Miesięcznik nr. 186 - ŚlÄ ski Klub Fantastyki

MiesiÊcznik
Biuletyn Informacyjny ŒKF 2010Nr
186
GrudzieÑ

Galeria
Achika
Dzisiaj prezentujemy obrazy naszej klubowej
koleżanki, Agnieszki „Achiki” Szady. Czytelnicy
Miesięcznika znają ją przede wszystkim z regularnie
zamieszczanych sprawozdań konwentowych,
jednak Achika także maluje, rysuje, pisze (fanfiki,
ale i fanowskie piosenki), oraz nieodmiennie walczy
o słuszną sprawę Jedi – pieszo i konno.
PWC
Rycerz
Podziemny świat
Sen Krzysztofa Kolumba

Wstêpniak
Witajcie kochani. Zima przyszła na dobre, śnieżyce po raz kolejny zaskoczyły drogowców, bo któż spodziewa
się śniegu w grudniu, ale życie klubowe nie ustaje. Świąteczny numer „Miesięcznika” ukazuje się bez
opóźnień i mam nadzieję, że zostanie przyjęty ciepło. W środku znajdziecie, między innymi, „świąteczny”
felieton Rafała Kosika, recenzje autorstwa Anny Kańtoch i Tadeusza Olszańskiego, stałe rubryki tworzone
przez niezastąpionego Andrzeja ‚Bilbo’ Kowalskiego oraz wszystko to, co zwykle, czyli wieści, nagrody,
premiery filmowe i galerię.
Na początek wieści smutne, czuję się jednak zobowiązana do poruszenia tego tematu. W 2011 roku
wprowadzony zostanie w naszym kraju podatek od towarów u usług na książki. Pierwotnie miało to nastąpić
w styczniu, jednak wedle ostatnich informacji starania Ministerstwa Finansów o przedłużenie zwolnienia
książek z podatku VAT uwieńczone zostały sukcesem i podwyżki czekają nas dopiero w maju 2011,
zaś do końca kwietnia obowiązywała będzie aktualna, zerowa stawka VAT. Spieszmy się kupować książki
– tak szybko drożeją.
W ostatni weekend listopada w siedzibie klubu odbył się jesienny Zjazd Członków Korespondentów
ŚKF. Podczas zjazdu jedliśmy, piliśmy i bawiliśmy się do późnej nocy (a może raczej do wczesnych godzin
porannych), choć ze względu na niedawne Seminarium Literackie i fatalną aurę spora część naszych zamiejscowych
przyjaciół zdecydowała się pozostać w domowych pieleszach. Zapraszamy ich więc na wiosnę.
W ciągu ostatniego miesiąca udaliśmy się silną grupą na dwa duże konwenty: Falkon i Nordcon.
Na odbywającym się od 11 do 14 listopada Falkonie Złote Wyróżnienie Nagrody Literackiej im. Jerzego
Żuławskiego odebrała nasza klubowa koleżanka Ania Kańtoch. O pozostałych atrakcjach konwentu opowie
Wam Agnieszka ‚Achika” Szady w swojej relacji. Bogato ilustrowana relacja z Nordconu ukaże się w kolejnym
numerze.
Postanowiliśmy także wskrzesić tradycję klubowych zabaw Sylwestrowych. Wstępnie planujemy spotkanie
w Klubokawiarni Przedświt. W programie konkurs strojów, tańce, hulanki i świetna zabawa do białego
rana. Szczegółowe informacje na stronie klubu oraz na stronie klubowej na Facebooku. Na Facebooku
także można wypowiadać się na temat menu oraz zgłaszać propozycje tematu wiodącego imprezy.
W styczniu będziemy organizowali kolejną imprezę, tym razem zaprasza na nią sekcja RPG. Wieści
dotyczące styczniowej Krwi Bohaterów wkrótce zostaną ogłoszone na stronie klubu oraz FB – czyli jak
zwykle.
Lada moment odkryjemy przed Wami temat kolejnego Seminarium Literackiego. Jeśli dręczy Was ciekawość
– zaglądajcie na stronę.
Na zakończenie tego wyjątkowo długiego wstępniaka to, co w świątecznym numerze znaleźć się musi:
życzenia.
Nie mam oporów przy nazywaniu tego numeru „świątecznym”. Ludzie świętują przesilenie zimowe
od kiedy tylko zrozumieli, że cykl pór roku powiązany jest z układem gwiazd. A powód do świętowania
to nie lada, bo oto odradza się słońce, dzień staje się dłuższy, noc traci władzę nad światem, zbliża się wiosna...
I bez względu na to, któremu z bogów poświęcony był ten okres, czy witano Mitrę, Saturna, Jula,
rodzimego Swaroga czy Jezusa – zawsze był to czas radości i nadziei. Przenikające się nawzajem tradycje,
wspólnota obrzędów i ludzkich potrzeb uświadamiają nam, że w istocie świat nie zmienia się aż tak bardzo,
a nasze marzenia zmieniają się jeszcze mniej.
I właśnie szczerej radości z życia, nadziei na przyszłość oraz wiary w niezmienność rzeczy ważnych
chciałabym Wam z okazji zbliżających się Świąt oraz nadchodzącego Nowego Roku życzyć. Niech Wasze
dni będą słoneczne, a marzenia stają się rzeczywistością.
Klaudia Heintze
3

Wieœci
12 października zmarł profesor Ryszard
Handke, jeden z pierwszych teoretycznych
badaczy fantastyki naukowej, literaturoznawca,
wieloletni kierownik Zakładu Metodyki Literatury
i Teorii Lektury Uniwersytetu Warszawskiego. Był
autorem takich książek jak Baśń a fantastyka naukowa
(1973), Polska proza fantastyczno-naukowa:
problemy poetyki (1969), Spór o SF: antologia szkiców
i esejów o science fiction (1989, wybór tekstów
– wspólnie z Lechem Jęczmykiem i Barbarą Okólską),
czy Ze Stanisławem Lemem na szlakach fantastyki
naukowej (1991). Był jednym z pierwszych,
którzy starali się analizować fantastykę jak pełnoprawną
dziedzinę literatury (co w latach ’60 czy ’70
nie dla wszystkich było oczywiste). Miał 78 lat.
10 listopada w wie ku
91 lat znał Dino De
Laurentiis, jeden z najbardziej
znanych i płodnych
producentów filmowych
w historii kina, twórca ponad
500 filmów. Zaczął
pracę jeszcze w przedwojennych
Włoszech, potem
przeniósł się do USA,
gdzie w końcu trafił do
Hollywood. Pra cował z największymi gwiazdami:
Audrey Hep burn, Hen rym Fondą, Anthonym
Quinnem czy Kirkiem Douglasem. Wyprodukował
filmy oscarowe (La Strada czy Noce Cabirii
z Giuliettą Massiną) i dzieła słusznie zaliczane do
klasyki (Serpico, Trzy dni Kondora, Blue Velvet).
Trudno przecenić jego wkład w kino fantastyczne.
Był twórcą lekkiej, zabawnej, erotycznej Barbarelli
z Jane Fondą (1968), pierwszego remake’u King
Konga z Jessicą Lange i Jeffem Bridgesem (1978),
klasyczne „mięśniowe” fan tasy Conan Barbarzyńca
z chyba pierwszą wielką rolą Arnolda
Schwarzeneggera (1982), efektowną Diuną Davida
Lyncha (1984) czy kultową Armią Ciemności (1992).
Współpracował z takimi pisarzami jak Stephen
King i Thomas Harris. Był jednym z symboli współczesnej
sztuki filmowej.
28 listopada zmarł jeden
z najbardziej znanych
komików filmowych,
Leslie Nielsen (właśc. Leslie
William Nielsen). W swojej
karierze wystąpił w ponad
setce filmów i 1500 programach
telewizyjnych, wcielając
się w ponad 220 postaci. Ogromną popularność
zyskały mu filmy z cyklu Airplane (Czy leci z nami
pilot oraz Spokojnie, to tylko awaria) i Naga broń.
Jednak w początkach swojej kariery zagrał przystojnego
porucznika w Zakazanej planecie (1956),
klasyce sf. Potem w fantastyce raczej nie występował,
chyba że w parodiach (jak wspomniana
Spokojnie, to tylko awaria czy horror Egzorcysta
2½).
Leslie Nielsen miał 84 lata.
Adrien Brody zagrał
w horrorze Giallo w reżyserii
włoskiego kultowego
reżysera Dario Argento.
Aktor (zdobywca Oscara)
zdołał uzyskać od sądu wyrok,
zakazujący projekcji filmu
do czasu, kiedy producenci zwrócą mu 640 tys.
dolarów, które są mu winni w związku z tym projektem.
Wyrok zapadł, ale... dotyczy tylko Stanów
Zjednoczonych. Zatem reszta świata (w tym
Europa) może spokojnie Giallo obejrzeć. Trudno
powiedzieć, czy to wielka przewaga, ale zawsze
można amerykańskim przyjaciołom przekazać
wrażenia z projekcji.
W zeszłym roku wydawnictwo DC Comics
szeroko ogłosiło, że twórca Babylonu 5,
J. Michael Straczynski, przejmie redakcję (i autorstwo)
dwóch kluczowych tytułów tego komiksowego
giganta, Supermana i Wonder Woman. Nie dawno,
w dość nieoczekiwanym oświadczeniu, Straczynski
stwierdził, że porzuca tradycyjne cykliczne
wydania obu komiksów. Wina nie leży ani po stronie
wydawcy, ani twórcy – a po stronie bezlitosnych
praw rynku. Klasyczna forma komiksu (broszurki
po 32 strony na marnym papierze) powoli odchodzi
4

w przeszłość – niektórzy nawet głoszą jej śmierć.
Coś w tym jest, ponieważ powieść graficzna
Straczynskiego Superman Earth One była wydawniczym
hitem i błyskawicznie doczekała się dodruku.
Straczynski postanowił więc skoncentrować się
na tej bardziej „eleganckiej” formie.
Oczywiście życzymy powodzenia, wciąż żałując,
że nie powiodły się próby produkcji „odpryskowych”
filmów Babylonu 5 – najlepszego serialu sf.
Jedna z najwcześniejszych
i najważniejszych
prac komiksowych
– oryginał patriotycznej
okładki Supermana
#14 z 1942 roku – o mało co
nie została też najdroższą.
Jednak końcowa kwota zaoferowana
w licytacji –
402.111 dolarów – nie przebiła
ceny minimalnej. Sama okładka pochodziła
z kolekcji Jerry’ego Robinsona (który między innymi
jako pierwszy narysował arcywroga Batmana –
Jokera). Na aukcji znalazła się także (i także nie
osiągnęła ceny minimalnej, choć zaoferowano 213
tys. dolarów) oryginalna okładka Detective Comics
#69, autorstwa samego Robinsona.
Ponieważ do sprzedaży nie doszło, rekord ceny
wciąż należy do okładki Weird Science-Fantasy #29,
autorstwa Franka Frazetty – sprzedano ją w czerwcu
tego roku za 380 tys. dolarów.
Nam pozostaje zgadywać, jaka była nieujawniona
minimalna cena za okładkę z Supermanem. Pół
miliona Milion
Wytwórnia Warner Bros Pictures przymierza
się do ponownej realizacji znanego Czarnoksiężnika
z krainy Oz na podstawie tego samego
scenariusza, który stał się podstawą klasycznego
filmu z 1939, z Judy
Garland w roli Dorotki.
Warner zyskał prawa
do scenariusza, wykupując
firmę Teda
Turnera (właściciela
m.in. kanału TV
Turner Classic Movies).
Turner z kolei kupił scenariusz jako część archiwum
Metro-Goldwyn-Mayer. Pra cowało nad
nim aż 19 twórców, z których wielu nie doczekało
się wspomnienia w napisach.
Skąd pośpiech (i powtórka starego scenariusza
bez żadnych aktualizacji) Przede wszystkim
Disney i Sam Raimi planują produkcję prequelu
Oz the Great and Powerful z Robertem Downeyem
Jr., a w ostatnich miesiącach zapowiedziano co najmniej
dwie adaptacje materiału źródłowego, czyli
powieści Franka Bauma.
Reżyserię Warner planował powierzyć
Robertowi Zemeckisowi (Powrót do przyszłości,
także Kontakt). Niestety, reżyser wziął udział
w rozmowach, ale nie wyraził zainteresowania.
W tej chwili zajmuje się własnym projektem, jakim
jest remake animowanego filmu Beatlesów, legendarnej
Żółtej łodzi podwodnej. Wydaje się, że
to prawdziwe wyzwanie, zwłaszcza wobec braku
Beatlesów.
Wkrótce zaczną
się zdjęcia do
nowej wersji przygód
Sędziego Dredda (wg
znanego komiksu),
która ma podobno
wymazać z pamięci
widzów wcześniejszą
kreację w tej roli Sylvestra Stallone. Na zdjęciu widzimy
nowy kostium Sędziego – co pokazuje, że reżyser
Peter Travis stara się utrzymać komiksowy
wygląd, unikając jednak tej błyszczącej i eleganckiej
zbroi, jaką nosił Stallone. Film może być rzeczywiście
lepszy od pierwotnej wersji – scenariusz
napisał Alex Garland (28 dni później).
Dobiegają końca rozmowy na temat długo
oczekiwanej, kinowej wersji serialu Buffy –
postrach wampirów. Niestety, w realizacji nie będzie
uczestniczyć ani świetna odtwórczyni roli tytułowej,
Sarah Michelle Gellar ani twórca serialu,
Joss Whedon. Scenariusz dla wytwórni Warner
Brothers pisze obecnie Whit Anderson (autorka
średnio zabawnego Yes Man z Jimem Careyem).
Producentem będzie prawdopodobnie Charles
Roven (m.in. Batman Begins). Według zapowiedzi,
nie powinniśmy się spodziewać
powrotu
„szkolnej” Buffy – trochę
szkoda, bo jej szkolne
perypetie były istotną
częścią fabuły.
Sam Joss Whedon nie
przyjął projektu entuzjastycznie – i pewnie trudno
się dziwić. Jak stwierdził: To smutny znak naszych
czasów, że ludzie muszą się karmić trupami
ukochanych opowieści z młodości, ponieważ nie są
w stanie stworzyć oryginalnej koncepcji. Sam jednak
nie był zainteresowany udziałem – realizuje
teraz The Avengers.
5

Natomiast zainteresowanie i chęć zastąpienia
Gellar wyraziła Kristy Swanson, która grała
Buffy w oryginalnym pełnometrażowym filmie
z 1992. Film (choć zrealizowany przez Whedona)
w porównaniu z serialem nie był szczególnie udany,
choć godne uwagi były dwie role drugoplanowe:
Donalda Sutherlanda jako Obserwatora i Rutgera
Hauera jako przywódcy wampirów. Niestety, żaden
z nich w nowym filmie się raczej nie pojawi.
Z filmowego cyklu
Underworld większość
zapamiętała walczącą Kate
Beckinsale jako wampira
Selene (niestety, nieobecną
w części trzeciej). W części
czwartej ma znowu wystąpić,
ale niestety, wieści, jakie
docierają na temat fabuły, nie są przesadnie obiecujące.
Po piętnastu latach w stanie zbliżonym do
śpiączki, Selene dowiaduje się, że ma czternastoletnią
córkę Nissę (hybrydę wampira i wilkołaka),
musi też powstrzymać BioCom przed stworzeniem
superwilkołaków, które wybiją wampiry.
Córka jest chyba ukłonem w stronę nastoletnich
fanów Zmierzchu, podobnie jak tytuł Underworld:
New Dawn. Wampiry mogą mieć dzieci 9to wiadomo
od pierwszej części), wiemy też, że ojcem Nissy
jest Michael – znany nam z pierwszej (i drugiej)
części potomek wampirów i wilkołaków – o potężnych
mocach. W czwartej części raczej się nie pojawi.
Trudno też uznać za nowy pomysł złej korporacji,
która dla swoich celów ingeruje w wampirzy
świat. Ogólnie, może coś z tego będzie, ale niekoniecznie.
Po problemach z prawami autorskimi, finansowaniem
i nowozelandzkimi związkami zawodowymi,
realizacja Hobbita trafiła na kolejny
problem. Zespół produkcyjny Petera Jacksona
oskarżono o rasizm.
Niejaka Naz Humphreys, kobieta pochodzenia
pakistańskiego, jak twierdzi, z powody zbyt ciemnej
skóry została odrzucona podczas castingu, kiedy
starała się o rolę hobbitki. Szef prób powiedział,
że potrzebni są jasnoskórzy statyści, bo powinni
wyglądać jak hobbici.
Naz Humphreys liczyła na pracę, ponieważ odpowiada
wymaganiom fizycznym – jest raczej niska.
Skarży się, że hobbici są bardzo homogeniczni.
Założyła nawet na Facebooku grupę „Say No to
Hobbit racism” (zakładanie grupy na Facebooku
wiele osób uważa chyba za uniwersalne rozwiązanie
wszelkich problemów).
Peter Jackson stwierdził, że doszło do nieszczęśliwego
nieporozumienia i że na pewno nie wydał
zespołowi polecenia, by dobierali statystów według
cery. Słusznie – przy charakteryzacji łatwo poprawić
kolor skóry, trudniej wzrost.
Dawno, dawno temu najsłynniejszy rockowy
zespół świata – The Beatles – zamarzył
o stworzeniu filmu aktorskiego na podstawie
Władcy Pierścieni – z sobą w rolach głównych.
Jeden człowiek stanął im na drodze: J.R.R. Tolkien.
Taką historię opowiada Peter Jackson, a można
sądzić, że wie to i owo o ekranizacjach prozy
Tolkiena. John Lennon chciał zagrać Golluma, Paul
McCartney – Froda, Ringo Starr wybrał dla siebie
postać Sama, natomiast George Harrison planował
zapuścić brodę i zostać Gandalfem. Na temat
reżyserii prowadzono już rozmowy ze Stanleyem
Kubrickiem (który jeszcze nie zrealizował 2001:
Odysei kosmicznej).
Tolkienowi pomysł się
nie spodobał, więc odmówił.
McCartney uważał, że
tak lepiej, ponieważ Lennon
wybrał sobie najciekawszą
rolę, a we wszystkich
innych filmach The Beatles cała czwórka była
równorzędna.
Co prawda aktorska wersja powieści, nakręcona
przed nadejściem efektów komputerowych, wydaje
się pomysłem ryzykownym, jednak nie należy zapominać,
że George Harrison był całkiem niezłym
producentem; jego studio HandMade Films, realizowało
Żywot Briana (Monty Pythona), Bandyci
czasu, Mona Lisa czy Whitnail & I, ale za to Ringo
nakręcił Cavemana, a McCartney napisał muzykę
i zagrał główną rolę (obok Starra) w Give My
Regards to Broad Street, co – zdaniem kinomanów
– wyrównuje saldo.
Kiedy w 1988 pojawił
się film Akira – jedno
z arcydzieł japońskiej animacji
– stał się początkiem
zainteresowania europejczyków
tą formą sztuki filmowej.
Minęły lata i nadszedł
czas, by ktoś spróbował nakręcić Akirę w wersji
aktorskiej. Reżyserować mają Allen i Albert
Hughesowie (Z piekła rodem), natomiast – takie
krążą plotki – w roli głównej wystąpi Zac Effron,
gwiazda High School Musical i idol nastolatek
sprzed premiery Zmierzchu. Akcja nowej Akiry ma
się toczyć w post-apokaliptycznym Nowym Jorku,
6

zamiast z Neo Tokio, jak w japońskim
oryginale Katsuhiro
Otomo, a Zac Effron ma zagrać
nastoletniego punka, motocyklistę,
któremu rządowa agencja porwała
kumpla i przerobiła go na
wszechmocnego mutanta.
Zanim zaczniemy narzekać,
na Effrona w Akirze, warto pamiętać, że zanim
wystąpił w High School Musical, zagrał młodego
Simona Tama w Firefly.
Amerykańska agencja astronautyki NASA
ogłosiła, że dokonała zaskakującego odkrycia
obcego życia na Ziemi. W Mono Lake, w Ka lifornii,
naukowcy znaleźli bakterie (nazwane
GFAJ-1) niepodobne do żadnego ziemskiego życia.
Niezbędny ziemskim organizmom fosfor występuje
w GFAJ-7 jedynie w ilościach śladowych, natomiast
zastępuje go arsen – na ogół trujący. Bakterie
nie tylko wykorzystują arsen do procesów życiowych,
ale pojawia się on również w DNA i RNA
bakterii.
Co prawda arsenowe bakterie nie spróbują opanować
naszej cywilizacji ani nie nawiążą kontaktu,
ale z pewnością zmienią nasze poglądy na procesy
życiowe. Na przykład w misjach badawczych należy
szukać także arsenu (nie tylko węgla, wody itd.),
warto też rozważyć ponowną wyprawę na Tytana
(to księżyc Saturna), gdzie odkryto ślady arsenu.
Zobaczymy, co dalej.
Wśród wszystkich nudnych dni, które zdarzają
się każdemu, najnudniejszy w całym
minionym stuleciu był 11 kwietnia 1954. Wiadomo
to oficjalnie. William Tunstall-Pedoe, informatyk
z uniwersytetu w Cambridge, stworzył program
zwany True Knowledge – przeznaczony do „inteligentnego”
przeszukiwania sieci. Użył go ostatnio,
by zanalizować 300 milionów faktów – szukając
właśnie najnudniejszego dnia od roku 1900. Jak
stwierdził, 11 kwietnia 1954 nie umarł nikt znaczący,
nie zaszło nic istotnego, a choć codziennie w XX
wieku przychodziło na świat wielu znanych ludzi,
w tym dniu tylko jeden może pretendować to tej
grupy – Abdullah Atalar, turecki naukowiec.
Oczywiście pojawia się tu typowy i zabawny paradoks:
11 kwietnia 1954 jest dniem interesującym
właśnie dlatego, że jest najnudniejszy.
Całkiem rzeczywista firma architektoniczna
Architects Southwest ogłosiła konkurs na lokal
(dom, ale niekoniecznie), w którym najskuteczniej
przetrwamy atak zombie. Głosowali internauci,
a do wyboru mieli coś w rodzaju statku rzecznego
(z karabinem maszynowym w nadbudówce),
górski schron, fort w stylu drapacza chmur i mieszkalny
odpowiednik skorupy żółwia. Zwyciężył zestaw
pływający, w którym atakujących zombie (po
likwidacji) można np. wykorzystać do produkcji
paliwa.
Jedyną nagrodą była sława internetowa – oraz
sa tysfakcja, że kiedy nadejdzie (nieunikniona)
apo kalipsa zombie, posiadacze takiej rezydencji
z większą łatwością ją przetrwają.
Podczas tradycyjnego
Lodowego Festiwa
lu w Roermond (Holandia)
para lodowych rzeźbiarzy,
Michel de Kok
i Antti Pedrozo, stworzyła
przepiękną i imponującą
rzeźbę legendarnego Trans
formera, Optimusa Prime.
Dzieło jest niezwykle
szcze gółowe (jak na zastosowany materiał) i mierzy
sobie ponad 8 metrów. Może i w Polsce doczekamy
się takich rzeźb – zima zapowiada się mroźna
i śnieżna.
Brytyjski magazyn
filmowy Empire ogłosił
listę 50 najlepszych animowanych
postaci w filmie.
Zwyciężył „plastelinowy”
Grommit z cyklu Grommit
i Wallace, a w pierwszej
dziesiątce znaleźli się także:
2. kowboj Chudy z Toy
Story; 3. Niedźwiedź Baloo
z disneyowskiej Księgi dżungli (1997), 4. Robot
Wall-E, tytułowy bohater filmu z 2008 roku, 5.
Marji z francusko-amerykańskiego Persepolis
(2007); 6. olśniewająca Jessica Rabbit, żona Królika
z Kto wrobił Królika Rogera (1988); 7. Maleficenta,
zła czarownica ze Śpiącej królewny (1959); 8.
Stalowy Gigant, tytułowy gigantyczny robot z filmu
z 1999 r.; 9. Dumbo, tytułowy latający słonik
7

z filmu z 1941 r.; i na miejscu 10. pies Dug z filmu
Odlot (2009). W pierwszej dziesiątce aż sześć postaci
animowanych klasycznie i 4 animowane w 3D.
Zaskakuje brak absolutnej klasyki – dopiero na 50.
miejscu znalazł się Myszka Miki, na 47. kaczor
Duffy. Zabrakło miejsca dla znakomitego Donalda
czy Goofy’ego, w pięćdziesiątce nie zmieścili się
także najbardziej znani bohaterowie Hanny
i Barbery, tacy jak Tom i Jerry, miś Yogi, pies
Huckleberry czy Flinstonowie.
W sam raz na gwiazdkę dla wszystkich wielbicieli
komputerów (i nie tylko) Apple, trafiła
na rynek figurka Steve’a Jobsa. Oferuje ją niewielka
firma o znaczącej nazwie Made-In-China.
Plastikowy Steve Jobs jest
przedstawiony bardzo dokładnie,
z wysokim czołem
i w swoich charakterystycznych
dżinsach
i sportowych butach. Jako
akcesoria można dokupić
zestaw komiksowych
„dymków” z flamastrem
i klejem, aby przyklejać
Jobsowi nad głową jego genialne myśli.
Teraz wszyscy fani Apple’a będą mogli (za niecałe
80 dolarów) postawić na biurku wizerunek swego
guru i oddawać mu cześć podczas przerwy śniadaniowej.
PWC
Nagrody
Terry Pratchett i Martin Amis zostali uhonorowani Nagrodą za Wybitne Osiągnięcia podczas
ceremonii Galaxy National Book Awards, jaka odbyła się w Londynie 10 listopada
2010. Wyróżnienia te przyznano im za „wyjątkowy wpływ na przemysł wydawniczy”. Terry
Pratchett skomentował: „Jestem zdumiony. Człowiek znajduje sobie coś, co lubi robić, co robi
dobrze, więc robi to stale, aż nagle dają mu nagrodę; tymczasem jedyne, co naprawdę robiłem,
to świetnie się bawiłem.”
Brytyjski Amazon opublikował listę najlepszych książek science fiction
i fantasy, jakie sprzedawano tam w roku 2010. Jest to wybór redakcyjny –
trudno powiedzieć, jakie zastosowano kryteria. A oto lista:
1. Iain M. Banks: Surface Detail;
2. Robert Jordan: Towers of Midnight: Book Thirteen of The Wheel of Time;
3. Stephen R. Donaldson: Against All Things Ending: The Last Chronicles of
Thomas Covenant;
4. Peter F. Hamilton: The Evolutionary Void;
5. Trudi Canavan: The Ambassador’s Mission:
The Traitor Spy Trilogy, Book 1;
6. China Miéville: Kraken;
7. Justin Cronin: The Passage;
8. Neal L. Asher: The Technician (Polity 4);
9. Stephen Gately: The Tree of Seasons;
10. Chris Wooding: The Black Lung Captain: Tales of the Ketty Jay (Book 2)
8

Nagrody World Fantasy za rok 2009 przyznano (tradycyjnie)
podczas World Fantasy Convention w Columbus,
stan Ohio (USA). Ceremonia odbyła się podczas specjalnego
bankietu 31 października. Poniżej lista zwycięzców w poszczególnych
kategoriach:
powieść: The City & The City, China Miéville;
nowela: Sea-Hearts, Margo Lanagan;
opowiadanie: The Pelican Bar, Karen Joy Fowler;
antologia: American Fantastic Tales: Terror and the Uncanny
from Poe to the Pulps (From the 1940s to Now), red.
Peter Straub;
zbiór opowiadań: There Once Lived a Woman Who Tried To
Kill Her Neighbor’s Baby: Scary Fairy Tales,
Ludmilla Petrushevskaya oraz The Very
Best of Gene Wolfe/The Best of Gene Wolfe,
Gene Wolfe (remis);
grafik: Charles Vess;
nagroda specjalna dla profesjonalisty: Jonathan Strahan (za redagowanie antologii);
nagroda specjalna dla nieprofesjonalisty: Susan Marie Groppi za magazyn Strange Horizons.
Warto przypomnieć, że powieśc Chiny Miéville’a zdobyła również tegoroczną nagrodę
Hugo.
J.K. Rowling jako pierwsza zdobyła Nagrodę Literacką Hansa Christiana Andersena.
Otrzymuje ją pisarz, którego dzieła są porównywalne z tekstami Andersena (1805-1875) –
znanymi baśniami, jak choćby Brzydkie kaczątko, czy Mała syrenka. Nagroda składa się z pamiątkowej
plakietki oraz 500.000 duńskich koron (ok. 93 tys. dolarów), a wręczono ją 19 października
w rodzinnym mieście Andersena, Odense w Danii.
Nagroda im. Mackiewicza nie jest zwykle kojarzona z naszą dziedziną literatury. Dlatego
warto odnotować, że w tegorocznej edycji kapituła przyznała w tym roku (obok nagrody
głównej) dwa wyróżnienia: dla Jacka Dukaja za Wrońca i dla Macieja Parowskiego za Burzę.
Ucieczkę z Warszawy ’40. Gratulujemy.
PWC
Rys. Małgorzata Pudlik
9

Zapiski zgryŸliwego tetryka
Czekając na świąteczny wysyp książek zabrałem się za pierwsze dwa tomy cyklu
fantasy Jacka Vance’a Umierająca Ziemia. Wcześniej jednak postanowiłem
przejrzeć wydawany od wiosny tego roku miesięcznik Fantasy Komiks. W zasadzie
jestem przeciwnikiem komiksów. Jedynie w dzieciństwie, gdy na fali odwilży
październikowej (młodzi być może nie wiedzą, że była taka chwilowa odwilż
polityczna w 1956 po częściowej destalinizacji w Związku Radzieckim, a Odwilż
to był tytuł dzieła Ilji Erenburga wieszczącego poluzowanie polityczne) ukazywał
się przez rok chyba miesięcznik – komiks Przygoda, którego byłem pilnym
czytelnikiem. No, ale jako admirator fantasy, zacząłem czasopismo kupować
i odkładać na półkę. Dziś zabrałem się za lekturę jednego z komiksów publikowanych
w odcinkach – Legendy autorstwa Yvesa Swolfsa. Rysunki są owszem
bardzo ciekawe, ale fabuła płytka i potwornie rozwlekła. Będę śledził dalej losy
bohaterów tegoż komiksu, ale wielbicielem tego gatunku nie zostanę.
A jak Vance Muszę przyznać, że fabuła jest ciekawa i mogę ją polecić z czystym
sumieniem.
A co na świecie nowego W Stanach ukazał się już przedostatni (mam nadzieję)
tom Koła Czasu Roberta Jordana, napisany przez Brandona Sandersona
w oparciu o pozostawione przez Jordana notatki. Gdy ukaże się polskie tłumaczenie
stanę przed dylematem – czytać czy od razu przekazać do biblioteki. Trzy
razy zaczynałem już ten cykl i kończyłem na drugim tomie. Teraz jest jeszcze
prequel Nowa Wiosna. Czyli razem 21 tomów (w polskim wydaniu) i dodatkowo
encyklopedia Koło Czasu Roberta Jordana i Teresy Patterson. Spróbuję
raz jeszcze, gdy te ostatnie dwa lub trzy tomy (zależy od wydawcy) ukażą się
w Polsce, a to jeszcze potrwa (w Stanach ukazała się jedna część ostatniego
tomiszcza Gathering Storm w 2009, a kilka dni temu druga część Towers of
Midnight, a na 2011 zapowiadana jest ostatnia () część A Memory of Light).
W październiku ukazał się w Stanach zbiór pod redakcją Karen Joy Fowler
i Debbie Notkin 80! Memories & Reflections on Ursula K. Le Guin – mam nadzieję,
że nasi wydawcy wznawiający teraz powieści Le Guin zauważą i tę książkę.
Wasz Andrzej „Bilbo” Kowalski
10
Rys. Małgorzata Pudlik

Felieton
Jak przetrwać w towarzystwie,
bĘdąc kreacjonistą
Kreacjonizm to niezłe ćwiczenie umysłu, lepsze od sudoku, jolek i palindromów. Quest
jest następujący: dopasować osiągnięcia współczesnej nauki do tekstu zapisanego kilka tysięcy
lat temu. Karkołomne przedsięwzięcie i zdawałoby się, z każdej strony skazane na porażkę.
Przypomina to sytuację, w której farmer kupił kombajn zbożowy, ale w wyniku tragicznego
zbiegu okoliczności, zamiast instrukcji obsługi kombajnu, otrzymał instrukcję obsługi golarki.
No i teraz próbuje na siłę przypasować Słowo do Rzeczywistości.
Diabeł jak zwykle tkwi w szczegółach. Największe wyzwanie to przerobić trzynaście miliardów
lat w ledwie sześć tysięcy. Mówimy tu o Książce, której w kolejnym wydaniu nie można ot
tak przeredagować i skonsultować ze specjalistami, by zmienić tę nieszczęsną wartość na bliższą
aktualnego stanu wiedzy. Prawdziwemu kreacjoniście pozostaje więc lawirować i dyskredytować
osiągnięcia naukowe choćby i czepiając się błędów formalnych i interpunkcji w przypisach.
Jeśli jesteś kreacjonistą na party astronomów… powinieneś unikać tematu odległych obiektów.
Już słowo „galaktyka” jest bardzo ryzykowne. Skoro nasz wszechświat jednak się rozszerza
i akceptujemy ograniczenia prędkości światła, to dochodzimy do przykrego paradoksu – najdalsze
obserwowalne obiekty są oddalone od nas o kilkadziesiąt miliardów lat świetlnych, a to
znaczy, że wystartowały w swoją podróż co najmniej kilkadziesiąt miliardów lat temu. Oj… Jeśli
rozmowa wyjdzie poza Alfę Centauri, skieruj się w stronę baru sałatkowego; jeśli wyjdzie poza
Drogę Mleczną, biegnij do baru sałatkowego.
Następny zonk jest z metodą oznaczania wieku znalezisk archeologicznych i paleontologicznych
metodą izotopu węgla C14. Niestety, mimo niedokładności metody, wychodzi wtedy, że
dinozaury żyły na Ziemi nieco dawniej niż ludzie, więc nie dochodziło do interakcji jurajsko­
-holoceńskiej. Jeśli jesteś kreacjonistą, przed przyjęciem zaproszenia na bal archeologów poczytaj
uważnie publikacje krytyków metody C14, a jest ich paru. Przyparty do muru, wyrecytuj je,
a jakby co, napchaj buzię chrupkami i udawaj, że nie możesz rozmawiać, bo masz pełne usta.
Naprawdę trudne chwile czekają cię, gdy ktoś użyje obco brzmiących nazw w stylu Homo
neanderthalensis lub Homo floresiensis. Umiesz symulować atak serca Naucz się.
Wyobraźmy sobie przez moment filozofię, której sensem jest zaprzeczanie istnieniu lotnictwa.
Żeby udowodnić, że maszyna cięższa od powietrza nie może latać, trzeba się jednak znać
na aeronautyce. To konieczne, żeby móc zbijać argumenty dyskutantów wierzących w istnienie
samolotów. Trzeba więc wiedzieć, że maszyny cięższe od powietrza mogą latać, żeby zacząć tę
zdobytą wiedzę negować. Wiedzieć a wierzyć, to oczywiście dwie różne sprawy. Choć to głupio
brzmi, można wiedzieć, że samoloty latają, jednocześnie w to nie wierząc. Tym trudniej wykorzystać
własną wiedzę do uzasadnienia wiary kwestionującej tę wiedzę. I to jest wielki paradoks
– istnieją poważni naukowcy, którzy udowadniają, że świat ma sześć tysięcy lat i został stworzony
w siedem dni, choć żeby móc o tym mówić, musieli najpierw zgłębić tajniki nauki, która głosi
11

zdecydowanie co innego. Prostych ludzi z umysłami nieskalanymi wiedzą powyżej kilku klas
podstawówki można zrozumieć, ale utytułowanych naukowców już trudniej. Czemu więc to robią
Z cynicznej chęci zysku i sławy, czy może z prawdziwej wiary, mieszkającej w innej, odizolowanej
części umysłu A może wreszcie kieruje nimi szczery instynkt odkrywcy, zachwyconego
nowym wielkim i niezbadanym lądem. Cóż z tego że wirtualnym
Po wyeksplorowaniu tematów chrześcijańskich paranaukowcy-kreacjoniści wcale nie muszą
iść na emeryturę. To przecież rasowi fantaści. Jest tyle światów, tyle systemów ideologicznych,
których prawdziwość jest wciąż kwestionowana. Czy tak trudno wyobrazić sobie kreacjonistów-tolkienistów,
udowadniających, że żyjemy w Śródziemiu, kilka tysięcy lat po dzielnym
Frodo Bagginsie Silmarillion daje przecież solidne podstawy ku takim przypuszczeniom, a niedawne
odkrycie kości homo floresiensis to już temat na poważną dyskusję przy szwedzkim stole.
I ma to duży plus – nie trzeba udawać ataku serca.
Nie chcę tu nikogo nawracać ani odwracać. W kreacjonizmie nie ma zresztą niczego złego.
Podobnie, jak niczego złego nie ma w wierze w chochliki drukarskie – sam często widzę efekty
ich wrogich działań. W końcu w teorię ewolucji i rozszerzanie się wszechświata też wierzymy,
bo zaobserwować ich gołym okiem nie sposób. Jak pokazuje praktyka, wielu wybitnych naukowców
jest ludźmi religijnymi. Zdarzało się wręcz, że nawracali się po dokonaniu wybitnych
odkryć lub też czasem po spektakularnych klęskach. Oni jednak nie traktują swojej religii dosłownie.
Nauka nie musi kolidować z religią, jeżeli ktoś nie próbuje ich rozpatrywać na tej samej
płaszczyźnie. To coś jak jogging i gra w bierki – można robić jedno i drugie, ale niekoniecznie
w tym samym czasie. Nie da się wierzyć w Świętego Mikołaja, jeśli jednocześnie zna się średnicę
przewodu kominowego.
Rafał Kosik
UWAGA!
Są jeszcze dostępne koszulki
Euroconu/Triconu 2010
Kolor granatowy
Cena 15 zł + koszt przesyłki
Dostępne rozmiary:
– damskie: XS, S, M
– męskie: M, L, XL
Zamówienia można składać
na adres: klaudia.heintze@gmail.com
12

Ksi¹¿ki
Lokomotywa steampunku
Steampunk nie ma w Polsce szczęścia do książek. Owszem, podgatunek
ten jest znany (nawet bardzo dziś modny) lecz raczej dzięki
grom, filmom czy komiksom niż dzięki literaturze. Polscy autorzy
ze steampunkiem mierzą się bardzo nieśmiało (Zadra Krzysztofa
Piskorskiego), a pozycje z bardzo bogatej oferty zachodniej policzyć
można na palcach jednej, no, góra dwóch, rąk.
Tym bardziej cieszy fakt, że wydawnictwo MAG zdecydowało się
wznowić w prestiżowej serii Uczta Wyobraźni Maszynę różnicową –
powieść, od której steampunkowe szaleństwo się zaczęło i która do
dziś uważana jest za wzorzec gatunku.
Anglia, połowa XIX wieku. Odkąd do użytku weszły zaprojektowane
przez Charlesa Babbage’a Maszyny, prototypy współczesnych
komputerów, życie Brytyjczyków mocno się zmieniło. Arystokracja
utraciła władzę na rzecz Industrialnej Partii Radykalnej, od tej pory Imperium, choć nominalnie
to wciąż królestwo, rządzą już nie stare, szlacheckie rody, lecz naukowcy, dzięki czemu
niespodziewaną szansę awansu zyskali uzdolnieni ludzie ze społecznych nizin. A Maszyny wykorzystuje
się do wszystkiego: od obliczania skomplikowanych zmiennych przy okazji dyskusji
o dinozaurach, poprzez pokazy protokina, aż po policyjne śledztwa. Warto przy tym zaznaczyć,
że, mimo wszystkich tych zmian, dziewiętnastowieczna Anglia wciąż jest „wiktoriańska” w takim
znaczeniu, jak my to rozumiemy: kobiety noszą niewygodne gorsety i krynoliny, prostytutka
to istota godna pogardy, zaś Londyn jest miastem duszącego smogu i jaskrawych podziałów
klasowych. Tak skonstruowany świat sprawia, że z jednej strony mamy do czynienia ze zgrabnie
skonstruowaną historią alternatywną, a z drugiej powieść nie traci specyficznego, staroświeckiego
klimatu, bez którego steampunk nie byłby prawdziwym steampunkiem.
Zakrojona na szeroką skalę wizja alternatywnej rzeczywistości to największa zaleta Maszyny
różnicowej. Autorzy nie ograniczają się wyłącznie do Wielkiej Brytanii, w powieści odmiennie
potoczyła się także historia Stanów Zjednoczonych (jeden z ważniejszych wątków), a nawet
Japonii. Również ramy czasowe, jakie obejmuje fabuła, są szerokie: autorzy powracają we wspomnieniach
bohaterów do lat trzydziestych dziewiętnastego stulecia, gdy Industrialna Partia
zdobyła władzę, a w specyficznych, bardzo zresztą klimatycznych flashforwardach wybiegają
aż do początków wieku dwudziestego. Rozmach, szczegółowe dopracowanie świata – pod tym
względem Gibson i Sterling wciąż, choć od premiery Maszyny... upłynęło sporo lat, pozostają
o kilka kroków przed rzeszą mniej lub bardziej utalentowanych naśladowców.
I szkoda tylko, że autorskiej wyobraźni nie starczyło już na zaplanowanie ciekawej intrygi.
Zawiązanie akcji następuje tu w sposób najklasyczniejszy z możliwych: oto Edward Mallory,
młody uczony, zostaje przypadkiem wplątany w aferę zahaczającą o najwyższe sfery rządowe.
Clou spisku, w którym chodzi o zdobycie pewnego Bardzo Ważnego Przedmiotu, też nie porywa
oryginalnością. W dodatku akcja w wielu miejscach okazuje się dość naiwna – pozytywni boha­
13

terowie, mimo samobójczego nieraz zachowania, wychodzą cało z najgorszych tarapatów, a ich
przeciwnicy to postacie nie tyle niepokojące, co zwyczajnie karykaturalne. Wybór podobnej
konwencji do pewnego stopnia można usprawiedliwić odwołaniami do dziewiętnastowiecznej
literatury przygodowej – naiwność niektórych fabularnych rozwiązań byłaby wtedy nie autorskim
potknięciem, lecz świadomym nawiązaniem. Kłopot jednak w tym, że awanturnicze wątki
to tylko część książki, bo są i tu fragmenty zupełnie inne, bardziej refleksyjne i nastrojowe. I
trudno zgadywać, czy jest w tym jakiś głębszy zamysł czy też może autorzy nie do końca potrafili
się porozumieć, w jakim kierunku poprowadzić fabułę – dość, że w rezultacie Maszyna... sprawia
wrażenie książki nierównej.
Zawodzi też w moim przekonaniu główny bohater, którego mimo wysiłków obu pisarzy
(obdarzają go bogatą przeszłością) nie sposób polubić. I żeby chociaż Mallory był irytujący czy
niesympatyczny – ale też nie, on jest, niestety, po prostu obojętny, a to sprawia, że akcję śledzi
się z niejakim trudem – zwłaszcza na początku, gdy jeszcze nie wiadomo, o co w książce chodzi.
Na szczęście wszystkie te niedoskonałości wynagradza przemyślany, oryginalny i ciekawy
świat. I właśnie dla niego warto książkę przeczytać, niezależnie od tego, czy sądzimy, że o steampunku
wiemy wszystko, czy też moda na dziewiętnastowieczną, fantastyczną technologię
jak dotąd nas ominęła. Dla czytelników z grupy pierwszej jest to bowiem pozycja, której wstyd
nie znać (klasyka gatunku, bądź co bądź), dla drugich natomiast odkrywanie nowej, niezwykłej
rzeczywistości będzie czystą przyjemnością.
Anna Kańtoch
William Gibson, Bruce Sterling: Maszyna różnicowa (The Difference Engine). Przeł. Piotr W. Cholewa. MAG, Warszawa 2010.
Skąd przyjechał ten tramwaj
Czytanie opowiadań fantastycznych sprzed czterdziestu i więcej lat
to jakby podróż wehikułem czasu: zanurzamy się w czasy cokolwiek zamierzchłe,
znów dotykamy ich problemów, nadziei i obaw. Jeśli w dodatku
są to teksty pisarza, który już po ich napisaniu osiągnął wielkość jako
powieściopisarz, możemy obserwować dojrzewanie talentu i światopoglądu,
drogę, jaka prowadziła od błahostek z debiutanckiego zbiorku do
powieści, które ćwierć wieku po napisaniu wciąż czytamy z uwagą i podziwem.
Relacja z pierwszej ręki Janusza A. Zajdla jest właśnie taką podróżą.
Najstarsze opowiadanie (Ekstrapolowany koniec świata) pochodzi z ok
1960 r., jest więc dziełem dwudziestoparolatka, najnowsze (Wyjątkowo
trudny teren) – z końca 1984 r., powstało więc już po wielkich powieściach
Zajdla. Żadne tych dwu nie jest szczególną ozdobą tego tomu, widać
w nich jednak rodzenie się, a potem uwiąd wielkiego talentu, złamanego przez śmiertelną
chorobę.
Opowiadania te są – z nielicznymi wyjątkami – dobrze pomyślane i sprawnie napisane,
zwięzłe (to coraz rzadsza zaleta) i zazwyczaj z humorem. Są też na ogół oparte na jednym pomyśle.
Podejmują – oprócz tekstów najpóźniejszych – tematy typowe dla fantastyki naukowej
tzw. wielkiej epoki: eksploracja Kosmosu, odkrycia fizyczne i matematyczne, euhemerystyczna
interpretacja powstania religii etc., a narratorem jest na ogół człowiek nauki, a nie detektyw,
dziennikarz czy żołnierz. Świat jest w nich przedstawiany jako zasadniczo przejrzysty, wolny od
14

nierozwiązalnych tajemnic, choć pełen problemów do rozwiązania (stąd m.in. tak wiele wstawek
popularyzatorskich, przybliżających awangardowe lub dopiero przewidywane wówczas
osiągnięcia nauki). Dopiero w późniejszych, „socjologizujących” opowiadaniach wiarygodność
postrzeganego świata zostaje zakwestionowana.
Niektóre z tych pomysłów nie są oryginalne:– czasem nietrudno dopatrzeć się wpływów
Lema (Bunt, Gra w zielone), Jad mantezji jest odległym echem Lilii życia Malcolma Jamesona
(Rakietowe szlaki z 1958 r.), a ...et in pulverem reverteris – zapewne nieświadomą reminiscencją
rosyjskiego opowiadanka, „antykapitalistycznego” i okrutnego tam, gdzie Zajdel jest komiczny:
świat wprawdzie nie ulegał zagładzie, ale „przeterminowany” pies zapadał na wściekliznę etc.
(tytułu ani autora nie pomnę, czytałem je w Na przełaj w latach sześćdziesiątych, więc Zajdel
zapewne też). To nie jest zarzut – rozwój literatury jest w znacznej mierze przetwarzaniem już
istniejących pomysłów, i na ogół pisarz od tego zaczyna, zanim wprowadza nowe idee i pomysły.
Warto jednak zauważyć zdumiewającą zbieżność opowiadania Sami (1962 r.) z Non stop
Aldissa, która ukazała się cztery lata wcześniej(w orw oryginale w tym samym roku, a także
to, że w Diabelskim młynie mamy pomysł, kluczowy dla Paradyzji, zaś w Adaptacji – właściwie
szkic, pierwszą przymiarkę do tej powieści. Ich porównanie pokazuje, że Zajdel był raczej „urodzonym”
powieściopisarzem, a nowelistyka była jedynie droga do większej formy.
Na koniec wrócę do Ekstrapolowanego końca świata, opowiadania zdecydowane nieudanego
literacko, ale zapowiadającego już (ok. 1960 r.!) dojrzałego Zajdla z jego najlepszych utworów.
Zawarta w nim krytyka postępu technologicznego brzmi zaskakująco nowocześnie, podobnie
jak (niestety) pomysł wyjścia z kryzysu przez usunięcie „zbędnej” nadwyżki rodzaju ludzkiego,
podjęty potem przez Klub Rzymski. A co dopiero mówić o poincie (nie zdradzę!), która w świecie
„reklamokracji” wydaje się coraz bardziej aktualna...
I jeszcze jedno. Opowiadanie Wyższe racje zostało określone jako „z teki pośmiertnej”,
co znaczy, że nie było ono dotychczas publikowane. Tymczasem z całą pewnością czytałem je
w 1980 lub 1981 r. w jakimś czasopiśmie, chyba studenckim; pomysł wpłacania honorariów za
dzieła nieopublikowane, i to w zależności od niewydanego nakładu jest tak oryginalny, że nie
ma tu mowy o pomyłce. Pamiętam nawet, że tekst był zilustrowany dość pokracznym obrazkiem,
przedstawiającym urzędasa za biurkiem i autora w proszalnej pozie, ze zwojem (plikiem)
pod pachą.
Tadeusz A. Olszański
Janusz A. Zajdel: Relacja z pierwszej ręki. Wyd. SuperNOWA, Warszawa 2010
Rys. Małgorzata Pudlik
15

Imprezy
Tegoroczny Falkon sponsoruje literka D...
...jak Darda. Dlaczego – o tym dowiecie się z lektury tego sprawozdania.
Jedenasta edycja Falkonu odbywała się pod hasłem cyberpunku, jednak oprócz stylistyki
plakatu oraz dwóch czy trzech prelekcji zupełnie nie odzwierciedlało się to w tematyce konwentu.
Budziło to zdziwienie tych fanów, którzy pamiętają choćby Krakony i ich staranne dopasowanie
tematyki spotkań do konwencji antycznej, wschodnio-zachodniej, tolkienowskiej i tak
dalej.
W tym roku Falkon trwał aż cztery dni, co było dobrym
pomysłem, podobnie jak przeniesienie terminu imprezy z końcówki
listopada na długi weekend. Jednak program był znacznie
mniej interesujący niż w poprzednich latach, nawalała także
organizacja: w czwartek część akredytujących się nie otrzymała
informatorów, a kiedy wreszcie dotarły, okazało się, że
nie ma w nich tabelki z programem (!!!), tylko opisy poszczególnych
punktów. Organizatorzy nie zadbali też, aby przygotować
prelekcje rezerwowe, przez co wypadnięcie jakiegoś punktu
programu powodowało przykre luki. Natomiast dobrą decyzją był powrót do tradycyjnych
spotkań autorskich – czyżby spowodowany ironicznym felietonem Grzędowicza w SFFiH
W czwartek udało mi się zdążyć na końcówkę wykładu o piercingu. Prelegentka pokazywała
drastyczne zdjęcia penisów z kolczykami, piercingowych rekordzistów mających na twarzy
więcej metalu niż skóry oraz „play-piercingu” polegającego na wstawianiu w plecy dwóch rzędów
kółeczek i przeciąganiu przez nie wstążeczki, co wygląda jak wiązanie od gorsetu. Później
wysłuchałam Wojtka Sedeńki opowiadającego o interesujących premierach (Wit Szostak,
Jakub Żulczyk, Ted Kosmatka, Peter Watts) oraz planowanej
zawartości nowego tomu antologii Kroki w nieznane.
Następnie przeniosłam się na ostatnie dwadzieścia minut
udanej prelekcji Konrada „Kilma” Kowalskiego o demonach,
opętaniach i tym podobnych rzeczach.
Kiedy Kilm skończył, zajęłam jego miejsce za biurkiem.
Opowiadałam o kryptydach afrykańskich: mngwie, niedźwiedziu
z Nandi, mokele-mbembe, marozi oraz gepardzie
16
Prawo w Średniowieczu było
surowe...
Sesja zdjęciowa
wełnistym, starając się przedstawiać argumenty zarówno
fantastyczne jak i racjonalne. Słuchaczy było nawet sporo.
Bałam się, że mi nie starczy czasu, ale ostatecznie został mi
kwadrans zapasu, więc opowiedziałam jeszcze trochę o niektórych kryptydach południowoamerykańskich.

W piątek na terenie konwentu pojawiłam się dopiero po godzinach pracy. Marek S. Huberath
swoją prelekcję Przyszłość ateizmu, ateizm w przyszłości zaczął od przedstawiania dziwnych teorii
fizycznych, ponieważ stwierdził, że czasami miały one rangę bliską religii. Następnie podał
swoją definicję religii (jest ona pytaniem, czy świat jest nadmiarowy, znaczy - czy istnieje coś
poza sferą materialną) i zaczął zastanawiać się nad możliwością użycia narzędzi naukowych do
badania religii oraz ateizmu.
Następnym punktem programu była prelekcja dr Pawła Frelika Cyberpunk nie istnieje –
albo o tym, jak biały pisarz z Teksasu wymyślił sobie nową rewolucję. Prelegent wyjaśnił genezę
i znaczenie terminu. Cyberpunk = cyber + punk, przy czym cyber = implanty, protezy, przeszczepy,
narkotyki, cyberprzestrzeń, informacja jest wszystkim i wszystko jest informacją, zaś
punk = zero iluzji, precz z korporacjami, niewesoła przyszłość.
Ania „Delilah” Studniarek miała prelekcję o ciężkim życiu tłumacza. Ania omówiła cztery
główne problemy tłumacza, takie jak: autor, redaktor, wydawca i czytelnik. Romuald Pawlak
miał prelekcję o karłach, bo właśnie ukazała się jego nowa powieść Cabezano, król karłów.
Zasłyszane w tłumie wchodzącym na prelekcję Tomasza
Winiarczyka:
– Ej, a na co my właściwie idziemy
Winniczek mówił oczywiście o seksie, konkretnie – o atrakcyjności seksualnej, stąd duża
liczba słuchaczy. Dowiedzieliśmy się mnóstwa ciekawostek, np.: kobiety blond ocenia się jako
o 2 lata młodsze, ale działa to tylko do 40 roku życia. Wysocy mężczyźni mają ogólnie łatwiej:
wyższe płace, niższe wyroki sądowe...
Winniczek: Gdzieś czytałem, że jeżeli wykastrować mężczyznę
przed okresem dojrzewania, to eunuch będzie żył
tyle, co kobieta - wybór należy do ciebie.
O 11:00 rozpoczęła się dwugodzinna prelekcja o gejszach.
Prowadząca była świetnie przygotowana, widać było, że dobrze
zna temat, miała slajdy z mnóstwem zdjęć i opowiadała wiele
ciekawych rzeczy o życiu współczesnych gejsz.
Po prelekcjach udałam się na parking za Wyspą, obejrzeć
akrobacje grupy Nizar. Przy muzyce grupy Soul Fly chłopcy
wykonywali niesamowite skoki, kopnięcia w powietrzu z półobrotem,
salta, różne kombinacje, na przykład jeden robił przewrót,
a drugi w tej samej chwili skakał przez niego saltem.
Pokaz grupy Nizar
Następnie poszłam na spotkanie autorskie z Jarosławem Grzędowiczem. Pytano o inspiracje
- skąd pomysł na świat Pana Lodowego Ogrodu, czy Vuko jest wzorowany na jakiejś realnej
osobie; o stosunek do ruchu feministycznego, o wizję idealnego ustroju. Padły też pytania, jak to
jest być pisarzem i jak to jest żyć w małżeństwie dwojga pisarzy.
Ktoś: A jak trzeba umyć podłogę, to myjesz ty, Maja, czy ustalacie
dyżury
Grzędowicz: Ustalamy dyżury: albo ja myję podłogę, albo ona
mi mówi, żebym umył podłogę. Kossakowska
twierdzi, że jest uczulona na detergenty.
17

Panel dyskusyjny Jak wydać książkę w Polsce przyciągnął
sporo słuchaczy. Ze znanych twarzy był tylko Andrzej Pilipiuk.
Młodziutka debiutantka Katarzyna Sobczak powiedziała, że
w wydawnictwie Radwan, w którym opublikowała powieść,
zawiera się umowę na publikację z korektą albo bez korekty
(!!!). Pilipiuk opowiedział o swoim debiucie: jak to dawno temu
podsumowała Ania Brzezińska, wkroczył do literatury polskiej
prosto z plaży. To znaczy, siedząc na plaży pisał w zeszycie
Norweski dziennik, zobaczył to Paweł Siedlar z Fenixa, zainteresował
się i zaproponował napisanie opowiadania.
Następnie zaliczyłam panel dyskusyjny o tym, czego oczekują czytelnicy fantastyki.
Prowadził go Andrzej Zimniak, udział brali: Jarosław Grzędowicz, Andrzej Pilipiuk, Łukasz
Orbitowski, Michał Protasiuk i milcząca Ania Kańtoch.
Pilipiuk: Znam wyniki sprzedaży Norweskiego dziennika.
Wiecie, ile lat ja to dla was pisałem!
Zimniak: Pisanie tylko dla siebie jest formą onanizmu.
*
*
Pilipiuk: Gdybym był bardzo bogaty, leżałbym w hamaku i kiedy
przyszedłby mi do głowy pomysł na książkę, dzwoniłbym
do Jarka i mówił: „Słuchaj, mam pomysł na powieść
o tym i o tym, szczegóły wyśle ci sekretarka mailem”...
Grzędowicz: Przecież robisz to przynajmniej raz w tygodniu.
*
Panel Jak wydać książkę – mikrofon trzyma
Anfdrzej Pilipiuk
Pilipiuk: Dlaczego nie piszesz o wampirach
Grzędowicz: Zapomniałem parlamentarnych sformułowań...
Bo tak.
Pilipiuk; Ja napisałem.
Grzędowicz.: Bardzo mi z tego powodu przykro.
Panel nie był ostatnim punktem, jednak część fandomu, w tym i ja, udała się na Stare Miasto
do pubu Sarmata na długie nocne rodaków rozmowy.
W niedzielę drastycznie wcześnie, czyli o 10:00 (czwartego dnia konwentu dziesiąta rano to
blady świt) odbył się konkurs literacki magazynu kryminalno-horrorowego Qfant. Długo będziemy
go wspominać.
Konkurs prowadził misiowaty facecik obecny na panelu o wydawaniu książek; na identyfikatorze
miał co prawda napisane „Piotr”, ale coś podejrzanie podobny jest do dostępnych w sieci
zdjęć, które wyskakują w Google na hasło „Stefan Darda”. Utworzyliśmy z Olą i Sławkiem
18

Graczykami drużynę „Imperialni Rebelianci”. Jak na tak wczesną porę, było całkiem sporo ludzi.
Prowadzący: Podajcie nazwy drużyn.
Chłopcy pod oknem: Rododendron.
Sławek: Oni są w stanie tak wcześnie rano wymówić słowo „rododendron”!
Achika: Wyalienowali się z rozentuzjazmowanego tłumu.
Pytania były podzielone tematycznie (polska SF, zagraniczna
SF, polska fantasy, zagraniczna fantasy, polski horror, zagraniczny
horror) oraz trudnościowo (za 1, 2 i 3 punkty), aczkolwiek
ich zaszeregowanie do danej kategorii niejednokrotnie
budziło kontrowersje: na przykład pytanie „Kto jest autorem
Ubika” wyceniono na 2 punkty, podczas kiedy w kategorii
najłatwiejszych trafiały się skomplikowane i bardzo szczegółowe
pytania w rodzaju „Co wykopał Pies Zabójca Ropuch
spod Syna Drzewa” (jeśli dobrze zanotowałam; odpowiedź Sławek Graczyk daje autograf Ani Kańtoch
brzmi: „Głowę Kulawca”). Większość pytań brzmiała „Jak nazywał
się...” i w końcu poirytowana Merula podsumowała, że konkurs powinien nosić nazwę
„Fantastyczna książka telefoniczna”. Na pytania o personalia wszyscy mruczeliśmy pod nosem
„Stefan Darda”, niezależnie od kontekstu. Jakie nazwisko było napisane na nagrobku w „Liżąc
ostrze” Stefan Darda. Kto jest mężem Mai Lidii Kossakowskiej Stefan Darda. Z kim Łukasz
Orbitowski napisał Psa i klechę Ze Stefanem Dardą. A mruczeliśmy dlatego, że w dziale „horror
polski” pojawiały się niemal wyłącznie pytania o twórczość Stefana Dardy, i to tak szczegółowe,
jak na przykład „Kto czyta jego audiobooka” albo „Ile dzwonów znajduje się na okładce jego
najnowszej powieści”.
Drużyna: To my poprosimy pytanie za 1 punkt z polskiej
fantasy.
Sławek: Jak się nazywa nienapisana powieść fantasy Stefana
Dardy.
Zajęliśmy pierwsze miejsce ex aequo z jakąś inną drużyną, więc podzieliliśmy się nagrodami
książkowymi.
Prelekcja Pawła Frelika o gatunkach fantastyki była ciekawa, ale w takim tempie prowadzona,
że ledwo dałam radę notować. Literatura gatunkowa (fantastyka, kryminał, romans) jest
często uważana za coś gorszego niż „po prostu literatura”. Fantastyka prezentuje bardzo różne
nurty, akcja może być osadzona w przeszłości, przyszłości, teraźniejszości, przeszłości alternatywnej,
teraźniejszości alternatywnej; miejscem - Ziemia, inne planety albo nieistniejące światy.
Frelik: Musimy używać nazw gatunków, bo nie możemy pójść
do księgarni i powiedzieć „Poproszę coś podobnego do
Kawalerii kosmosu.” „A o czym to” „O wojnie”.
Achika: I dostaniemy Komudę.
19

Moja prelekcja Odpadające uszy i wysysacze oddechu, czyli miejskie legendy o kotach zaczynała
się o 14:00, na początku w sali były trzy osoby, ale dość szybko nabierało się chyba z dwadzieścia.
Udało mi się przedstawić wszystko, co miałam do powiedzenia – pewnie dlatego, że
w przeciwieństwie do Triconu i Seminarium nikt mi się nie wcinał w wypowiedź (to znaczy, były
komentarze, ale słuchacze grzecznie podnosili rękę i wysławiali się zwięźle).
Falkon uważam za udany konwent, bo osiągnęłam idealną równowagę między udziałem
w prelekcjach a życiem towarzyskim, jednak uważam, że prelekcji popularnonaukowych mogłoby
być więcej – choćby kosztem przesadnie rozbudowanego bloku RPG.
Agnieszka „Achika” Szady
Falkon. Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji, ul. Bursaki 12, Lublin. 11–14.11.2010.
Zapowiedzi
Redakcja Elendilionu, Tolkienowskiego Serwisu Informacyjnego, ogłasza konkurs
„Tajemnica i groza w Śródziemiu”. Atrakcyjne nagrody, dreszcze emocji, ciekawa lektura.
Zapraszamy! Oto najważniejsze szczegóły:
Jury konkursu (w osobach Joanny „Adaneth” Drzewowskiej, Bartłomieja „Telperiona”
Opalińskiego, Kuby „Athrandira” Dobranowskiego, Jakuba „Conducatora” Urbańskiego,
Ryszarda „Galadhorna” Derdzińskiego oraz Tomasza „Toma Goolda” Gubały) oczekuje na prace
spod znaku ballady, kryminału i opowieści niesamowitej, które ulokowane są w Śródziemiu.
Oprócz walorów literackich oraz zgrabnej intrygi szczególnie wyróżni opowieści, które zachowują
charakter narracji Tolkiena (zasady świata, walory języka, system wartości). Zachęca też
do tego, żeby opisać bohaterów, którzy istnieją na marginesach głównej opowieści Tolkiena albo
żeby zaproponować dalszy ciąg opowieści Tolkiena.
Forma literacka pracy jest dowolna – chodzi o utwory pisane wierszem lub prozą; po polsku,
angielsku lub w językach Tolkiena.
W konkursie mogą wziąć udział tylko utwory własne, które zostały napisane w języku polskim,
angielskim lub w językach Tolkiena i nie były wcześniej nagradzane w innych konkursach.
Praca może mieć maksymalnie 10 stron formatu A4, czcionka – 12 pkt. Prace należy nadsyłać
w formie pliku tekstowego, pdf itp. na adres: elendilion@elendilion.pl
Prace należy wysłać do 28 lutego 2011 r., do godz. 24.00.
Więcej szczegółów: http://www.elendilion.pl/
Rys. Małgorzata Pudlik
20

Brandy Hall
Wiadomoœci Bucklandu 182
Prze³om wrzeœnia i paŸdziernika 2010 wg Rachuby Du¿ych Ludzi
Lato skończyło się chłodem i deszczem i dopiero drugi tydzień jesieni przyniósł słońce,
ale i też zimowe już prawie noce. Do ogrodowych porządków przedzimowych pozostało
jeszcze trochę czasu, który wykorzystałem na redagowanie dalszej części przygód
Galadona i hobbitów na drodze do Lorien.
Poprzednia część doprowadziła nas do brodu na Brandywinie, gdzie wędrowcy porzucili
drogę wodną i ruszyli gościńcem do zbiegu z Zieloną Ścieżką. Pogoda była upalna,
mimo więc szczerych chęci do szybkiego marszu drogi ubywało bardzo powoli. Saradok
zastanawiał się jak mijała podróż jego dziadkowi wiele już lat temu. Meriadok potrząsnął
głową:
- Nasz dziadek z Glorfindelem, wujem jego ukochanej Elirani, wędrował lasem i łąkami
z domu Toma Bombadila do zbiegu Zielonej Ścieżki z gościńcem z Michel Delving,
a my idziemy gościńcem. Jedno co się zmieniło przez te lata, to gościniec. Jak widać,
jest porośnięty trawą i krzewami. Teraz tędy wędrują jeszcze kupcy sprzedający fajkowe
ziele na południu, ale bardzo rzadko. Dlatego też cena ziela poszła bardzo silnie w górę.
Ale gościniec jest dość wygodny. Jedyny problem to woda.
Ale tu odezwał się Galadon:
- Nie martwcie się, pod wieczór powinniśmy dojść do obozowiska nad małym jeziorkiem
zasilanym potokiem. Miejsce jest bardzo piękne i gdyby nie to, że musimy jak najszybciej
dostać się do Lorien, pobylibyśmy tam jeden piękny letni dzień. Ale do wieczora
wody rzeczywiście nie będzie, więc pijcie umiarkowanie.
Szli równym spokojnym krokiem, mijając kolejne łąki, łoziny, czasami kępki drzew.
Przy jednej z nich, tuż po południu, zatrzymali się na krótki odpoczynek i posiłek.
Wokół było całkiem pusto, tylko ptaki odzywały się raz po raz. Raz w oddali słychać
było coś jakby tętent koni, ale nawet oczy elfa nie potrafiły wypatrzeć źródła dźwięku.
Dalsza część drogi była równie monotonna, jak poranna. Dopiero gdy słońce zaczęło się
chylić ku zachodowi, Galadon wstrzymał hobbitów:
– Ktoś albo coś jest przed nami. Może to tylko wędrowcy, którzy zatrzymali się nad
tym samym jeziorkiem, o którym wam mówiłem, a może… – Nie dokończył, podniósł tylko
rękę i dodał półgłosem: - Idziemy powoli i cicho, a co zrobimy, okaże się nad jeziorkiem.
Po pół godzinie cichego, ale za to wolnego marszu doszli do zagajnika. Głosy były raz
cichsze, raz głośniejsze, aż wreszcie zaczęli rozróżniać pojedyncze słowa – nieznajomi
używali języka ludzi, ale co jakiś czas słychać było słowa elfickie i krasnoludzie.
– To musi być karawana kupiecka – doszedł do wniosku Galadon i śmiało przyspieszył.
I rzeczywiście, po kilku minutach doszli do obozowiska, gdzie siedziało czterech ludzi,
dwóch krasnoludów i elf. Gdy zaczęli się witać, z lasku wyszła para hobbitów. Jak słusznie
Galadon przypuszczał była to karawana kupiecka powracająca z Gondoru. Przy jeziorku
pasły się kuce, a nawet konie. Siwy krasnolud o imieniu Furin wyjaśnił, że wieźli
ozdoby wykonane przez krasnoludy mieszkające w Górach Błękitnych i ziele fajkowe
z Shire. W Rohanie spotkali elfy, które niosły listy z Lorien do Minas Tirith. Teraz
wiozą towary z Gondoru do Shire i w Góry Błękitne, a elfy udają się na daleką północ
do Eriadoru nad jezioro Nenuial.
Obie grupy razem zjadły kolację, a potem elfy odeszły z Galadonem na małą przechadzkę.
Jak przypuszczał Saradok chcieli wymienić poufne wiadomości. Hobbici
i krasnoludy zasiedli do palenia fajek i wymiany nowinek.
Ale o tym następnym razem.
Wasz Bilbo Brandybuck
21

Premiery grudnia
Artur i Minimki 3. Dwa światy (animowany). Reż.
Luc Besson; obs.: Freddie Highmore, Mia Farrow,
Robert Stanton, Cooper Daniels. Francja 2010.
[03.12.2010]
Dzięki promieniowi Księżyca, Maltazar wydostaje
się z krainy Minimków i trafia do świata ludzi,
który chce opanować. Artur i jego przyjaciele
Minimki postanawiają pokrzyżować niegodziwe
plany Maltazara. Czy jednak wysiłki kogoś, kto
mierzy jedynie dwa milimetry, nie są z góry skazane
na niepowodzenie
Piąty wymiar. Reż. Christopher Smith; obs.: Liam
Hemsworth, Melissa George, Joshua McIvor.
Australia/Wielka Brytania 2009. [10.12.2010]
Wyruszając wraz z grupą przyjaciół w rejs jachtem,
piękna Jess nie może wyzbyć się prześladującego
ją poczucia zagrożenia. Jej podejrzenia wkrótce
się potwierdzają. Nagły sztorm zmusza załogę
jachtu do wejścia na pokład tajemniczego statku
pasażerskiego. Okręt wydaje się opustoszały,
a wskazówki zegara pokładowego pozostają nieruchome.
Wkrótce pechowi żeglarze przekonają się,
że spokój panujący na statku to cisza przed burzą,
zapowiadająca atak siły, która nie spocznie, póki
nie wyeliminuje nieproszonych gości.
Opowieści z Narnii: Podróż „Wędrowca do Świtu”.
Reż. Michael Apted; obs.: Ben Barnes, Skandar
Keynes, Georgie Henley. USA/Wielka Brytania
2010. [25.12.2010]
Łucja, Edmund oraz ich nieznośny kuzyn
Eustachy za pomocą magicznego obrazu przenoszą
się na pokład „Wędrowca do Świtu”, gdzie ponownie
spotykają młodego księcia Narnii – Kaspiana.
Muszą pomóc mu w próbie odnalezienia dawno
zaginionych przyjaciół ojca, baronów narnijskich,
który wysłał na morze Miraz, uzurpator na tronie
Narnii.
Mr. Nobody. Reż. Jaco Van Dormael; obs.: Jared
Leto, Sarah Polley, Diane Kruger. Kanada/
Belgia/Francja 2009. [25.12.2010]
Nemo Nobody prowadzi beztroskie życie u boku
żony i trójki dzieci. Jednak pewnego dnia budzi się
jako 120-letni starzec w przyszłości, w 2092 roku.
Jest najstarszym człowiekiem na Ziemi i ostatnim
śmiertelnikiem w świecie nieśmiertelnych.
Tron: Dziedzictwo. Reż. Joseph Kosinski; obs.:
Jeff Bridges, Olivia Wilde, Garrett Hedlund. USA
2010. [31.12.2010]
Kontynuacja kultowego filmu z 1982 roku. 27-letni
Sean poszukuje swojego ojca Kevina Flynna.
Niespodziewanie zostaje wciągnięty do świata programów
i gier, gdzie jego ojciec żyje od 25 lat. Obaj
wyruszają w podróż przez cybernetyczny wszechświat,
który kryje wiele niebezpieczeństw.
Dziękujemy serwisowi
www.stop-klatka.pl
za zgodę na wykorzystanie
notek o filmach
Rys. Małgorzata Pudlik
22

Strażnik
Sen
Wojownik
Władca doliny

Zabierz mnie ze sobą
Władca ptaków
Władca sawanny
Miesiêcznik – biuletyn Śląskiego Klubu Fantastyki. Redaguje: Klaudia Heintze,
Małgorzata Pudlik, Bogusław Kobic, Arkadiusz Sroka, Piotr Raku Rak, PWC.
Adres: ul. A. Górnika 5, skr. poczt. 502, 40-956 Katowice.
Tel. (wtorek 16.00–18.00) (32) 253 98 04. E-mail: skf@skf.org.pl
Konto: PKO BP Nr 02 1020 2313 0000 3202 0114 6588
Biuletyn dostępny w Internecie pod adresem http://www.skf.org.pl
Wydawnictwo bezpłatne.