PeÅny numer do pobrania (*.pdf) - Archiwum Medycyny SÄdowej i ...

More documents

Recommendations

Info

228 Barbara Sumińska-Ziemann, Tomasz Gos, Zbigniew Jankowski Nr 3 monów płciowych, ale raczej w złożonych zaburzeniach metabolicznych i wydzielania wewnętrznego oraz związanej z nimi dysregulacji hormonalnej na wielu poziomach. Zaburzenia te wnikają ze wzajemnych zależności pomiędzy poziomem estrogenów, progesteronu, testosteronu jak również w zakresie hormonów osi podwzgórze-przysadka mózgowa, prolaktyny, hormonów tarczycy, a nawet jak wskazują badania najnowsze – poziomu leptyny [7, 16]. Z tej przyczyny HFI bywa nazywana kraniopatią metaboliczną [2, 3, 8]. Do hormonów o istotnym wpływie na tempo metabolizmu i procesów przebudowy kości należą hormon wzrostu, glikokortkoidy, kalcytonina, parathormon oraz hormony tarczycy, jednak to hormony płciowe mają największy wpływ na tworzenie i przebudowę tkanki kostnej oraz są najważniejszymi czynnikami odpowiedzialnymi za powstanie dymorfizmu kostnego. Estrogeny powodują zwiększenie gęstości i masy kostnej, spadek obrotu kostnego oraz mają istotny wpływ na równowagę procesów tworzenia i resorpcji tkanki kostnej, potęgując jednocześnie wchłanianie wapnia w przewodzie pokarmowym i sekrecję parathormonu. Pomenopauzalny spadek stężenia estrogenów powoduje zwiększenie obrotu kostnego, spadek mineralizacji kości oraz dysregulację procesów ich przebudowy z przewagą procesu resorpcji, prowadząc w rezultacie do osteoporozy. Główną funkcją testosteronu jest hamowanie resorpcji tkanki kostnej i intensyfikacja kościotworzenia. Spadek jego stężenia powoduje obniżenie gęstości kości [10]. Jakkolwiek podkreśla się silny związek pomiędzy pogrubieniem kości czołowej a wahaniami poziomów hormonów płciowych, to HFI łączy się także z otyłością, nadciśnieniem tętniczym, zaburzeniami gospodarki węglowodanowej (w tym z cukrzycą), chorobami tarczycy oraz czynnymi hormonalnie gruczolakami przysadki mózgowej, zwłaszcza tymi wydzielającymi hormon wzrostu i prolaktynę [17, 18]. U części chorych z zaburzeniami funkcji hormonalnej przysadki mózgowej spowodowanych obecnością jej gruczolaków oraz potwierdzonym badaniami radiologicznymi pogrubieniem kości czołowej stwierdza się także zmiany w obrazie siodła tureckiego np. w postaci nadmiernego uwapnienia tego regionu czaszki [18]. Leptyna nazywana „hormonem sytości“ powoduje również zwiększenie objętości i gęstości kości w okresie szczytowej masy kostnej. Obserwuje się ujemną korelację jej poziomu z markerami resorpcji. Wyższy poziom leptyny występuje w populacji kobiet oraz osób otyłych (stwierdzono dodatnią korelację poziomu leptyny w organizmie z wartością wskaźnika masy ciała). Receptory dla leptyny znajdują się w licznych narządach wewnętrznych, m.in. w mózgu, gonadach, łożysku i komórkach śródbłonka. Według najnowszych hipotez wysoki poziom leptyny może predysponować do przerostu tkanki kostnej, skutkującego powstaniem zmian o charakterze HFI [16]. Dieta bogata w węglowodany, złożona z wysokoprzetworzonych składników oraz będące konsekwencjami niezdrowego stylu życia zaburzenia metaboliczne i ich następstwa w postaci otyłości, zaburzeń gospodarki hormonalnej (m.in. wzmożonej produkcji jednego z estrogenów – estronu przez tkankę tłuszczową) i wzrostu poziomu leptyny mogą być także czynnikami indukującymi powstanie zmian kostnych o charakterze HFI [10]. W badaniach przeprowadzonych na myszach stwierdzono, że iniekcje estrogenów mogą indukować powstawanie zmian kostnych czaszki. Na podstawie m.in. tych badań zasugerowano, że przemiany metaboliczne żeńskich hormonów płciowych zachodzące w komórkach tkanki tłuszczowej mogą być ogniwem łączącym HFI i otyłość [20]. Na powstanie HFI mogą mieć również wpływ zachowania seksualne i rozrodcze, w tym postępujący spadek liczby urodzeń (mniejsza liczba ciąż), skrócenie długości okresu karmienia piersią, wydłużony okres reprodukcyjny – wczesna menarche i późna menopauza oraz stosowanie zastępczej terapii hormonalnej w jej przebiegu, a także spożywanie fitoestrogenów zawartych w preparatach farmaceutycznych lub pokarmach pochodzenia roślinnego, m.in. w soi, nasionach lnu, ziarnach kukurydzy [4]. Jakkolwiek nie udało się dowieść genetycznych uwarunkowań anomalii kostnej jaką jest HFI, to obserwuje się niekiedy skłonność rodzinną do jej występowania [4, 6]. Opisano przypadki występowania HFI w zespołach uwarunkowanych genetycznie, do których należą m.in. dystrofia miotoniczna (choroba Steinerta), zespół Klinefeltera, zespół Kallmana, zespół Wernera, zespół Cockayne, zespół Alströma, zespół Saethre-Chotzen. Do obrazu klinicznego większości z tych schorzeń należą współ- 2012 © by Polskie Towarzystwo Medycyny Sądowej i Kryminologii, ISSN 0324-8267
Nr 3 FENOMEN HYPEROSTOSIS FRONTALIS INTERNA – AKTUALNY STAN WIEDZY 229 występujące często z HFI zaburzenia wydzielania hormonów płciowych i hipogonadyzm, a także inne endokrynopatie oraz zaburzenia metaboliczne, w tym m.in. cukrzyca i otyłość [13, 26, 27, 28, 29, 30]. HFI A SCHORZENIA NEUROPSYCHIATRYCZNE Niewielkie zmiany kostne w czaszce pozostają najczęściej bez wpływu na stan zdrowia. Jednakże w zaawansowanych przypadkach, gdy pogrubienie kości czołowej osiąga znaczne rozmiary, powstałe w jej obrębie wypukłości kostne mogą powodować ucisk mechaniczny na oponę twardą i półkule mózgu, prowadząc do zaniku kory płatów czołowych. Może to skutkować pojawieniem się objawów neurologicznych i zaburzeń psychicznych. Opisywano związek HFI z występowaniem zespołu płatów czołowych, manifestującego się: zaburzeniami afektywnymi i schizoafektywnymi, zespołem otępiennym, zaburzeniami lękowymi, zaburzeniami snu i łaknienia, zachowaniami agresywnymi, zaburzeniami węchu. Ponadto obserwowano różnorodne zaburzenia motoryczne i somatosensoryczne (w tym migrenę) [18, 21, 22, 23]. W części przypadków odnotowano współwystępowanie HFI z chorobami: Picka, Parkinsona i Alzheimera [6, 22]. Opisano przypadek występowania zmian w kościach czaszki o cechach HFI u osoby z rozpoznaniem tzw. zespołu Diogenesa, czyli obserwowanego zwykle u osób w wieku podeszłym zaburzenia zachowania przejawiającego się skrajnym zaniedbywaniem higieny osobistej, wycofaniem się z życia społecznego i towarzyszącym mu niekiedy kompulsywnym zbieractwem, będącego najprawdopodobniej jedną z manifestacji klinicznych zespołu płatów czołowych [24]. Tak więc nie dziwi fakt, że w badaniach populacji brytyjskiej HFI obserwowano około dwa razy częściej u pacjentów oddziałów psychiatrycznych (10,7%) niż w oddziałach o innym profilu (5,85%). Zmiany w kości czołowej spotykano u osób z rozpoznaniami: schizofrenii i psychoz o innym podłożu, zaburzeń afektywnych i otępiennych oraz u pacjentów w wieku starczym. Jednak schorzenia te występowały w grupie pacjentów z HFI tak samo często jak u pacjentów z grupy kontrolnej, tak więc nie udało się wykazać występowania istotnego statystycznie związku pomiędzy zaburzeniem budowy kości czołowej a określoną jednostką chorobową w myśl klasyfikacji ICD-10 lub DSM-IV [25]. HFI A IDENTYFIKACJA Silna korelacja pomiędzy występowaniem HFI a płcią żeńską i zaawansowanym wiekiem spowodowała, iż zmiany w obrębie sklepienia czaszki spróbowano wykorzystać jako marker płci i wieku w przypadku identyfikacji nieznanych szczątków kostnych. Ocena procesu patologicznego jakim jest HFI może znaleźć zastosowanie w praktyce sądowo-lekarskiej. W przypadku, gdy w obrębie kości czołowej stwierdza się cechy zaawansowanego HFI prawdopodobieństwo, że badane szczątki należały do kobiety wynosi około 88%, zaś kobiety w wieku co najmniej 70 lat powyżej 32%. W sytuacji, gdy wiek biologiczny badanych szczątków ocenia się na co najmniej 70 lat, prawdopodobieństwo, że czaszka wykazująca cechy HFI należała do kobiety wynosi niemal 87%. Jeśli zmiany odpowiadające HFI stwierdzono w szczątkach kobiety, prawdopodobieństwo, że w chwili śmierci miała ona co najmniej 70 lat sięga ponad 42% [5]. HFI W ASPEKCIE HISTORYCZNYM Prace archeologiczne i badania szczątków kostnych dawnych społeczności pozwoliły na ustalenie, że HFI występuje u współcześnie żyjących kobiet ok. 2,5 razy częściej niż u ich kobiet żyjących 100 lat temu. Ponadto u kobiet, które żyły w XVIII wieku i dawniej HFI była zjawiskiem wyjątkowo rzadkim, a w przypadku starożytnych społeczeństw praktycznie niespotykanym [10]. Jedynie w wysoko rozwiniętych, bogatych społecznościach (Pueblo Bonito, Nowy Meksyk, USA oraz Quatna, Syria) odnotowano tego typu przypadki. W przeszłości tak jak i współcześnie HFI dotyczyło najczęściej kobiet w wieku pomenopauzalnym. Częstość zmian w obrębie kości czołowej dawnych mieszkańców Pueblo Bonito wynosiła około 32% populacji ogólnej, u kobiet 44%, natomiast u mężczyzn 8,3% i przewyższała nawet tę odnotowywaną obecnie [4, 11, 19]. Dzięki badaniom archeologicznym zaobserwowano również statystycznie istotny wzrost częstości występowania HFI nie tylko u starszych, ale i u młodych osób na przestrzeni wieków. Pozwoliło to na 2012 © by Polskie Towarzystwo Medycyny Sądowej i Kryminologii, ISSN 0324-8267
Page 1 and 2:
JUBILEUSZ PROF. STEFANA RASZEJI PL
Page 3 and 4:
archiwum medycyny sądowej i krymin
Page 5 and 6:
SPIS TREŚCI / CONTENTS OD REDAKCJI
Page 7:
ARCH. MED. SĄD. KRYMINOL., 2012, L
Page 10 and 11:
142 Nr 3 cyny sądowej aktualne osi
Page 12 and 13:
144 Nr 3 W uznaniu za zasługi Pan
Page 14 and 15:
146 Nr 3 riałem genetycznym walecz
Page 16 and 17:
148 Joanna Wysocka, Aneta Stasiewic
Page 18 and 19:
150 Joanna Wysocka, Aneta Stasiewic
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
154 Ewa Kapińska, Joanna Wysocka,
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
162 Monika Reichert, Agnieszka Maci
Page 32 and 33:
164 Monika Reichert, Agnieszka Maci
Page 34 and 35:
166 Krzysztof Rębała, Iosif S. Ts
Page 36 and 37:
Page 38 and 39:
Page 40 and 41:
172 Tomasz Gos, Zbigniew Jankowski
Page 42 and 43:
Page 44 and 45:
Page 46 and 47: ARCH. MED. SĄD. KRYMINOL., 2012, L
Page 48 and 49: 180 Marek Wiergowski Nr 3 sprawnoś
Page 50 and 51: 182 Marek Wiergowski Nr 3 • zawar
Page 52 and 53: 184 Marek Wiergowski Nr 3 Propozycj
Page 56 and 57: 188 Marek Wiergowski, Zbigniew Jank
Page 66 and 67: 198 Ewa Tomczak, Marek Wiergowski,
Page 72 and 73: 204 Michał Kaliszan Nr 3 jak najba
Page 74 and 75: 206 Michał Kaliszan Nr 3 Ryc. 2. L
Page 78 and 79: 210 Michał Kaliszan, Karol Karneck
Page 80 and 81: 212 Michał Kaliszan, Karol Karneck
Page 82 and 83: 214 Katarzyna Skonieczna, Jarosław
Page 88 and 89: 220 Ryszard Pawłowski Nr 3 Oczywi
Page 90 and 91: 222 Ryszard Pawłowski Nr 3 bardzo
Page 92 and 93: 224 Ryszard Pawłowski Nr 3 Obok og
Page 98 and 99: 230 Barbara Sumińska-Ziemann, Toma
Page 100 and 101: 232 Barbara Sumińska-Ziemann, Toma
Page 102: PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL PAPERS
show all

PeÅny numer do pobrania (*.pdf) - Archiwum Medycyny SÄ dowej i ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

PeÅny numer do pobrania (*.pdf) - Archiwum Medycyny SÄdowej i ...