Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ЩЕКАЙЯ<br />
Щязи Щясянли<br />
ЕШШЯКЛЯР<br />
АРПА ЙЕЙИР<br />
Эцняш Айбатан даьынын архасындан тязяъя<br />
бойланырды. Нахырлар юрцшя чыхыр, сцрцляр архаъда эюйшяк<br />
вурур, кюпякляр йалланыр, пишикляр сыьалланыр, ешшякляр<br />
чулланыр, атлар налланыр, арылар эцллярдян шящд-ширя чякиб<br />
балланыр, адамлар да ешшяк арылары кими гайнашыр, щяря бир<br />
тяряфя йолланырды.<br />
Кяндин 8-10 йашында оьлан ушаглары да юз ишляриндя<br />
иди. Щяряси бир ешшяйин белиндя, кимиси булагдан су эятирир,<br />
кимиси мешядян одун, кимиси дя бичянякдян от шяляси.<br />
…Узун гыш эеъясиндя Ешмяддинля Ешнийар ширин-ширин<br />
яр-арвад сющбяти елийяндя евин бюйцк оьлу Ешгымыш да<br />
ямялли-башлыъа гулагларыны шякляйиб ешитмишди ки, бяс атасы<br />
дейир:<br />
- Ай арвад, бизим бу эядя ешшяк бойда олуб,<br />
юйляндирмяк лазымдыр. Бир онун аьзыны ара, эюр бяйяниб<br />
елядийи вармы Пайыз бу ешшяйи евляндиряк.<br />
,,, Бу сющбятин цстцндян фясилляр ютцрдц. Амма анасы<br />
Ешгымышын цряйини юйрянмяйи йадындан чыхармышды. Ешгымыш<br />
да эюрмцшдц ки, анасындан бир щярякят йохдур, юзц<br />
мясяляни ачмаг гярарына эялмишди:<br />
- Няня ,йадындадымы, гышда дядямля бир сющбят<br />
елямишдиниз<br />
- Ня билим, юйцм-ешийим, дядянля узун гыш<br />
эежяляриндя о гядяр сющбят елямишик ки. Щансыны дейирсян<br />
- Ону дейирям ай няня, ешшяк мясялясини..<br />
- Щя, даьым-араным, онуму дейирсян Бир эежя<br />
дядянля башымыз сющбятя о гядяр гарышды ки, аз галмышды<br />
ешшяйи ъанавар йесин…<br />
- Йох, о дюйцл.<br />
- Бяс щансыны дейирсян, диряйим-дайаьым Щя демишди<br />
ки, бу йай гураг кечяжяк. Эяряк ешшяйи щяр эцн чимиздиряк<br />
ки, чохлу йаьыш йаьсын. Йохса чюлляр, коллар од тутуб йанар.<br />
- Йох, о да дюйцл. Ямбя онун да йандырыб-йахмаьы<br />
вар.<br />
- Щя, кяндим-кясяйим. Дядян дейирди ки, Эцн кяндин<br />
ортасында кечял башлары йандырыб - йаханда бизим ешшяк биръя<br />
дяфя ангырыб саат бир тамам олдуьуну хябяр верир.<br />
- Ещ, ай няня, ня саат, ня ангырты Дядям демишди ки,<br />
пайызда … ешшяк…<br />
- Бый, тапдым, малым-мцлкцм. Дядян дейирди ки,<br />
пайыз ешшяйимиз далава эяляжяк. Годухларымыз чохалажаг,<br />
малымыз-мцлкцмцз артажаг…<br />
- Йох… йох…йох…<br />
… Эцняш Эюнцгалын кяндинин дцз ортасына<br />
санъылмышды. Ешмяддин дя хаталы кими дцз Эцняш санъылан<br />
нюгтядя дцмдцз дайанмышды. Еля билярдин ки, ханчал удуб.<br />
Бирдян гядди яйилди. Яйилиб хром чякмяляринин боьазына<br />
санъдыьы гамчыны щавада йеллядя-йеллядя, ити аддымларла<br />
евлярин цст йанындакы тяпяйя чыхды. Ешнийары сясляди:<br />
- Ай ешшяйин гызы, щеей! Дан атды, эцн батды, Ешгымыш<br />
щарда йатды Ешшяйи чулла, бура йолла…<br />
Эюнцгалын кяндиндя ешшяклярин сайы адамларын<br />
сайындан чох иди, гоншу ъамааты да Эюнцгалын кяндини<br />
"ешшякли кянд" адландырырды.<br />
Эюнцгалынлылар ешшяк сюзцнц щяр кялмябашы<br />
ишлядирляр. Эцнц-эцзяраны ешшяк белиндя кечян кянд ящлинин<br />
мяълисдя, мярякядя сюзц-сющбяти дя ешшякля баьлы олур.<br />
Ики Эюнцгалынлы щал-ящвал тутанда дейир:<br />
- Гаш-габаьын йерля эедир.Ешшяйинми юлцф<br />
О бири дя гайыдыр ки:<br />
- Дцнян эежя ешшяк кими ишдямишям… Йорулмушам<br />
дана…<br />
- Еля мян дя йорьунам сян юл! Дейирям эцнцмцз<br />
ешшяк эцнцдц.<br />
Еля ки, цчцнъцсц эялир, сющбят дя узаныр:<br />
- Айя, сиз тойа эетмялисиниз ки…Биз ешшяк йериня дя<br />
ишляйирик, ат йериня дя… Еля она эюря адам йериня гойан<br />
йохдур бизи.<br />
Булаг башындакы эюнцгалынлы арвадларын сющбятиндян:<br />
- Ушаг йаман сарылыг тутмушду.Биръя байда ешшяк<br />
сцдц ичиртдим. Бцтцн аьры-ажысы ъанындан чыхды эетди;<br />
- Филан яр-арвад щеч йола эетмирляр. Щяр эцн евдя<br />
гырьына чыхырлар. Дейирляр йазыьын яриня ешшяк башы йедирдифляр;<br />
- Дейирляр, Ешназын боз ешшякдя эязян эядяси еля<br />
йыхылыф ки, ямэяйи йеря дяйиф.<br />
Евдя ата оьлуну сясляйир. Сюзцнц вежя алмайан<br />
доьмаъа оьлуна ата беля дейир:<br />
- Ешшяйин белиндян эялян щеч ганыф гандырмер…<br />
Оьлундан сющбят ачан щямкяндлиси санки о биринин<br />
дярдини тязяляйир. О да юз оьлунун нагислийиндян сющбят<br />
ачыр:<br />
- О эцн оьлумун цстцня бир балажа щирсляндим.<br />
Ешшякоьлу гайыдыф маа ня деся йахшыды<br />
- Ня деди<br />
Йер-йердян башгалары да диллянир:<br />
- Ня деди<br />
- Ня деди<br />
- Ня деди<br />
- Яши, ня дейяжящ, дейилясидими дейим<br />
- Бир де эюряк дана…<br />
- Щя, ноолду<br />
Башына ъям оланларын мараьынын цстцн эялдийини<br />
эюрян нагис оьулун атасы байагдан дейяъяйи сюзцн<br />
адиляшдийини дцшцнцб, диниб-данышмыр.<br />
Гылыьына эирмяк цчцн чалышанлар лап ялдян-дилдян<br />
дцшцрляр. Белядя онларын да "ешшяк аьзы" ачылыр:<br />
- Айя, ешшяк кими гулахларыны ня саллайыфсан,<br />
ешитмирсян<br />
- Айа, ешшяк кими эюзлярини нийя дюйцрсян Бу гядяр<br />
адамы эюрмцрсян Бир ъаваб вер дана.<br />
Бири дя цзцнц о йана тутуб дейир:<br />
- Ешшяк оьлу ешшяк, лап ешшяклийиня салыф…<br />
- Айа, ешшяк юлцсцнц ортайа атдын…Цряйимизи цзмя,<br />
де эюряк оьлун годух саа ня деди <br />
- Вай дядя эял, няня эял. Айа, бу гядяр адам сянин<br />
цчцн ешшяк- заддымы<br />
АЛАТОРАН №8, ОКТЙАБР 2006 75