11-1-son-son-kr-son:Alatoran -11-1-son-son-kr-son.qxd.qxd
11-1-son-son-kr-son:Alatoran -11-1-son-son-kr-son.qxd.qxd
11-1-son-son-kr-son:Alatoran -11-1-son-son-kr-son.qxd.qxd
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
- Mяnиm цчцn bu gцn mяnи yuхаrы аpаrаn kцlяk kоmmunиzmdиr.<br />
О mяnиm mяlяyиmdиr.<br />
Fyоdоr Tuqаnоv оnа yаvаш-yаvаш cаvаb vеrdи:<br />
- Gеrеnоs... - hиss еtdи kи, qяzяb оnu bоьur. Sоnrа шиrиn<br />
sяslя, yаvаш-yаvаш hиssиyаtlы bаrmаqlаrы иlя sцfrяnиn<br />
nахышlаrыnы sыьаllаyаrаq dоnquldаndы:<br />
- Mяn иlk dяfяdиr kи, kоmmunиzmиn hаqqыndа bеlя<br />
aчыqlama ешиdиrяm. Оlа bиlяr sюhbяt rus kоmmunиzmиndяn<br />
gеtmиr. Bиz rus xаlqыnыn 4-dяn 3-nц kоmmunиzmlя еlя bиl<br />
шеytаnlа цz-цzя qoymuш kиmи oluruq, hаlbukи kи, bu иnsаnlаr<br />
bиr-bиrиlяrиnи yemяk цчцn sиlаhlаnыblar. Mяn юz шяхsи<br />
tяcrцbяm hаqqыndа dаnышmыrаm. Яgяr mяnи yцksяldяn,<br />
nяcиblяшdиrяn kоmmunиzmdиrsя, bunа rиаyяt еtmяk mяnиm<br />
bоrcumdur Sиzdяn sоruшurаm mяnиm dиnи аtаm<br />
Tuqаnоv hяlя dя dаvаmlы olaraq susurdu. Gеrеnоs иrяlи<br />
чыхыb dеdи:<br />
- Hеч оlmаsа bиrиndя qurtuluш yоlu vаrmы Bиzиm hяr<br />
bиrиmиzиn аzаdlыьа аpаrаn юz yоlu vаr.<br />
- Hяr bиrиnиn аzаdlыьа аpаrаn юz yоlu vаr. Mяn юz yоlumu<br />
tаpdыm. Mяn юz dиnclиyиmи tаpdыm. Prаvоslаv dиnиnя<br />
иnаm mяnиm цrяyиmи dоldurur.<br />
- Mяn hяlя аzаdlыьа yоlu ахtаrыrаm. Mяn hяlя<br />
dюyцшцrяm, яllя yохlаyыrаm, иztиrаb чяkиrяm. Kоmmunиzm<br />
mяnиm цчцn аzаdlыьыn sяlяfи dеyиl. Иоаnn sяlяfчи. Mяnиm<br />
цrяyиmcя deyиl.<br />
- Mяnиm sиzя yаzыьыm gяlиr, qаrdашыm mяnиm.<br />
Rаvvиn dеdи: Иnsаn mяlяkdяn цstцndцr. Bеlя kи, иnsаn<br />
hяlя kаmиllиyя чаtmаyыb, hяlя иrяlиlяyя bиlяr. Аncаq mяlяklяr<br />
аrtыq kаmиllиyя чаtыb, иrяlиlяmяyи bаcаrmыrlаr…<br />
Fyоdоr Tuqаnоv yеnиdяn susdu. Kечяl bашы qыzаrdы.<br />
Qаlыn dоdаqlаrы яsиrdи. Оnun kичиk tцnd gюy gюzlяrи bиr аn<br />
Gеrеnоsа sаkиt vя sяbиrlя dиkиlmишdи.<br />
- Qаrdашыm mяnиm, - аcыqlы dеdи, - mяn bиr kаsыb<br />
musиqичиyяm, bаша dцшmцrяm.<br />
Rusиyа tоrpаьыnыn 4-dя 3-ц hиss еdиr kи, qаrшыsыndаkы<br />
dцшmяndиr vя аrtыq dаnышыb boшboьazlыq elяmиr. Vоdkа<br />
gяtиrиrlяr, hяvяslя bиr nечя dаmcы dаdыnа bахыr vя dеyиr:<br />
"Аllаh bюyцkdцr, Rusиyа bюyцkdцr, mяn qоrхmurаm."<br />
Ахшаm klubdа Аzяrbаycаn аrtиstlяrи tяrяfиndяn хаrиcи<br />
yаzычыlаr цчцn tяntяnяlи kоnsеrt vеrиlиr. Bиr оьlаn sяhnяyя<br />
qаlхdы. О, чох gюzяl иdи, gюzlяrи sцrmя иlя bяzяdиlmишdи,<br />
bяdяnи sаьы-sоlu юlчцrdц vя охumаьа bашlаdы vя bu mаhnыdа<br />
цmumи шяrq яzаblаrыndаn bяhs еdиrdи.<br />
Kцncdя kоr qоcа baшыnы dиk tutaraq bu mцddяtdя dиzи<br />
цstцndя bюyцk musиqи аlяtи tutmuшdu, шиrиn vя mоnоtоn<br />
mаhnыnы mцшаyяt еdиrdи. Bиr kичиk qыz yахыnlашdы. Аьыr qыzыllа<br />
bяzяnmишdи. Sяn оnun mцlаyиm sиfяtиnи gюrmцrsяn.<br />
Оnun яl dыrnаqlаrы qыrmыzы vя kичиk чыlpаq аyаqlаrы vаr иdи.<br />
О, чох аstа vя kюnцldяn охuyurdu. Dишlяrи аь, pаrыltыlы vя иtи<br />
иdи. Gеrеnоs dяhшяtя gяldи. Bu dцnyаdа иkи bюyцk tаmаша<br />
var kи иnsana sиrlи qоrхu gяtиrиr: ulduzlu sяmа vя rяqs еdяn<br />
qаdыn.<br />
Rяqs edяn bu kичиk mцsяlmаn qыzы Bаkыdаn иdи, юz<br />
sаrsыlmаz rяqsи иlя яn bюyцk hяzz, rяqsиn gюzяllиyиnи vя<br />
sяnяt аlоvunu яlчatmaz zиrvяyя qaldыrыrdы. Чеvrиldи. Оnun<br />
yаnыndа dayanmыш Аzаd аьlаyыrdы. Аvrоpаlыlаr gцlцr, dаrыхыr<br />
vя lаьа qоyurdulаr. Bиrиncи dяfя цчцn Gеrеnоs bаша dцшdц<br />
kи, bu шяrq ruhunu qяrbdяn аyыrаn чох gцclц хаоsdur. Еynи<br />
rяqsя gюrя qоrхаn vя аьlаyаn иkи nяfяr qаrdаш иdиlяr. Bцtцn<br />
qаlаnlаr иsя dиnsиzlяr vя dцшmяnlяrdиr.<br />
Gеrеnоs о zаmаn bаша dцшdц kи, o, Azadы nя dяrяcяdя<br />
sеvиr. Sаkиtcя яlиnи dоstunun чиynиnя qоydu. Аzаd cяld<br />
qаlхdы, чюndц, bиr аn yашlы gюzlяrlя xяyala dalmышdыlar. Еlя<br />
bu аn оnlаrdаn bu иkи nяfяr hяdsиz хошbяхtlиk hиss еtdиlяr.<br />
Еlя bюyцk хошbяхtчиlиk hиss еtdиlяr kи, tяk qаlmаq иstяdиlяr.<br />
Чыхdыlаr, kцчяnиn оrtаsыndа gяzишdиlяr, hяm sеvиncяk vя<br />
sоyuq hаvа иlя nяfяs аlыrdыlаr. Bюyцk mеhmаnхаnаnыn<br />
gиrяcяyиndя hиmаyяsиz uшаqlаr sоbаnы qucаqlаyыrdаlаr.<br />
Gцlцrdцlяr, аtdаnыrdыlаr vя pаpиrоs qыrыntыlаrыnы yыьыrdыlаr.<br />
Cаvаn kцчя qаdыnlаrы, dяhшяtlи цz-gюzц bяzяdиlmиш, яl-яlя<br />
vеrиb vаьzаldа dаyаnmыш kиnо sяnяtчиlяrиnиn qаbаьыndа sоlа<br />
sаьа gяzишиrdиlяr. Иkи nяfяr sяrхош fяhlя yыхыlа-yыхыlа yoldan<br />
юtцb keчиrdи.<br />
- Bu tяsаdцfяn sоvеt gеcяsиnиn gюrцnцшц dеyиlmи Аzаd<br />
gцlяrяk sоruшdu. Bu аn чох хошdur vя qяzяb dоьurmur.<br />
- Mяn хошbяхtяm, dеyиr vя gцlяrяk Gеrеnоsun яlиndяn<br />
tutur. Bu yеrdя mяn tяk dеyиlяm. Bunlаrы mяn<br />
Аvrоpаlыlаrа dаnышаndа, sяn еlя fиkиrlяшиrsяn kи, mяn tаmаm<br />
gцlцnc gюrцnцrdцm Mяn hяr шеyи gюrmцшяm vя eшиtmишяm:<br />
Оnlаrыn иstеhzаlы gюzlяrиnи, tоyuьun аrхаsы kиmи<br />
bцrцшmцш аьыzlаrыnы vя иngиlиsиn mяnи gюzцnцn ucu иlя<br />
gюstяrяrяk "Kиmdиr qяhrяmаn" sоrьusunu. Аncаq mяn<br />
bцtцn bu prаktиk dцшцnяn vя иncя аvrоpаlыlаrы<br />
uzаqlашdыrdыm, оnа gюrя kи, mяn sяnиn иldыrыm sачаn dаиrяvи<br />
шаhиn gюzlяrиnи gюrцrdцm.<br />
Gеrеnоs Аzаdыn gиcgаhlаrыndаn оnun аlоvlu nяfяsиnи<br />
hиss еdиrdи Gеrиyя dюndц. А! Bu gцn ахшаm цrяyиn bиr аz<br />
bошаlа bиlяrmи! Gеrеnоs bиr аn gюzlяdи, аncаq оnun цrяyи<br />
sяrt vя bаьlы qаlыr.<br />
Dоdаqlаrы bошаldы:<br />
- Mяn bцtцn varlыьыmla hиss еdиrdиm kи, о, qаrtаl kиmи,<br />
Аvrоpаlыlаrыn bашlаrыnыn цstцnц аlыb vя оndаn yаpышыb. Mяn<br />
sяnиn цrяyиnиn dюyцntцsцnц ешиtdиm. О dяrяcяdя<br />
vяhшиlяшdиm kи, sяsиmи аrtыq cиlоvlаyа bиlmяdиm.<br />
- Nеcя bиr sяs иdи<br />
- Dяqиq necя olduьunu mяn bиlmиrяm. Аydыn оlmаyаn<br />
kцcя чыьыrtыsы deyя bиlяrяm. О qышqыrыrdы, еlя bиl nяsя bеlя<br />
belя bиr шey deyиrdи: "Mеyиtlяr! Mеyиtlяr!" vя yа "Аzаd<br />
vur!" yа da: "Mцhаrиbя! Mцhаrиbя!"<br />
йунанъадан тяръцмя:<br />
Мящйяддин Ябдцлялийев<br />
АЛАТОРАН № 12, ЙАНВАР 2008 155