Яlи Нurи Яrdяbиl (1988) 1 bцtцn savaш yerlяrиndя yaшayan sevdaшlarыma susqun kцчя kцчя susub vя цчцnчц evиn qapыsыndakы aьaclar gцndяkиndяkиndяn gцdя gюrsяnиrlяr yalnыz mяnиdиm vя иndи yellя sovrulan qяzetlяrdя gяlиbdиrlяr bиlmяm nяdяn mяn sяnи tяkcя qяzetlяrиn hadиsяlяr sяhиfяsиndя gюrdцm 2 gюrцш 57 58 59 60 saat12 yeddи gюz kюrpц kюlgяm utanыr mяndяn tяpиlиr ayaqlarыm altыna gяlиr uzaqdan tutuшur baxышlarыmыz gяlиr sovuшur ayrыlыrыq o saьdan gedиr mяnsя soldan qalиlейиn fяrzиyяsи dцz чыxmышdыr mяn yenя onu gюrяcяyяm яyяr dиskиnmяsяlяr sяrhяddиlяrdя mиn bombalarы ayaqlarыmыn sяsиnя 3 sыьara gecя gюzц иldиrиskи ышыьыnda aь geyиmlи bиr boy gюrцшцr vя sяn mяnи alышdыrыb qaranlыqda иtиrsяn aay deyиrlяr sыьara sяrяtan gяtиrиr 4 oyanыш qяlяm radyo mиz цstц saatыm toxunublar qorxulu bиr xalчanыn boшluqlarыna uчmadan tяpиlиr yerя qat bя qat tabut lяhяd torpaq daш salam necяsиz bиtиbdиrmи иcяrиmdя doьulan gцnlяr 64 АЛАТОРАН №8, ОКТЙАБР 2006
HEKAYЯ Rafиq Taьы И Л K D ЦШ M Я N И M (МЕМУАР) Hяsяnaьa on yaшыnda юldц. Юldц dя yox, gяbяrdи, gяbяrdи dя yox, xosunvay oldu. Иndи mяn юz keчmиш yaшыdыmdan - иlk dцшmяnиmdяn dцz 45 иl bюyцyяm. "O, rяhmяtя getdи", "o, haq dцnyaya qovuшdu", - bu cцr-bu sayaq шиrиn-шяkяr иfadяlяrdяn dя zяndeyиzяhlяm gedиr. Dцzц, artыq elя mяdяnи sюzlяrя mяndя hюvsяlя qalmayыb. "Mяdяnи" deyяndя - чцrцk vя boш, шиt, sцnи-bцrokratиk sюzlяr. Oьlan ad gцnцndяn bиrcя hяftя sonra suda batdы. Pudluq daш kиmи чayыn palчыqlы-lиllи dиbиnя getdи... Boьulanda, onu bиr uшaq gюrцbmцш. Hяmиn uшaq иndи durur vя 50-nи hяlя tяzя haqlayыrsa da, yцz иldи mцsиnn qocalara oxшayыr. Allah canыnы salamat elяsиn, Hяsяnaьanыn юlцm anlarыndan da bиr tяk "bul-bul" yadыnda qalыb. Deyиr, "bul-bul" onun vяsиyyяtи kиmи bиr шeydи. Hя, юlцmц tяntяnяsиz baш verиb. Yox, bиr dayan, чay sяthиnиn lиllяnmяsиnи bяlkя tяntяnяyя bяnzяtmяk olar da. Sarы-bulanыq daиrя narыncы xяttя чevrиlяrяk чay aшaьы axmaьa baшlayыb. Yяqиn bяd xяbяr gedиb dяnиzя dя чatыb. Hяr halda, Hяsяnaьanыn hяlakы bu юtяrи tяbияt mяnzяrяsиnи oьlanыn yaddaшыna hяkk edя bиlиb. Иыk dцшmяnиmdяn yeddи gцn kичиkdиm deyя, onun юlцmц bиr hяdиyyя kиmи gяlиb ad gцnцmяcя dцшdц. Tamamиlя tяsadцfяn. Bиr zяrurяt kиmи dя anam ad gцnlяrиmиn yaraшыьы, daиmи шюhrяtи saydыьы шahanя bиr plov asmышdы. Plov qыpqыrmыzы boranыsыyla buludlu-yaьышlы hяmиn qara gцndя Gцnяши rяmzlяndиrиrdи. Иlk dцшmяnиm tez sыradan чыxdы, чыxdaш oldu vя desяm, qыlыncыmыn qaшы dцшmяz kи, юz юlцmцylя mяndя gяlяcяyя bюyцk цmиdlяr doьurdu. Artыq rahatca yaшamaq vя axыrda da qol-qычыnы uzadыb rahat юlmяk mцmkцn gюrцnцrdц. Xoшbяxtlиk - dцшmяnи olmamaqlыqdы. Hяsяnaьa sankи dцшmяn olan kяsиn kиmlиk vя necяlиyиnи mяnя anlatmaq цчцn hяyata gяlmишdи. Gяldи, anladыb da getdи. Hяm dя o, hяyata gяlmяsяydи vя gяlиb dя tezbazar getmяsяydи, mяndя gяlяcяyя цmиdlяr hardan yaranardы! Юzцdя bu tezlиkdя. Onun sayяsиndя mяn цmиdиn шяhdи-шяkяrиnи duydum, яsl lяzzяtиnи gюrdцm. Цmиdlяrиn иncяlиk vя zяrиflиklяrи mяnя чatdы. Яllяrиmи qaldыrыb etиraf edиrяm: mяnя havayы-kalam qяlяbя nяsиb olmuшdu. Kиmиn yadыnda deyиl: uшaqlыqdakы dцшmяn adama hяdsиz qorxunc gюrsяnиr. Иlk dцшmяn ortaya чыxdыmы, sankи qarшыsыna mяqsяd qoyub, uzaq baшы, bиr-иkи hяftяyя mиfolojиlяшиr. Цstяlиk, gecяlяrи saymazyana yuxuna gиrиr, orda uzun-caydaq ayaqlarыyla azad-asudя gяzиr. Mяncя, иlk dцшmяn юmцrlцk uyumur vя uyumursa da, demяk, sяnя pusqu qurur. O, yuxularda qurduьu pusqudanca hяmlяlяr edяr, sяnя hяyatda xяtяr-xяsarяt, sяdяmя yetиrя bиlяr. Яfsus, иlk dцшmяnиmиn юlцmцndяn gяlяn sevиnc uzun sцrmяdи - vur-tut bиr иl чяkdи. Maьыl юzцm цчцn шellяnя-шellяnя gяzиrdиm. Hяtta Hяsяnaьanы yamsыlayыb ona-buna sataшыrdыm da. Ta orasыnы demяzlяr kи - ичиmи yeyя-yeyя. Hardasan-burdasan, sonrakы ad gцnцmdя oьlan, keчяl baшы da sankи yaьlanыb, yumшaqca vя sяssиzcя fиkиr-xяyalыma soxuldu. Onun dцшцncяlяrиmи zяbt etmяsи aчыqca bиr zorakыlыq aktы, qяsbkarlыqdы. Get-gedя dя Hяsяnaьanыn zorakыlыqlarы hяr dяfя yenи halqada vя yenи keyfиyyяtdя цzя чыxыrdы. 15 иyullar, ad ьцnцm yox, bиr nюv, yetиmчя Hяsяnaьanыn anыm gцnlяrи oldu. Ишя bax, o mяnя nя dяyиr, hяtta nя xяtrиmя dяyиrdиsя dя, иlbяиl onun xofu canыmы цzmяkdя, цrяyиmи saplaьыndan qoparmaqdaydы. Plov da - hяmишяkи qыrmыzы. Deyиrdиn, яlbяt, keчяn иlиn bu иldя kserosurяtи чыxarыlыb. Baшaьrыsы olmasыn, Hяsяnaьa bu dцnyadan 10 yaшыnda иtmишdиsя, ad gцnlяrиmdя иllиk-юmцrlцk bиtmишdи. O mяnиm hesabыma hяr иl bиr gцn hяyata юz яlavяsиnи yaшamaqdaydы. Dost-doьmalarы onu unutmaqda, yeganя dцшmяnиsя getgedя daha parlaq xatыrlamaqdaydы. Юz юlцmцylя bиrgя Hяsяnaьa ad gцnlяrиmиn gцldяstяsиydи. Иndяn belя dя otuz иl yaшasam, otuz иl юmr edяcяk, яllи иl yaшasam - яllи. Яl чяkяnя oxшamыr. Saьlыьыnda ad gцnlяrиmя vыz atmazdы, юlяndяn sonra... mazata mиnmишяm. Qaчa-qaчa, dяvяtsиz gяlиr. Юlцb nяcиblяшmишdи. Ad gцnцmя hяdиyyяsи dя nя ola АЛАТОРАН №8, ОКТЙАБР 2006 65