Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
- Siz bununlа dеmяk istяyirsiniz ki, pоstmоdеrnizm<br />
bizim milli yаddашыmыzа yаd dеyil<br />
- Hяttа яzizdяn яzizdir. Чаьdаш Аzяrbаycаn<br />
яdяbiyyаtыndа qяribя bir vяziyyяt yаrаnыb. Яslindя biz<br />
pоstmоdеrnizmi юzцnя pоstmоdеrn dеyяnlяrin яsяrlяrindя<br />
yох, hяmin яsяrlяrin яtrаfыndа yаrаnmыш яcаib яhvаlаtlаrdа,<br />
sяrgцzяшtlяrdя ахtаrmаlыyыq. Gюtцrяk Kаmаl Аbdullаnыnыn<br />
hяr iki яsяrini. Pоstmоdеrn еlеmеntlяr оnun tяbliьаtыndа<br />
dаhа чохdur, nяinki яsяrindя. Bu, bilirsiniz, mяnim yаdыmа<br />
nяyi sаldы Tаrаntinо, Fеllini kimi rеjissоrlаr чох zаmаn bir<br />
sцjеtdяn istifаdя еdirdilяr - оnlаr filmin чяkilmя prоsеsinin<br />
filmin юzцndяn mаrаqlы оlduьunu dцшцnцr vя bu prоsеsi<br />
чяkib аyrыcа filmя чеvirirdilяr. Yяni film iчindя film.<br />
"Yаrыmчыq яlyаzmа" vя "Sеhirbаzlаr dяrяsi" юz яdяbi tяrяfi<br />
ilя dеyil, hяyаti tяrяfi ilя mаrаqlыdыr.<br />
- Sizcя, pоstmоdеrnizmin imkаnlаrы hаrdа dаhа<br />
чохdur - pоеziyаdа, yохsа nяsrdя<br />
- Pоеziyа mоdеrnizmя аid mяsяlяdir. Оnun vяtяni<br />
mоdеrnizmdir. Pоstmоdеrnizm yаlыnz nяsrin яsаs qаyяsi<br />
оlа bilяr. Mоdеrnizm яski mоdеllяrin lяьvinя tяrяfdаrdыr.<br />
Pоstmоdеrnizm isя яski mоdеllяri lяьv еtmir, dяyiшdirir.<br />
Pоstmоdеrnist hеч vахt mцяllif dеyil, hяmiшя hяmmцяllifdir.<br />
Yаlnыz Pоstmоdеrnist tаlе ilя hяmmцяllif оlmаq<br />
hцququ qаzаnыb.<br />
- Bеlя чыхыr ki, mоdеrnistlяr ilkin sцjеtlяri, sizin tяbirinzcя<br />
dеsяk, tаlеyin юzцnц lяьv еtmяk istяyirmiшlяr.<br />
- Hяr hаldа pоstmоdеrnizm tаlеyi lяьv еtmir, оnu<br />
yаlnыz dяyiшir. Оnun яdяbi sцjеtlяrя mцnаsibяti bu fяlsяfiаntоlоji<br />
qаyяdяn qаynаqlаnыr. Bizim хаlqыn яbяdi istяyi dя<br />
bu dеyildimi: tаlеyi lяьv оlunmаsыn, dяyiшsin! Gюrdцnцz,<br />
хаlqы dа pоstmоdеrnist чыхаrtdыq. Аmmа хаlqа qаrшы<br />
snаypеr аtяшi yох, minаmyоt аtяшi lаzыmdыr. Bах, burаdа sizi<br />
minаmyоtчu gюrmяk istяyirяm. Ахы biz hяmiшя хаlqа - cыrtdаnlаr<br />
kцtlяsinя yаltаqlаnmышыq. Аncаq mяn ruhяn, fikrяn<br />
mоdеrnizmi dя hаqlы sаyыrаm. Fяqяt оnun qяlяbяsi yаlnыz<br />
ruhi аlяmdя mцmцkцndцr. Gяlin оnu яdяbiyyаtа gяtirib<br />
uьursuzluьа dцчаr еtmяyяk.<br />
- Bяs hаrdа sахlаyаq bu yеtim mоdеrnizmi Ахundоv<br />
kitаbхаnаsыnыn tоzlu rяflяrindяmi<br />
- Hяr hаldа Divя qаrшы оlаn яnяnяvi<br />
dцшmяnчiliymizi mоdеrnizmя qаrшы yюnяltmяmяliyik.<br />
- Аrtыq оrtаlыqdа mоdеrnizim-pоstmоdеrnizm qаrшыdurmаsыnыn<br />
iшаrtыlаrы dа gюrцnmяkdяdir.<br />
- Pоstmоdеrnist яsяr qаnunlаrа rяьmяn dеyil, zidd<br />
оlаrаq yаrаnыr. Pоstmоdеrnizmdя qаnunlаr yох, tюvsiyyяlяr<br />
vаr. О, dаhа dеmоkrаtikdir. Pоstmоdеrnizmlя Аzяrbаycаn<br />
milli mяclisinin yеrini qаrышыq sаlmаyыn.<br />
- Suаlыm cаvаbsыz qаldы. Ахы bu mоdеrnizmin yеrini<br />
yеnя tаpа bilmяdik. Hаrdа yашаmаlыdыr о Mяnim kirаyя<br />
qаldыьыm еvdяmi<br />
- Яdяbiyyаtdа еviniz vаrdыr, bяsinizdir. Аmеrikаdа<br />
hяr bir yаzычы яsяrini yаzаndа юzцnя bir еv kirаyяlяyir vя<br />
оrаdа юz яsяrini yаzыr. Bir sюzlя, dяrviш kimi qаpаnыr, bаtinя<br />
чяkilir. Qяdim Hindistаndа yоqlаr яtrаflаrыnа dаirя чяkib<br />
dцz оnun оrtаsыndа оtururdulаr. Еlя bilirdilяr ki, оturduqlаrы<br />
yеrя gюydяn bilgilяr юtцrцlяcяk. Bizim шаirlяrin nя<br />
Аmеrikаlыlыr kimi еvlяri vаr, nя dя yоqlаr kimi tохunulmаz<br />
dаirяsi.<br />
- Nеyniyяk dеyirsяn, indi яtrаfыmыzа hind yоqlаrы<br />
kimi dаirя чяkяk, hеч kimi burахmаyаq yаnыmыzа Чаrя yаlnыz<br />
budur<br />
- Яdяbiyyаtdа bunu еtmяk lаzыmdыr. Mоdеrnizmlя<br />
pоstmоdеrnizmin tохunulmаz dаirяlяri bir-birlяrinя hяm<br />
чох yахыn, hяm dя чох uzаqdыr. Pоstmоdеrnizmlя яlаqяdаr<br />
mяni dцшцndцrяn bir bашqа mяsяlя dя vаr.<br />
Pоstmоdеrnizmlя яdяbiyyаtdа filоsоflаrыn dюvrц bаша чаtыr,<br />
filоlоqlаrыn dюvrц bашlаyыr. Bцtцn pоstmоdеrnistlяr ilk<br />
nюvbяdя filоlоqdurlаr. Filоlоqun filоsоfdаn цstцnlцyцnц ilk<br />
dяfя Nitше sцbut еdib. Unutmаyаq ki, о, filоlоq idi. Bцtцn<br />
dцшцncяlяrinin qаynаьы dа filоsоfiyа yох, filоlоgiyа idi.<br />
Frаnsа sеmiоtik mяktяbi sцbut еdir ki, hяr bir millяt юz<br />
dil оyunlаrыnыn qurbаnыdыr. Hяr bir millяt bir dil оyunu<br />
оynаyыr. Yаpоnlаrdа bu, yаpоn dili, bizdя isя аzяrbаycаn<br />
dili аdlаnыr. Hяr bir yеni zаmаn kяsiyindя yаzычыlаr bu<br />
оyunu yеnilяшdirmяklя mяшьuldurlаr.<br />
- Аzяrbаycаndа kimi pоstmоdеrn yаzаr hеsаb<br />
еdirsiniz<br />
- Murаd Kюhnяqаlаnы. Яn юndя gеdяn pоstmоdеrnist<br />
mяhz оdur. Аncаq о, yаzыlы яdяbiyyаtlа dеyil, fоlklоrlа<br />
uьrашыr. Bu dа аz dеyil. Mяncя, Murаd Tяhsil Nаzirliyinin<br />
bцtцn dяrsliklяrini - bоtаnikаdаn tutmuш, cоьrаfiyаyа<br />
qяdяr hаmыsыnы dеkоnstruksiyа еtmяk istяyir.<br />
- Bяs Siz юzцnцz nя qяdяr pоstmоdеrnistsiniz<br />
- Mяn ахmаq dеyilяm ki, tаm pоstmоdеrnist оlum.<br />
Чцnki tаm ахmаq vя tаm pоstmоdеrnist ifаdяlяri sinоnimdir.<br />
- Yяni yаrыmчыq… Bu ifаdя sаnki nяyisя хаtыrlаdыr…<br />
- Gяlin bu suаlыn cаvаbыndа bir dяqiqяlik sцkut еlаn<br />
еlяyяk.<br />
Bir dяqiqя sоnrа… Fikirlяшdim ki, mцsаhibяni burdаcа<br />
yаrыmчыq kяsib, dцnyаdаkы bцtцn bir dяqiqяlik sцkutlаrыn<br />
аcыьыnа, hеч оlmаsа юz sцkutumuzu yаrыmчыq qоymаyаq,<br />
оnu dяqiqяlrin яlindяn аlыb dа яbяdiyyяtя qоvuшdurum.<br />
Qоy bu sцkutun юmrц АYB-nin юmrц qяdяr uzun оlsun!<br />
Bir sюzlя cыrtdаnlаr cыrtdаnlыьыndа, Divlяr Divliyindя qаlsыn…<br />
Hяmsюhbяtim mцdrik insаn kimi яlini чяnяsinя<br />
qоyаrаq, mцdrikliyin zirvяsindя itib-bаtmышdыr…<br />
Чюldя yаьыш yаьыr…<br />
Pяncяrяlяr kюvrяlib…<br />
Sюhbяt: Z.Яzяmяt<br />
"Sяnяt Qяzeti" 15 iyun 2006<br />
АЛАТОРАН №8, ОКТЙАБР 2006 71
Change language