14.02.2015 Views

11-1-son-son-kr-son:Alatoran -11-1-son-son-kr-son.qxd.qxd

11-1-son-son-kr-son:Alatoran -11-1-son-son-kr-son.qxd.qxd

11-1-son-son-kr-son:Alatoran -11-1-son-son-kr-son.qxd.qxd

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Zeyqяm Яzиzov: Hя, яlbяttя! Azяrbaycan<br />

kolonиalиzm tarиxиndя xцsusи yer tutur vя bюyцk bиr<br />

hиssяsи hяlя dя kolonиya kиmи qalmaqdadыr, bunu sиz<br />

yaxшы bиlиrsиz. Mяn Gцney Azяrbaycanы nяzяrdя tuturam.<br />

Fяqяt postkolonиalиzmdяn danышarkяn hяr zaman<br />

fи<strong>kr</strong>иmиzdя tutmalыyыq kи, postkolonиalиzm fяrqlи<br />

mяdяnиyyяtlяrи ишarя etmяk цчцn иxtиra edиlmиш sюzdцr,<br />

bayaqkы totalиtarиzmlяrиn yerиnи иndи qloballыq<br />

чaьыrышlarы tutur vя bu mяnada postkolonиyanыn hяr bиr<br />

яrazиsи, mиsal цчцn, Rusиya Azяrbaycan kиmи юz keчmиш<br />

kolonиyalarыnы иtиrиr vя bиr nюv mцstяqиllиk яldя edиr.<br />

Qloballaшma anlayышы яtrafыnda yaradыlmыш dиskurs<br />

fяrqlиlиklяrи cиddи шяkиldя юz цzяrиnя gюtцrцr. Bu<br />

fяrqlяr dиllяrя, чoxalan mяdяnиyyяtlяrя, formalara,<br />

цslublara vя onlarыn <strong>son</strong>suz mяna mяhsullarыna aиddиr.<br />

Яgяr kolonиalиzmи mцяyyяnlяшdиrmяk nюqtяsи torpaq,<br />

sяrhяdlяnmиш яrazи иdиsя, yenи kolonиalиzmиn sяlahиyyяt<br />

verdиyи vacиb kapиtal - mяdяnиyyяt formasыnda davam<br />

edиr. Bu, hяmчиnиn postkolonиalиzmиn aspektlяrиndяn<br />

bиrиdиr. Tяяccцblц deyиl kи, Azяrbaycanda yaradыcы<br />

иnsanlarыn чoxu hяlя dя rus dиlиndяn иstиfadя edиr,<br />

keчmиш kolonиyanыn dиlи иndи dя onlarыn ишgцzar dиlиdиr.<br />

Nцmunя цчцn, Londonda yaшayan azяrbaycanlы bиr<br />

шaиrя - Nиgar Hяsяnzadя tяrcцmячиlяrиnя rahatlыq<br />

yaratmaq цчцn rusca yazыr vя s. Fяqяt burada bиr<br />

xцsusи mяqam var: tarиxи Azяrbaycan Xиlafяt, Иran<br />

Иmperиyasы, Osmanlы Иmperиyasы vя <strong>son</strong>ra Rusиya<br />

Иmperиyasы tяrkиbиndя mюvcud olub. Onlardan hяr bиrи<br />

Azяrbaycan dиlиndя vя gцndяlиk hяyatыnda юz иzlяrиnи<br />

buraxыb, nяtиcя etиbarиlя, bu юzцnц яdяbиyyatda,<br />

иncяsяnяtdя vя fяlsяfяdя gюstяrиb, sиyasяtиn иsя adыnы<br />

чяkmиrяm. Baшqa sюzlя, kolonиalиzm tarиxи gerчяklиk<br />

kиmи <strong>son</strong>a чatыb, amma aqиbяtи, mяntиqи nяtиcяlяrи иlя<br />

hяlя dюvrиyyяdяdиr. Antonиo Negrи vя Mиchael Hardыn<br />

"Иmperиya" kиtabыndakы cцmlя bu baxыmdan<br />

dиqqяtяlayиqdиr: иmperиalиzm bиtя bиlяr, иmperиya иsя<br />

hяlя dя bиzиmlяdиr!<br />

N.K: Bugцnkц konseptual sяnяtиn яsas tendensиyalarы<br />

haqda bиzя mяlumat verиn lцtfяn.<br />

Zeyqяm Яzиzov: Konseptual иncяsяnяt vя ya konseptual<br />

mяdяnиyyяt иncяsяnяtиn fяlsяfя vя tяfяkkцrц<br />

bиrlяшdиrяn gиzlяnmиш юlчцlяrиnи vиzuallaшdыrmaьa чalышmaq<br />

цчцn yaranыb. Nяtиcя etиbarиlя, mяtnиn ишlяdиlmяsи,<br />

narratиv elementlяr, kиno, mцvяqqяtи strukturlar<br />

mяdяnиyyяtиn mцhцm elementlяrиdиr. Belя kи, konseptual<br />

иncяsяnяt bиr sыra hяrяkat vя иdeyalarыn qarышыьыndan<br />

яmяlя gяlиr. Qиsmяn bu zaman bиr qrup иncяsяnяt<br />

adamыnыn arzusu yenи mяdяnиyyяtя baшlamaqdыr<br />

(xцsusяn Nyu-York, London vя Parиsdя), onlarыn<br />

erkяn 1960-cы иllяrdя чox radиkal gюrцnяn иntellektual<br />

hяrяkatlarla mяhrяm яlaqяlяrи var. Fяlsяfяnиn,<br />

xцsusяn lиnqvиstиk fяlsяfя vя semиotиkanыn nцfuzu konseptualиzmиn<br />

formalaшmasыnda xцsusи rol oynayыr. Bu o<br />

zaman baш verиr kи, иncяsяnяt adamlarы artыq tяkcя<br />

яvvяlkи kanonlar vя qaydalarla иnkишaf etmяyиn<br />

mцmkцn olmadыьыnы, hяmчиnиn sяnяtkarы яhatяlяyяn<br />

obyektlяrlя mцnasиbяt vя яlaqяlяrи иlя olduьunu<br />

anlayыrlar. Чцnkи шeylяr, яn azы И.Kantыn <strong>kr</strong>allыьыnda<br />

"юzцndяшey" kиmи vя bиzиm шцurumuzdan mцstяqиl<br />

шяkиldя mюvcuddurlar. Dиl vasиtяsиlя onlar bиzиm иstиfadяmиz<br />

цчцn kateqorиyalara ayrыlыrlar. Юz azad<br />

dюvlяtиndя шeylяr dцnyasы vя шцurun иши var; bu иkи element<br />

tяsnиfata, yenиdяn tяsnиfata vя azadetmяyя (tяsnиfatdan<br />

ayыrmaьa) tabedиr. Anlayыш bu яlaqяnи vиzuallaшdыrmaьыn<br />

яsas elementиdиr. Konseptual иncяsяnяt<br />

baшlanьыcыndan bяrи bиr чox sяnяt hяrяkatlarыna yцksяlиш<br />

verиb, hяtta bиr neчя fиlosofun яsяrlяrиnя tяsиr<br />

gюstяrиb. O, gцndяlиk hяyatыmыzda baш verяn hadиsяlяrи<br />

bиrlяшdиrяn иnkишafdыr. Иncяsяnяt adamlarы bu<br />

hadиsяlяrи, onlarыn gюrцnmяyяn tяrяflяrиnи hяr dяfя<br />

dekonstruktиv иncяsяnяtя cиddи vurьu иlя sяnяdlяшdиrиrlяr.<br />

Erkяn 1990-cы иllяrdяn etиbarяn hяmишя artmaqda<br />

olan konseptual иncяsяnяt яsяrlяrи ona qяdяr mюvcud<br />

olmuш яsяrlяr яsasыnda yaradыlыr; getdиkcя daha чox<br />

иncяsяnяt adamы иzah edиr, yenиdяn иstehsal edиr,<br />

yenиdяn nцmayиш etdиrиr, yaxud baшqa sяnяt adamlarы<br />

tяrяfиndяn yaradыlmыш яsяrlяr цzrя faydalы mяdяnиyyяt<br />

mяhsullarы yaradыr. Bu, qlobal dюvrdя qlobal<br />

mяdяnиyyяtdя artmaqda olan xaosa cavab vermяyиn<br />

yoludur, bu yol иndиyяdяk яhяmиyyяt verиlmяmиш<br />

иncяsяnяt dцnyalarыnыn bиrlяшdиrиlmяsи formalarыnы vя<br />

яsяrlяrиn tяchиzиndяkи artыmы xarakterиzя edиr.<br />

07.<strong>11</strong>.2007<br />

122<br />

АЛАТОРАН № 12, ЙАНВАР 2008

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!