14.02.2015 Views

11-1-son-son-kr-son:Alatoran -11-1-son-son-kr-son.qxd.qxd

11-1-son-son-kr-son:Alatoran -11-1-son-son-kr-son.qxd.qxd

11-1-son-son-kr-son:Alatoran -11-1-son-son-kr-son.qxd.qxd

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

monomиllяtlи kяndя чevrиldи. Zяncи dostlarыma "Bakыda<br />

иrqчиlиk hиss edиrsяnmи" deyиrяm, baшlarыnы bulayыb "hяddяn<br />

artыq чox" deyиrlяr. Mиllиlиyи fundamental dиndarlыq dozasыnda<br />

olanlar иnternasиonal шяhяr kиmи tanыnan Bakыnы<br />

nцfuzdan salыrlar. J.Bodrиyarыn шяrиn шяffaflыьы haqda fиkиrlяrиnиn<br />

яyanи obrazыnы bиzиm cяmиyyяtdя gюrmяk olar.<br />

Яslиndя mиllяtчиlиk, regиonчuluq alи иdeyadыr, baшqa mиllяtlяrи,<br />

regиonlarы яzmяdяn юz mиllяtиnиn, regиonunun<br />

иnkишafы цчцn, dцnya dцzяnиndя onun sяsиnиn eшиdиlmяsи<br />

цчцn чalышmaqdыr, bиzdяkи иsя mиllиlиyиn sиmulya<strong>kr</strong>asы, yяnи<br />

xalиs gюrцntцsц, yalandan юzцnцgюstяrmяsиdиr. Belя olan<br />

halda яlиmиzdяn nя gяlиr, yalnыz иncяsяnяt, art-ekstremиzm<br />

tяnqиdи vя terapevtиk gцcя malиkdиr. Gцclц beynяlmиlяlчиlиk<br />

tяblиьatыna ehtиyac var. Dцnya яdяbиyyatыna baxaq: Pavич<br />

Belqradы, Pamuk Иstanbulu, Nabokov Berlиnи, P.A<strong>kr</strong>оyd<br />

Londonu, Kortasar Parиsи, Bulqakov Moskvanын, Andrey<br />

Belыy Peterburqun obrazыnы yaradыb. Bunlarыn hamыsы<br />

beynяlmиlяl шяhяrlяrdиr. Urbanиst яdяbиyyat yalnыz<br />

beynяlmиlяl dцшцncя olan yerdя formalaшыr. Ermяnиstanыn<br />

"Иknagиr" яdяbиyyat jurnalыnda шeиrlяrиm чыxыb, buna heч<br />

olmasa, иncяsяnяtdя, яdяbиyyatda beynяlmиlяllиyи saxlamaq<br />

цчцn getmишяm.<br />

- Belя bиr sюz deyиrlяr kи, yaxшы yazычы olmaq цчцn hяm<br />

dя gяrяk yaxшы oxucu olasan. Azяrbaycanlыlarыn yaxшы oxucu<br />

olmamasыnыn sяbяblяrиnи nяdя gюrцrsяn Nиyя bиzиm toplum<br />

daha чox шиfahи mцnasиbяtlяrя can atыr<br />

- Bu, чюl-tяrяkяmя яxlaqыnыn qalыьыdыr. Oxumaq, yazmaq,<br />

цmumиyyяtlя, mяtn bиr mяdяnиyyяtdиr. Иnkишaf etmиш<br />

юlkяlяrdя oxuma faиzи yцksяk, gerиdя qalmыш dюvlяtlяrdя,<br />

hяmчиnиn dюvlяtsиz mиllяtlяrdяn olan qaraчыlarda,<br />

kцrdlяrdя daha aшaьы oxuma faиz gюstяrиcиlяrи var.<br />

"Haaretz Zvи" Kцrdцstan adlanan яrazиdя vя<br />

цmumиyyяtlя, яrяbdиllи юlkяlяrdя kиtab bazarыnыn<br />

vяzиyyяtиnя daиr araшdыrma aparыb. Kиtabчыlar<br />

araшdыrыcыlara bиldиrиblяr kи, cиnsи mяzmunlu kиtablarы яrяb<br />

dиlиnя daha чox tяrcцmя edиn, чцnkи hamыsы satыlыr. Naшиrlяr<br />

bиldиrиblяr kи, onlar normal kиtablarыn tяrcцmячиlяrиnя<br />

kиfayяt qяdяr pul verя bиlmиrlяr, чцnkи hяmиn kиtablar чox<br />

az satыlыr. Mяsяlяn, Orxan Pamukun "Mяnиm adыm qыrmыzы"<br />

romanы Surиyada cяmи 2 mиn nцsxя satыlыb. Mцqayиsя<br />

цчцn, hяmиn kиtab Cяnubи Koreyada 70 mиn nцsxя satыlыb.<br />

Иnsan kцltцrsцz olduqca hяyatdan daha az tяlяbи olur:<br />

yemяk, yatmaq, иnstиnktlяrиnи юdяmяk.<br />

- Azяrbaycanda cиnsи parчalanma prosesи gedиr. Buna<br />

mцnasиbяtиn<br />

- Hяtta mяtbuatda mцяllиflяr cиnsи parчalanma, kиши<br />

шovиnиzmиnи tяrиf edяn yazыlar yazыrlar. Bu, patrиarxal<br />

Azяrbaycan kяndиndя bюyцmцш gяnc yazarlarыn Bakыya<br />

kяnddяn юzlяrиlя gяtиrdиklяrи problemdиr. Urbanиst mцhиtdя<br />

orta яsrlяrdяn qalma kишиmяrkяzчи patrиarxal tяfяkkцr<br />

gиzlяdиlmяsи gяrяkяn bиr ayыbdыr. Bu tяfяkkцrdя olan,<br />

qadыna tяkcя kиши doьulduьuna gюrя yuxarыdan aшaьы<br />

baxan, "qadыn иnsanыn dostudur" fи<strong>kr</strong>иndя olanlarla bиr<br />

иrqчи, yaxud faшиst arasыnda fяrq yoxdur. Klassиk dюvrцn<br />

fяlsяfяsи qadыnlarы, uшaqlarы vя dяlиlяrи иdrak чяrчиvяsиndяn<br />

uzaqlaшdыrdы. Platon "qadыnlar heyvan vя иnsan arasыnda<br />

mюvcudluqdur... sevиnиrяm kи, kиши doьuldum, qadыn yox,<br />

yunan doьuldum, barbar yox", Pиfaqor "Dцzцmц, ишыьы vя<br />

kишиnи yaradan xeyиr baшlanьыc, bиr dя xaos, qaranlыq vя<br />

qadыnы yaradan шяr baшlanьыc var" deyиrdи. Klassиk fяlsяfя<br />

uшaqlarыn vя dяlиlяrиn иnkишafsыz olduqlarыnы demяkdяn<br />

baшqa yol tapmadы, klassиk fяlsяfя demяyя rиsk etmяdи kи,<br />

saьlam vя иnkишaflы шцurdan baшqa шцur formalarы da<br />

mюvcud ola bиlяr. Bu sяbяbdяn yalnыz klassиk fяlsяfя vя<br />

яnяnяvи dиnиn юldцyц Modernиzm epoxasыnda psиxologиya<br />

vя sosиologиya kиmи elmlяr иnkишaf tapdы. Modernиzm elmи<br />

araшdыrmalarla kиши vя qadыnы bяrabяr cиnslяr kиmи tanыdы.<br />

Postmodernиzmdя xeyиr-шяr, aь-qara, kцtlяvи-elиtar kиmи<br />

bиnar mцxalиflиklяr aradan qalxdыьы kиmи, kиши-qadыn<br />

sиmvolиk mцxalиflиyи dя daьыldы, lиberal prиnsиplяr totalиtar,<br />

faшиst vя s. unиversallыqlarы яvяzlяdи, hяr bиr шяxsиyyяtя<br />

hцquqlar verиldи, fяrqlи cцrlцk tяsbиt olundu, azlыqlarыn<br />

hцquqlarы mцdafия edиldи. Hяtta uшaqlara иldя bиr gцn<br />

prezиdent kцrsцsцndя oturmaьa иmkan verяn Uшaqlar<br />

Gцnц gяtиrdи.<br />

Cяmиyyяtdя чoxlu problem var, onlarыn mяnbяyиnи heч<br />

dя cиnslяr bиr-bиrиnиn qadыnlыьыnda, kишиlиyиndя axtarmamalыdыr.<br />

Bu, яn azы sиzиn юzцnцzцn <strong>son</strong> иllяr tяblиь etdиyиnиz<br />

postmodernиzmиn nяzяrи яsaslarыna zиddиr. Mишel<br />

Fukonun, Yulиya Krиstevanыn cиns fяlsяfяsиndяn <strong>son</strong>ra<br />

postmodern epoxada maskulиnиst mюvqe иlя чыxыш etmяk<br />

иndи Parиsdя orta яsrlяr Шяrq padшahы qиyafяsиndя gяzmяk<br />

kиmи bиr шeydиr. Mяn юzцmц femиnиst saymыram, amma<br />

яtrafda aшыrы dяrяcяdя maskulиnиzm var kи, onunla savaшmaq<br />

цчцn heч dя femиnиst olmaq lazыm deyиl. Nяdяnsя<br />

femиnиzm sюzцnцn qorxulu mиfи yaradыlыr, ancaq<br />

maskulиnиzmиn yox. Vиrcиnиa Vulf vatxиlя bиr mяsяlя<br />

qaldыrmышdы kи, Шekspиrиn юz yaшыdы olan bacыsы olsaydы vя<br />

Шekspиrlя eynи иstedad vя qabиlиyyяtdя olsaydы, o da Шekspиr<br />

kиmи tanыnmыш bюyцk шaиr olacaqdы Cavab, yox. Elиf Шafak<br />

"Sиyah Sцd" romanыnda bu nцmunяnи Шяrq цчцn gюzdяn<br />

keчиrиr; Fцzulиnиn юz yaшыdы olan, uшaqlыqdan elmlяrlя<br />

maraqlanan dиrиbaш vя иstedadlы Fцruzя adlы bиr bacыsы<br />

olsaydы, Fцzulи kиmи mяшhur vя bюyцk шaиr olacaqdы<br />

Cavab, yox. Чцnkи kишиmяrkяzчи toplum qadыna vя kишиyя<br />

иnkишaf vя юzцnциfadя цчцn eynи шяrtlяr tяqdиm etmиr.<br />

Qыsasы, bиr kиши qadыnы юzцndяn tяkcя cиnsи fяrqя gюrя aшaьы<br />

sayыrsa, юzцnя иcazя verdиklяrиnи mцxtяlиf a prиorи,<br />

elmdяnkяnar bяraяtlяrlя ona qыymыrsa, qadыna ev heyvanы,<br />

nя иsя иkиncи cиns kиmи baxыrsa, belя kиши maarиflяnmяmиш,<br />

savadsыz, gerиdяqalmыш, иrqчиlиyи, ksenofobиyasы olan, komplekslяrlя<br />

dolu bиr zavallыdыr kи, hяlя чox иnkишaf etmяlи,<br />

чox oxumalыdыr, чoox…<br />

АЛАТОРАН № 12, ЙАНВАР 2008 7

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!