14.02.2015 Views

Alatoran 8-falsh.qxd

Alatoran 8-falsh.qxd

Alatoran 8-falsh.qxd

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

lиyиnиn чox nяzяrя чarpan иzlяrиnи yoxa чыxartmaq цчцn<br />

bяzяn paralel, bяzяn bиr-bиrиnя qarшы olaraq иkи metoddan<br />

иstиfadя olunur : tяnqиdи vя dиnи analиz tяrzи. Hяqиqяtяn<br />

dя yazыya prиmordиal status vermяk bиr tяrяfdяn onun<br />

mцqяddяslиyи haqda teolojи mцlahиzяnи, dиgяr tяrяfdяn,<br />

yazыnыn yaradыcы xarakterи haqda tяnqиdи mцlahиzяnи<br />

transendental шяkиldя иfadя etmяk deyиlmи Yazыnыn<br />

unutqanlиq vя tяhrиf sиnaьыna mяruz qaldыьыnы qяbul etmяk<br />

gиzlи mяna haqda dиnи prиnsиpи vя иmplиsиt, qaranlыq mяzmun<br />

haqda tяnqиd prиnsиpиnи transendental mцstяvиdя qoymaq<br />

deyиlmи Yazыnы mцяllиfиn qaиblиyи иlя sяcиyyяlяndиrmяk<br />

dиnиn daиmи vя dяyишmяz яnяnя prиnsиpиnиn vя yazыnыn<br />

mцяllиfиn юlцmцndяn o yana qalmasы haqda estetиk prиnsиpиn<br />

transendental tяrcцmяsи deyиlmи <br />

Buna gюrя mяnиm fиkrиmcя yazыnыn bu шяkиldя xarakterиzя<br />

olunmasы mцяllиflиyя aиd edиlяn xцsusиyyяtlяrиn saxlanmasыna<br />

gяtиrиr. Baшqa sюzlя mцяllиfиn Malarmedяn baшlayaraq<br />

aram bиlmяyяn иtmяsиnя transendental яngяllяr<br />

mane olur.<br />

***<br />

Aydыndыr kи, "mцяllиf daha mюvcud deyиl", "Allah vя иnsan<br />

bиrgя юlцmdяn юlцb" kиmи шцarlarы tяkrarlamaqla<br />

kиfayяtlяnmяk olmaz, mцяllиfиn boш qoyduьu mяkanи<br />

dиqqяtlя mцшahиdя etmяk lazыmdыr.<br />

Яvvяlcя mяn bиr necя kяlmя иlя mцяllиfиn adиnиn иstиfadяsи<br />

иlя baьlы problemlяrя toxunmaq иstяyиrяm. Mцяllиfиn adы<br />

nя demяkdиr O necя fяalиyyяt gюstяrиr Bu suallara tam<br />

cavab gяtиrmяk fиkrиndяn uzaьam, amma bиr neчя чяtиnlиyя<br />

dиqqяtи cяlb etmяk иstяyиrяm.<br />

Mцяllиf adы цmumи adlar sыrasыndandыr vя onlarla eynи<br />

problemlяrи bюlцшцr. (Burda mяn mцxtяlиf tяdqиqatlarыn<br />

arasыnda Sюrlиn ишlяrиnя иstиnad edиrяm). Aydыndыr kи,<br />

цmumи ad (o cцmlяdяn, mцяllиf adы) tяkcя gюndяrиш, иstиnad<br />

funksиyasыnы yerиnя yetиrmиr. O tяkcя adama tuшlanmыs<br />

barmaq deyиl, o mцяyyяn mяnada tяsvиr funksиyasы<br />

daшыyыr. "Arиstotel" deyяrkяn bиz "Analиtиklяr"иn mцяllиfи"<br />

yaxud "ontologиyanыn banиsи" kиmи tяsvиr yaxud tяsvиrlяr<br />

serиyasыnыn ekvиvalentи olan bиr sюz ишlяdиrиk. Dиgяr<br />

tяrяfdяn, mцяllиf adы mяna vermяk funksиyasыndan baшqa<br />

da funksиya yerиnя yetиrиr; mяsяlяn, bиzя bиrdяn mяlum<br />

olsa kи, Rяmbo "Ruhanи axtarыш"и yazmayыb, bu o demяk<br />

deyиl kи, bu цmumи ad ya mцяllиf adыnыn mяnasы dяyишиr.<br />

Цmumи ad vя mцяllиf adыnыn funksиyasы tяsvиr vя tяyиn<br />

qцtblяrи arasыnda realиzя olur; bu ad шцbhяsиz kи,<br />

adlandыrыlan subyektlя mцяyyяn яlaqяdяdиr. Amma bu<br />

яlaqяnи nя tяsvиr, nя dя tяyиn funksиyasы tam шяkиldя иfadя<br />

etmиr.<br />

Dиgяr tяrяfdяn, mяцllиf adы adи adlardan fяrqlи чяtиnlиklяr<br />

yaradыr. Belя kи, hяr hansы шяxsиn цmumи adы иlя onun юzц<br />

arasыnda яlaqя mцяllиf adы иlя bu adыn adlandыrdыьы subyekt<br />

arasыnda яlaqяdяn fяrqlяnиr. Mяsяlяn, яgяr mяnя<br />

mяlum olursa kи, Pyer Dцponun gюzlяrи mavи rяngdя<br />

deyиl, yaxud o Parиsdя doьulmayыb, ya hяkиm deyиl vя s.,<br />

Pyer Dцpon adы цtцn bunlara baxmayaraq eynи adama<br />

gюndяrmяkdя davam edяcяk vя tяyиn яlaqяsи dяyишmяz<br />

qalacaq. Mцяllиf adlarыnыn qoyduьu problemlяr иsя qatqat<br />

daha чяtиndиr: mяsяlяn, яgяr aшkar olunsa kи, Шekspиr<br />

bu gцn turиstlяrиn onun evи kиmи zиyarяt etdиklяrи evdя<br />

doьulmayыb, bu yenиlиk bu mцяllиf adыnыn fяalиyyяtиnя<br />

dяyишиklиk gяtиrmяyяcяk; amma sцbut olunsa kи, Шekspиr<br />

"Sonnet"lяrи yazmayыb, belя dяyишиklиk tamamиlя baшqa<br />

nюvlцdцr vя mцяllиf adыnыn fяalиyyяtиnя tяsиrsиz юtцшmцr.<br />

Яgяr sцbut olunsa kи, Шekspиr Bakonun "Orqanon"<br />

яsяrиnи yazыb vя bu иkи mцяllиfиn яsяrlяrиnи yazan eynи<br />

adamdыr - belя dяyишиklиk mцяllиf adыnыn fяalиyyяtиnи kюklц<br />

шяkиldя dяyишиr. Bиr sюzlя mцяllиf adы dиgяr цmumи adlar<br />

kиmи deyиl.<br />

Mцяllиf adыnыn paradoksal mяxsusиlиyиnи bиr sыra dиgяr<br />

mиsallar da gюstяrиr. Mяsяlяn, Pyer Dцponun mюvcud<br />

olmamasыnы demяk Homer yaxud Hermes Trиmejиstиn<br />

mюvcud olmamalarыnы demяklя eynи шey deyиl. Bиrиncи<br />

halda, bu o demяkdиr kи, Pyer Dцpon adыnы heч kиm<br />

daшыmыr ; иkиncи halda иsя belя mяlum olur kи, bиr neчя<br />

шяxs bиr ad altыnda qarышdыrыlыb yaxud яsl mцяllиf яnяnяvи<br />

olaraq Homer ya Hermes personajlarыna aиd edиlяn heч<br />

bиr cяhяtя malиk deyиl. X.-иn яsl adыnыn Pyer Dцpon deyиl,<br />

Jak Dцran olmasыnы юyrяnmяk bиr шeydиr, Stendalыn<br />

adыnыn Anrи Bel olmasыnы aшkar etmяk tamam baшqa шey.<br />

Bu fяrqlяrи yяqиn kи, bu cцr иzah etmяk olar: hяr hansы<br />

dиskursda mцяllиf adы adиcя bиr element deyиl (hansы kи,<br />

mцbtяda ya tamamlыq ola bиlяr, яvяzlиklя иfadя oluna<br />

bиlяr vя s.); o dиskursa mцnasиbяtdя tяsnиfedиcи funksиya<br />

иcra edиr: mяsяlяn fиlan ad mцяyyяn sayda mяtnlяrи bиr<br />

yerdя qruplaшdыrmaq, onlardan bяzиlяrиnи kяnarlaшdыrmaq,<br />

onlarы baшqa mяtnlяrlя qarшыlaшdыrmaq иmkanы verиr.<br />

Bundan baшqa o mяtnlяrиn bиr-bиrи иlя яlaqяyя qoyulmasы<br />

иmkanыnы yaradыr. Bиr neчя mяtnиn eynи ad altыnda qruplaшdыrlmasы<br />

gюstяrиr kи, onlarыn arasыnda bиr homogenlиk,<br />

qarшыlыqlы иzahetmя xцsusиyyяtи vя s. kиmи яlaqяlяr var.<br />

Nяhayяt, mцяllиf adы dиskursun xцsusи nюv mюvcudluq<br />

tяrzиnи иfadя edиr: hяr hansы bиr dиskurs цчцn mцяllиf<br />

adыnыn olmasы, "bu fиlankяs tяrяfиndяn yazыlыb", yaxud<br />

"fиlankяs bunun mцяllиfиdиr" deyя bиlmяk gюstяrиr kи, bu<br />

dиskurs gцndяlиk hяyatыn xцsusи dиqqяt cяlb elяmяyяn,<br />

dяrhal иstehlak olunan, gяlиb-gedяn sюzц deyиl, xцsusи<br />

qaydada qяbul edиlmяlи olan vя ичиndя hяrяkяt etdиyи<br />

mяdяnиyyяt чяrчиvяsиndя xцsusи status almalы olan sюzdцr.<br />

Bцtцn bunlar gюstяrиr kи, mцяllиf adы adи adamlarыn<br />

adlarыndan fяrqlи qaydada fяalиyyяt gюstяrиr. Nяtиcя<br />

etиbarи иlя belя demяk olar kи, bиzиm sиvиlиzasиyamыzda<br />

mцяyyяn sayda dиskurslar var kи, onlarda "mцяllиf" funskиyasы<br />

var, dиgяrlяrиndя иsя yox. Шяxsи mяktubun иmzaчыsы<br />

ola bиlяr, amma mцяllиfи yox; mцqavиlяnиn qarantы ola<br />

bиlяr, mцяllиfи yox. Kцчяdя oxuduьumuz, dиvara<br />

24<br />

АЛАТОРАН №8, ОКТЙАБР 2006

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!