11-1-son-son-kr-son:Alatoran -11-1-son-son-kr-son.qxd.qxd
11-1-son-son-kr-son:Alatoran -11-1-son-son-kr-son.qxd.qxd
11-1-son-son-kr-son:Alatoran -11-1-son-son-kr-son.qxd.qxd
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Йазычы Агшинля Нярмин Камалын сющбяти:<br />
- Nяrmиn xanыm, bugцnkц gяnc yazarlarыn fяrqlи<br />
cяhяtlяrиndяn bиrи odur kи, uшaqlыьы иmperиya dюvrцnя, gяnclиyи<br />
mиllи mцstяqиllиk dюvrцnя dцшцb vя allah bиlиr qocalыьы<br />
hansы dюvrя dцшяcяk. Sяncя, taleyиn bu hяftяbecяrlиyи<br />
onlarыn yaradыcыlыqlarыnda da юzцnц gюstяrиrmи<br />
- Eynи taleyи ruslar, gцrcцlяr, ermяnиlяr vя s. mиllяtlяrdяn<br />
olan yцzlяrlя yaradыcы gяnc dя yaшayыr. Bиzиm<br />
hamыmыzыn цzяrиndя dюvrцn zorakыlыьы var. Uшaqlыьыmыzda<br />
яn чox eшиtdиyиmиz beш sюzdяn иkиsи "oyuncaq" vя<br />
"naьыl"dыrsa, qalan цчц "чюrяk nюvbяsи", "mцharиbя",<br />
"keчиd dюvrц"dцr. Unиkal dюvr yaшamышыq, belя шeylяrи postmodern<br />
estetиka qяdяr heч nя иfadя etmяyя qadиr deyиl.<br />
Ancaq ruslar bunu юz yaradыcыlыqlarыnda bиzdяn yaxшы<br />
tяqdиm edя bиlиblяr. Bиzиm gяnc yazarlar mиllи mцstяqиl<br />
dюvlяtи daha чox tanыyыrlar, nяиnkи ondan яvvяlkи Sovet<br />
quruluшunu. Hяmиn dюvrц sevяrяk иncяlяmяyя deyиl,<br />
ancaq "kolxoz" obrazыyla цmumиlяшdиrиb яlя salmaьa, qaralamaьa<br />
meyllиdиrlяr. Bu dюvrц yazmaqla mиlyonlarla<br />
oxucu qazanmыш, mюvzularы, kolorиtи иlя bиzя doьma olan<br />
Pelevиnиn, Yerofeyevиn чиn, hяtta koreya dиlиnя чevrиlmяsи<br />
kиmи faktlar gюz qabaьыndadыr. Reallыqla baьlыlыьы olmayan<br />
иrfanи mюvzulardan, dцnyada чoxdan hяll olunmuш mцcяrrяd<br />
qadыn - kиши mцnasиbяtlяrиndяnsя, belя иctиmaи real<br />
mюvzularы yaradыcыlыьыmыza yansыtsaq, Яdяbиyyat Иlahяsиnя<br />
dя xoш gedяr.<br />
- Sяncя, bиzиm nяsl юzцnцn bюyцk yazычыlarыnы yetишdиrя<br />
bиlяcяkmи<br />
- "<strong>Alatoran</strong>" яtrafыnda toplanmыш bиr чox yazarlar artыq<br />
Azяrbaycan цчцn bюyцk yazычыdыrlar. Bюyцk yazычы termиnи<br />
bиz vя baшqalarы цчцn fяrqlи mяnalar daшыdыьыndan яvvяlcя<br />
bu termиnи dяqиqlяшdиrяk. Azяrbaycanda bu gцn<br />
яksяrиyyяtиn fи<strong>kr</strong>иncя, bюyцk yazычы - kabиnet yazычыsыdыr,<br />
baшqa sюzlя, o, hяr gцn sadя иnsanlarla sadя kafelяrdя borш<br />
ичяn deyиl, onun яlчatmaz obrazы yaradыlыb, o, яsяrlяrиndяn<br />
чox PR-ы vя sиmulyatиv obrazыyla oxucularыn gюzlяrиnи<br />
qamaшdыrыr. "<strong>Alatoran</strong>" яtrafыnda toplanmыш yazarlarыn иsя<br />
gцndяlиk hяyatы sadя иnsanlarыn arasыnda keчиr, bu<br />
yazarlarыn ayaqqabыlarыnы tяzяlиkdяn kюhnяlяnя qяdяr<br />
oxucular hяr gцn gюrцr. Populyar иnsan psиxologиyasыna<br />
gюrя, bюyцk yazычы hardasa uzaqlarda olmalыdыr, mяnиmlя<br />
bиr qabdan yemяk yeyяn kяs ola bиlmяz. Halbukи, яsl<br />
bюyцk yazычыlar burada - zиrzяmиdяdиr. …XX яsrdя иkи tиp<br />
- kцtlяvи vя elиtar romanlar olub. Sadя tarиxчяlяr, mяишяt<br />
tяfяrrцatlarы, sиmasыz surяtlяrlя bяzяnmиш, dцnyanыn<br />
daxиlиnя nцfuz etmяdяn yalnыz zahиrи, hadиsяlи tяrяfиndяn<br />
bяhs edяnlяr kцtlяvи roman vя daxиlи, hermetиk dцnyanыn<br />
aчыlmasыna yюnяlяn, "яdяbиyyatшяkиllи abstrakt dцnya modelи"<br />
чяkяnlяr "elиtar" romanlardыr. Hяlя vaxtиlя Merdokun<br />
sиmasыnda яdяbиyyatшцnaslыq bu qяnaяtя gяlиb kи, bu иkи<br />
varиantыn sиntezи zяrurиdиr. Merdokun pafosu postmodern<br />
tяcrцbяnиn vacиb problemlяrиndяn olan иkи qцtb tяbяqя<br />
arasыnda sяrhяdlяrиn sиlиnmяsиnя, yaxud - "ortaq<br />
mяdяnиyyяt"я (mиdculture) чaьыrыr. "<strong>Alatoran</strong>" яtrafыnda<br />
toplanmыш yazычыlarыn uьuru onlarыn bu yolda - sиntez<br />
romanlar yolunda olmalarы, dцzяnи xaosun, dцz xяttи<br />
rиzomatиk labиrиntиn, monoton dиskursu plцralиzmиn, aьqaranы<br />
rяngarяnglиyиn, kцtlяvи-elиtarы - sиntezиn ayaьыna<br />
vermяlяrиdыr. Яvvяllяr Azяrbaycan яdяbиyyatыnda belя<br />
tяcrцbя olmayыb. Bиzиm nяsl иlk dяfя Azяrbaycan sюz<br />
sяnяtиnя xaos иmkanы bяxш edиb. Mяtnи dцzцm, struktur,<br />
sяlиqяlи xяttatlыq kиmи gюrяnlяrиn яksиnя, bиzиm nяslиn<br />
mяtnlяrи dцnyanыn xaotиk mяnzяrяsиnи иfadя etmяyя<br />
yюnяlиb. Azяrbaycanda иnsanlar xaos sюzцndяn qorxurlar.<br />
Bu yerdя mяn susum, qoy postsovet pиanoчusu, bяstяkar<br />
S.Kurexиn danышsыn. O, "Яgяr sиz romantиksиzsя, faшиstsиz"<br />
mцsahиbяsиndя ("Elementlяr" jurnalы, N8) deyиr: "Xaos -<br />
qanunauyьun hadиsяdиr, o, mцяyyяn mяqamlarda<br />
zяrurиdиr. Bu baxыmdan, Postmodernиzm xaos hazыrlamaqdыr.<br />
Postmodern xaos - mцxtяlиf sahяlяrя aиd olan<br />
шeylяrиn vahиd mяdяnи mяkanыdыr." Bиzdяn яvvяlkи nяsllяrиn<br />
dиlи nиzamlы dиldиr, nиzamlы dиl иsя dualиstdиr, xaosun<br />
иsя цstцnlцyц onda dualиzmlяrиn olmamasыdыr. Иnternetdяn<br />
иstиfadя edяn hяr kяs onun xaosmos olduьunu vя buna<br />
gюrя seчиmи юzцmцzdяn asыlы olan иmkanlar selи tяqdиm<br />
etdиyиnи bиlиr. Postmodernиzm dцnyanы иzah edяrkяn tam<br />
иdeyasыndan, иerarxиk strukturdan, mяrkяzиlиkdяn vя<br />
dцnyanыn harmonиk dцzцmцndяn иmtиna edиr: "bиz xцsusи<br />
юlчцlяrsиz, baшlanьыc koordиnatlarsыz dцnyada, daьыnыq<br />
hadиsяlяrиn arasыnda yaшayыrыq" (M.Fuko). J.Dюlюz vя<br />
F.Qatarи иsя yazыrlar: "Bиz hиssяlяrя bюlцnmцш obyektlяr,<br />
kяrpиclяr vя onlarыn daьыntыlarы яsrиndя yaшayыrыq... Bиz<br />
daha яzяlи tamlыьa, yaxud bиzи gяlяcяkdя gюzlяyяn yekun<br />
totallыьa иnanmыrыq". Buradan иrяlи gяlяrяk, postmodern<br />
яdяbиyyatda - X.L.Borxesиn "Daьыntыlar чevrяsиndя"<br />
яsяrиndяn tutmuш J.Derrиdanыn "Avtoportret vя dиgяr<br />
xarabalar" яsяrиnя qяdяr - "xaraba" metaforasы genиш<br />
yayыlыb. Bu mяnada bиz xarabalыq yazычыlarыyыq. Bиzиm mяslиn<br />
yazarlarыnыn heч bиrиsи яnяnяvи Azяrbaycan яdяbиyyatыnыn<br />
epиqonu deyиl. Bюyцk yazычы иfadяsиnи dцnya xяrиtяsи<br />
цzяrиndя dayanaraq bиzиm nяsldяn olan yazычы vя шaиrlяr<br />
цчцn ишlяtmяkdяn юtrц иsя, tяrcцmячиlяr иш gюrmяlиdиrlяr.<br />
- Sovet Azяrbaycanы dюvrцndяn mиras qalmыш<br />
яdяbиyyatla necя rяftar etmяlиyиk, xцsusяn 60-cыlarиn yaratdиьи<br />
romantиk яdяbиyyatla<br />
- Yuxarыda harda qalmышdыq Orda qalmышdыq kи, bиz<br />
xaraba yazычыlarыyыq. Bцtцn юzцmцzdяn яvvяlkи<br />
mяdяnиyyяtиn, mяtnlяrиn xarabalыqlarы цzяrиndя gяzиrиk.<br />
Bu xarabalыqlarda 60-cыlarыn romantиk яdяbиyyatы da var.<br />
Onlarыn иdeallarы, romantk ah-nalяlяrи иnsana yaшamaqda<br />
kюmяk etmяk яvяzиnя mane olublar. Bu gцn иnsanlarыn<br />
bяdии kиtablardan иyrяnmяlяrиndя o яdяbиyyatыn bюyцk<br />
xиdmяtи olub. Иndи onlar olduqlarы kиmи heч kяsя lazыm<br />
olmadыьыndan adыna xaraba deyиrиk. O яsяrlяr qandallы vя<br />
zorla hиcablanmыш яsяrlяrdиr. Bиz onlarыn sцnи strukturunu,<br />
qandalыnы, hиcabыnы aчыb hяmиn mяtnlяrи azadlыьa чыxarmalы,<br />
onlarы yenиdяn - aчыq mяtn estetиkasы иlя yazmalыyыq.<br />
Xarabalыqdakы daшlarы yenиdяn emal etmяk, yenи forma<br />
vermяk gяrяkdиr.<br />
АЛАТОРАН № 12, ЙАНВАР 2008 5