _ kq M ===========================<br />
k|=g+= pQ/ k|=g+= pQ/<br />
1. @^=<br />
2. @&=<br />
3. @*=<br />
4. @(=<br />
5. #)=<br />
6. #!=<br />
7. #@=<br />
8. ##=<br />
9. #$=<br />
10. #%=<br />
11. #^=<br />
12. #&=<br />
13. #*=<br />
14. #(=<br />
15. $)=<br />
16. $!=<br />
17. $@=<br />
18. $#=<br />
19. $$=<br />
20. $%=<br />
21. $^=<br />
22. $&=<br />
23. $*=<br />
24. $(=<br />
25. %)=<br />
PsLs[t k/LIff k|0ffnL cGtu{t Go"gtd z}lIfs of]Uotf 5'§f5'§}<br />
tf]lsPsf] ;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"xsf] k/LIffsf] k|of]hgfy{ M–<br />
!= P]lR5s k|fl1s laifo M ======================================<br />
@= yk kq÷laifo M ==============================================<br />
#= z}lIfs of]Uotfsf] d"n laifo M ============================<br />
$= ;+efJo pDd]b<strong>jf</strong>/ x'g ;Sg] ;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"x M<br />
=================================================================<br />
k|Zgf]Q/ ;+Vof<br />
7Ls M unt M 5f]8]sf] M<br />
hDdf k|fKtfÍ<br />
1. k/LIf0f ug]{sf] k'/f gfd, y/ M =====================================<br />
2. k'gk/LIf0f ug]{sf] k'/f gfd, y/ M =================================<br />
3. clGtd k/LIf0f ug]{sf] k'/f gfd,y/ M =============================<br />
<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
cg';"rL – !*<br />
- bkmf #) sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -ª_ ;+u ;DalGwt_<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
k/LIffdf ;lDdlnt u/fpg lbOg]<br />
cg'dlt kq<br />
l;=g+= ldlt M– @) . .<br />
s]Gb| M– lj1fkg g+= M–<br />
kb M–<br />
k|j]zkq 5'6]sf] . x/fPsf] . glnPsf]<br />
?=<br />
pDD]b<strong>jf</strong>/sf] gfd M–<br />
/f]n g+= M–<br />
/sd a'lemlng]sf] b:tvt M–<br />
b|i6Jo M– k|j]zkq lnP/ cfO{ gb]vfPdf d]/f] k/LIff /2 ePdf ;d]t d~h'/ 5 egL pDd]b<strong>jf</strong>/sf] b:tvt M—<br />
k/LIffdf ;lDdlnt u/fpg cg'dlt lbg] s]Gb|fWoIfsf] b:tvt M–
;+s]t lrGx M–<br />
♣ cg';"rL – !(<br />
-bkmf $! sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -3_ ;+u ;DalGwt_<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
ldlt M– @) . .<br />
ljifo M– pQ/k'l:tsf k/LIf0f u/L k7fpg] .<br />
>L === === === ===<br />
== = === === === .<br />
!= o; <strong>cfof</strong>]uaf6 lnOPsf] /fhkqflÍt÷/fhkq cglÍt === === === >]0fL÷tx === === === ;]<strong>jf</strong> === ==== == ;d"x === ==== ==== pk–<br />
;d"x v'<strong>nf</strong> ÷ a9'<strong>jf</strong> k|ltof]lutfTds k/LIffsf] === ==== ==== kq === === ljifosf] ljifout k"0ff{Í === === ePsf] kqsf]<br />
pQ/k'l:tsf yfg === === :t/ === === adf]lhd cltuf]Ko ?kn] k/LIf0f u/L o;};fy ;+nUg k|fKtf+s tflnsfdf Ps k|lt<br />
e/L k|To]s k|Zg afkt kfPsf] cÍ / s"n k|fKt u/]sf] cÍ s]/d]6 gu/L ;DalGwt sf]7fdf e/L === === lbgleq<br />
pQ/k'l:tsf k7fOPsf] vfddf l;naGbL u/L =================== zfvfdf k"0f{ uf]Kotfsf ;fy k7fpg' x'g cfb]zfg';f/<br />
cg'/f]w ul/G5 . o; ljifodf s]xL ;f]Wg' <strong>jf</strong> ;Dks{ /fVg' k/]df ;+s]t gDa/ lbO{ kmf]g g+= ================ df cy<strong>jf</strong> cfkm}<br />
pkl:yt e} o; zfvfdf clws[t;+u ;Dks{ /fVg' x'g cg'/f]w 5 .<br />
@= k/LIf0f u/L k7fpg g;Sg] l:ylt ePdf t'?Gt hfgsf/L lbg' kg]{5 . vfd l;naGbL ubf{ s'g gfd <strong>jf</strong> ;+s]tsf] sltj6f<br />
<strong>nf</strong>xf5fk nufOPsf 5g\ vfd aflx/ hgfpg' kg]{5 .<br />
#= ljifout (SUBJECTIVE) pQ/k'l:tsfx¿ k/LIf0f ubf{ lgDg s'/fx¿df Wofg /fvL k/LIf0f ug'{ kg]{5 M–<br />
-s_ ljifo 1fgsf] tYok"0f{ / ts{k"0f{ cleJolQm<br />
-v_ df}lnstf<br />
-u_ ;df<strong>nf</strong>]rgf tyf cf<strong>nf</strong>]rgfzlQm<br />
-3_ k|:t'lts/0f<br />
-ª_ z'4f–z'l4 tyf ;kmfO<br />
$= k/LIffyL{n] k|fKt ug]{ c+ssf] :t/ ;DaGwdf b]xfo cg';f/ dflgg] 5M–<br />
-s_ $) k|ltzteGbf sd cÍ k|fKt ePdf – cg'ko'Qm<br />
-v_ $) k|ltztb]lv $% k|ltzt;Ddsf] cÍ k|fKt u/]df – ;fwf/0f :t/<br />
-u_ $% b]lv %) k|ltzt;Dd cÍ k|fKt u/]df – dWod :t/<br />
-3_ %! b]lv ^) k|ltzt;Dd cÍ k|fKt u/]df – pRr :t/<br />
-ª_ ^! k|ltztb]lv dfly cÍ k|fKt u/]df – clt pRr :t/<br />
ljifout (SUBJECTIVE) kqdf s'g} klg k/LIffyL{n] clt pRr :t/sf] cÍk|fKt ug]{ b]lvPdf To;sf] sf/0f klg<br />
v'<strong>nf</strong>pg' kg]{5 .<br />
%= Pp6} k|Zgdf 6'qm] k|Zgx? eP k|To]s 6'qm] k|Zgsf] <strong>nf</strong>lu 5'6\ofOPsf] Marking Scheme cg';f/ c+s lbO<br />
pQ/k'l:tsfsf] k/LIf0f ug'{ kg]{5 .<br />
^= lgwf{l/t ;doleq k/LIf0f u/L k7fPdf kfl/>ldsdf @) k|ltzt yk ug]{ Joj:yf 5 .<br />
&= pQ/k'l:tsf k/LIf0fsf] <strong>nf</strong>lu ufO8<strong>nf</strong>OG; ;+nUg 5 . k/LIfsn] pQ/k'l:tsf d"Nof+sg ubf{ pRr c+s k|fKt ug]{ !)Ü<br />
pQ/k'l:tsfx?sf] k'gM d"Nof+sg ug'{kg]{ 5 . k|bfg u/]sf] c+s s]/d]6 ePdf kl/Ifsn] cIf/df n]vL b:tvt ;d]t ug'{<br />
kg]{5 .<br />
*= k/LIf0fstf{sf] s'g} gft]bf/n] ;f] k/LIff lbPsf] eP l;naGbL ?kdf g} pQ/k'l:tsf k/LIf0f gu/L lkmtf{ ug'{ kg]{5 .<br />
(= ;+nUg pQ/k'l:tsf M<br />
-!_ ls=g+= b]lv ;Dd<br />
=== ==== =====<br />
pk–;lrj<br />
♣ klx<strong>nf</strong>] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
;+s]t<br />
cg';"rL – !(<br />
-bkmf $! sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -3_ ;+u ;DalGwt_<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
ldlt M– @) . .<br />
…sÚ<br />
ljifo M– pQ/k'l:tsf k/LIf0f u/L k7fpg] .<br />
>L === === === ===<br />
== = === === === .<br />
!= o; <strong>cfof</strong>]uaf6 lnOPsf] /fhkqflÍt÷/fhkq cglÍt ========= >]0fL÷tx ===========;]<strong>jf</strong> ==== ;d"x===============<br />
pk–;d"x v'<strong>nf</strong> ÷ a9'<strong>jf</strong> k|ltof]lutfTds k/LIffsf] ================= kq ===== ljifosf] j:t'ut÷5f]6f] 5f]6f]<br />
tyf <strong>nf</strong>df] pQ/ k"0ff{Í========= ePsf] kqsf] pQ/k'l:tsf yfg =============== :t/===============adf]lhd<br />
cltuf]Ko ?kn] k/LIf0f u/L o;};fy ;+nUg k|fKtf+s tflnsfdf Ps k|lt e/L k|To]s k|Zgafkt kfPsf] cÍ<br />
/ k|fKt u/]sf] s"n cÍ s]/d]6 gu/L ;DalGwt sf]7fdf e/L === lbg leq pQ/k'l:tsf k7fOPsf] vfddf<br />
l;naGbL u/L ======================================== zfvfdf k"0f{ uf]Kotfsf ;fy k7fpg' x'g cfb]zfg';f/<br />
cg'/f]w ul/G5 . o; ljifodf s]xL ;f]Wg' <strong>jf</strong> ;Dks{ /fVg' k/]df ;+s]t gDa/ lbO{ kmf]g g+=<br />
============================== cy<strong>jf</strong> cfkm} pkl:yt e} o; zfvfsf clws[t;+u ;Dks{ /fVg' x'g cg'/f]w 5 .<br />
@= k/LIf0f u/L k7fpg g;Sg] l:ylt ePdf t'?Gt hfgsf/L lbg' kg]{5 . vfd l;naGbL ubf{ s'g gfd <strong>jf</strong><br />
;+s]tsf] sltj6f <strong>nf</strong>xf5fk nufOPsf 5g\ vfd aflx/ hgfpg' kg]{5 .<br />
#= pQ/k'l:tsf k/LIf0f ubf{ lgDg s'/fx¿df Wofg /fvL k/LIf0f ug'{ kg]{5 M—<br />
-s_ ljifo 1fgsf] tYok"0f{ / ts{k"0f{ cleJolQm<br />
-v_ k|:t'tLs/0f<br />
-u_ df}lnstf<br />
-3_ z'4f–z'l4 tyf ;kmfO<br />
$= lgwf{l/t ;doleq k/LIf0f u/L k7fPdf kfl/>ldsdf @) k|ltzt yk ug]{ Joj:yf 5 .<br />
;+nUg pQ/k'l:tsf M–<br />
-!_ ls=g+= b]lv ;Dd .<br />
=== ==== ====<br />
pk–;lrj<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u
cg';"rL– @)<br />
-bkmf $! sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -r_ ;+u ;DalGwt_<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
k|fKtfÍ tflnsf (MARK SHEET)<br />
ljifout<br />
k"0ff{Í M–<br />
;+s]t lrGx M– ljifo M–<br />
/fhkqf+lst÷/fhkq cg+lst ========================>]0fL kq M–<br />
qm=;= ls=g+= k|Zg gDa/ / k|To]sdf kfPsf] cÍ s"n k|fKtfÍ s}lkmot<br />
! @ # ==== ==== c+sdf cIf/df<br />
?h'stf{M–<br />
k/LIfssf] b:tvtM–<br />
ldlt M–
cg';"rL–@!<br />
-bkmf $! sf] pkbkmf -#_ sf] v08 -r_ ;Fu ;DalGwt_<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
k|fKtfÍ tflnsf (MARK SHEET)<br />
a:t'ut<br />
lj1fkg g+= M–<br />
kb M– ;]<strong>jf</strong> M– ;d"x M– pk;d"xM–<br />
/fhkqf+lst÷/fhkq cg+lst >]0fL M– k"0ff{Í M– ljifoM–<br />
qm=;+= ls=g+=<br />
ldn]sf]<br />
;+Vof<br />
gldn]sf]<br />
;+Vof<br />
5f]8]sf]<br />
;+Vof<br />
s"n k|fKtfÍ<br />
cÍdf<br />
cIf/df<br />
s}lkmot<br />
ptf/ ug]{sf] b:tvt M–<br />
ldlt M–<br />
s]xL s}lkmot eP M–<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
cg';"rL– @@<br />
-bkmf $@ sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ ;Fu ;DalGwt_<br />
pQ/k'l:tsf k/LIf0f cfwf/ tflnsf<br />
ljifout pQ/k'l:tsf k/LIf0f ubf{<br />
ckgfpg'kg]{ cfwf/x¿<br />
k"0ff{+s<br />
%<br />
cÍ ljefhg Ps<br />
pbfx/0f<br />
k"0ff{+s<br />
!)<br />
cÍ ljefhg Ps<br />
pbfx/0f<br />
k"0ff{+s<br />
!%<br />
cÍ ljefhg Ps<br />
pbfx/0f<br />
k"0ff{+s<br />
@%<br />
cÍ ljefhg Ps<br />
pbfx/0f<br />
-s_ ljifo1fgsf] tYok"0f{ / ts{k"0f{ cleJolQm 75Ü 3.75 45Ü 4.50 35Ü 5.25 30Ü 7.50<br />
-v_ df}lnstf 5Ü .25 30Ü 3.00 35Ü 5.25 30Ü 7.50<br />
-u_ ;df<strong>nf</strong>]rgf tyf cf<strong>nf</strong>]rgf 5Ü .25 15Ü 1.50 20Ü 3.00 25Ü 6.25<br />
-3_ k|:t'tLs/0f 10Ü .50 5Ü 0.50 5Ü 0.75 10Ü 2.50<br />
-ª_ z'4fz'l4 tyf ;kmfO{ 5Ü .25 5Ü 0.50 5Ü 0.75 5Ü 1.25<br />
!))Ü 5.00 100Ü 10Ü 100Ü 15 100Ü 25.00
cg';"rL– @#<br />
-bkmf $# sf] pkbkmf -!_ ;Fu ;DalGwt_<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
k/LIf0f e} lkmtf{ cfPsf pQ/k'l:tsf / k|fKtf+s tflnsfdf lbOPsf]<br />
cÍ ?h" ubf{ b]lvPsf] s}lkmot<br />
;+s]t g+= M– ljifo M–<br />
qm=;+ pQ/k'l:tsf gDa/ pQ/k'l:tsfdf k|fKtf+s tflnsfdf s"n hDdf<br />
ePsf] x'g'kg]{ ePsf] x'g'kg]{ ePsf] x'g'kg]{<br />
k]h g+= =========== df ldlt @) . . sf] lg0f{ofg';f/ ptf/ ul/Psf]<br />
?h" ug]{sf] b:tvt M–<br />
ldlt M–
lj1fkg g+=<br />
♠ cg';"rL–@#s=<br />
-bkmf $$ sf] v08 -3_ ;Fu ;DalGwt_<br />
of]Uotfqmd tyf l8sf]l8ª kmf/fd<br />
-cf=k|, v'<strong>nf</strong> <strong>jf</strong> ;dfj]zL ;d"x dWo] s'g} Pp6f dfq ;d"xsf] lnlvt k/LIff ePsf]df_<br />
;]<strong>jf</strong>M dfu kb M pkl:yt ;+Vof M<br />
;d'x M yk ug]{ kb M pQL0f{ v+Vof M<br />
>]0fL M hDdf M cg'QL0f{ v+Vof M<br />
kb M<br />
of]Uotfqmd<br />
g+=<br />
bf]>f]<br />
ls=g+=<br />
klx<strong>nf</strong>]<br />
ls=g+=<br />
;dfg<br />
c+s<br />
k/LIffsf]<br />
lsl;d<br />
/f]n g+= gfd y/ afa' cfdfsf] gfd afh]sf] gfd<br />
lnlvt k/LIff glthf tof/ ug]{ zfvfaf6 l8sf]l8ª zfvf <strong>jf</strong> OsfOaf6<br />
tof/ ug]{ M – =========== ?h' ug]{ M–========== tof/ ug]{ M – =========?h' ug]{ M–==========<br />
♠ t]>f] ;+zf]wgåf/f yk
of]Uotfqmd tyf l8sf]l8ª kmf/fd<br />
-cf=k|, v'<strong>nf</strong> <strong>jf</strong> ;dfj]zL ;d"x dWo] Ps eGbf a9L ;d"xsf] lnlvt k/LIff ePsf]df_<br />
lj1fkg g+= dfu kb yk ug]{ kb M s'n hDdf nLlvt k/LIff ldlt M<br />
;]<strong>jf</strong>M cf= k|= cf= k|= cf= k|= pkl:yt ;+Vof M<br />
;d'x M dlx<strong>nf</strong> dlx<strong>nf</strong> M dlx<strong>nf</strong> M pQL0f{ ;+Vof M<br />
>]0fL M cf=h= M cf=h= M cf=h= M cg'QL0f{ ;+Vof M<br />
kb M dw];L dw];L dw];L<br />
of]Uotf<br />
qmd g+=<br />
blnt blnt blnt<br />
ckfËM M ckfËM M ckfËM M<br />
lk=If]= lk=If]= lk=If]=<br />
v'<strong>nf</strong> M v'<strong>nf</strong> M v'<strong>nf</strong> M<br />
hDdf M hDdf M s'n hDdf<br />
bf]>f] ls=g+= klx<strong>nf</strong>] ls=g+= ;dfg c+s k/LIffsf] lsl;d /f]n g+= gfd y/ afa' cfdfsf] gfd afh]sf] gfd<br />
cf= k|= dlx<strong>nf</strong> cf= h= dw];L blnt ckfË lk=If] v'<strong>nf</strong><br />
lnlvt k/LIff glthf tof/ ug]{ zfvfaf6 l8sf]l8ª zfvf <strong>jf</strong> OsfOaf6<br />
tof/ ug]{ M – =========== ?h' ug]{ M–========== tof/ ug]{ M – =========== ?h' ug]{ M–==========
♦ cg';"rL – @$<br />
-bkmf $% sf] v08 -3_ ;+u ;DalGwt_<br />
l8sf]8 ug]{ kmf/fd<br />
l;=g+ M– lj=g+= M– kb M– ;]<strong>jf</strong> M–<br />
;d"x M–<br />
;kmn M– s"n pDd]b<strong>jf</strong>/ ;+Vof M– lj1fkg ug]{ sfof{no M–<br />
c;kmn M– k/LIff s]Gb| M–<br />
l;=g+= klx<strong>nf</strong>]<br />
ls=g+=<br />
bf];|f]<br />
ls=g+=<br />
/f]n<br />
g+<br />
!_ >L<br />
@_ >L<br />
#_ >L<br />
$_ >L<br />
%_ >L<br />
^_ >L<br />
&_ >L<br />
*_ >L<br />
(_ >L<br />
!)_ >L<br />
!!_ >L<br />
!@_ >L<br />
!#_ >L<br />
!$_ >L<br />
!%_ >L<br />
gfd, y/<br />
j0ff{g'qmd<br />
g+=<br />
afa'sf]<br />
gfd<br />
afh]sf]<br />
gfd<br />
∗P]lR5s<br />
k|fl1s<br />
laifo<br />
∗z}lIfs<br />
of]Uotfsf]<br />
d"n<br />
laifo<br />
∗;+efJo pDd]b<strong>jf</strong>/<br />
x'g ;Sg]<br />
;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"x<br />
∗PsLs[t k/LIff k|0ffnL cGtu{t 5'§f5'§} z}lIfs of]Uotf tf]lsPsf] k/LIffsf] xsdf dfq pNn]v ug]{ .<br />
♦ bf]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
♦ cg';"rL – @%<br />
-bkmf $% sf] v08 -r_ ;+u ;DalGwt_<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
glthf k|sfzgs]f <strong>nf</strong>lu k|fKtfÍ tflnsf<br />
ljifo M– lnlvt k/LIffsf] k|fKtf+s k7fPsf] .<br />
ldlt M–<br />
>L <strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u l/Qm dfu kb;+Vof M–<br />
=========================================== ln=k= af6 5gf}6 ;+Vof M–<br />
======================<br />
<strong>cfof</strong>]usf] s]Gb|Lo sfof{nosf] lj1fkg gDa/ ======== cg';f/ =========;]<strong>jf</strong> ==== ;d"x<br />
============ pk;d"x ================== >]0fL÷tx, ===============-v'<strong>nf</strong>_ . -a9'<strong>jf</strong>_ kbsf] lnlvt k/LIffaf6<br />
cGt<strong>jf</strong>{tf{sf <strong>nf</strong>lu 5gf}6 ePsf tkl;n cg';f/sf pDd]b<strong>jf</strong>/x¿sf] s"n k|fKtf+s lgDgfg';f/ ePsf]<br />
Joxf]/f cg'/f]w 5 .<br />
tkl;n<br />
l;=g+ /f]n g+= gfd, y/ s"n<br />
k|fKtf+s<br />
>L<br />
>L<br />
>L<br />
>L<br />
>L<br />
>L<br />
>L<br />
>L<br />
>L<br />
cIf/df d"n ls=g+= ∗P]lR5s<br />
k|fl1s<br />
laifo<br />
∗PsLs[t k/LIff k|0ffnL cGtu{t 5'§f5'§} z}lIfs of]Uotf tf]lsPsf] k/LIffsf] xsdf dfq pNn]v ug]{ .<br />
∗z}lIfs<br />
of]Uotfsf]<br />
d"n laifo<br />
∗;+efJo pDd]b<strong>jf</strong>/<br />
x'g ;Sg]<br />
;]<strong>jf</strong>÷;d"x÷pk;d"x<br />
ptf/ ug]{ M– ?h" ug]{ M– k|dfl0ft ug]{ M–<br />
♦ bf]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt
l;=g+=<br />
cg';"rL – @^<br />
-bkmf $^ sf] v08 -v_ ;+u ;DalGwt_<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
s]Gb|Lo sfof{no<br />
sf7df8f}+<br />
k|f/lDes k/LIff pQL0f{ u/]sf] k|df0f–kq<br />
<strong>cfof</strong>]uaf6 k|sflzt ;"rgf g+============================================================ cg';f/ ldlt @) . . df<br />
lnOPsf]========kbsf] k|f/lDes k/LIffdf ;lDdlnt ePsf<br />
============================lhN<strong>nf</strong>===============================uf=lj=;=÷g=kf= j8f g+= ================== a:g]<br />
==========================================================================sf] 5f]/f÷5f]/L /f]n g+= ======================= sf >L<br />
============================================================== pQm k/LIffdf pQL0f{ ePsfn] of] k|df0f–kq lbOPsf] 5 .<br />
k|rlnt sfg"gn] pDd]b<strong>jf</strong>/ x'g /f]s nufPsf] cj:yfdf afx]s <strong>cfof</strong>]uaf6 ldlt @) . . ;Dd k|sflzt x'g]<br />
================================== >]0fL÷txsf] ck|fljlws kbsf] lj1fkg cg';f/sf] lnlvt k/LIffdf ;fd]n x'g csf]{<br />
k|f/lDes k/LIff lbO/xg gkg]{ Joxf]/f ;d]t hfgsf/L u/fOPsf] 5 .<br />
k|df0fkq lbg]sf]<br />
b:tvt M–<br />
bhf{ M–<br />
ldlt M–
t]>f] ;+zf]wgåf/f lemlsPsf]<br />
<br />
cg';"rL – @&<br />
=======================================
cg';"rL – @*<br />
k|of]ufTds d"Nof+sg kmf/fd<br />
-bkmf $* sf] pkbkmf -@_ ;+u ;DalGwt_<br />
k|of]ufTds k/LIffsf] d"Nof+sg kmf/fdsf] gd"gf<br />
k"0ff{Í – =======<br />
-of] gd"gf adf]lhd % eGbf a9L <strong>jf</strong> 36L PsfO x'g] ePdf ;f]xL cg';f/ PsfO / c+s ljefhg u/L d"Nof+sg<br />
kmf/fd tof/ ug'{ kg]{5_<br />
k|of]ufTds k/LIffsf] PsfO{ c+sef/ k|fKtfÍ<br />
!<br />
@<br />
#<br />
$<br />
%<br />
s'n hDdf M–<br />
lj1fkg g+= M–<br />
d"Nof+sgstf{sf]<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/sf] gfd,y/M– b:tvt M–<br />
/f]n g+= M– gfd,y/ M–<br />
kb M– bhf{ M–<br />
>]0fL÷tx M– 7]ufgf M–<br />
;]<strong>jf</strong>, ;d"x, pk–;d"x ldlt M–<br />
t]>f] ;+zf]wgåf/f lemlsPsf]
cg';"rL–@*s=<br />
-bkmf $(s= ;+u ;DalGwt_<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
;]<strong>jf</strong>÷;d"xsf] k|fyldstfqmd / sfof{no /f]Hg] kmf/fd<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/sf] gfd, y/ M<br />
/f]n g+= M<br />
kb M >]0fL÷tx M lj=g+= M<br />
lj1fkg ePsf ;]<strong>jf</strong>÷;d"x<br />
===================================== ==========================================<br />
===================================== ==========================================<br />
===================================== ==========================================<br />
===================================== ==========================================<br />
===================================== ==========================================<br />
===================================== ==========================================<br />
;]<strong>jf</strong><br />
;d"x<br />
qm=;+=<br />
1.<br />
2.<br />
3.<br />
4.<br />
5.<br />
6.<br />
7.<br />
8.<br />
9.<br />
sfof{nosf] gfd<br />
/ 7]ufgf<br />
sfof{nosf] gfd<br />
/ 7]ufgf<br />
sfof{nosf] gfd<br />
/ 7]ufgf<br />
sfof{nosf] gfd<br />
/ 7]ufgf<br />
sfof{nosf] gfd<br />
/ 7]ufgf<br />
sfof{nosf]<br />
gfd / 7]ufgf<br />
sfof{nosf] gfd<br />
/ 7]ufgf<br />
sfof{nosf] gfd<br />
/ 7]ufgf<br />
sfof{nosf] gfd<br />
/ 7]ufgf<br />
sfof{nosf] gfd<br />
/ 7]ufgf<br />
sfof{nosf] gfd<br />
/ 7]ufgf<br />
10.<br />
gf]6 M -!_ pk/f]Qm kmf/fddf pDd]b<strong>jf</strong>/n] /f]h]sf] ;]<strong>jf</strong>÷;d"xsf] k|fyldstfqmd pNn]v ug]{ .<br />
-@_ pDd]b<strong>jf</strong>/n] cfkm'n] /f]h]sf] ;]<strong>jf</strong>÷;d"xdf k|fyldstfqmd pNn]v ul/ ;s]kl5 tL ;]<strong>jf</strong>÷;d"x cGtu{t l/Qm /x]sf sfof{nodf k|fyldstfqmd pNn]v ug]{ .<br />
-#_ ;dfj]zL ;d"x cGtu{t s'g–s'g ;d"xdf lnlvt k/LIffaf6 cGt<strong>jf</strong>{tf{sf <strong>nf</strong>lu 5gf}6 ePsf] xf] ;f] sf] 5'§f 5'§} k|fyldstfqmd kmf/fd eg'{ kg]{5 .<br />
========================================== =================================================<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/sf] b:tvt k|dfl0ft ug]{ clws[tsf] b:tvt<br />
<br />
klx<strong>nf</strong>] ;+zf]wgåf/f yk
cg';"rL – @(<br />
-bkmf %# sf] pkbkmf -!_ ;+u ;DalGwt_<br />
=================== kbsf] of]Uotfqmd ;"rL<br />
lj1fkg g+=M– kb M– ;]<strong>jf</strong> M– ;d"x M– pk;d"x M– >]0fL M–<br />
kbsf] <strong>nf</strong>lu cfjZos Go"gtd z}lIfs of]Uotf M–<br />
dGqfno M– kb;+Vof M– pDd]b<strong>jf</strong>/ ;+Vof M– b/vf:tsf] clGtd ldlt M– cGt<strong>jf</strong>{tf{ ldlt M–<br />
qm=;= of]=g+ /f]n<br />
g+=<br />
!<br />
@<br />
#<br />
$<br />
%<br />
^<br />
&<br />
pd]b<strong>jf</strong>/sf]<br />
gfd, y/<br />
z}=of]=sf]<br />
c+s<br />
;fd"lxs<br />
5nkmn<br />
ln=k=sf]<br />
c+s<br />
cGt<strong>jf</strong>{tf{sf] c+s<br />
! @ # $ hDdf<br />
cf};t s"n<br />
hDdf<br />
s}lkmot
♠ cg';"rL–@(s=<br />
-bkmf %# sf] pkbkmf -#_ ;Fu ;DalGwt_<br />
clGtd glthf k|sfzgsf] <strong>nf</strong>lu l8sf]l8ª kmf/fd<br />
lj1fkg g+= M– kb M–<br />
>]0fL M– ;]<strong>jf</strong> M–<br />
;d"x M– pk;d"x M–<br />
kb;+Vof M– pDd]b<strong>jf</strong>/ ;+Vof M–<br />
cGt<strong>jf</strong>tf{ ldlt M–<br />
qm=;+= låtLo<br />
sf]8<br />
/f]n g+= pDd]b<strong>jf</strong>/sf] gfd y/ afa'÷afh]sf] gfd cfdfsf] gfd lnlvt k/LIffsf]<br />
k|fKtfÍ<br />
s}lkmot<br />
♠ t]>f] ;+zf]wgåf/f yk
ψ cg';"rL–@(v=<br />
-bkmf %%s= sf] pkbkmf -!_ ;Fu ;DalGwt_<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
-================================_<br />
Psd'i6 of]Uotfqmd ;"rL<br />
;"rgf g+=M==============<br />
ldlt M<br />
<strong>cfof</strong>]usf] lj1fkg g+= =================, ================= / ================, g]kfn ============ ;]<strong>jf</strong>, ===============;d"x<br />
============== pk;d"x ========================>]0fL ======================kbdf lgo'lQmsf] <strong>nf</strong>lu l;kmfl/; ePsf<br />
pDd]b<strong>jf</strong>/x?n] k|fKt u/]sf] s'n c+ssf] cfwf/df ldlt M =============== sf] lg0f{ofg';f/ b]xfo adf]lhdsf] Psd'i6<br />
of]Uotfqmd ;"rL ;DalGwt ;a}sf] hfgsf/Lsf] <strong>nf</strong>lu k|sfzg ul/Psf]5 .<br />
of]Uotfqmd /f]n g+= pDd]b<strong>jf</strong>/sf] gfd y/ l;kmfl/; ul/Psf] lj=g+= ;dfj]zL÷v'<strong>nf</strong> s}lkmot<br />
ψ rf}yf] ;+zf]wgåf/f yk
cg';"rL – #)<br />
-bkmf %( sf] v08 -v_ / bkmf ^) sf] pkbkmf -@_ sf] v08 -v_ ;Fu ;DalGwt_<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
b/aGbL tyf kbk"lt{sf] ljj/0f<br />
o; eGbf klxn] lg/LIf0f ePsf] ldlt M sfof{nosf] s'n b/aGbL ;+VofM<br />
xfn ePsf] lg/If0f ldlt M<br />
;fwf/0f tkm{ M<br />
sfof{no M<br />
ljsf; tkm{ M<br />
l;=g=<br />
:jLs[t b/jGbL ljj/0f<br />
kbsf] gfd kb ;+Vof >]0fL ;]<strong>jf</strong> ;d"x pk;d"x<br />
b|i6JoM != s'g} kbdf s;}sf] kbflwsf/ 5 eg] s:sf] < ============== slxn] b]lv =======<br />
@= s'g} kbdf sfhdf NofO{ kbk"lt{ e}/x]sf] eP s'g kbdf ====== sf] 5 < ==== sxfFaf6 =======<br />
slxn]b]lv =============<br />
#= ljsf; eP s}lkmotdf ljsf; egL hgfpg] .<br />
$= a9'<strong>jf</strong> tyf v'<strong>nf</strong>af6 kbk"lt{ ePsf] 5 5}g <<br />
%= ljefuLo ;hfo ePsf] 5, 5}g <<br />
sfof{no k|d'vsf] b:tvt M<br />
gfd, y/ M<br />
bhf{M<br />
ldlt M<br />
sfof{nosf] 5fk M
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
b/aGbL tyf kbk"lt{s]f ljj/0f<br />
o; eGbf klxn] lg/LIf0f ePsf] ldlt M sfof{nosf] s'n b/aGbL ;+VofM<br />
xfn ePsf] lg/If0f ldlt M<br />
;fwf/0f tkm{ M<br />
sfof{no M<br />
ljsf; tkm{ M<br />
kbk"lt{s]f ljj/0f<br />
:yfoL c:yfoL lgo'lQm sf=d'= ePsf] s/f/df lgo'lQm Hof<strong>nf</strong>bf/Ldf v"b l/Qm ePsf]<br />
;+Vof<br />
egf{<br />
;+Vof ldlt ;+Vof ldlt ;+Vof ldlt ;+Vof ldlt ;+Vof ldlt<br />
s]lkmot<br />
b|i6JoM != s'g} kbdf s;}sf] kbflwsf/ 5 eg] s:sf] < ============== slxn] b]lv =======<br />
@= s'g} kbdf sfhdf NofO{ kbk"lt{ e}/x]sf] eP s'g kbdf ====== sf] 5 < ==== sxfFaf6 =======<br />
slxn]b]lv =============<br />
#= ljsf; eP s}lkmotdf ljsf; egL hgfpg] .<br />
$= a9'<strong>jf</strong> tyf v'<strong>nf</strong>af6 kbk"lt{ ePsf] 5 5}g <<br />
%= ljefuLo ;hfo ePsf] 5, 5}g <<br />
sfof{no k|d'vsf] b:tvt M<br />
gfd, y/ M<br />
bhf{M<br />
ldlt M<br />
sfof{nosf] 5fk M
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
kbk"lt{sf] lj:t[t ljj/0f<br />
of] eGbf klxn] lg/LIf0f ePkl5 kbk"lt{sf] sf/afxL ePsf] eP dfq of] kmf/fd eg]{<br />
s=;+= kbsf] gfd >]0fL ;]<strong>jf</strong> hDdf<br />
k|ltzt lgwf{/0f<br />
;+Vof v'N<strong>nf</strong>af6 a9'<strong>jf</strong>af6 ldlt<br />
k|ltzt ;+Vof k|ltzt ;+Vof<br />
b|i6JoM -!_ kf7\oqmd, k|Zgkq lgdf{0f, k/LIff ;~rfng, pQ/ k'l:tsf k/LIf0f, gtLhf k|sfzg<br />
cflbdf ckgfOPsf sfo{ljlw :jLs[t lgodfg';f/ 5, 5}g <<br />
-@_ k|x/L k|ltj]bg a'‰g uPsf] ldltM<br />
-#_ utjif{sf] k|ltztdf 36La9L e} ;dfof]hg ug{ afFsL eP pNn]v ug]{<br />
-$_ cGt<strong>jf</strong>{tf{ ;ldlt M<br />
gfd,y/ kb sfof{no<br />
-s_ cWoIf >L<br />
-v_ ;b:o >L<br />
-u_ bIf-;DalGwt ljifosf]_ >L<br />
-3_ k|ltlglw >L<br />
sfof{no k|d'vs]f b:tvtM<br />
gfd,y/M<br />
bhf{M<br />
ldltM<br />
sfof{noM<br />
sfof{nosf] 5fkM
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
kbk"lt{sf] lj:t[t ljj/0f<br />
of] eGbf klxn] lg/LIf0f ePkl5 kbk"lt{sf] sf/afxL ePsf] eP dfq of] kmf/fd eg]{<br />
lj1fkg<br />
g+=<br />
k|sflzt<br />
ldlt<br />
v'<strong>nf</strong>åf/f kbk"lt{sf] sf/afxL ljj/0f<br />
kb ;+Vof :jLs[t lnlvt cGt<strong>jf</strong>{tf{<br />
b/vf:t k/LIff ldlt<br />
;+Vof ldlt<br />
l;kmfl/z<br />
ldlt<br />
lo'lQm<br />
ldlt<br />
s}lkmot<br />
b|i6JoM -!_ kf7\oqmd, k|Zgkq lgdf{0f, k/LIff ;~rfng, pQ/ k'l:tsf k/LIf0f, gtLhf k|sfzg<br />
ckgfOPsf sfo{ljlw :jLs[t lgodfg';f/ 5, 5}g <<br />
-@_ k|x/L k|ltj]bg a'‰g uPsf] ldltM<br />
-#_ utjif{sf] k|ltztdf 36La9L e} ;dfof]hg ug{ afFsL eP pNn]v ug]{<br />
-$_ cGt<strong>jf</strong>{tf{ ;ldlt M<br />
cflbdf<br />
gfd,y/ kb sfof{no<br />
-s_ cWoIf >L<br />
-v_ ;b:o >L<br />
-u_ bIf-;DalGwt ljifosf]_ >L<br />
-3_ k|ltlglw >L<br />
sfof{no k|d'vs]f b:tvtM<br />
gfd,y/M<br />
bhf{M<br />
ldltM<br />
sfof{noM<br />
sfof{nosf] 5fkM
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
a9'<strong>jf</strong> ;DaGwL sf/afxLsf] ljj/0f<br />
-a9'<strong>jf</strong>åf/f kbk"lt{ ePsf]df dfq of] kmf/fd eg]{_<br />
!= -s_ kbsf] gfdM– -v_ ;]<strong>jf</strong>M–<br />
-u_ ;d"x M– -3_ pk–;d"x M–<br />
-ª_ >]0fL M– -r_ kb ;+Vof M–<br />
@=<br />
a9'<strong>jf</strong> k|ltzt lgwf{/0f ePkl5 s'g} ;DefJo pDd]b<strong>jf</strong>/ ;?<strong>jf</strong> eO{ cGoq uPsf] / cGoq sfof{noaf6 oxfF<br />
cfPsf] eP ;f] sf] ljj/0f M–<br />
#= -s_ a9'<strong>jf</strong> l;kmfl/z ldlt M– -v_ lgo'lQm ldlt M–<br />
$= l;kmfl/z x'g]x? dWo] Go"gtd cÍ kfpg]sf] gfd M– cÍ M–<br />
%= l;kmfl/z gx'g] dWo clwstd cÍ kfpg]sf] gfd M– cÍ M–<br />
-o; af/]df ph'/L k/]sf] eP lgDg ljj/0f eg]{_<br />
^= -s_ ph'/L ug]{sf] gfd M– ldlt M–<br />
-v_ ph'/Lsf] cfwf/ M–<br />
&= ph'/L ;'Gg] clwsf/Ln] u/]s]f lg0f{osf] ;+lIfKt ljj/0f M–<br />
*= ph'/Lsf] lg0f{o ePkl5 lgo'lQm u/]sf] ldlt M–<br />
(= c? s'g} s'/f eP pNn]v ug]{ M–<br />
sfof{no k|d'vs]f b:tvtM<br />
gfd,y/M<br />
bhf{M<br />
ldltM<br />
sfof{noM<br />
sfof{nosf] 5fkM
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
s|=;+= lg/LIf0f ldlt dGqfno lg/LIf0f ePsf] lgsfo lg/LIf0faf6 b]lvPsf<br />
s}lkmotx¿
cg';"rL – #!<br />
-bkmf ^% ;+u ;DalGwt_<br />
a9'<strong>jf</strong> ph'/Lsf] lg0f{o<br />
<strong>cfof</strong>]usf]÷a9'<strong>jf</strong> ;ldltsf] ;"rgf g+= ============= cg';f/ ============;]<strong>jf</strong>================;d"x<br />
===================pk;d"xsf] /fhkqflÍt÷/fhkq cglÍt ==================>]0fL÷txsf] kbdf a9'<strong>jf</strong> ;ldlts]f a9'<strong>jf</strong><br />
l;kmfl/z pk/ lrQ ga'emfO{ ========================== n] ;d]t=================== hgfn] o; <strong>cfof</strong>]u ;dIf lbg' ePsf]<br />
a9'<strong>jf</strong> ph'/Lsf ;DaGwdf ph'/stf{x¿sf] lhls/ tT;DaGwdf a9'<strong>jf</strong> ;ldlts]f k|lts[of / k|rlnt P]g, lgod<br />
;d]tsf] cfwf/df b]xfo ad]flhd lg0f{o ul/of] M<br />
PseGbf a9L ph'/stf{ ePsf]df k|To]s ph'/stf{sf] dfu bfjLsf] Joxf]/f qmdzM v'<strong>nf</strong>O{ ;f] dfubfjLsf<br />
;DaGwdf lhls/ k'Ug ;Sg] <strong>jf</strong> g;Sg] s] xf] <strong>cfof</strong>]usf] egfO{ /fVg]M–<br />
dfly plNnlvt cfwf/ / sf/0faf6 ph'/stf{sf] lhls/ tYoo'Qm / lgod ;+ut b]lvPsf]n]÷tYoxLg b]lvPsf]n]<br />
a9'<strong>jf</strong> ;ldlts} a9'<strong>jf</strong> l;kmfl/z ;"rL sfod} /xg] xf] <strong>jf</strong> ;+zf]wg x'g] xf] ;f] sf] Joxf]/f :ki6 x'g] v'<strong>nf</strong>pg kb{5 .<br />
lg0f{osf] k|ltlnlk a9'<strong>jf</strong> ;ldltdf k7fO{ dfu ePdf ;/f]sf/<strong>jf</strong><strong>nf</strong> ;d]t<strong>nf</strong>O{ lbg] .
cg';"rL – #@<br />
-bkmf ^* sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -s_ ;Fu ;DalGwt_<br />
;]<strong>jf</strong>, ;d"x <strong>jf</strong> pk;d"x kl/jt{gsf <strong>nf</strong>lu eg'{kg]{ kmf/fd<br />
-s_ ;]<strong>jf</strong>, ;d"x <strong>jf</strong> pk;d"x kl/jt{g ubf{ ;DalGwt sd{rf/Ln] eg'{kg]{ ljj/0f kmf/fd<br />
-!_ sd{rf/Lsf] gfd, y/M– -@_ xfnsf]<br />
-#_ :yfoL 7]ufgf M– -s_ kb M–<br />
-$_ xfnsf] pd]/ M– -v_ ;]<strong>jf</strong> M–<br />
-%_ xfn sfo{/t sfof{nosf] gfd M– -u_ ;d"x÷pk;d"x M–<br />
-^_ 7]ufgf M– -&_ dflyN<strong>nf</strong>] z}lIfs of]Uotf M–<br />
-*_ ljz]if z}lIfs of]Uotf M–<br />
-(_ z}lIfs of]Uotf ;DaGwL ljj/0f -k|dfkqsf] k|dfl0ft k|lt ;fy} k]z ug'{kg]{ 5_ M–<br />
l;=g+=<br />
:s"n, dxfljBfno,<br />
ljZjljBfnosf gfd<br />
/ 7]ufgf<br />
xfl;n u/]sf]<br />
l8u|L, l8K<strong>nf</strong>]df,<br />
k|df0fkq<br />
plQ0f{ u/]sf] d'Vo ljifox¿ s}lkmot<br />
>]0fL jif{<br />
-!)_ ;]<strong>jf</strong> ;DaGwL ljj/0f -cg'ej k|of]hgfy{ s'g} ljz]if cg'ej xfl;n u/]sf] eP ;f] klg ljj/0fdf :ki6 v'<strong>nf</strong>pg]_ lgo'lQm<br />
kqs]f k|dfl0ft k|lt ;fy} k]z ug'{ kg]{ 5 .<br />
l;=g+= sfof{no bhf{÷>]0fL ;]<strong>jf</strong>, ;d"x,<br />
pk;d"x<br />
lgo'lQm<br />
ldlt<br />
:yfoL÷<br />
c:yfoL<br />
k|To]s kbdf xfl;n<br />
u/]sf] cg'ej<br />
;?<strong>jf</strong>, a9'<strong>jf</strong> <strong>jf</strong><br />
5f8]s]f ldlt<br />
s}lkmot<br />
-!!_<br />
l;=g+=<br />
tfnLd -bIftf÷;Lk k|of]hgfy{_M -s'g ljifodf s] s:tf] bIftf <strong>jf</strong> tfnLd xfl;n u/]sf] xf] ;f] ljj/0fdf :ki6 v'<strong>nf</strong>pg]_<br />
k|df0fkqsf] k|dfl0ft k|lt ;fy} k]z ug'{kg]{ 5 .<br />
tfnLd lbg] tfnLd cjlw tfnLdsf] pQL0f{ ePsf] tfnLdsf] s}lkmot<br />
;+:yfs]f gfd / b]lv ;Dd lsl;d ljifo >]0fL jif{ d'Vo<br />
7]ufgf<br />
ljifox¿<br />
-!@_<br />
;]<strong>jf</strong>, ;d"x <strong>jf</strong> pk;d"x, kl/jt{g x'g rfx]sf] d'Vo sf/0fM<br />
-!#_ ;]<strong>jf</strong> kl/jt{g ug{ vf]h]sf] M sd{rf/Lsf] b:tvtM<br />
-s_ kbM gfd, y/M<br />
-v_ >]0fL M sfof{no M<br />
-u_ ;]<strong>jf</strong> M ldlt M<br />
-3_ ;d"x, pk;d"xM bfofF cf}7fsf] 5fkM<br />
-v_ /fhkqflÍt sd{rf/Lsf] xsdf ;?<strong>jf</strong> u/L lng] ;]<strong>jf</strong>, ;d"x <strong>jf</strong> pk;d"x ;~rfng ug]{ dGqfnon] /<br />
/f=k=cglÍtsf] xsdf ;?<strong>jf</strong> u/L lng] ljefuLo k|d'vn] eg]{ kmf/fd
-!_<br />
;?<strong>jf</strong> ul/g]M–<br />
-s_ sfof{nosf] gfdM– -v_ 7]ufgfM–<br />
-@_ ;?<strong>jf</strong>åf/f k"lt{ ug'{kg]{ kbsf] ljj/0f]M–<br />
-s_ kbsf] gfdM– -v_ >]0fL]M–<br />
-u_ ;]<strong>jf</strong>M– -3_ ;d"x, pk;d"xM–<br />
-#_<br />
xfn ;?<strong>jf</strong> ul/g] ;]<strong>jf</strong>, ;d"x <strong>jf</strong> pk;d"x cGt/ut ;DalGwt >]0fLsf] b/aGbL ljj/0fM–<br />
-s_ xfn sfod b/aGbL ;+Vof M– -v_ kbk"lt{ ;+Vof M–<br />
-u_ l/Qm kb ;+Vof M– -3_ ;f] dWo] :yfoL kbk"lt{ ug{ <strong>cfof</strong>]udf<br />
dfu e};s]sf] eP ;f] ;+Vof M–<br />
-$_ ;f] ;]<strong>jf</strong>,;d"xdf sd{rf/L ckof{Kt ePsf] eGg] sf/0f ;lxtsf] k'i6\ofO{ M–<br />
-%_ xfn ;]<strong>jf</strong>,;d"x <strong>jf</strong> pk;d"x kl/jt{g u/L Nofpg' kg]{ sd{rf/Lsf] bIftf / ljz]iftf k|dfl0ft ug]{ cfwf/x¿<br />
M–<br />
-^_ ;f] kbsf] <strong>nf</strong>lu rflxg] Go"gtd z}lIfs of]Uotf M–<br />
-&_ ;f] kbdf /xL ug'{ kg]{ sfo{ ljj/0f M–<br />
-*_ ;]<strong>jf</strong>, ;d"x <strong>jf</strong> pk;d"x kl/jt{g ug{ cg'dlt lbg] dGqfno <strong>jf</strong> ljefusf] gfd M–<br />
-(_ cg'dlt kqs]f ;+Vof / ldlt M–<br />
-!)_ ;?<strong>jf</strong> u/L Nofpg' kg]{ sf/0f ;lxtsf] k'i6\ofO{ M–<br />
;?<strong>jf</strong> u/L lng]<br />
;lrj÷ljefuLo k|d'vsf] b:tvt M–<br />
sfof{nosf] 5fk gfd,y/ M–<br />
bhf{ M–<br />
sfof{no M–<br />
ldlt M–
k|:tfj k]z ug{ :jLs[lt ePsf] ldlt M–<br />
cg';"rL – ##<br />
-bkmf &! sf] pkbkmf -#_ ;+u ;DalGwt_<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]udf k]z x'g] k|:tfjsf] 9fFrf<br />
<strong>nf</strong>]s ;]<strong>jf</strong> <strong>cfof</strong>]u<br />
k|:tfj<br />
ljifo M=====================================================================<br />
zfvf M<br />
k|:tfj g+= M<br />
ldlt M<br />
-!_<br />
ljifosf] ;+lIfKt ljj/0f M<br />
-ljifoj:t'sf] k[i7e"ld, ljifosf] ljj/0f / cGo cfjZos ;Gbe{x¿ ;d]t v'<strong>nf</strong>pg]_<br />
-@_ <strong>cfof</strong>]uaf6 lg0f{o x'g' kg]{ M<br />
-<strong>cfof</strong>]uaf6 of], o;/L / o; k|sf/af6 lg0f{o x'g' kg]{ egL k|:tfljt u/]s]f Joxf]/f v'<strong>nf</strong>pg]_<br />
-#_<br />
<strong>cfof</strong>]usf] lg0f{o M<br />
-<strong>cfof</strong>]uaf6 ePsf] lg0f{osf] Joxf]/f v'<strong>nf</strong>pg]_
l;=g+= gfd y/ 7]ufgf<br />
-3/sf]_<br />
cg';"rL – #$<br />
-bkmf &@ sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -s_ ;Fu ;DalGwt_<br />
bIfsf] ljj/0f ;Íng<br />
sfof{no kb >]0fL ;]<strong>jf</strong>, ;d"x,<br />
pk;d"x<br />
z}lIfs<br />
of]Uotf<br />
bIftfsf]<br />
If]q<br />
6]lnkmf]g gDa/<br />
sfof{no lg<strong>jf</strong>; df]<strong>jf</strong>On<br />
s}lkmot