1. numri - Media Print

Miratuar nga Ministria e Arsimit dhe e Shkencës, maj 2007
Titulli: Matematika 4
Autorë:
Drejtuese botimi:
Redaktor shkencor:
Redaktore gjuhësore:
Kopertina:
Dituri Malaj
Gjovalin Daka
Anila Bisha
Caci Simeon
Ana Mehmeti
VisiDesign
Design: Studio grafike Elsi Kongo
Shtypi: Mediaprint
ISBN: 978-99956-93-66-4
Botimi i parë, 2007
Ribotim 2011
© Të gjitha të drejtat janë të rezervuara
S H T Ë P I A
B O T U E S E
Të gjitha të drejtat e autorit lidhur me këtë botim janë ekskluzivisht te zotëruara/rezervuara nga Shtëpia Botuese
“Mediaprint” sh.p.k..
Ndalohet çdo prodhim, riprodhim, shitje, rishitje, shpërndarje, kopjim, fotokopjim, përkthim, përshtatje,
huapërdorje, shfrytëzim dhe/ose çdo formë tjetër qarkullimi tregtar, si dhe çdo veprim cënues me çfarëdo lloj
mjeti apo apo forme, pjesërisht dhe/ose tërësisht, pa miratimin paraprak me shkrim nga Shtëpia Botuese
“Mediaprint” sh.p.k.
Ky botim, në tërësi dhe/ose në pjesë të tij, ndalohet të transmetohet dhe/ose përhapet në çdo lloj forme dhe/ose
mjet elektronik, mekanik, regjistrues dhe/ose tjetër, të ruhet, depozitohet ose përdoret në sisteme ku mund të
cënohen të drejtat e autorit, pa miratimin paraprak me shkrim nga Shtëpia Botuese “Mediaprint” sh.p.k..
Çdo cënim i të drejtave të autorit passjell përgjegjësi sipas legjislacionit në fuqi.
Kontaktet:
www.mediaprint.al
Shtëpia Botuese Sektori i Shpërndarjes dhe Marketingut: Shtypshkronja:
Kutia Postare 7467 - Tiranë Tel.: 04 4500605
Tel.: 04 4500605
Tel.: 04 2258 156 Cel.: 069 40 44 441
Cel.: 069 40 50 380
Cel.: 069 40 44 443 Cel.: 069 40 20 201
Cel.: 069 20 79 021
botime@mediaprint.al distributor@mediaprint.al print@mediaprint.al
Komente dhe sugjerime janë të mirëpritura në email: botime@mediaprint.al

Përmbajtja
1. NUMRI
1.1 Numrat deri në 1000
1.2 Gjysmë boshti numerik.
Krahasimi i numrave natyrorë
1.3 Krahasimi i numrave natyrorë
në gjysmëboshtin numerik
1.4 Numrat deri në 10 000
1.5 Numrat natyrorë deri në 100 000
1.6 Klasa e mijësheve
1.7 Klasa e mijësheve (Ushtrime)
1.8 Klasa e mijësheve.
Krahasimi i numrave natyror
1.9 Klasa e mijësheve (Ushtrime)
1.10 Mbledhja e numrave natyrorë
1.11 Vetitë e mbledhjes
së numrave natyror
1.12 Ushtrime
1.13 Mbledhja në shtyllë
1.14 Mbledhja e numrave
natyrorë (Ushtrime)
1.15 Zbritja e numrave natyrorë
1.16 Zbritja e numrave natyrorë
(Vetitë e zbritjes)
1.17 Zbritja e numrave
natyrorë (ushtrime)
1.18 Zbritja në shtyllë
1.19 Zbritja e numrave
natyrorë (ushtrime)
1.20 Veprime të kombinuara
me mbledhje dhe zbritje
1.21 Problema
2. GJEOMETRIA NË PLAN
2.1 Plani
2.2 Drejtëza në plan
2.3 Gjatësia e segmentit
2.4 Drejtëza pingule
2.6 Largesa e një pike
nga një drejtëz
2.7 Largesa e drejtëzave paralele
3. VEPRIMET ME NUMRA
3.1 Llogaritje të shpejta
3.2 Llogaritje të shpejta
3.3 Ushtrime
5
6
8
9
11
13
15
16
18
19
20
22
23
24
25
26
28
29
30
31
32
33
34
36
38
39
40
42
43
45
3.4 Rrumbullakimi i numrave
natyrorë në dhjetëshe të plota
3.5 Rrumbullakimi i numrave
natyrorë në qindëshe të plota
3.6 Vlera e përafërt e një diference
3.7 - 3.8 Vlerësoni njohuritë tuaja
4. SHUMËZIMI
4.1 Shumëzimi i numrave natyrorë
4.2 Shumëzimi i numrave natyrorë
4.3 Shumëzimi i numrave natyrorë
4.4 Ushtrime
4.5 Problema
4.6 Shumëzimi me 10, 100, 1000
4.7 Shumëzimi me 10, 100,
1000 (Ushtrime)
4.8 Shumëzimi në shtyllë
4.9 Shumëzimi në shtyllë
4.10 Shumëzimi në shtyllë
me një numër njëshifror
4.11 Shumëzimi në shtyllë
me një numër dyshifror
4.12 Shumëzimi në shtyllë (Ushtrime)
4.13 Problema
5. SHUMËKËNDËSHA
DHE RRATHË
5.1 Trekëndëshi dhe paralelogrami
5.2 Drejtkëndëshi dhe katrori
5.3 Paralelogrami dhe trapezi
5.4 Rrethi, vetia e pikave të rrethit
5.5 Përsëritje. Klasifikimi i
katërkëndëshave
6. PJESËTIMI
6.1 Pjesëtimi i numrave natyrorë
6.2 Pjesëtimi i numrave natyrorë
6.3 Veti të pjesëtimit
6.4 Veti të pjesëtimit
6.5 Veti të pjesëtimit të numrave
natyrorë
6.6 Pjesëtimi në shtyllë
me një numër njëshifror
46
47
48
49
52
53
55
56
58
58
59
60
61
62
63
64
65
66
68
70
71
73
76
77
78
79
80
81
3

6.7 Pjesëtimi në shtyllë (ushtrime)
6.8 Pjesëtimi në shtyllë me një numër
dyshifror
6.9 Pjesëtimi i numrit natyror. Ushtrime
6.10 Problema
6.11 Shumëfishat e një numri natyror
6.12 Pjesëtuesit e një numri natyror
6.13 Numrat natyror që plotpjesëtohen
me 3 dhe me 9
6.14 Ushtrime
6.15 Mesatarja aritmetike
6.16 Vlerësoni njohuritë tuaja
7. THYESAT
7.1 Kuptimi i thyesës
7.2 Thyesa të barabarta
7.3 Ushtrime
7.4 Krahasimi i thyesave
7.5 Mbledhja dhe zbritja e thyesave
7.6 Ushtrime
7.7 Thyesa si pjesë e një numri
7.8 Thyesa si pjesë
e një numri. Ushtrime
7.9 Ushtrime
7.10 Problema
7.11 Vlerësoni njohuritë tuaja (Përsëritje)
8. MATJA
8.1 Njësitë e masës
8.2 Njësitë e gjatësisë
8.3 Perimetri i shumëkëndëshit
8.4 Njësitë e matjes së syprinave
8.5 Këndi si rrotullim.
Këndi i shtrirë, këndi i drejtë
8.6 Matja e këndeve me raportor
8.7 Matja e kohës
9. TRANSFORMIMET
GJEOMETRIKE
9.1 Rrjeti koordinativ.
Vendndodhja e një pike...
9.2 Pikat në rrjetin koordinativ
9.3 Emërtimi me koordinata i figurës
9.4 Zhvendosja paralele
9.5 Zhvendosja paralele e segmentit
dhe e trekëndëshit
9.6 Simetria. Drejtëza e simetrisë së figurave
9.7 Simetria sipas një drejtëze
82
83
84
84
85
86
87
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
100
101
103
104
106
107
109
111
113
115
116
117
119
120
122
123
9.8 Simetria e vijës së thyer dhe e
shumëkëndëshit
9.9 Zmadhimi dhe zvogëlimi i
figurës në rrjetin koordinativ
10. FUNKSIONI DHE
EKUACIONI
10.1 Funksioni si lidhje ndërmjet
elementëve të dy bashkësive
10.2 Funksioni i paraqitur me diagramë
10.3 Funksioni si nënbashkësi e
çifteve të renditura
10.4 Ushtrime
10.5 Ekuacioni. Inekuacioni
10.6 Zbulo lidhjen x -->... .
Grafiku i funksionit x --> x + a
10.7 Ushtrime dhe problema
10.8 Ushtrime dhe problema
11. STATISTIKË DHE
PROBABILITET
11.1 Mbledhja dhe sistemimi
i të dhënave
11.2 Nga tabela në diagramë
11.3 Moda dhe mesatarja
11.4 Ndodh, ka mundësi të ndodhë,
nuk ka mundësi të ndodhë
11.5 Mundësi e shprehur në thyesa
11.6 Ushtrime
12. SYPRINA E
FIGURAVE PLANE...
12.1 Kuptimi për syprinën
12.2 Jo vetëm me numërim. Syprina e
drejtkëndëshit dhe e katrorit
12.3 Edhe një herë për syprinën e
drejtkëndëshit dhe katrorit
12.4 - 12.5 Kuptimi për vëllimin e trupave.
Vëllimi i kuboidit dhe i kubit
13. NUMRAT NEGATIVË
13.1 Kuptimi i numrit negativ
13.2 Mbledhja dhe zbritja
e numrave negativë
13.3 - 13.4 Numrat negativë (Ushtrime)
13.5 Numrat negativë (Përsëritje)
125
126
129
131
132
134
135
137
138
139
140
141
142
143
145
146
148
151
152
154
157
158
159
161
4

Kapitulli 1. Numri
1.1 Numrat deri në 1000
Të gjithë numrat natyrorë midis 100 dhe 999 janë numra treshifrorë.
7 4 8
qindëshet dhjetëshet njëshet
Ky numër mund të zbërthehet:
748 700 + 40 + 8
Ky numër lexohet (shkruhet me fjalë): shtatëqind e dyzetë e tetë.
Nëse numrit ti i shton 1, 10 ose 100, shifrat e tij ndryshojnë.
748 + 1 = 749 748 + 10 = 758 748 + 100 = 848
Shkruaj me fjalë numrat e formuar.
Punojmë së bashku në klasë
1
Vazhdo këto numra:
a. 859 +1
+1 +1
b.
932 -10 -10 -10
c.
587 +10 +10 +10
d.
273 +100 +100 +100
e.
399 -100 -100 -100
f.
802 -1 -1 -1
5

2
Plotëso këtë numër sekret:
Horizontalisht
1. Pesëqind e tetëdhjetë e gjashtë
5. Katërqind e nëntëdhjetë e tre
Vertikalisht
2. Tetëqind e katërmbëdhjetë
3. Njëqind e katër
4. Shtatëqind e tridhjetë
1 2
3 4
5
1.2 Gjysmëboshti numerik
Krahasimi i numrave natyrorë
Shiko me vëmendje figurat e mëposhtme dhe gjej ndryshimet:
A
B
O
Fig. 1 Fig. 2
Fig. 3
Figura 1 është drejtëz; figura 2 segment, ndërsa figura 3 është gjysmë
drejtëz dhe pika O, fillim ose origjinë e saj.
Nëse një gjysmëdrejtëz e ndajmë në segmente të barabarta ajo quhet
gjysmëdrejtëz numerike ose gjysmëbosht numerik.
Çdo numri natyror i përket një pikë e vetme në gjysmëboshtin numerik.
Numrit zero i përket origjina e gjysmëboshtit.
Në gjysmëboshte numerike të ndryshëm segmentet njësi mund të jenë të
ndryshëm.
6

Punojmë së bashku në klasë
1
Shpjego, pse gjysmëdrejtëzat e mëposhtme janë gjysmëboshte numerike
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
0 1 2 3 4 5
2
Shpjego, cila nga gjysmëdrejtëzat e mëposhtme nuk është gjysmëbosht
numerik
O A B C D F
0 1 2 3 4 5
O A B C D F
0 3 4 7 9 10
O M N P Q R
0 1 2 3 4 5
3
4
5
6
Vizato në fletore tri gjysmëboshte numerike dhe paraqitni në to:
a) numrat natyrorë nga 0 deri në 12;
b) numrat natyrorë çift nga 0 deri në 20;
c) numrat natyrorë tek nga 1 deri në 19.
a) Vizato një gjysmëbosht numerik të ndarë në centimetra.
b) Cakto pikat K, L, M, N, P që i përgjigjen përkatësisht numrave 0, 1, 2, 3, 4 e 5
c) Cakto pikën E që i përgjigjet numrit 9 dhe pikën F që i përgjigjet numrit 7.
Në gjysmëboshtin numerik shënoni të gjitha pikat midis pikave A dhe B që
i përgjigjen numrave natyrorë midis 2 dhe 6.
A
0 1 2 3 4 5 6 7
Në gjysmëboshtin numerik të mëposhtëm cili numër i përgjigjet pikës
midis pikave C e D
B
0 100 200
C
D
7