MiesiÄcznik nr. 118 - ÅlÄski Klub Fantastyki

MIESIÊCZNIK 

NR 

Biuletyn Informacyjny ŒKF 19.10.99 

118

– I co ty na to Hendersonowie 

maj¹ bombê. 

– Mówi³em wam, ch³opcy: 

wolniej i spokojnie, bo zdarzy 

siê w³aœnie coœ takiego...

25 wrzeœnia zmar³a Marion Zimmer Bradley, znana autorka sf 

i fantasy. Cztery dni wczeœniej, po ciê¿kim ataku serca, trafi³a 

nieprzytomna do szpitala w Berkeley. Mia³a 69 lat. 

Marion Zimmer Bradley opublikowa³a swoje pierwsze opowiadanie 

w roku 1952, a w 1958 rozpoczê³a swoj¹ s³ynn¹ seriê 

Darkover, jedno z najbardziej znacz¹cych dzie³ fantastyki 

w podgatunku zwanym „planetary romance”. Jest tak¿e autork¹ 

bardzo popularnej fantasy arturiañskiej Mg³y Avalonu, która 

przez cztery miesi¹ce nie opuszcza³a listy bestsellerów New 

York Timesa. Napisa³a póŸniej dwie powieœci, bêd¹ce kontynuacj¹ 

Mgie³: The Forest House i Lady of Avalon. W 1988 r. za³o- 

¿y³a Marion Zimmer Bradley’s Fantasy Magazine, redagowa³a tak¿e doroczn¹ antologiê 

„kobiecej” fantasy Sword and Sorceress. 

Wieœci 

Tradycyjnie pod koniec roku ukazuj¹ siê antologie oceniaj¹ce dokonania 

fantastyki w minionym okresie. Do nich nale¿y redagowana przez 

Davida G. Hartwella Year’s Best SF 4, wyd. przez HarperPrism (w Polsce 

Rebis wyda³ niedawno pierwszy tom antologii Hartwella z 1995 r., zatytu³owany 

To co najlepsze w SF). Tom 4 zawiera dwadzieœcia najlepszych opowiadañ 1998 roku. Hartwell 

zreszt¹ tradycyjnie zaznacza we wstêpie, ¿e rok by³ wyj¹tkowo udany dla fantastyki, wiêc 

jego wybór to tylko próbka. Uwzglêdni³ wy³¹cznie opowiadania, bêd¹ce „czystym” science fiction. 

Wœród opowiadañ znalaz³y siê zarówno historie alternatywne (The Twelfth 

Album Stephena Baxtera i Near Enough to Home Michaela Skeeta), dwa teksty 

satyryczne (The Year of the Mouse Normana Spinrada i My Pal Clunky Rona Goularta), 

kilka opowiadañ o kontakcie, dwa dotycz¹ce spraw p³ci (Whiptail Roberta 

Reeda i State of Nature Nancy Kress) i sporo solidnej hard sf, wœród nich A Dance 

to a Strange Musics Gregory’ego Benforda i The Story of Your Life Teda Chianga. 

Ze znanych nam autorów pojawili siê w antologii tak¿e Alexander Jablokov, 

Michael Swanwick, David Langford i Bruce Sterling. 

Przepraszam 

W poprzednim numerze trafi³o siê kilka b³êdów, niestety moich. 

Grafik Hubert Czajkowski otrzyma³ Nagrodê Rassuna za œwie¿e spojrzenie na grafikê 

fantastyczn¹. 

Osob¹ odpowiedzialn¹ za program dzieciêcy na POLCONie by³a Agnieszka 

Ciesielska, nie Tomek Ko³odziejczak, chocia¿ istotnie to on prowadzi³ wiêkszoœæ punktów 

programu. 

Przepraszam zainteresowanych i czytelników. 

Piotr W. Cholewa 

3

Po filmie Diuna, budz¹cym doœæ rozbie¿ne opinie, planowany jest telewizyjny miniserial, 

trwaj¹cy ³¹cznie ok. 6 godzin. Scenariusz napisa³ John Harrison, natomiast producentem 

bêdzie Richard Rubinstein, który pracowa³ przy takich filmach jak The Stand i Langoliery. Byæ 

mo¿e szeœæ godzin wystarczy, by pokazaæ na ekranie treœæ dzie³a Franka Herberta. Nic jeszcze 

nie wiadomo o obsadzie, natomiast zdjêcia zaplanowano w Pradze i w Tunezji na drug¹ po³owê 

2001 roku. 

Dochodz¹ kolejne plotki na temat obsady ekranizacji W³adcy Pierœcieni wg Tolkiena. G³ówne 

postacie to: 

Frodo – Elijah Wood (znany m.in. z roli Leo Biedermanna, m³odego odkrywcy komety z Armageddonie 

i niedawno z roli w filmie Oni) 

Sam – Sean Astin (zagra³ tytu³ow¹ rolê w pokazywanym nie tak dawno w TV filmie Harrison 

Bergeron) 

Merry – Dominic Monaghan (m³ody aktor znany dot¹d z kilku ról w TV) 

Pippin – Billy Boyd (do tej pory wyst¹pi³ tylko w Urban Ghost Story, nieznanym w Polsce) 

Aragorn – Stuart Townsend (wyst¹pi³ w Shooting Fish, Wonderland i jeszcze kilku filmach) 

Boromir – Sean Bean (znany m.in. z roli Spence’a w Roninie i Aleca Trevelyana, agenta 

006 z Bondowskiego Goldeneye) 

Legolas – Orlando Bloom (dot¹d nieznany) 

Gimli – John Rhys-Davies (najbardziej znany z roli prof. Arturo w serialu Sliders, ale tak¿e 

z Indiany Jonesa oraz z licznych wystêpów w grach komputerowych) 

Gandalf – Ian McKellen (zagra³ Theodore Cuzê w Twierdzy, Œmieræ w Ostatnim bohaterze 

akcji, znany jest g³ównie z ról szekspirowskich: by³ Makbetem, Hamletem, ostatnio, 

w 1995 r., Ryszardem III) 

Bilbo – Ian Holm (zagra³ m.in. Asha w Obcym: ósmym pasa¿erze Nostromo, Kurtzmana 

w Brazil i ojca Vito Corneliusa w Pi¹tym elemencie) 

Arwena – Liv Tyler (np. Grace Stamper, g³ówna rola ¿eñska w Armageddonie) 

Galadriela – Cate Blanchett (wkrótce zobaczymy j¹ jako El¿bietê I w nagrodzonym Oscarem 

filmie Elisabeth) 

Saruman – Christopher Lee (by³ hrabi¹ Rochefortem w Trzech muszkieterach, Dracul¹, udziela³ 

g³osu Œmierci w animowanych serialach wg powieœci Pratchetta) 

Smoczy Jêzyk – Brad Dourif (wszyscy go chyba pamiêtaj¹ jako Pitera de Vriesa, mentata 

Harkonnenów w Diunie, wyst¹pi³ tak¿e w Obcym: Przebudzeniu) 

Faramir - Ethan Hawke (ostatnio zagra³ g³ówn¹ rolê w filmie Gattaca) 

Re¿yser, Peter Jackson, wybra³ aktorów nie najbardziej znanych, co zreszt¹ zapowiada³ od 

dawna. 

Kim Stanley Robinson, po swojej marsjañskiej trylogii (Czerwony Mars, 

Zielony Mars i B³êkitny Mars) powróci³ na Czerwon¹ Planetê w zbiorze 

opowiadañ The Martians. Dwa z nich powsta³y jeszcze przed trylogi¹, Exploring 

Fossil Canyon (o uczonym, który s¹dzi, ¿e znalaz³ marsjañskie skamieliny) 

oraz Green Mars (o grupie wspinaczy wyruszaj¹cych na szczyt Olympus Mons, 

najwy¿szej góry w Uk³adzie S³onecznym). Akcja dwóch innych opowiadañ, Michel 

in Antarctica i Michel in Provence rozgrywa siê w historii alternatywnej, 

w której misja pierwszych stu kolonistów marsjañskich zosta³a odwo³ana. Ponadto 

w tomie znalaz³y siê teksty mówi¹ce o bohaterach trylogii, marsjañskie 

mity, poezja, fragmenty artyku³ów z marsjañskich magazynów naukowych, konstytucja marsjañska 

z komentarzami, a tak¿e trudna do sklasyfikowania opowieœæ o tym, jak Robinson odnosi 

4

na pocztê ukoñczony maszynopis, równoczeœnie opiekuj¹c siê swoim dwuletnim synem. Ca³oœæ 

niez³a. 

Jesieni¹ 2000 na ekrany telewizorów trafi serial godzinnych odcinków zatytu³owany Gene 

Roddenberry’s Andromeda. G³ówn¹ gwiazd¹ ma byæ Kevin Sorbo, by³y serialowy Herkules. 

W Andromedzie zagra kapitana Hunta, dowódcê ostatniego statku nale¿¹cego do rz¹du Ziemi, 

któr¹ wojna domowa obróci³a w ruinê. Kapitan Hunt stara siê przywróciæ planecie jej dawn¹ 

wielkoœæ. Do pomocy ma wynajêtych jako za³ogê obcych ró¿nych odmian. Ca³oœæ mo¿e byæ 

zabawna, miejmy nadziejê, ¿e zgodnie z intencjami producenta. 

Miesi¹c temu informowa³em o p³ycie Trying to Forget grupy The 

Be Five, stworzonej przez aktorów z serialu Babylon 5: Mirê Furlan 

(Delenn), Petera Jurasika (Londo Mollari), Andreasa Katsulasa (G’Kar) , 

Billa Mumy’ego (Lennier) oraz Claudiê Christian (Susan Ivanova). P³yta 

CD zawiera dwanaœcie piosenek, nie zwi¹zanych z serialem ani fantastyk¹. 

Na ok³adce znalaz³a siê tak¿e Patricia Tallman (Lyta Alexander), s³u- 

¿¹ca za chórek. Œpiewaj¹cy aktorzy seriali budz¹ lêk s³uchaczy od czasów 

p³yty Williama Shattnera i Leonarda Nimoya z lat szeœædziesi¹tych. Ale 

grupa The Be Five wyraŸnie traktuje swoje wystêpy z przymru¿eniem oka 

i ca³oœc okazuje siê doœæ zabawna. 

W nawale gwiezdnowojennych ciekawostek ukaza³ siê równie¿ wywiad z sir Alekiem Guinessem 

czyli Obi-wanem Kenobim. Guiness wyznaje, ¿e to on przekona³ Lucasa, by Kenobi 

zgin¹³. Zapewni³, ¿e postaæ bêdzie bardziej interesuj¹ca jako duch. Doda³ jeszcze „Nie powiedzia³em 

mu tylko, ¿e nie wytrzymam d³u¿ej tych potwornych, banalnych tekstów. Mia³em dosyæ 

tych bzdur”. 

Dla uczczenia pamiêci ¿ony, która utonê³a w domowym basenie, William Shattner, kapitan 

Kirk ze Star Treka, postanowi³ utworzyæ fundusz, pomagaj¹cy kobietom, które prze¿y³y 

uzale¿nienie od alkoholu i narkotyków, znaleŸæ sobie nowe miejsce w spo³eczeñstwie. 

Ukaza³a siê drukiem zapowiadana i oczekiwana z lêkiem przez fanów, powieœæ 

o Diunie, napisana wspólnie przez Briana Herberta (syna Franka) 

i Kevina J. Andersona, znanego dot¹d jako autor powieœci ze œwiata Gwiezdnych 

Wojen. Frank Herbert stworzy³ szeœæ tomów, jednak po jego œmierci cykl 

pozosta³ niedokoñczony. Nowa powieœæ, Dune: House Atreides jest prequelem, 

planowane s¹ tak¿e dwa sequele. Akcja, jak na Diunê przysta³o, jest skomplikowana. 

M³ody Leto Atryda z planety Caladan zostaje wys³any na wychowanie 

na planetê maszyn Ix. Tymczasem Harkonnenowie zdobywaj¹ Arrakis, jedyne 

Ÿród³o przyprawy. Padyszach imperator Elrood IX planuje zemstê na by³ej konkubinie, 

która poœlubi³a Dominika, hrabiego Ix. Syn Elrooda, Shaddam, rwie siê do w³adzy 

i próbuje otruæ ojca. Harkonnenowie planuj¹ zniszczenie Atrydów. Planetolog Pardot Kynes 

przekonuje Fremenów na Arrakis, ¿e potrafi na nowo nawodniæ ich planetê, a Wielebne Matki 

w³¹czaj¹ barona Vladimira Harkonnena do swoich planów genetycznych. Niestety, ca³oœæ nie 

jest specjalnie udana i nie dorównuje dzie³om Franka Herberta. Byæ mo¿e kolejne powieœci bêd¹ 

lepsze, ale pocz¹tek okaza³ siê niezbyt obiecuj¹cy. 

PWC 

5

Nagrody 

Nagrodê NIKE, najcenniejsz¹ (przynajmniej finansowo) 

polsk¹ nagrodê literack¹ otrzyma³ w tym roku Stanis³aw Barañczak 

za tom poezji Chirurgiczna precyzja. Dla nas Stanis³aw 

Barañczak jest jednak przede wszystkim t³umaczem Czarnoksiê¿nika 

z Archipelagu Ursuli K. Le Guin. Nagrody gratulujemy. 

Og³oszono nominacje do World Fantasy Award. Oto one: 

powieœæ: Someplace to Be Flying, Charles de Lint; The Antelope Wife, Louise Erdrich; 

Sailing to Sarantium, Guy Gavriel Kay; Mockingbird, Sean Stewart; The Martyring, Thomas 

Sullivan; 

nowela: Cold, A.S. Byatt; Dragonfly, Ursula K. Le Guin; The Hedge Knight, George R.R. 

Martin; The Summer Isles, Ian R. McLeod; Mr. Clubb and Mr. Cuff, Peter Straub; 

opowiadanie: Shoggoth’s Old Peculiar, Neil Gaiman; Every Angel is Terrifying, John Kessel; 

The Death of the Duke, Ellen Kushner; The Specialist’s Hat, Kelly Link; Travels with the 

Snow Queen, Kelly Link; 

zbiór opowiadañ: The Night We Buried Road Dog, Jack Cady; Black Glass, Karen Joy Fowler; 

Last Summer at Mars Hill, Elizabeth Hand; Manitou Man: The Worlds of Graham Masterton, 

Graham Masterton; The Cleft and Other Odd Tales, Gahan Wilson; 

antologia: The Best of Crank!, red. Bryan Cholfin; Dark Terrors 4, red. Stephen Jones i David 

Sutton; Dreaming Down-Under, red. Jack Dann i Janeen Webb; Legends, red. Robert 

Silverberg; Starlight 2, red. Patrick Nielsen Hayden; 

grafik: Jim Burns; Tom Canty; Alan Clark; Bob Eggleton; Charles Vess; 

nagroda specjalna dla profesjonalisty: Les Daniels za Superman: The Complete History; Jo 

Fletcher za dzia³alnoœæ redaktorsk¹ w Interzone; Robert Silverberg i Grania Davis za 

redakcjê The Avram Davidson Treasury; Jim Turner za Golden Gryphon Press; 

nagroda specjalna dla nieprofesjonalisty: Richard Chizmar za Cemetery Dance Publications; 

David Marshall za Pumpkin Books; Stephen Pasechnick za Edgewood Press; Jacob Weisman 

za Tachyon Publications. 

Zwyciêzców poznamy podczas World Fantasy Convention, które w tym roku odbêdzie siê 

w Providence, USA, w dniach 4–7 listopada. O nominacjach decyduj¹ uczestnicy obecnego 

i zesz³orocznego World Fantasy Convention (po dwie pozycje w ka¿dej z kategorii) oraz panel 

sêdziów, którzy równie¿ wybior¹ zwyciêzców. Wœród sêdziów w tym roku zasiadaj¹: Greg Frost, 

Don Hutchison, Michael Kandel, Rebecca Ore i Al Sanantonio. 

Zwi¹zek Grafików SF i Fantasy ASFA przyzna³ swoje nagrody Chelsey za najlepsze prace 

graficzne. Ceremonia mia³a miejsce podczas North American Science Fiction Convention 

(konwent organizowany tradycyjnie, kiedy Worldcon odbywa siê poza USA), 27 sierpnia br. 

w Anaheim (Kalifornia). Otrzymali je: 

ok³adka hardcoveru: Kinuko Y. Craft za Song for the Basilisk; 

ok³adka paperbacku: John Jude Palencar za Tales of the Cthulhu Mythos; 

ilustracja wewn¹trz ksi¹¿ki: Brian Froud za Good Fairies/Bad Fairies; 

dzie³o trójwymiarowe: Lisa Snellings za Short Trip to October; 

ok³adka magazynu: Bob Eggleton za The Magazine of Fantasy & Science Fiction; 

praca monochromatyczna, niepublikowana: Beryl Bush za Bottom & Titania; 

praca kolorowa, niepublikowana: Marc Fishman za Salvation; 

produkt: Donato Giancola za Archangel (grafika na talii kart magicznych); 

6

najlepszy produkt w dziedzinie gier: Todd Lockwood za Dragonlance Classics – 15th Annual 

Game Module 

redakcja graficzna: Arnie i Cathy Fenner za Spectrum Design & Underwood Books 

Nagrody Z³otej Kaczki za dzieciêc¹ fantastykê wrêczono (podobnie jak Chelsey) podczas 

NASFiC w Anaheim. Wyró¿niono: 

ksi¹¿ki dla dzieci: Young Jedi Knights, Kevin J. Anderson i Rebecca Moesta; 

ksi¹¿ki dla m³odzie¿y (nagroda Hala Clementa): Alien Dreams, Larry Segriff; 

ilustrator: Emma Chickster za ilustracje do Noah and the Space Ark autorstwa Laury Cecil. 

Nagrodê Prometheus przyznaje Libertarian Futurist Society i jej celem jest uhonorowanie 

libertariañskich tekstów fantastycznych. Tak¿e podczas NASFiCu otrzyma³ j¹ John Varley 

za swoj¹ powieœæ The Golden Globe, natomiast H. Beam Piper i John McGuire trafili do 

Hall of Fame za swoj¹ (wspóln¹) powieœæ Lone Star Planet. W obu przypadkach nagrod¹ jest 

z³ota moneta, symbolizuj¹ca „wolny rynek i wolne umys³y”. 

Sidewise Award za teksty poœwiêcone historiom alternatywnym wrêczono podczas Worldconu 

w Melbourne, w Australii. Wyró¿niono: 

forma d³uga: Making History Stephena Fry’a; 

forma krótka: The Summer Isles Iana R. MacLeoda. 

Rozdano nagrody Emmy za twórczoœæ telewizyjn¹. Tradycyjnie, sporo zebra³y filmy fantastyczne. 

Emmy przyznaje siê w bardzo wielu kategoriach, niektórych doœæ zabawnych. 

A zatem Trzecia planeta od s³oñca otrzyma³a dwie nagrody, dla Kristen Johnston i Johna Lithgowa 

jako aktorki drugoplanowej i aktora w serialu komediowym. W pozosta³ych kategoriach 

aktorzy nie zostali wyró¿nieni, natomiast inni twórcy – tak. Film Alicja w krainie czarów (telewizyjny, 

emitowany przez NBC) nagrodzono za charakteryzacjê, kompozycjê muzyczn¹, projekty 

kostiumów i efekty specjalne w filmie pe³nometra¿owym lub miniserialu. Star Trek: Voyager 

nagrodzono za najlepsze efekty specjalne w serialu, Z Archiwum X za charakteryzacjê w serialu, 

Spawn otrzyma³ Emmy jako najlepszy program animowany. 

PWC 

Ach, gdzie¿ jest 

niegdysiejszy TRUST 

Ani to ¿adna rocznica, ani tzw. okr¹g³a data – a mi siê dziœ akurat zebra³o na rozpamiêtywania 

o TRUŒCIE. Sam nie wiem, czemu; mo¿e takie napady stanowi¹ jeden z objawów starzenia 

siê, podobnie, jak systematyczny przyrost liczby maœci, ¿eli i od¿ywek na pó³ce pod ³azienkowym 

lustrem A mo¿e to tylko uboczny skutek spisywania ¿yciorysu na euroconowy CD To 

w³aœnie przy tej okazji uda³o mi siê wreszcie znaleŸæ stosown¹ formu³ê, zwiêŸle oddaj¹c¹ to, co 

w powstaniu i istnieniu TRUST-u by³o najwa¿niejsze – choæ wówczas niewypowiedziane. 

Owo¿: TRUST by³ reakcyjny. W sensie literackim, ma siê rozumieæ. O tym w³aœnie, jeœli 

pozwolicie, chcê dziœ pisaæ. 

Œrodowisko m³odych autorów formowaæ siê zaczê³o w warszawskim SFAN-ie gdzieœ w roku 

1981; pomys³, ¿eby nazwaæ siê „grup¹ autorsk¹ TRUST” pad³ w nim i zosta³ przyjêty oko³o 

7

lutego 1982. Pierwszy artykulik o grupie ukaza³ siê w ³ódzkich Og³osach w czerwcu tego samego 

roku, zaraz potem zaczê³y siê prezentacje trustowej prozy, we wspomnianym tygodniku i w pierwszym 

Fantomie – z podtytu³em „trust fanzine”. W ówczesnym obyczaju (jak zreszt¹ i w dzisiejszym) 

nie le¿a³o zak³adanie jakichœ „grup autorskich”; je¿eli ju¿, by³a to tylko formu³ka umo¿- 

liwiaj¹c¹ czerpanie kasy i mocy powielaczowych z ró¿nych socjalistycznych zwi¹zków socjalistycznej 

m³odzie¿y. Ale formalizowanie w podobnie buñczuczny sposób faktu, ¿e szeœciu kumpli 

spotyka siê i dyskutuje o swoich tekstach Pozerstwo, dziecinada – zdawali siê sugerowaæ wcale 

liczni rozmówcy. Wywo³aliœmy tym pomys³em zdziwienie, i to by³ punkt dla nas, bo za zdziwieniem 

posz³o i zaciekawienie. 

Kawa³ czasu up³yn¹³, zd¹¿yli siê urodziæ i porobiæ matury zupe³nie nowi ludzie, muszê wiêc 

przypomnieæ kontekst, w jakim TRUST zaistnia³. Nie by³o jeszcze Fantastyki ani Parowskiego 

(tzn. by³, ale tylko autorem powieœci Twarz¹ ku ziemi); Jêczmyk, choæ jako twórca Kroków w nieznane 

i serii „z kosmonaut¹” cieszy³ siê w fandomie autorytetem nieporównywalnym z nikim 

innym, udziela³ siê sporadycznie. Na konwentach i ³amach fanzinów podejmowano z honorami 

Trepkê, Borunia, Weinfelda czy Prostaka; Zajdel kojarzy³ siê jeszcze raczej z M³odym Technikiem 

i powieœciami dla dzieci ni¿ z social-fiction, a Oramus uchodzi³ za zdolnego debiutanta, 

który nied³ugo poka¿e. Gwiazd¹ pierwszej wielkoœci by³ ¯wikiewicz, rzadko widywanych Snerga 

i Wnuka otaczano estym¹ nale¿n¹ klasykom. Na rynku ich ksi¹¿ek nie by³o, podobnie jak nie 

by³o praktycznie fantastyki amerykañskiej. 

Rozpycha³a siê na nim natomiast niemi³osiernie seria KAW-u, od emblematu zwana „seri¹ 

z d¿d¿ownic¹”. Jej szef, Andrzej Wójcik, mia³ siê, jako wydawca i krytyk, za najwy¿szego prawodawcê 

polskiej fantastyki, i co tu gadaæ – krew nas zalewa³a, ale fakty przemawia³y za nim. 

W jego serii ukazywa³o siê rocznie kilkanaœcie tytu³ów, prawie same rzeczy krajowe; wiêcej ni¿ 

w Czytelniku, Iskrach i Naszej Ksiêgarni razem wziêtych. Œredni nak³ad KAW – 150 tysiêcy, 

przy czym niektóre tomy mia³y po roku drugie tyle dodruku. Œredni nak³ad w innych wydawnictwach 

– 30 tysiêcy. Na dodatek Wójcik mia³ wp³ywy w prasie, gdzie jeœli pisano o SF, to wed³ug 

jego wskazówek, lansuj¹c, na przyk³ad, na g³ównego wieszcza œp. Andrzeja Krzepkowskiego; 

mia³ wreszcie rozleg³e stosunki partyjne, którym swe niezwyk³e na owe czasy mo¿liwoœci zawdziêcza³. 

Dziêki nim, chodzi³y s³uchy, mia³ te¿ wkrótce zostaæ szefem wielkiego, bran¿owego 

miesiêcznika Fantastyka. Ostatecznie zosta³ tylko jednym z zastêpców, ale przez pierwszych 

parê lat wydawa³o siê, ¿e krêci gazet¹ jak chce – kto ciekaw, niech przejrzy, dajmy na to, dzia³ 

recenzji w kilkudziesiêciu pierwszych numerach. Dopiero z czasem siê okaza³o, ¿e w osobie œp. 

Hollanka trafi³a kosa na kamieñ. 

KAW drukowa³ beznadziejne cha³tury, a od czasu do czasu medyczn¹ wrêcz grafomaniê. 

Sam Wójcik nie ukrywa³ zreszt¹ swej filozofii, ¿e w SF na jako takim poziomie powinien byæ co 

dziesi¹ty tom – reszta to wypychacz. W praktyce szed³ dalej: do czytania nadawa³a siê mo¿e 

ledwie co dwudziesta z wydanych przezeñ ksi¹¿ek. Ale nak³ady, nagrody Euroconów (przyznawane 

za rozmach i pijarowsk¹ sprawnoœæ), wreszcie potê¿na recenzencka klaka czyni³a z tej 

miernoty i grafomanii omal¿e g³ówny nurt polskiej fantastyki. Nie by³o jak ani gdzie tego prostowaæ. 

Ba, próbowaæ takich sprostowañ znaczy³o powa¿nie siê naraziæ – a to w warunkach monopolu 

nios³o okreœlone skutki. 

Dzisiejszy czytelnik wyobra¿a sobie zapewne, gdy tak pogardliwie piszê o serii KAW-u, ¿e 

wype³nia³y j¹ jakieœ ma³o ambitne rewolwerówy i bieganiny. Otó¿ – nic w³aœnie, jak mawiano 

w pewnym kabarecie. Wype³nia³o j¹ pozowanie na „ambitn¹” literaturê. Blade postacie, drêtwe 

dialogi, g³upkowata, w¹t³a fabu³ka, albo, jeszcze lepiej, brak fabu³y, a w zamian za to pseudoartystyczny 

be³kot i „eksperymenty formalne” – taka by³a ówczesna moda. I takie w³aœnie pisanie 

by³o ha³aœliwie i po hucpiarsku okrzykiwane godnym uznania i naœladowania dowodem, ¿e pol- 

8

ska SF siê staje „prawdziw¹” literatur¹, bo pisze „o cz³owieku”. Kiedy na rynku pojawi³a siê 

Fantastyka, podjê³a ochoczo ten ton: wszystko, co udziwnione, popaprane i zrywaj¹ce z kanonem, 

budzi³o w niej od pierwszego numeru zachwyty. Rzeczy normalne, warsztatowe, daj¹ce siê 

czytaæ, traktowano za to ch³odno lub wrêcz pogardliwie. Zachwycano siê Kreksem czy Kurpiszem, 

a pod fleki brano Sawaszkiewicza i £ysiaka. 

W jakiœ sposób okreœla³o to nasz, ówczesnych m³odych autorów, sposób myœlenia o fantastyce. 

Mo¿e nawet wiêcej – mo¿e w³aœnie obserwowanie tego wielkiego szwindlu, tej superhucpy, 

wobec której byliœmy ca³kowicie bezradni, wywo³a³o potrzebê grupowego samookreœlenia 

TRUST by³ dzie³em ludzi, którzy – cokolwiek powiecie o ich talentach – na fantastyce siê wychowali, 

którzy j¹ kochali. Tê w³aœnie rzemieœlnicz¹, warsztatow¹ SF „z³otego wieku”, tê z Rakietowych 

szlaków i Kroków w nieznane. I takiej w³aœnie fantastyki wtedy ³aknêliœmy, zarówno 

jako czytelnicy, fanowie, jak i jako autorzy. Wierzyliœmy w pracê, w dobr¹ szko³ê, widzieliœmy 

w pisaniu szlachetne rzemios³o, w którym stopieñ mistrzowski poprzedziæ musi d³ugie terminowanie 

– st¹d nacisk na warsztaty, na jêzyk, konstrukcjê, narracjê. Ale, oczywiœcie, nasz horyzont 

na tym siê nie zamyka³, a podsumowywanie TRUST-u postulatem warsztatowej sprawnoœci, jak 

to uporczywie czyni Parowski, dalekie jest od istoty sprawy. T¹ istot¹ by³a w³aœnie, jak to pozwoli³em 

sobie nazwaæ, reakcyjnoœæ naszych literackich postaw. 

Zwróæcie uwagê, ¿e sytuacja by³a dok³adnie odwrotna, ni¿ nakazywa³by potocznie wyznawany 

schemat. Zgodnie z tym schematem, silnym zw³aszcza w g³ównym nurcie, literacka m³odzie¿ 

zbiera siê w grupy po to, by literaturê rewolucjonizowaæ; odrzucaæ tradycyjn¹ estetykê, 

odsy³aæ do lamusa klasyków i lansowaæ poetyki awangardowe. W tym konkretnym wypadku, 

w 1982 roku, w polskiej fantastyce – by³o odwrotnie. To w³aœnie oficjalny rynek ksi¹¿kowy i ³amy 

jedynego wysokonak³adowego pisma zalane by³y postawangardowym badziewiem i zachwytami 

nad nim – po fanzinach zaœ sz³a t³umaczona po piracku klasyka, a wyst¹pienia krytyczne 

m³odych fanów oddawa³y czeœæ starym mistrzom. TRUST nie by³ wyj¹tkiem, wpisywa³ siê w wiêksz¹ 

fanowsk¹ kontrrewolucjê. 

Tak odwrócona sytuacja wyraŸnie nie mog³a siê pomieœciæ w wizji literatury, jak¹ przyniós³ 

do fantastyki i Fantastyki Parowski – mo¿e tu w³aœnie bije Ÿród³o ca³ej tej ¿ó³ci, jak¹ przez 

ostatnich parênaœcie lat wyla³ na autorów warszawskiego œrodowiska. Z pocz¹tku Parowski nie 

opar³ siê owemu zaciekawieniu, o którym wy¿ej pisa³em; na kilka miesiêcy przed uruchomieniem 

miesiêcznika zaszed³ do SFAN-a poznaæ tamtejszych m³odych autorów. Przywitany ¿yczliwie, 

ale – jako cz³owiek Wójcika i autor powieœci dalekiej od wzorców Astouding SF – doœæ 

ch³odno, sam te¿ nie dozna³ nad naszymi tekstami specjalnego zachwytu (wybra³ do druku tylko 

dziwaczne, akurat ma³o trustowe opowiadanie Piekary). Po m³odych oczekiwa³, ¿e bêd¹ wystêpowaæ 

przeciwko tradycji i kanonowi; pali³ siê, by nam w tym pomagaæ, udostêpniaæ na taki cel 

³amy i basowaæ nam jako krytyk. Tymczasem zupe³nie dla niego niespodzianie zaatakowaliœmy 

go za drukowanie kawa³ków marnie napisanych, s³abych warsztatowo. Przypominam sobie w jego 

pierwszej polemice z nami ten zdumiony ton: ej, zaraz, co wy tu, m³odzi, o warsztacie – wy 

powinniœcie tworzyæ Nowe, zwalczaæ klasykê! Nic z tego, nie da³o siê z nas wydusiæ buntu m³odych. 

To znaczy, bunt w³aœnie by³, ale dok³adnie sprzeczny z oczekiwaniami. 

Parowski, nazbyt zanurzony w g³ównonurtowym paradygmacie „¿ycia literackiego”, nigdy 

chyba nie by³ zdolny tego poj¹æ. Zw³aszcza, ¿e pozostaliœmy w swych przekonaniach stali i bardzo 

odporni na próby „wychowania” nas. W koñcu jedynym dostêpnym jego pojmowaniu wyjaœnieniem 

pozosta³o uznanie nas za bandê literackich hochsztaplerów, chc¹cych zarabiaæ na 

³atwej rozrywie spod sztancy. 

Ta odpornoœæ, o której tu wspomnia³em, to jeszcze jedna wa¿na, a wówczas nie uœwiadamiana 

sobie zas³uga TRUST-u – nie samego tylko TRUST-u, ale w istotnym stopniu tak¿e jego. 

9

Funkcjonowanie w grupie da³o nam silne poczucie autonomii, wiedzieliœmy, co chcemy pisaæ, 

i wiedzieliœmy, ¿e to my okreœlamy swoje pisarskie cele. Takiego uk³adu wczeœniej w polskiej 

fantastyce nie by³o. Wczeœniej debiutant trafia³ na redaktora, który si³¹ rzeczy stawa³ siê jego 

Mistrzem i lepi³ z niego pisarza, b¹dŸ odrzuca³ – zale¿y. PóŸniej te¿ tak bywa³o, ale dzia³alnoœæ 

TRUST-u, od pierwszej chwili nastawiona na poszerzanie pisarskiej wspólnoty, nawi¹zanie jak 

naszerszych kontaktów, zgromadzenie wokó³ siebie ilu siê da podobnych nam m³odych zapaleñców 

(Kochañski, Kres, Drukarczyk i kupa innych) – owo¿ dzia³alnoœæ ta zmieni³a psychologiczn¹ 

sytuacjê debiutanta. 

Redaktor przesta³ byæ Mistrzem. Sta³ siê formalnoœci¹, problemem do przejœcia – aby wydrukowaæ, 

trzeba by³o zdobyæ jego akceptacjê, tak jak ¿eby wyjechaæ za granicê, trzeba by³o 

dostaæ zgodê na komisariacie. Ale redaktor nie by³ ju¿ wyroczni¹ (to znaczy – niektórzy redaktorzy 

owszem, ale dziêki osobistemu autorytetowi, a nie dziêki funkcji). Jeœli zgani³ opowiadanie, 

a podoba³o siê ono kolegom w klubie, pozostawa³o dla autora tekstem dobrym, tyle ¿e takim, 

którego siê nie uda³o wydrukowaæ. Powstanie grupy by³o pierwszym krokiem do zdetronizowania 

redaktorów – po latach zakoñczy³ ten proces rynek, sprawiaj¹cy, ¿e dziœ autor mo¿e 

proponowaæ ten sam tekst w wielu miejscach, gdzie obowi¹zuj¹ ró¿ne kryteria. Myœmy tego 

szczêœcia nie mieli. 

Kawa³ czasu, myœlê sobie, ale coœ z tego dziwacznego pomys³u, by wystêpowaæ jako grupa 

autorska, wynik³o. Zw³aszcza, ¿e TRUST uwolni³ pewn¹ energiê – energiê, któr¹ po¿ywi³ siê 

Klub Tfurcuf, warsztaty w Chlewiskach, Fantom i jeszcze parê fajnych rzeczy. 

Coœ czujê, ch³opcy, ¿e siê dziœ na konto naszych starych przewag zdrowo ur¿... to znaczy, 

przepraszam – chcia³em powiedzieæ, ¿e doznam dziœ ciê¿kiego syndromu pourazowego przeci¹- 

¿enia goleni prawej. 

Rafa³ A. Ziemkiewicz 

10 

Mroczna cha³a! 

Nie, nie, nie – ja wcale nie czeka³em na Mroczne widmo z utêsknieniem. 

Nie interesuj¹ mnie ¿adne prequele, sequele czy inquele. 

Niemniej poszed³em na ten film Dnia Pierwszego... ach, nawet 

w mi³ym towarzystwie (chyba pó³ ŒKF-u i jeszcze parê osób)... 

I rozczarowa³em siê. Film oczywiœcie ogl¹da siê œwietnie, czemu 

sprzyja rewelacyjny monta¿. Wyœcig Anakina na Tatooine wrêcz 

wcisn¹³ mnie w fotel. Sceny walk Jedi z robotami i – zw³aszcza – 

Jedi z Sithem, to sekwencje naprawdê genialne, ogl¹da³em je 

z prawdziw¹ przyjemnoœci¹. Ale ca³a reszta... Chyba zrobi³ siê ze 

mnie stary piernik, bo na takiego Jar Jar Binksa (który z uszu przypomina 

Goofy’ego) nie mog³em patrzeæ, a jego kwestie mówione 

doprowadza³y mnie do rozpaczy. Mia³ byæ œmieszny, ale by³ zwyczajnie 

g³upi. I by³ wszêdzie, taka paskuda – otwierasz lodówkê, 

a on tam jest. Brrr, okropieñstwo!

Przede wszystkim w Widmie zabrak³o ducha... To film œwietnie zrobiony, efekty specjalne 

i spójna wizja estetyczna s¹ fajne, wiêc pewnie pójdê jeszcze raz, ¿eby przyjrzeæ siê pojedynkom, 

wyœcigowi i odleg³ym planom, umykaj¹cym przy pierwszym ogl¹daniu. Ale tego za ma³o, 

by uznaæ film za dobry. Powi¹zania z Trylogi¹ istniej¹ w nazwach i imionach, ale ju¿ nie w klimacie. 

WeŸmy takich Jedi, na których opiera siê saga. Jak Lucas móg³ pozwoliæ DWÓM rycerzom 

Jedi iœæ w bój z jednym Sithem Co z tego, ¿e Darth Maul mia³ miecz o dwu ostrzach 

Zawsze mi siê wydawa³o, ¿e Jedi to zakon honoru, wierzy³em w ich uczciwoœæ i prawoœæ, a tu 

taki pasztet. Zabola³o mnie to, naprawdê, i chyba w³aœnie w tej chwili uœwiadomi³em sobie, ¿e 

jednak tamte Gwiezdne wojny s¹ dla mnie filmem wa¿nym, a Mroczne widmo bêdê pamiêtaæ 

jako niez³e obrazki. Ró¿nica, prawda 

To, co Lucas zrobi³ Jedi, jest dla mnie najwiêkszym skandalem i kopem w jaja. Ale inne 

bzdury te¿ wo³aj¹ o pomstê do nieba. Dlaczego Federacja po zdobyciu Naboo i zajêciu l¹du 

natychmiast nie spacyfikowa³a Gungan, tej rasy podwodniaków Przecie¿ obie rasy, naziemna 

i podwodna, utrzymywa³y stosunki, wiedzia³y o sobie! W dodatku Gunganie wrêcz zaprosili Federacjê 

na rzeŸ, kiedy wyleŸli na l¹d, w œwiête miejsce. Ha, œwiête miejsce rasy podwodniaków 

na l¹dzie – to ci dopiero bzdura! Choæ gdyby zostali pod wod¹, nie by³oby takiej ³adnej bitwy... 

Wreszcie, statek obs³ugi robotów oraz same roboty 

bojowe. W rozs¹dnie zaprojektowanym pojeŸdzie kosmicznym 

reaktor ani ¿adne inne newralgiczne instalacje 

nie maj¹ prawa znajdowaæ siê w pobli¿u œluzy – 

a przypominam, Anakin trafi³ reaktor bêd¹c na l¹dowisku 

– nie potrzeba przecie¿ ¿adnego ataku, by zniszczyæ 

œluzê i okolice, wystarczy zwyk³y g³upi wypadek, 

i co No, a konsekwencje zniszczenia tego statku, to jest 

dopiero idiotyzm w postaci czystej i rozumem nie ska- 

¿onej. Roboty bojowe, stacjonuj¹ce na powierzchni Naboo, 

jednak zasilane i kontrolowane z kosmosu, z tego¿ statku – czemu Lucas od¿a³owa³ parê 

dolców na konsultanta Ten powiedzia³by mu równie¿, ¿e zawsze, Jezusie Nazareñski, ZAWSZE 

istniej¹ awaryjne Ÿród³a zasilania. Zreszt¹ sam pomys³ takiego statku jest totalnym, choæ efektownym 

absurdem. No bo co z opóŸnieniem sygna³u – w skomputeryzowanych dzia³aniach wojennych 

sekunda to wiecznoœæ! Co z logik¹ uwzglêdniania strat – czy¿by Federacja uwa¿a³a statek 

za niezniszczalny (bo w ka¿dym innym przypadku jego zniszczenie oznacza³o utratê ca³ej planety, 

skoro wszystkie automaty przestawa³y funkcjonowaæ) 

Takich bzdur, œwiadcz¹cych ¿e Lucas nie mia³ pomys³u na ten film i ratowa³ siê metod¹ 

barona Münchhausena, jest ca³a masa. Poprzednie czêœci broni³y siê klimatem i postaciami, 

w Mrocznym widmie jest tylko œwietny obraz. Ten film to straszliwa cha³a w zachwycaj¹cym 

opakowaniu, obrazkowa guma dla dzieci, które ³ykn¹ wszystko, byle ³adnie wygl¹da³o. Rusza 

siê, miga, bohaterem jest rozkoszny dzieciak, znaczy fajno jest. Faj-³aj... 

Jeœli wiêc NAPRAWDÊ warto pójœæ na ten film, to jedynie dla zapieraj¹cej dech sekwencji 

wyœcigu na Tatooine, oraz przede wszystkim dla Dartha Maula, jedynej œwietnie zagranej, ucharakteryzowanej 

i ogólnie najfajniejszej postaci. Lord Sith pojawia siê rzadko, ale przykuwa uwagê, 

jest demoniczny i z³y, ale przez to ciekawy, podczas gdy reszta postaci jest bezbarwna i nudna 

albo g³upia. A pojedynki z jego udzia³em s¹ ZACHWYCAJ¥CE. Tylko ¿e wszystkich tych 

dobroci jest razem ze 30 minut, a pó³torej godziny nudzi³em siê jak mops, albo irytowa³em bezczelnoœci¹, 

z jak¹ Lucas wciska mi kit. 

W³aœnie dlatego, kiedy pomyœlê, ¿e dla wielu nastolatków kultow¹ postaci¹ stanie siê Jar Jar 

Binks – a spotka³em siê z takimi zdaniami – to mam ochotê za³o¿yæ koœció³. Mo¿e wspólna mod- 

11

litwa o Moc dla Lucasa, gdy bêdzie krêci³ kolejny film, coœ da Zapisy we wtorki w Klubie, albo 

te¿ we wtorki, tylko nieco póŸniej, w „Pod pras¹”... Has³o rozpoznawcze – jak tytu³. 

Orfin 

PS. To druga wersja krótkiego spisu moich rozczarowañ. Pierwsza zosta³a zjechana niemi³osiernie 

i nies³usznie przez GGH za styl, co niech jej bêdzie zapisane w Piekle. Bo Moc tego 

tekstu le¿y w tezach programowych starego piernika, a nie w retorycznych uszach popisów stylistycznych. 

Zw³aszcza, ¿e uszy – patrz¹c po Jar Jar Binksie – chyba przeszkadzaj¹ rozumowi. 

Nawet ³adne uszy... 

Gwiezdne Wojny: Czêœæ I – Mroczne Widmo (Star Wars: Episode I – The Phantom Menace). Scen. i re¿. 

George Lucas; obs.: Ewan McGregor, Liam Neeson, Natalie Portman, Jake Lloyd. Zdjêcia David Tattersall, 

muz. John WIlliams, efekty specjalne Industrial Light & Magic. USA (1999). Czas proj. 136 min. 

Œwiat jest pu³apk¹ 

Zastanawia mnie zawsze, ¿e najtrafniejsze diagnozy ducha czasu daje 

nie specjalistyczna literatura filozoficzna, nie tzw. literatura wysoka, 

ale ta popularna, skierowana do szerokiego odbiorcy. Nie wiem, jak to 

siê dzieje. Nie s¹dzê, ¿eby by³o to œwiadome. Wyobra¿enie kultury masowej 

jako czegoœ w rodzaju zbiorowego przeczuwania robi jednak na 

mnie wra¿enie. 

Myœlê o filmie, który ogl¹da³am ostatnio. Matrix to z rozmachem nakrêcony 

cyberpunkowy film science fiction, którego efekty specjalne przyprawiaj¹ 

o zawrót g³owy. Doœæ wyrafinowany scenariusz jest dzie³em 

braci Andy’ego i Larry’ego Wachowskich i wyraŸnie nawi¹zuje do twórczoœci 

Dicka. £atwo mo¿na siê w nim doszukaæ atmosfery z £owcy androidów, 

najlepiej przeniesionego na ekran opowiadania tego autora. 

Mia³am kiedyœ ochotê napisaæ horror i kiedy zastanawia³am siê, co jeszcze napawa mnie 

lêkiem, uzna³am, ¿e wszystkie pomys³y zosta³y ju¿ wyeksploatowane. By³y wszystkie przejawy 

zbuntowanej, monstrualnej zoologii i botaniki, by³y nios¹ce zgrozê wynaturzenia nauki, by³y 

wszelkie odmiany szaleñstwa. Horrory jako mroczna, alternatywna strona historii ludzkiego myœlenia. 

Mam wra¿enie, ¿e od kilkudziesiêciu lat w literaturze i filmie daje siê zauwa¿yæ pewien fascynuj¹cy 

nowy nurt coraz bardziej poszerzaj¹cy swoje wp³ywy. W tym nurcie nie chodzi ju¿ ani 

o „dawanie œwiadectwa rzeczywistoœci” (np. kino spo³ecznie zaanga¿owane, kino moralnego 

niepokoju), ani testowanie tej¿e poprzez wprowadzanie doñ elementu irracjonalnego (Kieœlowski). 

G³ównym tematem tego nurtu, do którego nale¿y Matrix, jest zakwestionowanie realnoœci 

rzeczywistoœci w ogóle. 

Film opowiada historiê przeciêtnego urzêdnika, Andersona, który po godzinach pracy jest 

hakerem (pseudonim Neo) i nocami w³óczy siê po sieci w poszukiwaniu tajemniczego programu 

Matrix, choæ nie bardzo wie, czym on jest. Pewnego dnia przez komputer odzywa siê do niego 

legendarny haker Morfeusz, o którym mówi siê, ¿e jemu jedynemu uda³o siê dotrzeæ do Matrixa. 

On jedyny odkry³ prawdê. Odt¹d bohater filmu jest prowadzony g³osem Morfeusza z telefonu 

komórkowego. Prowadzony ku wyjœciu, okazuje siê bowiem, ¿e œwiat dostêpny zmys³om, doœwiadczany 

codziennie jako jedyny znany i oczywisty, w którego istnienie nie mia³ podstaw dot¹d 

w¹tpiæ, jest w istocie skomplikowanym programem komputerowym, digitaln¹ Maj¹ utrzymuj¹c¹ 

ludzi w stanie nieœwiadomego zniewolonego poddañstwa prawdziwym w³adcom tego œwiata – 

maszynom. To one utrzymuj¹ nas w nieœwiadomoœci, ¿eby bez pardonu wykorzystywaæ potencja³ 

naszego cz³owieczeñstwa – ludzk¹ œwiadomoœæ. Œnimy, ¿e ¿yjemy, œnimy, ¿e chodzimy po 

12

ulicach, ¿e mamy jakieœ sny. Rzeczywistoœæ dostêpna naszym zmys³om 

jest czymœ w rodzaju komputerowej gry, jest k³amstwem i precyzyjn¹ 

manipulacj¹. 

Pomys³ istnienia jakiejœ drugiej, ukrytej oczom przeciêtnych ludzi 

rzeczywistoœci nale¿y do ulubionych przez s.f. Mnóstwo opowiadañ Lema, 

prawie wszystko Dicka, a tak¿e filmy – s³ynna Ucieczka z Nowego 

Jorku czy wspomniany ju¿ £owca androidów – to tylko niektóre najbardziej 

znane przyk³ady. G³ówny temat – zakwestionowanie prostej wiary 

w realnoœæ rzeczywistoœci – jest w istocie zabiegiem filozoficznym. 

Poszukiwanie pewnoœci jest konstytutywn¹ cech¹ kultury Zachodu, 

powiada³ Husserl. Burzenie pozornych pewnoœci, by zdobyæ te 

„prawdziwe”, podawanie w w¹tpliwoœæ wszystkiego, by wyzwoliæ siê 

od zw¹tpienia, by³o i jest motorem zachodniego filozofowania, stanowi³o sens zachodniej logiki 

i nauki. U podstaw tej tendencji le¿y za³o¿enie, ¿e istnieje jakaœ rzeczywistoœæ a priori, niepodwa¿alna, 

podstawowa. 

Wydawa³oby siê, ¿e Matrix filozofuje jak sceptycy: poniewa¿ nigdy nie znajdziemy ostatecznych 

Ÿróde³ pewnoœci, winniœmy traktowaæ nasz¹ wiedzê nie jako prawdziw¹, ale jako zbiór 

praktycznych wskazówek, które s¹ niezbêdne, ¿eby unikn¹æ cierpienia, ale nie mówi¹, jaki jest 

œwiat. Jedna z postaci filmu, zdrajca staj¹cy ostatecznie po stronie maszyn i ¿ycia w nieœwiadomoœci, 

kieruje siê w³aœnie t¹ zasad¹ – nie obchodzi mnie, co jest prawdziwe – chcê ¿yæ przyjemnie, 

nie chcê cierpieæ. Tym, co wiemy, s¹ bezu¿yteczne pojedyncze percepcje, o których sens 

ontologiczny nie nale¿y pytaæ; one s¹ po prostu potrzebne do ¿ycia. Postulat ludzi uwiêzionych 

w Matriksie to zachowywanie siê tak, jakby prawo Archimedesa by³o prawdziwe, choæ nie mamy 

prawa utrzymywaæ, ¿e jest ono jak¹œ sta³¹ w³aœciwoœci¹ œwiata. Kiedy siê jednak odkryje 

prawdê, prawa, wydawa³oby siê niezmienne, przestaj¹ dzia³aæ. Mo¿na przeskoczyæ z dachu jednego 

wie¿owca na drugi, mo¿na fruwaæ. Wyzwolenie le¿y wiêc w wiedzy o iluzorycznoœci œwiata. 

Film, jak to ostatnio bywa, przemawia najbarwniej do widza, którego naturalnym œrodowiskiem 

jest kultura. Matrix roi siê od odniesieñ, cytatów, synkretyzmów. 

W ten sposób przemawia tradycja – ka¿de dzie³o 

jest zamaszystym podsumowaniem dzie³ poprzednich. Mój 

wykszta³cony przyjaciel odnalaz³ tam klisze kafkowskie. 

Czytelne by³y odwo³ania siê do filozofii Wschodu. Matrix 

jako buddyjska i hinduistyczna Maja. Potêga wspó³czucia 

i mi³oœci. Przebudzenie. 

Nasze interpretacje s¹ sum¹ naszych ulubionych szablonów, 

przez które spostrzegamy rzeczywistoœæ. Ca³y wieczór 

mo¿emy siê bawiæ w ró¿ne odczytania. Zajêcie o tyle przyjemne, co – wydawa³oby siê – 

ja³owe. Wiemy tyle, ile potrafimy zinterpretowaæ. 

Je¿eli spojrzeæ na kulturê jako na rodzaj wehiku³u, który prowadzi i rozwija pewne w¹tki 

filozoficzne, mitologiczne, a nawet metafizyczne, Matrix wpisuje siê w gnostycki nurt myœlenia 

o œwiecie jako wyrafinowanym miejscu wygnania. Œwiat jest pu³apk¹, stworzon¹ przez coœ niedoskona³ego 

i z³ego. Œwiat dany zmys³om jest oszustwem, omamieniem. I jedynym wa¿nym 

zadaniem cz³owieka jest ucieczka zeñ. W ucieczce jest nam w stanie pomóc tylko coœ z zewn¹trz, 

pos³aniec prawdziwego œwiata dostêpnego nam tylko chwilowo, czasami przypadkowo (w filmie 

jest nim haker Morfeusz). Odbywa siê ono przez wtajemniczenie prowadz¹ce do poznania. 

Gnostycki jest te¿ w¹tek eschatologiczny tego filmu. Wybraniec, przysz³y zbawiciel œwiata, 

13

musi doznaæ przebudzenia, z pomoc¹ Pos³añca musi poznaæ prawdziw¹ naturê œwiata, i na dodatek 

czynami potwierdziæ swoj¹ to¿samoœæ. Mo¿na by w³aœciwie uznaæ Matrix za jeden z gnostyckich 

mitów o duszy, która dziêki wiedzy i mi³oœci uwalnia siê z okowów demiurgicznego 

œwiata. I wcale nie dziwi mnie ta koincydencja. K³opoty z rzeczywistoœci¹ s¹ przejawem wspó³czesnych 

problemów z „metafizyczn¹ to¿samoœci¹”. Na naszych oczach rodzi siê i rozprzestrzenia 

jakiœ nowy rodzaj niepokoju egzystencjalnego zwi¹zanego byæ mo¿e z faktem naszego obcowania 

z w³asnymi wytworami w postaci sztucznych œwiatów, takich jak rzeczywistoœæ wirtualna 

czy obraz filmowy. Problem chiñskiego mêdrca, który bezradnie pyta, czy jest cz³owiekiem, 

który œni, ¿e jest motylem, czy te¿ motylem, który œni, ¿e jest cz³owiekiem, wraca w unowoczeœnionej 

postaci. Wydaje mi siê, ¿e proste relacje z rzeczywistoœci¹ zosta³y na zawsze utracone. 

GroŸnie dziœ brzmi¹ opowieœci o ch³opcu, który po ogl¹daniu kreskówki o Batmanie wyskoczy³ 

z okna, chc¹c nauczyæ siê lataæ. 

Pytanie o to¿samoœæ cz³owieka i jego miejsce w naturze wraca w socjobiologii 

i id¹cej przebojem memetyce. Jest to pytanie o granice ludzkiej 

wolnoœci. Pomys³y, ¿e rz¹dz¹ nami geny, œlepy instynkt samozachowawczy 

czy maszyny generuj¹ce iluzjê, s¹ równie fantastyczne co 

przera¿aj¹ce. Ta podszyta paranoj¹ dociekliwoœæ zastanawia. Co siê sta³o 

takiego, ¿e w ogóle stawiamy takie pytania, ¿e proste rozró¿nienie na 

„ja” i „œwiat” przesta³o wystarczaæ. Matrix stawia pytania filozoficzne 

o naturê rzeczywistoœci i cz³owieka. S³aboœci¹ tego filmu jest sam fakt, 

¿e nie poprzestaje na zadawaniu pytañ, ale udziela na nie odpowiedzi. 

Bezpiecznie zawraca tam, sk¹d wyszed³. Film w gruncie rzeczy podejmuje 

wiêc antysceptyczn¹ tradycjê – prawdziwa rzeczywistoœæ istnieje 

poza programem, poza Matrix i ona jest celem wyzwolenia i przebudzenia bohaterów, co zapewne 

bêdzie doœwiadczeniem terapeutycznym dla dzieciaków siedz¹cych godzinami przed komputerem, 

ale zawiedzie wiernych czytelników Dicka. 

Matrix zrobi³ na mnie wra¿enie. Podziwiam scenarzystów za odwagê opowiedzenia historii 

niezwykle skomplikowanej. Raz po raz zmieniaj¹cy siê punkt opowiadania sprawia, ¿e widzimy 

rzeczywistoœæ wielowarstwow¹, rozcz³onkowan¹. Trzeba co chwilê dokonywaæ wysi³ku oceny, 

uk³adaæ sceny w piramidy realnoœci. Pod¹¿amy w ten sposób drog¹ bohatera. Ten film mo¿e byæ 

z trudem zrozumiany przez kogoœ, kto wychowa³ siê na, powiedzmy, Sienkiewiczu i Flaubercie, 

dla kogoœ, kto nie zna komputera, kto patrzy na kulturê techno z niesmakiem lub ch³odn¹ obojêtnoœci¹. 

Matrix to nastêpny krok w kinie fantastycznym, do tego stopnia, ¿e Gwiezdne wojny 

przypominaj¹ przy nim Przeminê³o z wiatrem. 

Mój zachwyt budzi³y te¿ efekty specjalne doprowadzone do artystycznej maestrii. Pierwszy 

raz w ¿yciu z estetyczn¹ przyjemnoœci¹ ogl¹da³am sceny wa³ki, która w Matrix dziêki œwiadomoœci, 

¿e patrzê na program komputerowy, stawa³a siê czyst¹ gr¹, baœniowymi mo¿liwoœciami 

cia³a, dla którego nie istnieje œmieræ (coœ podobnego próbowa³ mi kiedyœ nieudolnie wyt³umaczyæ 

mój syn, kiedy ostro zaprotestowa³am przeciwko jednej z jego gier komputerowych – powiedzia³, 

¿e to nie jest walka tylko „walka”; dajê s³owo, ¿e us³ysza³am cudzys³ów). 

Mam te¿ w tym filmie swoj¹ ulubion¹ scenê: bohater widzi dwa razy tego samego kota, 

w identycznej sytuacji. „Chyba mam deja vu” – mówi. Budzi to zaniepokojenie jego bardziej 

wtajemniczonych przyjació³. Deja vu powstaje bowiem wtedy, kiedy Oni zmieniaj¹ coœ w programie 

rzeczywistoœci. To drobny b³¹d w programie œwiata. Teraz ju¿ wiem. 

Wiêc czego siê boimy najbardziej Nie strasznej zarazy z kosmosu, nie wojny nuklearnej, 

nie gigantycznych roœlin, nie duchów i nie zombie. Boimy siê tego, ¿e zostaliœmy opuszczeni 

przez Boga, ¿e nie rozumiemy œwiata, ¿e nigdy nie poznamy jego skomplikowanego planu, ¿e 

14

nauka nam go nie wyjaœni, ¿e tkwimy uwiêzieni w naszych percepcjach jak muchy w bursztynie. 

Tak wygl¹da wspó³czesny horror. 

Olga Tokarczuk 

[Polityka 39 z 25.09.1999] 

Matrix (Matrix). Scen. i re¿. Larry i Andy Wachowski; obs. Keanu Reeves, Laurence Fishburne, Carrie-Anne 

Moss, Hugo Weaving. Muz. Don Davis; zdjêcia Bill Pope; efekty specjalne: Mass.Illusions, LLC, DFILM Services, 

Makeup Effects Group Studio, Manex Visual Effects, Animal Logic. USA 1999. Czas proj. 136 min. 

Wêdrówki po szeœcianie 

13 paŸdziernika w Katowicach odby³ siê pierwszy w Polsce pokaz Cube 

dla szerszej publicznoœci. Dziêki uprzejmoœci Œl¹skiego Klubu Fantastyki, 

mia³em okazjê go obejrzeæ. St¹d kilka przedpremierowych zdañ... zachêty. 

To naprawdê mocny film. Tym, co wrzuci³o go do worka SF, jest miejsce, 

w którym znajduj¹ siê bohaterowie (przywodz¹c na myœl twórczoœæ 

Philipa K. Dicka – mistrza w osadzaniu zwyczajnych ludzi w przedziwnych 

warunkach). Ca³oœæ zaœ to œwietny dramat psychologiczny i kawa³ek ciê¿- 

kiego kina. 

Szeœæ, z pozoru przypadkowych, osób budzi siê w nieznanym sobie miejscu. 

Skazani na siebie w szeœcianie 4x4 m (by byæ œcis³ym – w labiryncie 

17576 po³¹czonych ze sob¹ szeœcianów) – walcz¹ o przetrwanie... „Cztery 

na cztery metry to wiêcej ni¿ myœla³em” – s³owa Vincenzo Natali, re¿ysera, najlepiej oddaj¹ to, 

co uda³o mu siê stworzyæ. 

Film trzyma w napiêciu przez ca³e 90 minut projekcji, pomimo „ubogiej” scenerii i niewielkiej 

liczby aktorów... (Colin Brunton, producent wykonawczy, stwierdzi³, i¿ „z uwagi na bud¿et 

idealnym filmem by³aby opowieœæ o grupie osób zamkniêtych w pokoju bez okien. Gdy bêdziesz 

chcia³ zrobiæ coœ wiêcej, wszystko siê skomplikuje.”) Nie brak³o w nim efektów specjalnych – 

ju¿ pierwsza scena (poszatkowanie cz³owieka na kostki o krawêdzi rzêdu 10 cm) wprowadza 

doœæ drastycznie w realia filmu. Jednak efekty stanowi¹ tu jedynie t³o, formê urozmaicenia. Tym, 

co czyni go niezwyk³ym s¹ niew¹tpliwie ludzie. 

Dobór aktorów z za³o¿enia nie mia³ ró¿niæ siê od typowego 

filmu niskobud¿etowego, który potrzebuje znanych nazwisk, by 

siê wypromowaæ. Szukano ludzi, którzy sprostaliby zadaniu 

utrzymania widza w napiêciu jedynie swoj¹ gr¹. Zadanie to uda³o 

siê zrealizowaæ w ci¹gu 20 dni zdjêæ („nie mieliœmy bud¿etu, 

który pozwala³by nam krêciæ zdjêcia d³u¿ej, ni¿ 20 dni” – Mehra 

Meh, producent). 

Przed projekcj¹ prognozowaliœmy, ¿e bêdzie wypada³o powiedzieæ „Matrix to to nie jest”. 

Obecnie bojê siê iœæ do kina, by prezentowanych filmów nie skomentowaæ s³owami „do Cube to 

temu daleko...” :] 

Piotr „Chlipek” Chlipalski 

PS. Film wejdzie do kin 19 listopada. 

Cube (Cube). Re¿. Vincenzo Natali; scen. Andre Bijelic, Graeme Manson, Vincenzo Natali; obs.: Nicole de 

Boer, Nicky Guadagni, David Hewlett, Andrew Miller, Julian Richings, Wayne Robson, Maurice Dean Wint. 

Muz. Mark Korven; zdjêcia Derek Rogers. Efekty specjalne C.O.R.E. Digital Pictures, Cine-Byte Imaging, Inc. 

Kanada 1997. Czas proj. 90 min. 

15

Trzecia strona medalu 

Poni¿sza recenzja z „Kolorów sztandarów” napisana zosta³a po pierwszym wydaniu 

powieœci – w 1996 roku, dla redakcji Feniksa, która z sobie znanych przyczyn z propozycji 

nie skorzysta³a. Poniewa¿ powieœæ Tomka w³aœnie zosta³a wznowiona, pozwoli³em sobie 

wydobyæ niniejszy tekst z komputera i – nie zmieniaj¹c ani przecinka – przeslaæ go do 

dyspozycji Miesiêcznika. 

Kiedy recenzent nie ma nic, ale to absolutnie nic do napisania, pisze 

zazwyczaj, ¿e dany utwór opowiada o walce (najlepiej: o odwiecznej walce) 

dobra i z³a. I, co najsmutniejsze, w dziewiêciu wypadkach na dziesiêæ uchodzi 

mu to p³azem – wiêkszoœæ bowiem fabu³ literackich, czy to filmowych, 

czy scenicznych, istotnie daje siê sprowadziæ do takiego w³aœnie streszczenia. 

Walka dobra i z³a to bodaj najsilniejszy z organizuj¹cych ludzkie myœlenie 

stereotypów. Ktokolwiek z kimkolwiek gdzieœ walczy, ludzie nie spoczn¹, 

póki nie obsadz¹ antagonistów w rolach dobrego i z³ego. Dopiero ustaliwszy 

to, mog¹ spaæ spokojnie, ufni, ¿e opowiadaj¹ siê po w³aœciwej stronie. 

To, ¿e fabu³y uk³adane przez ¿ycie nie chc¹ siê dopasowywaæ do takiej 

dwudzielnej dramaturgii, przeciêtnego ogl¹dacza dzienników telewizyjnych 

niewiele obchodzi. 

Fakt, ¿e nie jesteœmy na Zachodzie zbyt popularni czy lubiani, to w wielkiej czêœci wynik 

w³aœnie opisanego wy¿ej mechanizmu. Czy Hitler by³ z³y Bez w¹tpienia by³ z³y. A kto pobi³ 

Hitlera Zwi¹zek Radziecki. A wiêc Zwi¹zek Radziecki jest dobry, co i oczywiste, skoro walczy³ 

z Hitlerem jako sojusznik zachodnich demokracji. Tymczasem cholerna Polska wprowadza w ten 

prosty, zrozumia³y obraz potworny mêtlik. Gdyby wzi¹æ jej racje pod uwagê, to w koñcu wysz³oby 

z mia¿d¿¹c¹ logik¹, ¿e Zachód skorzysta³ z pomocy wiêkszego zbrodniarza przeciwko mniejszemu, 

p³ac¹c mu za oddan¹ us³ugê wolnoœci¹ i ¿yciem milionów ludzi, swoich wiernych sojuszników, 

których dla doraŸnej korzyœci zdradzi³ bez chwili wahania. 

Czegoœ podobnego, rzecz jasna, tzw. opinia publiczna Anglii czy Ameryki nie jest w stanie 

przyj¹æ do wiadomoœci. St¹d te¿, ogl¹daj¹c filmy historyczne na Discovery Channel, dowiadujemy 

siê stale, ¿e kampania wrzeœniowa trwa³a dwa tygodnie, Monte Cassino zdobyli Francuzi, 

a w Bitwie o Angliê z cudzoziemców wyró¿nili siê piloci czescy. To wszystko zreszt¹ i tak nic, 

w porównaniu z tym, czego mo¿na siê dowiedzieæ z podobnych filmów produkowanych przez 

amerykañski PBS. 

Nie jest przypadkiem, ¿e do takich w³aœnie refleksji sprowokowa³a mnie powieœæ Tomka 

Ko³odziejczaka Kolory sztandarów, choæ w swej pierwszej, podstawowej warstwie wydaje siê 

ona tak¹ sobie, ot, zwyk³¹ space oper¹. Generalnie, nie jestem mi³oœnikiem, a co za tym idzie, 

znawc¹ tego gatunku – wydaje mi siê jednak, ¿e z fabularnych powinnoœci wobec konwencji 

wywi¹zuje siê Tomek niezgorzej. Bohater da siê lubiæ, obraz zaludnionego kosmosu jest oryginalny 

i starannie odrobiony, fabu³a sprawna i, na ile to w space operze mo¿liwe, oryginalna. 

Bardzo siln¹ stron¹ ksi¹¿ki jest scenografia – a¿ kipi tu od rozmaitych pomys³owych bajerów. 

Tekst wytrzymuje porównanie z uchodz¹cymi za szczytowe dokonania gatunku utworami McAppa, 

Carda czy Bujold, choæ ró¿ni go od nich znacznie wiêksza komplikacja przedstawionego 

œwiata i wiêkszy udzia³ partii opisowych oraz dyskursywnych, co czytelnik oczekuj¹cy wy³¹cznie 

przygodowej intrygi mo¿e uznaæ za b³¹d. Moim zdaniem przydaje to ksi¹¿ce g³êbi i pozwala 

zaspokoiæ tak¿e inne czytelnicze potrzeby ni¿ g³ód przygód. 

Mo¿e podobne œwiêtokradztwo kogoœ zszokuje, ale ksi¹¿ka Ko³odziejczaka wydaje mi siê 

od Gry Endera czy Strzêpów honoru znacznie ciekawsza. Choæby dlatego, ¿e widzimy tu nie 

16

dwie, ale trzy si³y. Wolna Planeta Gladius znalaz³a siê bowiem, niczym miêdzy m³otem a kowad- 

³em, pomiêdzy Obcymi a Dominium Solarnym. Patrioci z Gladiusa chc¹ siê nie tylko obroniæ 

przed najazdem Korgradów – marzy im siê tak¿e ocalenie wywalczonej przez przodków wolnoœci. 

Tymczasem totalitarne Dominium gotowe jest udzieliæ wolnej planecie pomocy, ale tylko za 

cenê bezwarunkowego poddania siê jego w³adzy. 

Za plecami ¿o³nierzy rozgrywa siê wiêc walka pomiêdzy „niez³omnymi”, zwolennikami niepodleg³oœci, 

a „uleg³ymi” – stronnikami Dominium. Dziêki temu dowiadujemy siê sporo o ustroju 

Gladiusa – a jest to, podobnie jak w XIX-wiecznej Ameryce, ustrój republikañski (nie myliæ 

z demokracj¹!), oddaj¹cy w³adzê w rêce elit. Daje to „niez³omnym” poczucie pewnoœci, które 

jednak oka¿e siê z³udne – spo³eczeñstwo w koñcu nie wytrzymuje psychicznego obci¹¿enia wieloletniej 

wojny i „uleg³ym” udaje siê obj¹æ w³adzê. Natychmiast owocuje to dostosowaniem 

Gladiusa do „standardów” totalitarnego mocarstwa – wolnoœæ s³owa i inne podobne zdobycze 

Wolnej Planety id¹ w diab³y, opozycja zostaje bez skrupu³ów wymordowana lub powsadzana do 

wiêzieñ przez Solarn¹ S³u¿bê Bezpieczeñstwa, a ¿o³nierze, rozpaczliwie staraj¹cy siê ukoñczyæ 

rozpoczêt¹ operacjê, mog¹c¹ zaowocowaæ pokonaniem Korgardów, staj¹ siê ³own¹ zwierzyn¹, 

przeœladowan¹ przez formalnych sojuszników. 

Jeœli sytuacja bohaterów Gladiusa coœ czytelnikowi przypomina – na przyk³ad losy polskich 

„cichociemnych” i AK-owców, walcz¹cych z Niemcami i mordowanych potem w katowniach 

UB – to nie jest to skojarzenie niezgodne z intencjami autora. Nie pozostawiaj¹ co do tego w¹tpliwoœci 

rozmaite rozsiane po tekœcie sygna³y, na czele z samym tytu³em; Kolory sztandarów to 

oczywiste nawi¹zanie do s³awnego wiersza Zbigniewa Herberta Raport z oblê¿onego Miasta. 

Zarazem jednak, co muszê tu podkreœliæ na u¿ytek tych, którzy jeszcze Tomka nie czytali, nie ma 

w tej powieœci dos³ownych aluzji do historii. Zachowanie mieszkañców Gladiusa przypomina 

raczej reakcje spo³eczeñstwa amerykañskiego na niepowodzenia w Wietnamie, a sytuacja polityczna 

– sytuacjê zachodniej Europy. Wprawdzie na szczêœcie dla œwiata Zwi¹zek Sowiecki upad³, 

zanim has³o „better red, than dead” („lepiej byæ czerwonym, ni¿ martwym” – to znaczy, lepiej siê 

poddaæ, ni¿ broniæ) zyska³o sobie popularnoœæ poza elitami intelektualnymi i uniwersytetami 

Zachodu – ale gdyby „zimna wojna” potrwa³a dwadzieœcia lat d³u¿ej... 

„Fikcyjne historie wywiedzione z rzeczywistoœci” – w taki sposób okreœla³ swego czasu Maciej 

Parowski dokonania fantastyki socjologicznej. Ko³odziejczak, choæ uprawia zupe³nie inn¹ 

konwencjê, wydaje siê w przyjêtej metodzie wiernym kontynuatorem Zajdla i Wnuka-Lipiñskiego. 

Swoj¹ fikcyjn¹ historiê ludzkoœci wywodzi (w³aœnie tak – wywodzi, nie przenosi ani nie 

ekstrapoluje) z historii prawdziwej. Zyskuje na tym prawdopodobieñstwo opisywanych zdarzeñ, 

a tak¿e czytelnicza atrakcyjnoœæ tekstu. Dziêki przywo³aniu przez autora sytuacji w jakiœ sposób 

zapisanych w naszej zbiorowej pamiêci i podœwiadomoœci, udaje mu siê tchn¹æ w tekst emocje, 

jakich raczej nie wywo³a³yby w czytelniku dole i niedole papierowych ludzi z papierowych œwiatów. 

Przy okazji nie mogê oprzeæ siê pewnej refleksji. Otó¿ Ko³odziejczak jest kolejnym ju¿ autorem 

z by³ego Klubu Twórców, który na dobre zamyka siê w swoim œwiecie – Kolory sztandarów 

wspó³graj¹ z kilkoma jego wczeœniejszymi opowiadaniami, na czele ze znakomitym Lotniarzem, 

a z ok³adki bije nas w oczy informacja, ¿e rzecz jest pocz¹tkiem cyklu. Dziesiêæ lat temu, jak 

pamiêtam, ka¿dy z m³odych autorów mia³ ambicjê uprawiania ró¿nych pól, nawet ró¿nych konwencji. 

Ostatnio dopada nas wyraŸnie serialowa choroba sekweli i prekweli – mo¿na siê pocieszaæ 

tylko tym, ¿e, odmiennie ni¿ na Zachodzie, nie wywo³ana d¹¿eniem do maksymalizacji 

zysku (bo jakie¿ tam u nas zyski z pisarstwa). Czym w takim razie Czy skoñczy³y siê pomys³y 

na coraz to kolejne œwiaty, czy dosz³a do g³osu chêæ pog³êbienia opowiadanych historii, wzbogacenia 

ich o rzeczy, na które trudno wygospodarowaæ miejsce w utworze kreuj¹cym ca³y œwiat 

17

od zera Niech to oceniaj¹ czytelnicy. W wypadku Ko³odziejczaka, jak s¹dzê, odpowiedŸ powinna 

wypaœæ na jego korzyœæ – uwa¿am, ¿e obok Szko³y Dukaja, Kolory sztandarów s¹ jednym 

z g³ównych kandydatów do przysz³orocznego Zajdla. 

Rafa³ A. Ziemkiewicz 

Tomasz Ko³odziejczak: Kolory sztandarów, cykl „Dominium Solarne”. SuperNOWA 1996. 

Po¿egnanie Daniela Bondaree 

Akcja Schwytanego w œwiat³a rozpoczyna siê dok³adnie w miejscu, 

w którym zakoñczy³y siê Kolory sztandarów. Daniel Bondaree próbuje opuœciæ 

rodzinny uk³ad planetarny, co – jak nietrudno siê domyœleæ – nie bêdzie 

³atwe. Choæ w koñcu siê uda. 

Druga i ostatnia czêœæ powieœci o gladioñskim tanatorze jest równie dobra 

jak pierwsza, a mo¿e i lepsza (choæ zabrak³o jej sekwencji równie porywaj¹cej, 

jak szybowanie w atmosferze Spathy). Mamy tu liczne, znakomite opisy 

(np. cywilizacji parksów), interesuj¹ce dyskusje, ¿yw¹, choæ nieco standardow¹ 

akcjê. Solidn¹, choæ zdecydowanie dalekiego zasiêgu science-fiction 

wzbogaca nieoczekiwanie teoria nadistot, niew¹tpliwie zapo¿yczona od Snerga. 

Która, jeœli jest prawdziwa (a zakoñczenie powieœci wskazywa³oby na 

to, ¿e jest), istotnie zmienia ocenê moraln¹ korgardów. Czy bowiem wobec programów komputerowych 

obowi¹zuj¹ nas normy etyki 

Ten w¹tek, pozostaj¹cy na marginesie opowieœci, zamyka j¹ jednak definitywnie: Daniel 

Bondaree przestaje istnieæ jako istota ludzka; system bram hiperprzestrzennych i kosmiczna Sieæ 

zostaj¹ zdezorganizowane, jeœli nie zrujnowane – tanator wydaje i wykonuje wyrok ju¿ nie na 

pojedynczym cz³owieku, ale na podstawowym narzêdziu Systemu. Dysponuj¹c w ostateczny 

sposób w³asnym ¿yciem tak, jak ongiœ dysponowa³ cudzym, okazuje siê rzeczywiœcie wierny do 

koñca. Co dalej Chyba nie mo¿e byæ ¿adnego „dalej”. Mo¿na snuæ dalsze opowieœci o Imperium 

(pardon, Dominium...) Solarnym – ale czy warto opowiadaæ dalsze dzieje Gladiusa Czy 

to, co zdarzy siê teraz w tym œwiecie, jest warte opowieœci 

Schwytany w œwiat³a nie jest ksi¹¿k¹ „rozrywkow¹”, choæ mo¿na j¹ czytaæ dla czystej rozrywki, 

i bêdzie to rozrywka znakomita. Podejmuje ona jeden z najwa¿niejszych polskich (i nie 

tylko polskich) sporów prze³omu wieków. Na Polconie autor mówi³, ¿e w jest w niej mniej polityki 

ni¿ w poprzedniej. Bo ja wiem Mo¿e o tyle mniej, ¿e spory wyblak³y, gdy¿ tymczasem na 

Gladionie wiele siê zmieni³o, rozstrzygnê³o. Za wiele, jak na nieca³y miesi¹c (Kolory sztandarów, 

strona 266), a nawet kilka miesiêcy (Schwytany w œwiat³a s. 9). To jedno z nielicznych 

potkniêæ narracyjnych – przemiany spo³eczne, dziel¹ce oba tomy, musia³y jednak zaj¹æ kilka lat. 

Ale ta „polityka”, to przede wszystkim przekraczaj¹ce jej potoczne rozumienie pytanie: czy 

elity maja prawo nie liczyæ siê z obojêtnoœci¹ spo³eczeñstw, pogr¹¿onych w konsumpcyjnym 

marazmie (czy po prostu w zwyk³ym ludzkim ¿yciu). OdpowiedŸ twierdz¹ca wydaje siê nam 

„niedemokratyczna”, przecz¹ca podwa¿a sens istnienia elit. Pytanie to jest jednak pozorne – 

mówi Ko³odziejczak – mamy jedynie wybór miêdzy elitami troszcz¹cymi siê o pozosta³e spo³eczeñstwo, 

trafnie lub b³êdnie okreœlaj¹cymi jego interesy, oraz elitami paso¿ytuj¹cymi na tym 

spo³eczeñstwie, manipuluj¹cymi nim, a tym samym potwierdzaj¹cymi jego prawo do bycia manipulowan¹ 

mas¹ i niczym wiêcej. Pewnie dlatego nie ma w tej powieœci nikogo dobrego (mo¿e 

oprócz Diny Tivoli). Daniel Bondaree przynajmniej jest dzielny i pragnie czegoœ nie tylko dla 

siebie, inaczej, ni¿ „sieciowiec” Tankred Salerno. 

18

Na marginesie – setnie ubawi³o mnie to, jak gladioñscy abolicjoniœci, po przejêciu w³adzy 

pos³uguj¹ siê podobnymi metodami, co tanatorzy, z którymi walczyli. Trudno by³o nie przypomnieæ 

sobie, jak to parê lat temu elita krakowskich pacyfistów z ruchu Wolnoœæ i Pokój stanê³a 

na czele polskich s³u¿b specjalnych i nieŸle sobie z tym radzi³a (nieprzypadkowa zbie¿noœæ, 

nieprawda¿). Na szczêœcie – nie to jest point¹ Schwytanego w œwiat³a. 

Tadeusz A. Olszañski 

SF 2 

Trzy lata czekaliœmy na drugi tom „Dominium Solarnego” Ko³odziejczaka; 

warto by³o. Dobre, bardzo dobre. To jest dok³adnie to, czego czytelnik 

siê spodziewa³ po kontynuacji/zamkniêciu Kolorów. Nie wiem, czy Tomek 

od pocz¹tku mia³ w myœli teoriê poziomów organizacji rzeczywistoœci, 

ale efekt wygl¹da jak od pierwszego zdania rozplanowana zagadka. I o to 

chodzi! To jest to, co tygrysy lubi¹ najbardziej! 

Teoria ta jest wyraŸnie zad³u¿ona u Snerga i Lema, jednak w takiej postaci, 

na ile siê znam na SF – oryginalna. Oczywiœcie, mój rozpêdzony umys³ 

natychmiast zacz¹³ produkowaæ kolejne szczeble analogii: jak przedstawia³aby 

siê œwiadomoœæ na poziomie idei... 

Co mi siê jeszcze podoba³o Postaæ brata Diny. Rozwiniêcia teorii naukowych 

(to lubiê!). Parksowie i ich kultura, alternatywna filozofia nauki, bardzo solidnie odrobiona. 

Podró¿ przez hiperbramê jako wymuszona redukcja makrofunkcji falowej obiektu na stanie 

ze wspó³rzêdnymi przestrzennymi zwi¹zanymi z inn¹ osobliwosci¹ (coœ mi dzwoni, ¿e Baxter 

stosowa³ ten numer). Podoba³o mi siê, ¿e spopieli³o Danielowi nogê z kodami; nienawidzê 

strzelby Czechowa, takie prawa ergonomii fabu³y tylko zafa³szowuj¹ œwiat przedstawiany. Bardzo 

mi siê podoba³o bogactwo kulturalno-technologiczne uk³adu Gladiusa; na palcach jednej 

rêki mogê policzyæ SF tak wysokokaloryczn¹ – to s¹ okolice Bestera; absurdalnie popularna 

McMaster Bujold do piêt tu Tomkowi nie dorasta. 

Wady Jest jedna, podstawowa, i to ta sama, co w Kolorach sztandarów, a wiêkszoœæ pozosta³ych 

to jej pochodne: jêzyk, jêzyk. Eufemistycznie rzec mo¿na: „poprawny”. Du¿o, bardzo 

du¿o wspania³ych obrazów/scen w znacznym stopniu zosta³o przez to zmarnowanych dla czytelniczej 

wyobraŸni. Serce siê kraje, zw³aszcza przy tym podwodnym poœcigu, w pokorgardzkich 

ruinach i na Diracu. Parê razy odnios³em wra¿enie ra¿¹cej nieadekwatnosci u¿ytych s³ów i sformu³owañ. 

Paradoksalnie, w dialogach najlepiej wychodzi ów demoniczny Tankred – zapewne dlatego, 

¿e ju¿ jest karykatur¹ filmowych schwarzcharakterów. O niego mam zreszt¹ do Tomka niejakie 

pretensje, ale ju¿ raczej nie w ramach krytyki literackiej. Otó¿ jesli siê chce sportretowaæ negatywne 

cechy pewnego systemu jako systemu, idei jako idei, postawy jako postawy – nie robi siê 

z ich przedstawiciela komiksowego psychopaty! Po pierwsze, to drastycznie zani¿a ogóln¹ wiarygodnoœæ. 

Po drugie, przenosi odpowiedzialnoœæ za z³o (w odbiorze czytelnika) z cech konstytutywnych 

uk³adu/idei na cechy osobnicze delikwenta. Po trzecie, tragedi¹ jest, gdy nie-z³y czyni 

z³o (i tu brawa za Ramzesa; chocia¿ moment jego konwersji zosta³ trochê „puszczony”), lecz 

gdy pod znakiem z³a idzie z³y, mamy tylko amplifikacjê pod³oœci. 

Co tu jeszcze Ko³odziejczaka radykalnie odró¿nia od Ziemkiewicza, to aksjologia etyki. 

RAZ mia³ chyba zawsze (w Walcu ju¿ explicite), jako podstawê argumentacji prokonserwatywnej, 

metaetykê utylitarystyczn¹. Taka jest jego podœwiadoma deontologia: stosujmy siê do etyki 

konserwatywnej PONIEWA¯ daje to na d³u¿sz¹ metê wiêksz¹ efektywnoœæ. Ko³odziejczak stoi 

19

na stanowisku etyki kodeksowej: stosujmy siê do etyki konserwatywnej POMIMO I¯ nie daje to 

¿adnych doczesnych korzyœci. Nie wiem, czy ktoœ to wczeœniej zauwa¿y³, ale mnie ta ró¿nica 

uderzy³a po lekturze Schwytanego. 

Fakt, ¿e tyle tu miejsca poœwiêcam u³omnoœciom powieœci, nie oznacza, i¿ s¹ one proporcjalnie 

tak du¿e lub ¿e mi siê ona nie podoba³a. Jak mówiê, jest dobra, w niektórych aspektach 

(œwiat, pomys³y) bardzo dobra. Schwytany jest nieporównanie bardziej na³adowany pomys³ami, 

Kolory by³y zaœ gêstsze fabularnie. Co kto lubi; dla mnie rzecz posiada wysoki stopieñ 

„miodnoœci”. 

Ko³odziejczak jest zreszt¹ obecnie w Polsce udzielnym w³adc¹ w tym królestwie. Rozumie 

mentalnoœæ fana-hobbysty (w opozycji do fana-czytelnika, ¿e pos³u¿ê siê takim skrótem myœlowym) 

i potrafi daæ mu w beletrystyce dok³adnie to, o czym ten marzy. To jest SF drugiego pokolenia: 

pisana z wyobraŸni wyros³ej na SF pierwszego pokolenia. Tê metodê mo¿na nazwaæ Wielk¹ 

Kompilacj¹; poniewa¿ jednak kompiluje z polotem, ze zrozumieniem kompilowanego i jeszcze 

dodaje od siebie oryginalne rzeczy, daje to w efekcie now¹ jakoœæ, SF 2 . 

Jacek Dukaj 

Tomasz Ko³odziejczak: Schwytany w œwiat³a, cykl „Dominium Solarne”. SuperNowa 1999. 

Kosmiczna klapa 

Ostrzegam wszystkich przed marnowaniem czasu i pieniêdzy na kit, 

jakim jest Kr¹¿ownik „Titanic” Douglasa Adamsa. Terry Jones bezwstydnie 

¿eruje na popularnoœci Autostopem przez galaktykê, oferuj¹c nam nêdzn¹ 

imitacjê, która tak siê ma do ksi¹¿ek Adamsa, jak ciuchy z bazaru do 

markowych d¿insów. Równoczeœnie wykorzystuje swoje nazwisko, znane 

z Lataj¹cego Cyrku Monty Pythona, licz¹c zapewne, ¿e przyci¹gnie 

ono mi³oœników tego programu (i mia³ sk¹din¹d racjê, bo sama da³am siê 

nabraæ). Tymczasem zamiast fajerwerków b³yskotliwego humoru otrzymujemy 

œmiertelnie nudn¹, na si³ê ci¹gniêt¹ historyjkê trojga Ziemian 

b³¹kaj¹cych siê po kosmosie na pozbawionym kontroli statku. Nie ma 

zwariowanego klimatu Autostopem.... Nie ma zabawnych dialogów ani 

postaci równie wyrazistych co Zaphod, Ford, Artur czy choæby Marvin. Bohaterowie ³a¿¹ z k¹ta 

w k¹t, trawi¹c czas na roztrz¹saniu swojego stanu psychicznego albo na zastanawianiu siê nad 

przysz³oœci¹, na okrasê zaœ otrzymujemy trochê ziemsko-kosmicznego seksu (nie cieszcie siê, 

robaczki – bez szczegó³ów). 

Owszem, s¹ w tej ksi¹¿ce œmieszne momenty. Œciœle rzecz bior¹c, znalaz³am trzy. Najlepsza 

ze wszystkiego jest roztargniona bomba zegarowa, która ci¹gle traci w¹tek i zaczyna odliczanie 

od pocz¹tku. Bardzo „pythonowskim” pomys³em jest fakt zatrudnienia przy budowie Titanica 

Brygady Nastoletnich Panien z Dzieæmi, chocia¿ mo¿na by³oby z tego wycisn¹æ wiêcej humoru, 

ni¿ to uczyni³ autor. Równie zabawnym – i tym razem konsekwentnie prowadzonym w¹tkiem – 

jest rasa Jassakkan: urodzonych in¿ynierów, maniakalnie reperuj¹cych wszystko do tego stopnia, 

¿e przerywaj¹ ostrza³ atakowanego przez siebie statku, aby naprawiæ uszkodzenia. S¹ te¿ 

pacyfistami, wiêc w bezpoœrednim starciu pos³uguj¹ siê broni¹ Niby Zniszczenia, ¿eby nie wyrz¹dziæ 

nikomu krzywdy. Trzy dobre pomys³y to jednak za ma³o jak na powieœæ, szczególnie 

tak¹, która ma byæ z za³o¿enia œmieszna; wystarczy³oby ich mo¿e na d³u¿sze opowiadanie i na 

tym Terry Jones powinien by³ poprzestaæ. 

Agnieszka Szady 

Terry Jones: Kr¹¿ownik „Titanic” Douglasa Adamsa. Prze³. Jacek Spólny. Zysk i S-ka, 1999. 

20

Seminarium 2000 

Zmianie uleg³ podany na warszawskim POLCONie termin seminarium 

Œl¹skiego Klubu Fantastyki. Odbêdzie siê ono tydzieñ wczeœniej ni¿ planowano, to znaczy 

w dniach 16–18 czerwca 2000, tradycyjnie w hotelu Oœrodka Harcerskiego w Chorzowie. Tematem 

seminarium bêdzie „Koniec wieku”. 

Sylewster tysi¹clecia 

Z inicjatywy Klaudii Heintze i Rafa³a Surmika, planujemy organizacjê klubowego balu sylwestrowego 

na koniec tysi¹clecia, to znaczy 31 grudnia 2000. Chêtni proszeni s¹ o zg³aszanie 

ju¿ teraz. Konieczna jest bowiem wczesna rezerwacja odpowiednio du¿ej sali. 

Manga Power, Make Up!!! 

Okolice Gdañska by³y ju¿ œwiadkami wielu konwentów. 

W ostatni weekend sierpnia odby³ siê kolejny, pi¹ty ju¿ Œwiat 

Mangi. Impreza rozpoczê³a siê 28-go o 10:30 w budynku gdyñskiej 

Ymki. 

Dla mangomaniaków przygotowano sporo atrakcji. Przy wejœciu 

znajdowa³y siê stoiska z cudeñkami, na widok których niejednemu 

oczy z orbit wyskoczy³y, a portfel gwa³townie schud³. 

Mo¿na by³o nabyæ mangi tak kultowe jak Neon Genesis Evangelion, 

X, Magic Knights Rayearth, Sailor Moon, 3 x 3 Eyes, 

a tak¿e ciekawostkê w postaci mangowej wersji Star Wars (Chewie 

z du¿ymi oczkami!). Oprócz tego sprzedawano plakaty, kasety 

z anime, a prawdziwym hitem okaza³a siê piêkna i milusia 

maskotka Ryo-okhiego z Tenchi Muyo. 

Projekcje odbywa³y siê zarówno na du¿ej sali, jak i w ma³ym Classic Roomie. Czasami trzeba 

by³o dokonaæ dramatycznego wyboru: CO OBEJRZEÆ Przebojem konwentu okaza³a siê 

byæ twórczoœæ Hayao Miyazakiego – puszczono On Your Mark, Kiki’s Delivery Service, Mononoke 

Hime, Nausiccê i Laputê. Trzy ostatnie pozycje mogli obejrzeæ tak¿e widzowie nie znaj¹cy 

angielskiego, gdy¿ mia³y polskie napisy. Brawa nale¿¹ siê ludziom z MnS za subbowanie Mononoke 

Hime w nocy z soboty na niedzielê! Oczywiœcie filmów by³o du¿o wiêcej – wspomnijmy tu 

chocia¿ o Tenchi in Tokyo, Nadesico, Rose Bride, Magic Knights Rayearth, teledysku z Final 

Fantasy czy Ranmie 1/2. Spor¹ liczbê publicznoœci przyci¹gn¹³ te¿ clampowski X w niedzielne 

21

popo³udnie. Puszczono tak¿e reporta¿ z pobytu Mamoru Oshii (twórcy Ghost in the Shell) we 

Wroc³awiu. 

Ogl¹daæ mo¿na by³o jednak nie tylko postaci na ekranie. Po raz kolejny odby³ siê CosPlay 

czyli Maskarada. Na scenie pojawili siê bohaterowie Fushigi Yugi, X-a, Neon Genesis Evangelion, 

Ranmy, Sailor Moon i wielu innych – zwyciê¿y³o trzech zakutych z zbroje panów z Bubblegum 

Crisis. Aczkolwiek podejrzewam, ¿e jury mia³o ciê¿ki orzech do zgryzienia, gdy¿ poziom 

by³ zdecydowanie wyrównany. Oczywiœcie takiego problemu nie mieli kibice i gracze w turnieju 

Tekkena – walki by³y widoczne na du¿ym ekranie. 

Goœci jednak nie pojawi³o siê zbyt du¿o – stawili siê Darek Styrna i Mirai z Kawaii, a tak- 

¿e Mr. Root. Uczestnicy jednak dopisali, choæ myœlê, ¿e by³oby ich wiêcej, gdyby nie termin 

konwentu. Œwiat Mangi 5 odbywa³ siê bowiem w tym samym czasie co Polcon. Ale to jeden 

jedyny niezamierzony mankament imprezy. Na konwencie bawiono siê wspaniale (czasem 

uwzglêdniaj¹c nawet obecnoœæ rodziców na sali:)), a ludziom z Manga no Sekai (sekcji Collapsu) 

nale¿¹ siê gratulacje. Oby tak dalej!!! 

Magdalena Filar 

a. k. a. Catherine Cutsson 

a dark Jedi knight & Dark Lady of the Sith 

Co: Œwiat Mangi 5. 

Gdzie: budynek Ymca, Gdynia 

Kiedy: 28 – 29 sierpnia 1999. 

Pozdrowienia z planety Polcon 

Ela Gepfert rozmawia z Tomkiem 

Ko³odziejczakiem o fandomie 

We czwartek, 26 sierpnia rozpoczê³a siê impreza, na któr¹ 

wszyscy fani czekali z utêsknieniem: Polcon ‘99. Na Wydzia³ 

Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego 

zjechali t³umnie wszyscy, którzy powinni, czyli czo³ówka 

polskich twórców fantastyki, g³ówni dzia³acze fandomu, redaktorzy 

pism i fanzinów oraz setki fanów. Wyj¹tkowo hojni okazali 

siê w tym roku sponsorzy: oprócz zwyczajowych materia- 

³ów informacyjnych ka¿dy konwentowicz dosta³ reklamow¹ podk³adkê 

pod mysz, ma³y zestaw kart Magic: the Gathering oraz 

kilka kolorowych pism o tematyce komputerowej i komiksowej. 

Dobrym pomys³em by³o oddzielenie programu wraz z planem 

budynku od reszty informatora (zawieraj¹cego g³ównie opowiadania: prawdziw¹ pere³k¹ by³a 

króciutka nowelka, w której Jakub Wêdrowycz spotyka... Andrzeja Pilipiuka), co u³atwia³o korzystanie 

z niego i sprawi³o, ¿e pod koniec konwentu nadal mia³o siê estetyczn¹ ksi¹¿eczkê zamiast 

wymiêtoszonego, zalanego kaw¹ szcz¹tka. 

Oficjalne otwarcie Polconu ‘99 mia³o miejsce o 20.00 w klubie Proxima. Po krótkim – i z powodu 

z³ego nag³oœnienia niestety s³abo s³yszalnym – przemówieniu organizatorów, zagra³ zespó³ 

Open Folk; chêtni mogli puœciæ siê w pl¹sy, gdy¿ na parkiecie by³o doœæ miejsca (godzi siê 

napomkn¹æ, ¿e powiewaj¹ce w tañcu po³y marynarki Tadeusza A. Olszañskiego by³y niezapomnianym 

widokiem). 

Niestety, organizacja trochê zawiod³a i nie by³o Manga Roomu ani ¿adnych filmów w kinie 

– jedynie wideo z kiepskim repertuarem (czy ktoœ mi mo¿e wyt³umaczyæ, co wspólnego z fantastyk¹ 

ma Leon zawodowiec). Za to w salach spotkañ by³o doœæ miejsca dla wszystkich, zaœ 

gor¹cy bufet pozwala³ na podtrzymanie si³ ¿yciowych bez niepotrzebnej straty czasu. Codzien- 

22

Forum Fandomu: prowadzi Micha³ 

M³otek (na siedz¹co), a Krzysztof 

Papierkowski opowiada o Euroconie 

i Polconie 2000 w Gdyni 

nie ukazywa³a siê te¿ konwentowa gazetka KeFiRek poranny, w której mo¿na by³o znaleŸæ informacje 

o planowanych i odwo³anych spotkaniach, program wideo oraz krótkie streszczenie 

wydarzeñ z poprzedniego dnia. 

W galerii mo¿na by³o ogl¹daæ prace o tematyce g³ównie fantasy. 

Szczególnie godne uwagi by³y kolorowe, czêsto ogromnie 

zabawne obrazki Barbary Œliwiñskiej (zapamiêtajcie to nazwisko), 

inspirowane twórczoœci¹ Tolkiena i Sapkowskiego. 

Pierwsze spotkania i prelekcje rozpoczê³y siê ju¿ o czwartej 

po po³udniu pierwszego dnia. Anna Brzeziñska mówi³a o mitach, 

tabu i przes¹dach zwi¹zanych ze zwierzêtami, a tak¿e 

o œredniowiecznym do nich stosunku – na przyk³ad o procesach 

s¹dowych. PóŸniej by³o równie ciekawie. Artur Szrejter opowiada³ 

o œredniowiecznych ucztach, ze szczególnym uwzglêdnieniem 

sposobów spêdzania wolnego czasu przez Wikingów. 

Ewa Bia³o³êcka powtórzy³a swoj¹ prelekcjê z Arraconu o lykantropii 

i hipertrychozie (mylnie zapowiadano j¹ w programie jako 

opowieœæ o œwiecie Tkacza iluzji – ale mo¿e i tego z czasem 

Przygotowania do konkursu 

translatorskiego. Na pierwszym planie 

prowadz¹ca Iwona ¯ó³towska 

siê doczekamy). Ela Gepfert z Tomaszem Ko³odziejczakiem mieli dyskutowaæ, dlaczego polscy 

twórcy nie lubi¹ fandomu, ale zmienili temat i w rezultacie wys³uchaliœmy ciekawej i dowcipnej 

dyskusji „Dlaczego polscy pisarze nie mog¹ ¿yæ bez fandomu”. Andrzej £aski z Fenixa przeprowadzi³ 

instrukta¿ dla m³odych grafików pragn¹cych zaj¹æ siê ilustrowaniem fantastyki – ka¿dy 

chêtny móg³ pokazaæ swoje prace i prosiæ o opiniê (generalna rada: nie stosowaæ zbyt du¿o kresek). 

By³y spotkania autorskie (Ziemkiewicz, Sapkowski), które zgromadzi³y chyba najwiêksz¹ 

widowniê ze wszystkich. Z Francji przyjecha³ Wojciech Siudmak, niestety, nie mieliœmy okazji 

zobaczyæ ¿adnych jego prac czy choæby reprodukcji. Oczywiœcie trzeba te¿ wspomnieæ o prezentacji 

ŒKF-u, na której mo¿na siê by³o dowiedzieæ wszystkiego o historii klubu i planach na 

przysz³oœæ. 

Pisz¹c o Polconie nie mo¿na pomin¹æ ¿elaznego punktu programu ka¿dego konwentu, czyli 

konkursów. Konkurs gwiezdnowojenny nie by³ szczególnie trudny („ile koñczyn górnych zostaje 

obciêtych mieczem œwietlnym w klasycznej sadze”), ale i tak na eliminacjach spora czêœæ 

osób wy³o¿y³a siê na pytaniu o planetê Wookieech, poniewa¿ Kashyyyk pisze siê przez trzy „y”. 

Niektóre pytania dotyczy³y akcji Phantom Menace, co spowodowa³o zarzuty o spoilerstwo i dyskryminacjê 

Prawdziwych Fanów (jak wiadomo, Prawdziwy Fan nie ogl¹da marnych, pirackich 

kopii, tylko czeka do premiery). 

By³ te¿ konkurs translatorski: dostaliœmy do t³umaczenia 

pierwsz¹ stronê angielskiego wydania Hobbita (ludzie, którzy 

znaj¹ wersjê Skibniewskiej na pamiêæ, mieli z góry przechlapane). 

To z pozoru ³atwe zadanie okaza³o siê doœæ skomplikowane 

– jak zaznaczy³a prowadz¹ca konkurs Iwona ¯ó³towska, liczy³a 

siê przede wszystkim uroda i obrazowoœæ tekstu, nie mówi¹c 

ju¿ o poprawnej polszczyŸnie. 

Konkurs strojów odby³ siê w sobotê w klubie Proxima. Prawie 

ka¿dy z bior¹cych w nim udzia³ czu³ siê zobowi¹zany zaprezentowaæ 

jak¹œ scenkê; najd³u¿sz¹ by³ bal na zamku Amber, 

niestety, z powodu fatalnej jakoœci nag³oœnienia œliczna, renesansowa 

muzyka zamieni³a siê w koszmarny ³omot. Najbardziej interesuj¹cymi postaciami w konkursie 

by³ mag Raistlin (Dragonlance), wampirze dziecko, Dama z £adziczkiem oraz Przybysz 

23

Ze Œwiatów (w dwóch ostatnich rolach Karolina Stopa i Tadeusz A. Olszañski). Wielki podziw 

jury wzbudzi³a suknia Eli Gepfert – niestety nie bior¹cej udzia³u w konkursie. 

Po maskaradzie nast¹pi³o oficjalne zakoñczenie Polconu po³¹czone z rozdaniem nagród. Jeszcze 

w niedzielê (chwa³a organizatorom!) odby³o siê kilka spotkañ: na przyk³ad Jaros³aw Grzêdowicz 

w otoczeniu redakcyjnej œwity roztacza³ przed nami œwietlane wizje tego, jak bêdzie 

wygl¹da³ Fenix po zwiêkszeniu formatu; temat ten tak wszystkich zainteresowa³, ¿e spotkanie 

przeci¹gnê³o siê poza przewidziany czas i dokoñczyliœmy je w sali klubowej. 

Spotkania trwa³y do pierwszej po po³udniu, potem Wydzia³ Matematyki szybko siê wyludni³. 

Poniewa¿ wszystko na œwiecie ma swój koniec (no, z wyj¹tkiem niektórych powieœciowych 

cykli fantasy), wiêc i ten konwent musia³ siê skoñczyæ, pozostawiaj¹c nas sytych wra¿eñ i ju¿ 

têskni¹cych za nastêpnym Polconem. 

Agnieszka Szady 

Co: Polcon 1999; 

Gdzie: Wydz. Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa; 

Kiedy: 26–29 sierpieñ 1999. 

Manga atakuje 

25 wrzeœnia 1999 roku w Katowicach-Kostuchnie w Zak³adowym 

Domu Kultury KWK „Murcki” odby³ siê konwent fanów mangi i anime 

pod nazw¹ Asucon 2, a ja wytyczy³em sobie cel, aby w miarê obiektywnie 

opisaæ co siê tam wydarzy³o. 

Dotar³em na miejsce oko³o godziny ósmej i – jako jeden z organizatorów 

– wzi¹³em udzia³ w przygotowaniach do imprezy. Na miejscu 

byli ju¿ nasi ludzie od sprzêtu i jakoœ wspólnymi si³ami uda³o siê nam 

wszystko ustawiæ – no prawie wszystko, bo na sali telewizyjnej by³a 

jakaœ próba i telewizory ustawiliœmy dopiero podczas trwania konwentu. 

By³a to chyba najpowa¿niejsza wpadka imprezy, nie licz¹c kilku drobnych 

nieporozumieñ, lecz tego konwentowicze raczej nie zauwa¿yli. 

By³a jeszcze sprawa z brakiem miejsca na rozgrywki gry karcianej Ani- 

Mayhem, ale Coach obieca³, ¿e na nastêpnym konwencie znajdzie siê trochê miejsca dla graczy. 

Trochê za wczeœnie, bo ju¿ po godzinie dziewi¹tej, zaczêli zjawiaæ siê pierwsi konwentowicze, 

lecz i tutaj nie by³o problemu, bo nasze dzielne panie przy wejœciu, tzn. Ela i Alex, zajê³y siê 

ju¿ sprzeda¿¹ biletów i wszystko by³o w najlepszym porz¹dku. 

Oko³o dziesi¹tej przyjechali pierwsi oczekiwani goœcie: Shin Yasuda z J. P. F. i Mr. Root 

z Planet Manga. Trochê póŸniej zjawi³ siê RAR i nowe na 

naszym rynku wydawnictwo czyli Waneko. To tyle je¿eli chodzi 

o firmy obecne na naszym konwencie. Nie mogê oczywiœcie 

zapomnieæ o przedstawicielu jedynej polskiej gazety 

traktuj¹cej o mandze i anime, czyli Kawaii. By³ nim naturalnie 

Mr. Jedi. Przyjecha³a tak¿e jego urocza siostra Mangosia, 

która ca³y czas fotografowa³a imprezê, gdy¿ sam Jedi 

by³ zajêty rozmowami z fanami. 

Mniej wiêcej o tej samej porze co goœcie, zjawi³ siê Singer 

z pierwsz¹ wiêksz¹ grup¹ konwentowiczów. Tu nale¿y 

Od lewej autor, Mr Jedi, D¿d¿ownica 

i Singer 

wyjaœniæ, ¿e Singer by³ przewodnikiem ubranym w strój Tenchiego. Wzbudza³o to ogóln¹ ciekawoœæ 

wœród ludzi na mieœcie i nawet panowie policjanci nie omieszkali go zapytaæ, czy siê dob- 

24

Od lewej: Mr Root, Alex i autor 

rze czuje i sk¹d uciek³. Przewodnikiem spod dworca PKP w Katowicach 

by³ tak¿e Baloo. Mia³ na trasie niewielki problem: kierowca 

zatrzyma³ autobus i próbowa³ uciszyæ grupê rozentuzjazmowanych 

mangowców, rozmawiaj¹cych o kilkadziesi¹t decybeli 

za g³oœno. Wszystko zakoñczy³o siê pomyœlnie i równie¿ 

ta grupa dotar³a na miejsce. 

Jak na ka¿dym konwencie, nie mog³o siê obyæ bez projekcji 

anime. Filmy by³y zró¿nicowane i myœlê, ¿e ka¿dy móg³ znaleŸæ 

coœ dla siebie. Na sali konsolowej niepodzielnie panowa³ 

Artsu, który trzyma³ wszystkich swoich podw³adnych doœæ krótko 

i dziêki temu panowa³ tam niesamowity porz¹dek. Obok niego, 

w sali konsolowej, by³ obecny Benten, który robi³ Artsu konkurencjê 

– puœci³ na swoim pececie kilka powszechnie znanych, 

niekoniecznie animowych filmów. Nie powiem, mimo miejsc wy- 

³¹cznie stoj¹cych widownia by³a doœæ spora. 

Jednym z wa¿niejszych wydarzeñ Asuconu by³a konferencja 

prasowa zorganizowana w sali kinowej, na któr¹ zostali zaproszeni 

wszyscy obecni goœcie. Jedi mówi³ o Kompendium Kawaii, które 

ma zostaæ wydane w najbli¿szym czasie, Waneko i J. P. F. zdradzili 

swoje plany wydawnicze na przysz³oœæ, a na koñcu prezes 

ŒKF, czyli Ela Gepfert, odczyta³a e-mail z RTL 7. Dowiedzieliœmy 

siê z niego, ¿e od pierwszego paŸdziernika stacja ta bêdzie 

nadawaæ anime. Na koñcu wydawcy zbierali propozycje, czego 

oczekujemy od polskiego rynku wydawniczego, i podali tytu³y które 

wkrótce ujrz¹ œwiat³o dzienne. 

Sam konwent przebieg³ w dobrej atmosferze i myœlê, ¿e mozna 

uznaæ go za sukces Sekcji 9, nale¿¹cej – jakby nie by³o – do 

ŒKF. 

Stoj¹ od lewej: Kotori jako Misato 

Katsuragi (NGE), Haruka jako 

Ryoko (Tenchi Muyo), Seiya jako 

Esmeraude (Sailor Moon). Z przodu 

Kami-chan jako Rally Vincent 

(Gunsmith Cats). 

Na sam koniec chcê podziêkowaæ bardzo gor¹co cz³owiekowi, który poœwiêci³ nam ca³y 

dzieñ, mimo ¿e manga i anime specjalnie go nie interesuj¹. Dziêkujemy Ci Piotrze. 

Big THX dla ludzi z Sekcji 9 i ŒKF za to, ¿e s¹ z nami.) 

Vulcan from Section 9 

Co: Asucon 02 – Judgement Day 

Gdzie: Dom Kultury KWK „Murcki”, Katowice Kostuchna 

Kiedy: 25 wrzeœnia 1999 r. 

25

Wiadomoœci Bucklandu nr 105 

Moczary Winterfilth 1999 

Powszechnie wiadomo, ¿e w Shire trzech rzeczy nigdy chyba nie zabraknie – piwa, ziela fajkowego, 

a przede wszystkim kicaj¹cych przez zagony królików. Króliki to utrapienie farmerów – 

mnóstwo króliczych siedzib znajdziesz w Leœnym Zak¹tku – liczne skarpy, zakamarki, gdzie nie 

uœwiadczysz hobbita i wspania³y widok na ca³¹ okolicê to to, co plemiê ma³ych d³ugouchów przyci¹ga 

tu z ca³ego Shire’u. 

Dwa kicaj¹ce przez zagon króliki – zdaje siê, ¿e Marchewnik i Bia³obrzuszek - zamar³y nagle 

w pó³ drogi ze swej króliczej osady na skarpie do tradycyjnych króliczych jadalni (ogrody warzywne 

w Bia³ych Bruzdach s¹ celem codziennych wypadów króliczej spo³ecznoœci Zielonego Pogórza). 

Po pustej zazwyczaj drodze ze S³upków do Tukowej Skarpy przetoczy³a siê z chichotem kompania 

zakapturzonych postaci. Tajemniczy goœcie zniknêli za zakrêtem, a Marchewnik i Bia³obrzuszek 

pokicali co si³ w ³apkach w las... Tak oto zwierzêca spo³ecznoœæ Leœnego Zak¹tka dowiedzia³a siê, 

¿e w okolicy dzieje siê coœ niezwyk³ego... 

By³o to w ostatni¹ sobotê miesi¹ca 

Halimath, na progu jesieni, gdy Melinir, 

dziewczê elfów, zaprosi³a wszystkich 

swych przyjació³ na dwudniowy piknik 

do leœnozak¹tkowego ustronia. Jak wiemy 

Elfy nie mieszkaj¹ w Shire, ale wiosn¹ 

i jesieni¹ zdarza im siê zawêdrowaæ 

do Leœnego Zak¹tka z w³asnych krajów, 

w drodze do Rivendell albo do Wzgórz 

Wie¿owych. Melinir od³¹czy³a od pewnej 

grupy Elfów wraz z Eliren¹ i obie rozes³a³y 

do znajomych Przyjació³ Elfów 

wieœæ o spotkaniu wraz z wczesnojesiennymi 

podmuchami wiatru. Zmêczeni 

d³ug¹ drog¹ pojawili siê prawie wszyscy 

– Halbarad Dúnadan z Annúminas 

(nogi jego konia, Halrocha, ugina³y siê 

pod ciê¿arem ksi¹¿ek i wielkiej wiedzy 

Halbarada) i Evermind HS Took, która 

jak zwykle zaskakiwa³a swoich kompanów 

opowieœciami nie z tej Ardy – podobno 

pewien mieszkaniec Minas Tirith 

napisa³ now¹ sztukê o potyczkach Cz³owieka 

z Ksiê¿yca z zastêpami gwiezdnych 

goblinów – taka oto fantazja. Sztuka 

nazywa siê Gwiezdne Wojny Cz³owieka 

z Ksiê¿yca. 

By³a w Leœnym Zak¹tku pani Elirena, 

czcigodna ksiê¿niczka Elfów, pomagaj¹c 

Melinir w organizacji przyjêcia i Hanna Stock ze Spytek, która równie¿ pomaga³a. A pojawi³a siê 

26

tam tak¿e Marigold S. Burrows, która nie dosyæ, ¿e pomaga³a kole¿ankom – Melinir, Elirenie 

i Hannie Stock – to jeszcze ci¹gle coœ tam rysowa³a. By³o w Leœnym Zak¹tku kilkudziesiêciu hobbitów, 

elfów, krasnoludów i Du¿ych Ludzi – trudno ich wszystkich zliczyæ, bo co rusz ktoœ znika³ 

w lesie, albo gania³ po ³¹kach i pluska³ siê w rzeczce S³upiance, ciesz¹c siê ostatnimi gor¹cymi 

promieniami letniego s³oñca. Spokój skoñczy³ siê w niedzielê, gdy zjawili siê w Zak¹tku Tom Goold 

i Frodo Maggot. 

Tom i Frodo od d³u¿szego czasu mêcz¹ wszystkich w zwi¹zku z dziejopisem Gwaihir. Terminy 

goni¹... Ju¿ jesieñ i czas zebraæ wszystkie rêkopisy i obrazki w jedn¹ ca³oœæ. Spotkali siê zatem na 

³¹ce z Eliren¹, Evermind, Hann¹, Marigold, Melinir i Halbaradem, aby omówiæ wspólne dzia³ania. 

Ju¿ nied³ugo wszyscy mieszkañcy Ponownie Zjednoczonego Królestwa zobacz¹ jak piêkn¹ 

ok³adkê zaprojektowa³a dla Gwaihira Melinir, jakie interesuj¹ce teksty przys³ali do Bamfurlong 

hobbici z ca³ego Shire’u. Tom zdradzi³ te¿ pewn¹ tajemnicê – w dziejopisie uka¿e siê pierwszy 

autoryzowany wywiad z samym Dziedzicem Bucklandu, Bilbo Brandybuckiem. A teraz uwaga – 

wa¿na wiadomoœæ – wszyscy obecni postanowili, ¿e W OSTATNI WTOREK KA¯DEGO MIE- 

SI¥CA PARMADILI SPOTYKAÆ SIÊ BÊD¥ W GOSPODZIE PRZY URZÊDZIE POCZ- 

TOWYM W BUCKLEBURY. To punkt zwrotny w dziejach tej czêœci Shire’u – od czasu wspania³ych 

spotkañ w Brandy Hall – zarzuconych przed wieloma laty – wszyscy entuzjaœci Elfich spraw, 

literatury, sztuki i kaligrafii b³¹kali siê samotnie ze swoimi pomys³ami. Teraz przy kufelku piwa 

i z fajkami w d³oniach spotykaæ siê bêd¹ w Bucklebury wszyscy Przyjaciele Elfów. 

Historiê tê spisali dla Was kronikarze Bucklandu 

jeszcze raz to samo, ale trochê inaczej... 

Frodo Maggot 

i Tom Goold 

Z wielk¹ radoœci¹ zapraszamy wszystkich entuzjastów Tolkiena i Inklingów do siedziby Œl¹skiego 

Klubu Fantastyki na spotkanie Sekcji Tolkienowskiej Parmadilich. W ostatni wtorek paŸdziernika 

(czyli 26 X 1999) o godz. 17.00 zebraliœmy siê w Klubie, a potem przeszliœmy do pobliskiej 

kawiarni ART CAFE na herbatê, kawê itp... Zajêliœmy siê przede wszystkim Gwaihirem i opracowaniem 

kolejnego numeru Simbelmynë – prezentowaliœmy nowe prace graficzne, artyku³y, wiersze 

i... pomys³y. Mo¿e ktoœ z Was zechce podzieliæ siê z nami swoim wierszem, rysunkiem, szkicem, 

krótkim wyk³adem. Chcemy tym samym reaktywowaæ cykliczne spotkania Sekcji Tolkienowskiej 

w Katowicach. Wybraliœmy wtorek z dwóch powodów: 1) we wtorki otwarty jest ŒKF, 

2) we wtorki spotykali siê w Oksfordzie Inklingowie (a wiêc Tolkien, Lewis, Williams). Zainteresowani 

spotkaniem Sekcji mog¹ dzwoniæ pod numer 299-63-56 do Ryœka Derdziñskiego lub kontaktowaæ 

siê poczt¹ elektroniczn¹ z Tomkiem Guba³¹: tgubala@figaro.ae.katowice.pl. 

Termin kolejnego spotkania to 26 PADZIERNIK 1999, godz. 18.00 w tym samym miejscu 

co poprzednio. 

Na-govaneth czyli do zobaczenia! 

Karolina Stopa, czyli nasza droga Melinir, by³a gospodarzem kolejnego Zjazdu Cz³onków Korespondentów. 

Spotkaliœmy siê w uroczym Bukownie, w goœcinnym domu Karoliny. Byli tam równie¿ 

Parmadili z ca³ej Polski - omówiliœmy wiele spraw, podjêliœmy decyzjê o wtorkowych spotkaniach 

(patrz wy¿ej) i spêdziliœmy w Bukownie wiele przemi³ych chwil. W imieniu ca³ej Sekcji 

Tolkienowskiej dziêkujemy Karolinie raz jeszcze. 

przygotowali TG & FM 

27

Dzisiaj, zapewnie nie po raz ostatni, 

prezentujemy prace Kotori. 

28

Fantastyka z wymiaru Zen 

Manga – dawny zapis „mangha” – to w wolnym t³umaczeniu: „niepohamowane obrazy”. 

To jedyny w swoim rodzaju japoñski styl rysowania oraz wizualnej narracji. W dzisiejszym rozumieniu, 

to przede wszystkim japoñski komiks. 

Anime – to japoñski film animowany oparty na mandze. Czasami u¿ywa siê wymiennie okreœlenia 

„Japanimation” (Japan + animation = japanimacja). 

Naprawdê trudno jest obj¹æ tak obszerny i bogaty temat jakim jest manga, w jednym tak 

krótkim tekœcie. Manga to zjawisko, fenomen na skalê œwiatow¹, który, jeœli w ogóle jest to 

mo¿liwe, tak naprawdê trudno jest zdefiniowaæ. Manga to jednoczeœnie produkcja masowa i niepowtarzalna 

sztuka, popkultura i historia, kicz i dzie³o, rzeczywistoœæ i fantazja... przede wszystkim 

fantazja... 

Stereotypy i rzeczywistoœæ 

Manga to bajki dla dzieci. Manga to rysunkowe bzdury dla ma- 

³olatów. Jeœli ktoœ doros³y interesuje siê mang¹, to jest zdziecinnia- 

³ym idiot¹ i powinien siê leczyæ, lub te¿ jego preferencje seksualne 

– mówi¹c delikatnie – odbiegaj¹ lekko od normy. To najczêstsze 

zarzuty, jakie s³yszy ka¿dy mi³oœnik mangi. Aby lepiej zobrazowaæ 

tê sytuacjê, przypomnê, ¿e sama fantastyka uwa¿ana jest przez wiêkszoœæ 

za bzdury o zielonych ludzikach (one s¹ szare – jak mawia 

Mulder) – ale wszyscy dobrze wiemy, ¿e tak¹ opiniê jest w stanie 

wystawiæ tylko osoba nie maj¹ca zielonego pojêcia o temacie. Powodem 

mo¿e byæ równie¿ totalna ignorancja. Kto jak kto, ale mi- 

³oœnicy fantastyki powinni to zrozumieæ najlepiej. A to, ¿e zamiast 

z ksi¹¿k¹, czy klasycznym filmem z udzia³em ¿ywych aktorów, mamy 

do czynienia z komiksem i animacj¹ I có¿ z tego W mandze 

ka¿dy mi³oœnik fantastyki znajdzie to, co ceni w niej najbardziej, trzeba tylko zebraæ siê na odwagê 

i uœwiadomiæ sobie, ¿e dawno ju¿ minê³y czasy, gdy animacje przeznaczone by³y tylko dla 

dzieci. Ale... zacznijmy od pocz¹tku... 

Manga równa siê bajka 

Czy powy¿sze stwierdzenie jest prawdziwe Hmm, i tak i nie. Nie da siê ukryæ, ¿e dzieci 

i m³odzie¿ stanowi¹ bardzo du¿¹ grupê odbiorców mangi i anime, ale twierdzenie, ¿e manga jest 

wy³¹cznie dla dzieci jest zarówno nieprawdziwe, co i krzywdz¹ce dla jej fanów. Równie dobrze 

mo¿na powiedzieæ, ¿e film jest dla dzieci, gdy¿ w telewizji regularnie pojawiaj¹ siê seriale przeznaczone 

dla najm³odszej widowni, a przecie¿ ka¿dy wie, ¿e sztuka filmowa jest tak obszerna 

i uniwersalna, ¿e praktycznie nie ma osoby, która by nie znalaz³a dla siebie jakiejœ wartej uwagi 

pozycji. Identycznie ma siê rzecz z mang¹, trzeba tylko pozbyæ siê ze swojej œwiadomoœci (i 

podœwiadomoœci) mitu, jakim jest stwierdzenie, ¿e „to co rysunkowe, jest wy³¹cznie dla dzieci”. 

Albo inaczej – zadajcie sobie pytanie: czy fantastyka jest tylko dla dzieci Jeœli odpowiecie na to 

pytanie przecz¹co, jesteœcie ju¿ tylko o krok od zrozumienia sedna problemu... 

Osamu Tezuka 

Osamu Tezuka – to nazwisko powinien znaæ ka¿dy, nie tylko mi³oœnik mangi, ale ka¿dy fan 

komiksu, filmu animowanego i w ogóle fantastyki. To w³aœnie ten twórca po raz pierwszy pokaza³, 

¿e komiks mo¿e poruszaæ ka¿d¹ tematykê, jak¹ tylko mo¿na sobie wyobraziæ – science fiction, 

przygoda/akcja, romans, horror, dramaty dla doros³ych. W ten sposób stworzy³ Tezuka no- 

29

w¹ grupê odbiorców, która obejmowa³a ka¿d¹ mo¿liw¹ grupê wiekow¹. 

W roku 1963, kiedy to Tezuka by³ ju¿ s³ynnym artyst¹ komiksowym, 

postanowi³ wkroczyæ na pole animacji. Sta³ siê pionierem japoñskiej 

animacji, tworz¹c legendarny ju¿ dzisiaj czarno-bia³y serial 

rysunkowy, zatytu³owany Tetsuwan Atom, znany na Zachodzie pod tytu³em 

Astro Boy. Jego prace nad animacj¹ popchnê³y do przodu ca³¹ 

istniej¹c¹ dziedzinê sztuki. By³ równie¿ twórc¹ pierwszej w swoim kraju 

kolorowej serii rysunkowej zatytu³owanej Jungle Taitei, znanej bardziej 

pod tytu³em Kimba the White Lion (emitowanej swego czasu 

w Polsce na niektórych kana³ach regionalnych). Zapewne wielu z Was 

skojarzy ten tytu³ z Disneyowskim Królem Lwem – Simb¹. Tak – skojarzenia 

jak najbardziej prawid³owe. (A przysi¹g³bym, ¿e przy okazji 

reklamowania tej produkcji w Polsce, ktoœ wspomina³ o nowej fali produktów wytwórni Disneya 

i nowych oryginalnych pomys³ach... hmm, ciekawe...). Niestety wiêkszoœæ japoñskich dzie³, 

jeœli pojawia³a siê w zachodniej telewizji, to dok³adano wszelkich starañ, aby usun¹æ z nich ka¿dy 

akcent mog¹cy sugerowaæ, ¿e mamy do czynienia z filmem produkcji japoñskiej – dubbing oraz 

wszelkiego rodzaju napisy i nazwiska. Ca³e pokolenie wychowa³o siê na Astro Boyu i Kimbie..., 

nie zdaj¹c sobie nawet sprawy, ¿e ich idole pochodz¹ z dalekiego kraju zwanym Japoni¹. A tak 

na marginesie – taki sam los spotka³ miêdzy innymi emitowan¹ równie¿ u nas (i to z wielkim 

powodzeniem!) na prze³omie lat siedemdziesi¹tych i osiemdziesi¹tych seriê Za³oga G, pamiêtacie... 

Zreszt¹ nie jest to przypadek odosobniony, takich produkcji w Polsce by³o naprawdê wiele, 

ale... to temat na oddzielny artyku³. 

Si³a twórcza 

Japonia w czasach przed i powojennych boryka³a siê z trudnoœciami ekonomicznymi, tote¿ 

nic dziwnego, ¿e trudno by³o znaleŸæ pieni¹dze na sfinansowanie takich przedsiêwziêæ jak film. 

Wielu twórców by³o pod wra¿eniem Hollywood, wielu z nich chcia³o tworzyæ swoje w³asne 

filmy, niestety czêsto na chêciach siê koñczy³o. Znaleziono zatem inny sposób na wyjœcie z problemu. 

Oto jak wspomina owe czasy Noboru Ishiguro, re¿yser animacji do legendarnych ju¿ tytu³ów, 

takich jak: Space Battleship Yamato (Star Blazers), Macross, Megazone 

23: „Wielu artystów mangowych mojego pokolenia zwróci³o siê w stronê animacji, 

poniewa¿ wszyscy byli oczarowani przez Hollywood, tak jak ja. Wszyscy 

ci ludzie, którzy zaczêli rysowaæ wtedy mangê, bez w¹tpienia chcieli tworzyæ 

swoje w³asne filmy. Ale ³atwiej by³o mówiæ, ni¿ to robiæ, zatem odtwarzali swoje 

wizje w³asnymi rêkami, przy pomocy papieru i tuszu. Jeœli tylko okolicznoœci 

by pozwoli³y, wiêkszoœæ tych, którzy stali siê artystami mangowymi, prawdopodobnie 

sta³aby siê re¿yserami filmowymi. To, ¿e tak siê nie sta³o, jest nieodwracaln¹ 

strat¹ dla przemys³u filmowego.” A mo¿e przyczyny by³y inne Wszak 

dzisiaj Japonia jest potêg¹ ekonomiczn¹ i mo¿e sobie pozwoliæ na realizacjê 

swoich „zachcianek”, a przecie¿ faktem jest, ¿e wiêkszoœæ re¿yserów japoñskich, 

bêd¹cych u szczytu s³awy, pracuje nie nad filmami z udzia³em aktorów, 

lecz w³aœnie nad animacjami. Doprawdy trudno znaleŸæ przyczynê takiego stanu 

rzeczy. Byæ mo¿e nie bez znaczenia jest tutaj fakt, ¿e Japoñczycy rysowanie maj¹ po prostu 

we krwi, w koñcu od japoñskiej kaligrafii do rysunku ju¿ nie tak daleko... 

Zadziwiaj¹ce jest równie¿, za jak niewielkie œrodki Japoñczycy s¹ w stanie stworzyæ animacje, 

które w ka¿dych innych warunkach kosztowa³yby prawdziw¹ fortunê. Tymczasem w Japonii 

powstaj¹ filmy o stokrotnie ni¿szym bud¿ecie, a czêsto stoj¹ce na o wiele wy¿szym poziomie, 

30

ni¿ najdro¿sze produkcje najwiêkszych œwiatowych producentów animacji. Dla przyk³adu, anime 

Ghost in the Shell, wyprodukowana za niespe³na piêæ milionów dolarów, to prawdziwe dzie- 

³o. Zarówno grafika – w du¿ej mierze komputerowa, animacja, scenariusz i re¿yseria (Mamoru 

Oshii) wspiê³y siê na wy¿yny jakoœci. Kto by³by w stanie wyprodukowaæ takie cudo na Zachodzie 

za tak œmieszne pieni¹dze To, rzecz jasna, jeden z wielu przyk³adów. O wiele szybciej by³a 

przecie¿ legendarna ju¿ i kultowa zarazem Akira Katsuhiro Otomo – dzie³o wybitne, zarówno 

pod wzglêdem animacji, re¿yserii, jak i reprezentowanych wartoœci. 

Dzisiaj nawet tak rdzennie amerykañscy bohaterowie jak Supermen czy Batman przenieœli 

siê do Japonii – zerknijcie kiedyœ na listê nazwisk zamykaj¹cych jeden z tych filmów (a nie na 

ok³adkê kasety!), a ujrzycie rzecz dziwn¹ – wiêkszoœæ nazwisk nie bêdzie nale¿a³a do Amerykanów. 

Oblicza mangi 

Obcuj¹c z mang¹ nale¿y sobie uœwiadomiæ jedn¹, bardzo istotn¹ 

rzecz – czytaj¹c mangê, czy te¿ ogl¹daj¹c anime, wkraczamy 

w œwiat stworzony przez inn¹, skrajnie odmienn¹ od naszej kulturê. 

Pewne aspekty ¿ycia codziennego tam uwa¿ane za coœ normalnego, 

tutaj zadziwiaj¹, a nawet szokuj¹. Albo patrz¹c z innej strony – ka¿- 

de anime klasyfikowane jest wed³ug grup wiekowych, identycznie 

jak klasyczny film – tutaj mo¿na znaleŸæ absolutnie WSZYSTKO. 

Manga i anime jest tak szerokim medium, ¿e mimo, i¿ dokonano 

podzia³u tematycznego na liczne gatunki i podgatunki, chwilami nasuwa 

siê pytanie o sens takiej operacji, gdy¿ bez przesady mo¿na 

powiedzieæ, ¿e nie ma tematyki, której manga by nie poruszy³a. Swoje mangi maj¹ dzieci, nastolatki, 

doroœli, uczniowie, sportowcy, kucharze, kierowcy, mi³oœnicy tañca, sztuki, historii, sensacji, erotyki, 

horroru, science fiction, romansu – wszyscy, bez wyj¹tku. 

Co w takim razie oznacza to dla mi³oœnika szeroko pojêtej fantastyki, czy te¿ dla fana jednego z jej 

podgatunków Wnioski s¹ bardzo proste – manga to fantastyka, tyle, ¿e podana w innej formie. ZnaleŸæ 

tutaj mo¿na absolutnie wszystko, s¹ opowieœci fantasy (np. Record of Lodoss War, Magic Knight 

Rayearth, Slayers, RG Veda), sf/cyberpunk (np. Ghost in the Shell, Akira, Neon Genesis Evangelion, 

Armitage III), bardzo wa¿n¹ i niezwykle ciekaw¹ podgrup¹ s¹ tutaj tzw. WIELKIE ROBOTY, potê¿ne 

humanoidalne maszyny sterowane przez wykwalifikowanych operatorów – opowieœci z wielkimi robotami 

w rolach g³ównych to bardzo charakterystyczny element i wielki rozdzia³ w mandze i anime. S¹ 

tutaj równie¿ wszelkiego rodzaju opowieœci grozy, pocz¹wszy od tych krwawych, a¿ po te pe³ne mistycyzmu. 

Usi¹dŸcie na chwilê i zastanówcie siê, co w fantastyce Wam siê najbardziej podoba, a gdy ju¿ 

odpowiecie sobie na to pytanie, wtedy siêgnijcie po mangê i w³aœnie tego poszukajcie – gwarantujê, ¿e 

na pewno to znajdziecie. 

A w czym naprawdê tkwi si³a mangi 

Przede wszystkim, w ró¿norodnoœci. Wspó³czesny japoñski komiks dociera dos³ownie wszêdzie: 

do dzieci, nastolatków, doros³ych, uczniów, sportowców, kucharzy, szoferów, tancerzy, historyków, 

szachistów, wêdkarzy, filatelistów i dewiatów. Ktoœ znajdzie tam wznios³e idea³y, ktoœ – seks i przemoc, 

ktoœ inny – po prostu dobr¹ zabawê, ale bez w¹tpienia najwiêksz¹ porcjê prze¿yæ zagwarantowano 

nie komu innemu, lecz w³aœnie mi³oœnikom fantastyki. Jeœli dodaæ do tego perfekcjê wykonania i pog³êbiony 

wizerunek, powstanie MANGA, w której wszystko mo¿e siê zdarzyæ, w której nie ma miejsca 

na sztuczne happy endy i w której wyobraŸnia – tak autora jak i czytelników – dzia³a na najwy¿szych 

obrotach. 

Pawe³ Musia³owski 

Witold Nowakowski 

31

Kino 

Bardzo Dziki Zachód. Re¿. Barry Sonnenfeld; 

obs.: Will Smith, Kevin Kline, Kenneth Branagh, 

Salma Hayek. Czas proj. 107 min. USA 1999. 

Czego w tym filmie nie ma! Ogromne mechaniczne 

paj¹ki, szalej¹ce po szynach poci¹gi, zwariowany 

wynalazca. przepiêkne kobiety na z Salm¹ 

Hayek czele, no i Will Smith w roli g³ównej. Najnowszy 

obraz re¿ysera Facetów w czerni, Barry’ego 

Sonnenfelda, to pomieszanie kina akcji, komedii 

i westernu. Dwaj agenci federalni przybywaj¹ na 

Dziki Zachód, by odnaleŸæ niebezpiecznego 

przestêpcê. 

Gwiezdne wojny: Czêœæ I – Mroczne widmo. Re¿. 

George Lucas; obs.: Ewan McGregor, Liam 

Neeson, Natalie Portman, Jake Lloyd. USA 1999. 

O tym filmie by³o g³oœno, zanim jeszcze powsta³. 

Im bli¿ej do premiery, tym bardziej widzów ogarnia 

sza³. Bo Gwiezdne wojny to nie tylko film, to wielki 

przemys³. Premierze najnowszego dzie³a George’a 

Lucasa towarzyszy ukazanie siê ksi¹¿ek, p³yt, gier 

komputerowych, zabawek, ubrañ i innych gad¿etów, 

zwi¹zanych z postaciami gwiezdnej sagi. Miejmy 

tylko nadziejê, ¿e sam film nie zaginie przy tej ca³ej 

oprawie. 

Carrie 2. Re¿. Katt Shea; obs.: Emily Bergl, Jason 

London, Amy Irving, Dylan Bruno. USA 

1999. 

Historia znana z powieœci Kinga i g³oœnego filmu 

De Palmy. Bohaterka filmu, Rachel, posiada niezwyk³e 

zdolnoœci telekinetyczne, dziêki którym... 

Jeœli pamiêtacie Carrie, to z pewnoœci¹ wiecie, o co 

chodzi. Niestety, obraz wyre¿yserowany przez Katt 

Shea, niczym nowym was nie zaskoczy. A szkoda, 

bo materia³ wyjœciowy jest naprawdê wspania³y. 

Wideo 

Goœcie, goœcie II. Korytarz czasu. Re¿. Jean-Marie 

Poire; obs.: Jean Reno, Christian Clavier, Muriel 

Robin. Francja 1998. (W) 

Kontynuacja przygód bohaterów niezwykle 

popularnego tak¿e w Polsce filmu Goœcie, goœcie. 

Okazuje siê, ¿e w czasie wyprawy w przysz³oœæ 

zniknê³y rodowe klejnoty pewnego szlachetnego 

rodu. Jedynym ratunkiem przed utrat¹ honoru jest 

odszukanie owych dóbr. Chc¹c nie chc¹c, trzeba 

zorganizowaæ kolejn¹ wyprawê w przysz³oœæ. 

Babe – œwinka w mieœcie. Re¿. George Miller; 

obs.: James Cromwell, Magda Szubanski, Mary 

Stein. USA/Australia 1998. (W) 

Kontynuacja niezwykle popularnej opowieœci 

Babe – œwinka z klas¹. Sympatyczny prosiaczek 

podejmuje siê teraz jeszcze powa¿niejszego zadania. 

Wyrusza do miasta, by tam szukaæ pomocy dla farmy, 

któr¹ zamieszkuje. 

Ksi¹¿ê Egiptu (animowany). Re¿. Brenda Chapman, 

Steve Hickner, Simon Wells. USA 1998. (W) 

Historia Moj¿esza w wersji rysunkowej. Ten film, 

dziêki znakomitym zdjêciom i rewelacyjnej muzyce 

(motyw przewodni zaœpiewa³y w duecie Mariah 

Carey i Whitney Houston) mo¿e œmia³o konkurowaæ 

z najwiêkszymi przebojami Disneya. Zaœ przy okazji 

najm³odsi poznaj¹ biblijn¹ opowieœæ o Moj¿eszu 

i dziesiêciu przykazaniach. 

Vampirella. Re¿. Jim Wynorski; obs. Talisa Soto, 

Roger Daltrey, Richard Joseph Paul. USA 1996. 

(W) 

Jest seksowna, piêkna i elegancka. Vampirella 

z planety Drakulon przybywa na Ziemiê w poszukiwaniu 

œwie¿ej krwi. Poluje na wampiry, które zabi- 

³y jej ojca, i marzy, by poznaæ smak zemsty. Przemierza 

wiêc œwiat, a ostrzyæ sobie na ni¹ zêby bêd¹ 

nawet najbardziej oziêb³e wampiry. 

Zaczarowany ogród Tomka. Re¿. Willard Carroll; 

obs.: Greta Scacchi, James Wilby, Joan Plowright. 

USA 1999. (K) 

Dziesiêcioletni Tom spêdza wakacje u wujostwa. 

Nie jest z tego powodu zbyt zadowolony, tym bardziej 

¿e dom, w którym mieszka, nie ma ogrodu. 

Pewnej nocy jednak dzieje siê coœ niezwyk³ego – 

ca³y dom, wraz z mieszkañcami, przenosi siê w inny 

czas. 

Notki o filmach 

drukujemy dziêki uprzejmoœci redakcji 

magazynu Cinema 

32

Philip K. Dick: Czysta gra. Prze³. Magdalena Gawlik. 

Prószyñski i S-ka, Warszawa 1999, s. 481. Seria „Nowa Fantastyka”. 

Cena det. 24,00 z³. 

Philip K. Dick: Inna Ziemia. Prze³. Marta KoŸbia³. Amber, 

Warszawa 1999, s. 176. Seria „Mistrzowie SF i Fantasy”. 


Dwie nowe ksi¹¿ki jednego z najwybitniejszych w ostatnim 

pó³wieczu amerykañskich autorów fantastyki. Czysta gra, trzeci 

ju¿ tom opowiadañ zebranych Dicka wydawanych przez oficynê 

Prószyñski i S-ka, przynosi utwory z lat 50., w których przewija 

siê obsesyjny Dickowski temat: „kto jest cz³owiekiem, a kto 

tylko siê nim wydaje (lub za takowego podaje)”. Inna Ziemia 

to z kolei opowieœæ o przeludnionej Ziemi z przysz³ego stulecia: 

typowy Dickowski bohater – czarny kandydat na prezydenta 

USA w 2080 r. – choæ pozornie pozbawiony szans, z determinacj¹ 

walczy o realizacjê swej utopijnej wizji. 

Jonathan Kellerman: Bomba zegarowa. Prze³. Pawe³ 

C³apak. Amber, Warszawa 1999, s. 416. „Srebrna Seria”. 


Powieœæ sensacyjna amerykañskiego autora, z zawodu pediatry 

i psychologa, znanego u nas m.in. z ksi¹¿ek Diabelski 

walc, Oczy do wynajêcia, Niedobra mi³oœæ. Tym razem g³ówny 

bohater Kellermana, wspó³pracuj¹cy z policj¹ psycholog dzieciêcy 

Alex Delaware, stara siê rozwik³aæ zagadkê strzelaniny, 

której sprawczyni – m³oda dziewczyna – jest, jak siê okazuje, 

tylko narzêdziem w czyichœ rêkach... 

Kim Newman: Krwawy Baron. Anno Drakula 1918. Prze³. 

Janusz Ochab. Prószyñski i S-ka, Warszawa 1999, s. 352. 

Seria „Nowa Fantastyka”. Cena det. 25,00 z³. 

Kontynuacja omawianej niedawno w tym miejscu powieœci 

Anno Drakula. Krwawy Baron to horror rozgrywaj¹cy siê w ramach 

„historii równoleg³ej”. Choæ pomys³, by uczyniæ hrabiego 

Drakulê g³ównodowodz¹cym wojsk niemieckich i austriackich 

podczas I wojny œwiatowej, wydaje siê, delikatnie mówi¹c, 

ekstrawagancki, pomys³owoœæ, poczucie humoru i pracowitoœæ 

autora (który akcjê swej powieœci opar³ na szczegó³owych studiach 

historycznych) musi budziæ podziw. 

Mirek Saski: Kamienie Zapomnianego Boga. Amber, Warszawa 

1999, s. 384. Seria „Wielkie Serie Fantasy”. Cena 

det. 24,80 z³. 

Debiut w dziedzinie literatury fantasy polskiego autora, 

którego pisarski pseudonim nie powiniem brzmieæ obco 

w uszach czytelników Notesu Wydawniczego. Gratulujê Saskiemu 

– tym szczerzej, ¿e Kamienie Zapomnianego Boga to dobrze 

wymyœlona i z profesjonaln¹ wpraw¹ napisana opowieœæ 

fantastyczna. Historia rozgrywa siê na zniszczonej kataklizmem 

atomowym Ziemi, zaludnionej przez nielicznych ludzi i czêsto 

zmutowanych potomków innych jej mieszkañców... 

T.H. White: Rycerz spod Ciemnej Gwiazdy. Prze³. Jolanta 

Kozak. „Œwiat Ksi¹¿ki”, Warszawa 1999, s. 272. 

Piêcioczêœciowy cykl powieœciowy jednego z klasyków literatury 

fantasy, angielskiego pisarza T.H. White’a, zosta³ oparty 

na legendach arturiañskich i zatytu³owany „By³ sobie raz na 

zawsze król”. W polskim t³umaczeniu 

cykl zosta³ przerwany po dwóch 

pierwszych tomach, znakomicie przed laty prze³o¿onych przez 

Jolantê Kozak i opublikowanych w wydawnictwie Editions Spotkania. 

Na szczêœcie, po d³ugiej przerwie znalaz³ siê wydawca 

nastêpnych tomow. Czytaj¹c Rycerza spod Ciemnej Gwiazdy – 

pe³n¹ poezji i humoru, zabarwion¹ lekko ironi¹ historiê Lancelota 

i jego mi³oœci do królowej Ginewry – warto zdaæ sobie 

sprawê, ¿e bez cyklu powieœciowego White’a wspó³czesna literatura 

fantasy, a przynajmniej jej nawiêksze osi¹gniêcia – nie 

mog³aby prawdopodobnie w ogóle zaistnieæ. 

Connie Willis: Nie licz¹c psa. Prze³. Danuta Górska. 

Prószyñski i S-ka, Warszaawa 1999, s. 523. Seria „Nowa 

Fantastyka”. Cena det. 29,00 z³. 

Connie Willis: Zaæmienie. Prze³. Marek Cegie³³a. Prószyñski 

i S-ka, Warszawa 1999, s. 288. Seria „Nowa Fantastyka”. 


Powieœæ i tom opowiadañ autorki, ktora kilka lat temu sw¹ 

Ksiêg¹ S¹du Ostatecznego niemal natychmiast zdoby³a najwy¿- 

sze uznanie œwiatowych – w tym równie¿ polskich – 

mi³oœników fantastyki naukowej. Connie Willis dowiod³a 

wszechstronnoœci swego pisarskiego talentu; tym razem równie¿ 

pisarka proponuje nam stylizowan¹ na tradycyjny XIX- 

-wieczny romans przygodowy powieœæ o przygodach podró¿nika 

w czasie wys³anego do Anglii A.D. 1880 oraz zbiorek znakomitych 

opowiadañ science fiction, opatrzonych krótkimi autorskimi 

komentarzami. 

Orson Scott Card: Alvin Czeladnik. Prze³. Piotr W. Cholewa. 

Prószyñski i S-ka, Warszawa 1999, s. 383. Seria „Nowa 

Fantastyka”. 

Orson Scott Card: Mozaika. Prze³. Ma³gorzata Fia³kowska, 

Cezary Fr¹c. Amber, Warszawa 1999, s. 208. Seria „Mistrzowie 

SF i Fantasy”. 

Orson Scott Card: Zagubieni ch³opcy. Prze³. Dariusz Kopociñski. 

Prószyñski i S-ka, Warszawa 1999, s. 447. Seria 

„Nowa Fantastyka”. 

Trzy wydane ostatnio ksi¹¿ki jednego z najlepszych wspó³czesnych 

amerykañskich autorów fantastyki, twórcy m.in. cyklu 

powieœciowego zapocz¹tkowanego Gr¹ Endera. Kolejnym, 

czwartym tomem innego cyklu Carda – rozgrywaj¹cej siê w na 

wpó³ historycznej, na wpó³ fantastycznej XIX-wiecznej Ameryce 

„Opowieœci o Alvinie Stwórcy” – jest opublikowany w³aœnie 

Alvin Czeladnik. Z kolei Mozaika to zbiór opowiadañ fantastycznych 

tego pisarza (który krótsze formy prozatorskie uprawia 

doœæ rzadko), opatrzonych jego autorskimi komentarzami. 

Najbardziej oryginalny utwór z tego tomu, zatytu³owany tam 

Zaginieni ch³opcy, pisarz rozszerzy³ do rozmiarów powieœci, 

któr¹ – wydan¹ jako Zagubieni ch³opcy – mamy okazjê porównaæ 

z pierwowzorem. 

Glen Cook: Zapada cieñ wszystkich nocy. Prze³. Jan Kar- 

³owski. Rebis, Poznañ 1999, s. 285. 

Powieœæ fantasy otwieraj¹ca nowy siedmiotomowy cykl znanego 

polskim mi³oœnikom fantastyki Glena Cooka (m.in. autora 

serii ksi¹¿ek o Czarnej Kompanii) zatytu³owany „Imperium 

33

Grozy”. Standardowa fabu³a zosta³a sprawnie zrealizowana 

przez tego doœwiadczonego producenta fantastycznych seriali. 

Philip K. Dick: Trzy stygmaty Palmera Eldritcha. Prze³. Zbigniew 

A. Królicki. Rebis, Poznañ 1999, s. 141. Seria 

„Salamandra”. 

Drugie, poprawione wydanie polskiego przek³adu jednej 

z najlepszych powieœci tego wyj¹tkowo oryginalnego autora. 

W Polsce jako pierwszy lansowa³ Dicka, chwal¹c go zreszt¹ 

w³aœnie m.in. za Trzy stygmaty..., Stanis³aw Lem. Ksi¹¿kê 

z czystym sumieniem mogê poleciæ mi³oœnikom dobrej (co nie 

znaczy ³atwej) literatury, którzy fantastyki w zasadzie nie bior¹ 

do rêki. 

David Eddings: Ukryte miasto. Ksiêga trzecia Tamuli. Prze³. 

Paulina Braiter, Proszyñski i S-ka, Warszawa 1999, s. 512. 

Seria „Nowa Fantastyka”. 

Ostatni (zaledwie trzeci, co u tego autora s³ynnego piêcioksi¹gu 

Belgariady i piêciotomowego Malloreonu wcale nieczêste) 

tom cyklu fantasy bêd¹cego „odroœl¹” innej trylogii Eddingsa, 

Elenium. Laik gubi siê w tym kompletnie, ale entuzjaœci 

chwytaj¹ wszystko w lot i z zapa³em poch³aniaj¹ te bardzo 

sprawnie i – co najwa¿niejsze – z du¿ym poczuciem humoru 

napisane powieœci. 

Terry Goodkind: Bractwo Czystej Krwi. Prze³. Lucyna Targosz. 

Rebis, Poznañ 1999, s. 600. 

Trzeci tom cyklu fantasy „Miecz Prawdy”, którego dwie poprzednie 

czêœci – Pierwsze prawo magii oraz Kamieñ £ez – 

omawia³em swego czasu w tej rubryce. W zapowiedziach czêœæ 

czwarta, ale czy ostatnia Czas oczekiwania mo¿na sobie skracaæ 

lektur¹ Bractwa Czystej Krwi, zw³aszcza ¿e rozmiary ksi¹¿ki 

– szeœæset stron doœæ œcis³ego druku – zepewni¹ rozrywkê na 

d³u¿szy okres. 

Stephen King: Podpalaczka. Prze³. Krzysztof Soko³owski. 

Prószyñski i S-ka, Warszawa 1999, s. 419. 

Wznowienie powieœci Stephena Kinga przed kilku laty opublikowanej 

przez wydawnictwo Phantom Press (któ¿ je jeszcze 

pamiêta!) pod oryginalnym angielskim tytu³em Firestarter – 

z powodów, które nigdy nie bêd¹ do koñca zrozumia³e (zdaje 

siê, ¿e chodzi³o o skojarzenie ksi¹¿ki z kr¹¿¹c¹ wówczas na kasetach 

wideo pod tym tytu³em filmow¹ adaptacj¹ powieœci). 

Podpalaczkê trzeba zaliczyæ raczej do powieœci science fiction 

ni¿ do horrorów, a choæ powieœæ nie nale¿y do najwybitniejszych 

dokonañ pisarskich Kinga, czyta siê j¹ z zaciekawieniem 

i przyjemnoœci¹. 

Dean Koontz: Odwieczny wróg. Prze³. Pawe³ Korombel. 

Prószyñski i S-ka, Warszawa 1999, s. 388. 

Wznowienie jednego z najlepszych horrorów tego niezwykle 

p³odnego amerykañskiego pisarza, rywala Stephena Kinga. Otwieraj¹ca 

fabu³ê scena przyjazdu dwóch m³odych kobiet do niewielkiego 

miasteczka – gdzie mimo wyraŸnych œladów dopiero 

co przerwanej ludzkiej aktywnoœci nie ma nikogo prócz kilku 

trupów – mimo ¿e wykorzystuje chwyty od dawna stosowane 

w literaturze grozy (wystarczy przypomnieæ opisy w zagadkowych 

okolicznoœciach opuszczonych statków, w rodzaju Mary 

Celeste), jest w swoim rodzaju znakomita. Dalej bywa ró¿nie, 

ale na ogó³ nieŸle... 

Mary Doria Russell: Wróbel. Prze³. Andrzej Polkowski. Zysk 

i S-ka, Poznañ 1999, s. 492. Seria „Kameleon”. 

Debiut powieœciowy amerykañskiej autorki pracuj¹cej naukowo 

jako antropolog (zajmowa³a siê m.in. kanibalizmem). 

Rozgrywaj¹ca siê w XXI wieku historia tragicznej w skutkach 

naukowej misji, kierowanej przez jezuitow, ktorej celem ma 

byæ kontakt z pozaziemsk¹ cywilizacj¹, zosta³a uznana za wydarzenie 

literackie nie tylko w œrodowisku mi³oœnikow fantastyki. 

Felicity Savage: Pokora Garden: niedokoñczona biografia. 

Prze³. Joanna Wo³yñska. Zysk i S-ka, Poznañ 1999, s. 334. 

Debiut powieœciowy m³odej amerykañskiej autorki fantasy. 

Historia obdarzonej niezwyk³ym talentem œmiertelniczki w niezwyk³ej 

krainie rz¹dzonej przez bogów. 

Lewis Shiner: Mgnienia. Prze³. Miros³aw P. Jab³oñski. Zysk 

i S-ka, Poznañ 1999, s. 391. Seria „Kameleon”. 

Powieœæ „fantastyczno-rockandrollowa”, wyró¿niona nagrod¹ 

The World Fantasy Award. Bohater, pasjonuj¹cy siê muzyk¹ 

m³odzie¿ow¹ z lat 60., odkrywa w sobie zadziwiaj¹cy talent: 

potrafi powo³aæ do ¿ycia tak¹ muzykê swoich idoli – Beatlesów, 

Jima Morrisona i innych – której w rzeczywistoœci nigdy 

nie nagrali, ale któr¹ mogli nagraæ. Opowieœæ Shinera jest 

oczywiœcie w pe³ni czytelna tylko dla tych, którzy pamiêtaj¹ 

tytu³y i melodie, o których siê w niej bezustannie mówi, ale nie 

trzeba byæ nawet fanatycznym wielbicielem rocka, aby doceniæ 

oryginalnoœæ jej pomys³u i sprawnoœæ jego literackiego opracowania. 

Robert Silverberg: Czarnoksiê¿nicy Majipooru. Prze³. 

Krzysztof Soko³owski. Prószyñski i S-ka, Warszawa 1999, 

s. 528. Seria „Nowa Fantastyka”. 

Pi¹ta ju¿ czêœæ cyklu fantasy o ogromnej planecie Majipoor, 

na której od tysi¹cleci ¿yj¹ ludzie oraz inne gatunki 

myœl¹cych istot, ³¹cznie z pierwotnymi mieszkañcami, Zmiennokszta³tnymi. 

Tym razem uczestniczymy w skomplikowanych 

pa³acowych i dyplomantycznych intrygach (w opisywaniu 

których Silverberg jest specjalist¹) maj¹cych rozstrzygn¹æ kwestiê 

dziedziczenia tronu na Majipoorze. 

Michael Marshall Smith: Zmieniaki. Prze³. Krzysztof Fordoñski. 

Rebis, Poznañ 1999, s. 358. Seria „Salamandra”. 

Czarna utopia wspó³czesnego brytyjskiego autora fantastyki. 

Wizja œwiata przysz³oœci, w którym klony ¿yj¹cych ludzi 

(oczywiœcie tylko tych, których staæ na horrendalny wydatek 

z tym zwi¹zany) s¹ hodowane na specjalnych farmach jako ¿ywe 

magazyny „czêœci zamiennych” dla swoich bliŸniaczych w³aœcicieli. 

Neal Stephenson: Zamieæ. Prze³. Jêdrzej Polak. Zysk i S- 

ka, Poznañ 1999, s. 495. Seria „Kameleon”. 

Powieœæ amerykañskiego pisarza znanego u nas jako autor 

Diamentowego wieku, w 1997 r. uhonorowanego nagrod¹ SFinksa 

przez polskich czytelników fantastyki. Zamieæ zaliczana jest 

do nurtu cyberpunk, zapocz¹tkowanego Neuromancerem Williama 

Gibsona, a w zacytowanej na ok³adce ksi¹¿ki recenzji z 

The New York Times Book Review nazywa siê j¹ „oryginalnym 

dzie³em, ³¹cz¹cym rzeczywistoœæ wirtualn¹, sumeryjskie mity 

i niemal wszystko, co by³o pomiêdzy nimi, w jedn¹ wspania³¹ 

ca³oœæ gigathrillera epoki informatycznej”. 

Notki o ksi¹¿kach 

autorstwa Marka Gumkowskiego 

drukujemy dziêki uprzejmoœci redakcji 

Notesu Wydawniczego 

34

OTO IDZIE ARLENE... JEDNO 

SPOJRZENIE TYCH MGLISTYCH 

OCZU, A MIÊKN¥ MI KOLANA. 

POSZED£BYM DLA NIEJ NA 

KONIEC ŒWIATA. 

DOTKNIJ TYLKO MOJEGO 

MISIA, PANIUSIU, A BÊDZIESZ 

ZDRAPYWAÆ SWOJE SZTUCZNE 

RZÊSY Z SUFITU 

© 1981 United Feature Syndicate

NOWY DWUMIESIÊCZNIK POŒWIÊCONY 

GROM FABULARNYM I FANTASTYCE 

ju¿ od 1 paŸdziernika, we wszystkich dobrych ksiêgarniach RPG 

(od 15 paŸdziernika w sieci salonów KMPiK) 

140 stron czarno-bia³ych 

12 stron kolorowej wk³adki 

W pierwszym numerze miêdzy innymi: 

* „W cieniu” – po raz pierwszy na polskim rynku przygoda maj¹ca miejsce 

w kosmosie – autorstwa £ukasza Cychowskiego 

* „Opowieœæ zimowa” – scenariusz Ignacego Trzewiczka 

* „Innego koñca œwiata nie bêdzie” – nowe spojrzenie 

na œwiaty cyberpunkowe – Rafa³a Glówki 

* „Smoczy duch” – najnowsze opowiadanie EugeniuszaDêbskiego 

* Felietony autorstwa: 

Jacka Inglota, Eugeniusza Dêbskiego oraz Andrzeja Pilipiuka 

* „Poligon” – prawdziwa gratka dla mi³oœników systemów 

bitewnych przygotowana przez Bogus³awa Dawca 

* grafiki m.in. braci Tomasza i Michala Oraczów oraz Radka Gruszewicza 

* a tak¿e jesienna gawêda, arkana magii, arkana walki, smocze sprawy, 

szermierz, teoria spisku, podró¿nik Marceli, skrzynka narzêdziowa, 

materia³y do najpopularniejszych gier fabularnych, piêæ stron komiksu... 

www.rpg-portal.pl 

Fragmenty wszystkich artyku³ów, adresy sklepów, zasady sprzeda¿y wysy³kowej, 

informacje o klubach i konwentach... 

Miesiêcznik - biuletyn Œl¹skiego Klubu Fantastyki. Redaguj¹: Piotr W. Cholewa (red. 

wydania), El¿bieta Gepfert, Marek Nelec, Piotr Raku Rak, Arkadiusz Sroka. 

Adres: ul. Pocztowa 16, skr. poczt. 502, 40-956 Katowice. 

Tel. (wtorek 16.00–18.00) 253 98 04. E-mail: skf@skf.w.pl 

Konto: PKO BP II O/Katowice, 10202326-51998-270-1-111 

Biuletyn dostêpny w Intenrecie pod adresem http://gate.math.us.edu.pl/~pcholewa 

Wydawnictwo bezp³atne. 

36

MiesiÄcznik nr. 118 - ÅlÄ ski Klub Fantastyki

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

MiesiÄcznik nr. 118 - ÅlÄski Klub Fantastyki