numer 10/2012 - E-elektryczna.pl
numer 10/2012 - E-elektryczna.pl
numer 10/2012 - E-elektryczna.pl
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
KLIENT DYSTRYBUCJA PRZESY£<br />
Elektryczna<br />
ISSN 1897-3833<br />
Biuletyn Branżowy<br />
<strong>10</strong>/<strong>2012</strong><br />
Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej<br />
Z działalności<br />
Towarzystwa<br />
Paragraf<br />
w sieci<br />
Wydarzenia<br />
w branży<br />
Restrukturyzacja<br />
Energi-Operator<br />
Przyłączanie OZE<br />
po nowemu<br />
Ryzyko<br />
dla zarządzania<br />
systemem<br />
Lokalne obszary<br />
bilansowania<br />
Kazimierz Wilkosz:<br />
Gospodarowanie<br />
mocą bierną
w <strong>numer</strong>ze<br />
Zdjęcie: Julia Sheveloff<br />
Szanowni Państwo!<br />
Tradycyjnie już jesień jest okresem ożywionej aktywności<br />
targowej i konferencyjnej w naszej branży. Za nami<br />
największe wydarzenie – bielskie targi „Energetab”, jak<br />
również konferencja, organizowana przez PTPiREE oraz<br />
Izbę Gospodarczą Gazownictwa, poświęcona legalizacji<br />
liczników. Relacje z obu tych wydarzeń prezentujemy na<br />
naszych łamach. Przed nami kolejne fora wymiany poglądów,<br />
dyskusji i prezentacji najnowszych rozwiązań technicznych.<br />
Jednym z nich, mamy nadzieję ważnym i inspirującym,<br />
będzie październikowa Konferencja Naukowo-Techniczna „Problematyka mocy<br />
biernej w sieciach dystrybucyjnych i przesyłowych”, którą mamy zaszczyt, jako Towarzystwo<br />
organizować.<br />
Niełatwe, lecz jakże istotne dla prawidłowego funkcjonowania systemów elektroenergetycznych,<br />
zagadnienie mocy biernej jest ważne nie tylko dla wąskiego grona specjalistów.<br />
Jej oddziaływanie na Krajowy System Elektroenergetyczny zawsze było ogromnym<br />
wyzwaniem dla energetyków, a wraz z rozwojem gospodarki oraz technologii będzie<br />
się zwiększać. Dlatego też jesteśmy przekonani, że wiedza na ten temat wymaga upowszechnienia.<br />
Cieszymy się więc, że nasze zaproszenie do Rozmowy miesiąca przyjął<br />
profesor Politechniki Wrocławskiej Kazimierz Wilkosz, niekwestionowany autorytet w dziedzinie<br />
mocy biernej. Mamy nadzieję, że zasygnalizowane przez naszego gościa problemy<br />
dadzą asumpt do szerszej dyskusji w naszym środowisku.<br />
Problematyka mocy biernej pozostaje w ścisłym związku z zagadnieniem jakości<br />
energii. Niezawodność systemu dystrybucyjnego, dążenie do poprawy ciągłości oraz<br />
niezawodności dostaw jest z kolei punktem centralnym działań, w tym także zmian organizacyjnych,<br />
podejmowanych w Enerdze-Operator. Na naszych łamach strategiczne koncepcje<br />
i sposoby ich realizacji opisuje wiceprezes zarządu Wojciech Orzech. To swego<br />
rodzaju studium przypadku, czy jak wolą teoretycy zarządzania case study, przybliża nam<br />
przemiany realizowane w Enerdze-Operator. Wobec dynamicznych przeobrażeń zachodzących<br />
w całej naszej branży, poznanie tego modelu wydaje się bardzo interesujące.<br />
W dalszej części wydania przyglądamy się nowym pomysłom dotyczącym zasad przyłączenia<br />
OZE, analizujemy ryzyko związane z obecnym modelem umowy przyłączeniowej,<br />
postulując pożądane zmiany w tym zakresie, a w dziale Technika i technologie piszemy<br />
na temat rozwoju generacji rozproszonej oraz poprawy efektywności energetycznej.<br />
Mamy nadzieję, że zarówno zawartość merytoryczna, jak i sposób zaprezentowania<br />
niekiedy bardzo skom<strong>pl</strong>ikowanych zagadnień znajdzie uznanie naszych Czytelników, stając<br />
się cennym materiałem do dyskusji, dalszych analiz i studiów.<br />
Zapraszam do lektury!<br />
4 INFORMACJE<br />
ZE SPÓŁEK<br />
5 z DZIAŁALNOŚCI<br />
ptpiree<br />
6 ROZMOWA MIESIĄCA<br />
Wywiad z dr. hab. inż.<br />
Kazimierzem Wilkoszem,<br />
profesorem nadzwyczajnym<br />
Politechniki Wrocławskiej,<br />
z Zakładu Sieci i Systemów<br />
Elektroenergetycznych<br />
R YNEK<br />
I REGULACJE<br />
9 Restrukturyzacja<br />
Energi-Operator<br />
11 Przyłączanie OZE<br />
po nowemu<br />
14 Ryzyko dla zarządzania<br />
systemem<br />
technika<br />
i technologie<br />
19 Lokalne obszary bilansowania<br />
wydarzenia<br />
23 Wydarzenia w branży<br />
24 Nowe otoczenie,<br />
nowe wyzwania<br />
26 Energetab<br />
28 Inteligentne sieci<br />
– inteligentni konsumenci<br />
29 TERMINARZ<br />
30 felieton<br />
KLIENT DYSTRYBUCJA PRZESY£<br />
Elektryczna<br />
Wydawnictwo Polskiego To warzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej<br />
ISSN 1897-3833<br />
Biuletyn Branżowy<br />
<strong>10</strong>/<strong>2012</strong><br />
Z działalności<br />
To warzystwa<br />
Paragraf<br />
w sieci<br />
Wydarzenia<br />
w branży<br />
Biuletyn Branżowy „Energia Elektryczna”<br />
– miesięcznik Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej<br />
Redaguje zespół: Andrzej Pazda (redaktor naczelny), Olga Fasiecka (zastępca redaktora<br />
naczelnego), Aleksandra Rakowska (redaktor – dział techniczny), Piotr Begier (redaktor –<br />
dział ekonomiczno-prawny), Sebastian Brzozowski, Marzanna Kierzkowska<br />
Adres redakcji: ul. Wołyńska 22, 60-637 Poznań, tel. 61 84-60-200, faks 61 84-60-209,<br />
e-mail: redakcja@e-<strong>elektryczna</strong>.<strong>pl</strong> www.e-<strong>elektryczna</strong>.<strong>pl</strong><br />
Wydawca: Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej,<br />
Andrzej Pazda (dyrektor Biura PTPiREE), ul. Wołyńska 22, 60-637 Poznań,<br />
tel. 61 84-60-200, faks 61 84-60-209, e-mail: ptpiree@ptpiree.<strong>pl</strong>, www.ptpiree.<strong>pl</strong><br />
ISSN 1897-3833<br />
Opracowanie graficzne, skład, łamanie i druk: Media i Rynek, ul. Polna 20/204,<br />
62-800 Kalisz<br />
Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.<br />
Redakcja nie zwraca nadesłanych materiałów oraz zastrzega sobie prawo skracania<br />
i adiustacji tekstów oraz zmianę ich tytułów.<br />
Nakład: <strong>10</strong>00 egzem<strong>pl</strong>arzy<br />
Data zamknięcia <strong>numer</strong>u: 9 października <strong>2012</strong> r.<br />
Zdjęcie: Dariusz Pawłowski<br />
Restrukturyzacja<br />
Energi-Operator<br />
Przyłączanie OZE<br />
po nowemu<br />
Ryzyko<br />
dla zarządzania<br />
systemem<br />
Lokalne obszary<br />
bilansowania<br />
Kazimierz Wilkosz:<br />
Gospodarowanie<br />
mocą bierną<br />
Dr. hab. inż. Kazimierz Wilkosz,<br />
profesor nadzwyczajny<br />
Politechniki Wrocławskiej.<br />
październik <strong>2012</strong> ENERGIA <strong>elektryczna</strong> l<br />
3
ROZMOWA MIESIĄCA<br />
Gospodarowanie<br />
mocą bierną<br />
Wywiad z dr. hab. inż. Kazimierzem Wilkoszem, profesorem nadzwyczajnym<br />
Politechniki Wrocławskiej z Zakładu Sieci i Systemów Elektroenergetycznych.<br />
Z mocą bierną wiąże się szereg<br />
problemów w systemie elektroenergetycznym.<br />
Jak ważne – zdaniem<br />
Pana Profesora – są to problemy<br />
i czy mają one tendencję nasilania<br />
się Czy można mówić o znaczących<br />
wnioskach po awarii z czerwca<br />
2006 roku<br />
Moc bierna to termin ściśle związany<br />
z prądem zmiennym. Konieczność<br />
uwzględniania mocy biernej wiąże się<br />
z obecnością w obwodzie elektrycznym<br />
(systemie elektroenergetycznym)<br />
elementów, w których jest gromadzona<br />
energia w polu elektrycznym albo magnetycznym.<br />
Jedynie z pewnym przybliżeniem<br />
w odniesieniu do niektórych<br />
elementów obwodu elektrycznego można<br />
mówić, że fakt gromadzenia energii<br />
w wymienionych polach jest do pominięcia.<br />
Oznacza to, że – ogólnie rzecz<br />
biorąc – nie można pomijać przepływu<br />
mocy biernej w obwodzie elektrycznym<br />
prądu przemiennego, a więc także<br />
w systemie elektroenergetycznym.<br />
Przepływ mocy biernej ma wpływ na<br />
natężenie prądu, stratę mocy czynnej,<br />
spadek napięcia w każdej gałęzi sieci<br />
elektroenergetycznej, w której występuje.<br />
Im większy jest przepływ mocy biernej,<br />
tym większe wspomniane natężenie<br />
prądu, strata mocy czynnej, jak również<br />
spadek napięcia. Należy zauważyć, że<br />
im większe jest obciążenie mocą bierną<br />
systemu elektroenergetycznego,<br />
tym mniejszy zapas stabilności napięciowej.<br />
Przy pewnym obciążeniu mocą<br />
bierną nastąpi utrata stabilności. Konkludując<br />
można stwierdzić, że problemy<br />
związane z mocą bierną są istotnymi<br />
problemami w systemie elektroenergetycznym.<br />
Niedostrzeganie ich może<br />
prowadzić nie tylko do nieekonomicznej<br />
pracy systemu elektroenergetycznego,<br />
pogorszenia jakości energii elektrycznej,<br />
ale także lawiny napięć i awarii systemu<br />
elektroenergetycznego, której skutki<br />
mogą być bardzo dotkliwe i pociągać<br />
za sobą koszty znacznie większe, aniżeli<br />
działania związane z prawidłowo prowadzoną<br />
gospodarką mocą bierną.<br />
Problemy związane z mocą bierną<br />
nasilają się wraz ze wzrostem obciążenia<br />
tą mocą systemu elektroenergetycznego.<br />
Faktem jest wzrost obciążenia<br />
mocą bierną. W analizach dotyczących<br />
awarii z 26 czerwca 2006 r. w naszym<br />
kraju zwracana jest uwaga na duże<br />
obciążenie systemu elektroenergetycznego<br />
urządzeniami chłodzącymi (klimatyzacyjnymi<br />
i wentylacyjnymi), które<br />
w sumie stanowiły poważne obciążenie<br />
mocą bierną. Należy zauważyć,<br />
że tego rodzaju obciążenie Krajowego<br />
Systemu Elektroenergetycznego (KSE)<br />
systematycznie zwiększa się od pewnego<br />
czasu. Oczywiście wymienione<br />
urządzenia nie są jedynymi, które obciążają<br />
KSE mocą bierną.<br />
Analizując historię rozwoju systemów<br />
elektroenergetycznych w ogóle, a KSE<br />
w szczególności, można zauważyć<br />
nasilanie się problemów związanych z<br />
mocą bierną. Wiele awarii katastrofalnych<br />
w systemach elektroenergetycznych<br />
na świecie było awariami napięciowymi,<br />
czyli bezpośrednio związanymi<br />
z problemami mocy biernej (np. awaria<br />
w południowej Szwecji oraz wschodniej<br />
Danii 23 września 2003 r., czy też awaria<br />
w Polsce 26 czerwca 2006 r.). W wielu<br />
przypadkach awarii, nie ocenianych jako<br />
awarie napięciowe, także zwracana była<br />
uwaga na znaczenie problemów związanych<br />
z mocą bierną.<br />
W oficjalnych dokumentach (np. notatka<br />
zarządu PSE-Operator) dotyczących<br />
awarii w Polsce 26 czerwca 2006 r.<br />
podkreślono brak właściwej gospodarki<br />
mocą bierną w całym systemie elektroenergetycznym.<br />
Nie jest to jedyny wniosek<br />
z tej awarii, lecz z branego tutaj pod<br />
uwagę punktu widzenia wymieniony<br />
wniosek należy szczególnie podkreślić.<br />
W sierpniu br. został zakończony<br />
I etap pracy „Optymalizacja gospodarki<br />
mocą bierną w KSE”. Czy już można<br />
formułować wnioski i je wdrażać<br />
I etap tej pracy obejmował analizę<br />
obecnego stanu w zakresie:<br />
• istniejących w KSE źródeł mocy<br />
biernej,<br />
• informacji pomiarowej niezbędnej<br />
do przeprowadzenia optymalizacji<br />
gospodarki mocą bierną w KSE,<br />
• opracowanie metod optymalizacji<br />
gospodarki mocą bierną w KSE,<br />
poprzedzone krytyczną analizą<br />
istniejących w świecie rozwiązań.<br />
Spośród wielu wniosków sformułowanych<br />
po wykonaniu omawianego<br />
etapu prac należy zwrócić szczególną<br />
uwagę na to, że w celu zapewnienia<br />
optymalności gospodarki mocą bierną<br />
niezbędne jest zapewnienie pracy systemu<br />
elektroenergetycznego z optymalnymi<br />
modułami napięć w węzłach sieci<br />
oraz optymalnymi parametrami pracy<br />
istniejących urządzeń do kompensacji<br />
6<br />
l ENERGIA <strong>elektryczna</strong> październik <strong>2012</strong>
ROZMOWA MIESIĄCA<br />
Zdjęcie: Dariusz Pawłowski<br />
Dr. hab. inż. Kazimierz Wilkosz, profesor nadzwyczajny Politechniki Wrocławskiej,<br />
z Zakładu Sieci i Systemów Elektroenergetycznych.<br />
mocy biernej. Wykonywanie obliczeń<br />
optymalizacyjnych, gdy tylko znany<br />
jest stan pracy systemu elektroenergetycznego,<br />
daje podstawę do działań<br />
– realizowanych automatycznie – prowadzących<br />
do osiągnięcia wskazanego<br />
wcześniej celu. Warunkiem koniecznym<br />
optymalnej gospodarki mocą<br />
bierną jest więc z jednej strony cykliczne<br />
wykonywanie obliczeń estymacji<br />
stanu systemu elektroenergetycznego,<br />
której wyniki powinny stanowić dane<br />
wejściowe do obliczeń optymalizacyjnych,<br />
a z drugiej strony posiadanie<br />
możliwości zmiany modułów napięć<br />
w węzłach sieci oraz parametrów pracy<br />
istniejących urządzeń do kompensacji,<br />
czyli – inaczej mówiąc – posiadanie<br />
możliwości regulacji modułów napięć<br />
w węzłach generatorowych, przekładni<br />
transformatorów regulowanych pod<br />
obciążeniem oraz urządzeń do kompensacji.<br />
Zapewnienie warunków dla<br />
optymalnej gospodarki mocą bierną,<br />
o których wcześniej była mowa, czyli<br />
zapewnienie możliwości wykorzystania<br />
wyników prowadzonych prac wymaga<br />
więc podjęcia wielu działań, szczególnie<br />
w zakresie estymacji stanu systemu<br />
dystrybucyjnego (sieć 1<strong>10</strong> kV).<br />
Czy – zdaniem Pana Profesora<br />
– można odejść od narzucania odbiorcom<br />
dotrzymywania wartości<br />
współczynnika mocy tgφ Słychać<br />
wiele głosów krytykujących obecnie<br />
stosowany sposób rozliczeń za ponadumowny<br />
pobór energii biernej.<br />
Istotnie, można spotkać się ze stwierdzeniem,<br />
że aktualnie przyjmowany<br />
sposób rozliczeń za ponadumowny pobór<br />
energii biernej nie jest prawidłowy.<br />
Spotykane są analizy pokazujące, że<br />
opłaty za ponadumowny pobór energii<br />
biernej nie odpowiadają skutkom<br />
wywołanym przepływem mocy biernej.<br />
Przede wszystkim zwracana jest przy<br />
tym uwaga na wzrost strat mocy i energii<br />
czynnej. Zwiększenie obciążalności<br />
prądowej (mocowej) elementów sieci<br />
elektroenergetycznej to kolejny czynnik<br />
uwzględniany w dyskusjach. Rozpatrując<br />
całościowo rozpływ mocy biernej<br />
w systemie elektroenergetycznym, można<br />
wyróżnić jeszcze inne efekty tego<br />
rozpływu, a mianowicie zwiększenie<br />
spadków napięcia na elementach sieci<br />
elektroenergetycznej oraz pogorszenie<br />
właściwości stabilnościowych systemu.<br />
Można zauważyć, że optymalizacja<br />
rozpływu mocy biernej w systemie<br />
elektroenergetycznym, z uwzględnieniem<br />
kryterium minimum systemowych<br />
strat mocy czynnej, prowadzi nie tylko<br />
do zmniejszenia (maksymalnego<br />
możliwego) systemowych strat mocy<br />
czynnej, ale także do ograniczenia prądów<br />
płynących poprzez poszczególne<br />
elementy sieci, zmniejszenia spadków<br />
napięcia na tych elementach oraz polepszenie<br />
właściwości stabilnościowych<br />
systemu. Z punktu widzenia optymalizacji<br />
gospodarki mocą bierną w KSE<br />
nie można z góry powiedzieć, że najkorzystniejszym<br />
jest współczynnik tgφ,<br />
ustalony na określonym poziomie (np.<br />
0.4). Obliczenia mogą wskazać inne<br />
wartości tego współczynnika, które powinny<br />
mieć miejsce z uwagi na przyjęte<br />
kryterium optymalności. Patrząc zatem<br />
z podanego wcześniej punktu widzenia,<br />
nie widać uzasadnienia dla wskazanej<br />
praktyki co do wymagania dotrzymywania<br />
przez odbiorcę energii elektrycznej<br />
określonej wartości współczynnika tgφ.<br />
Na ile – zdaniem Pana Profesora –<br />
wprowadzenie smart meteringu ułatwi<br />
optymalizację gospodarki mocą<br />
bierną<br />
Smart metering zapewni pełniejszą<br />
informację o poborze mocy (energii)<br />
przez odbiorców. To z kolei da możliwość<br />
(nie wnikając w konkretne rozwiązania)<br />
kształtowania poboru mocy<br />
biernej przez odbiorców. Kształtowanie<br />
poboru mocy biernej przez odbiorców<br />
z uwzględnieniem wymogów optymalnej<br />
gospodarki mocą bierną będzie<br />
kolejnym etapem wdrażania zasad<br />
optymalizacji funkcjonowania systemu<br />
elektroenergetycznego.<br />
Jak postrzega i ocenia Pan Profesor<br />
rolę PTPiREE w rozwiązywaniu<br />
problemów operatorów sieci<br />
Istnienie forum wymiany doświadczeń,<br />
integracji działań operatorów sieci<br />
elektroenergetycznej jest nie do przecenienia.<br />
Takim forum jest bez wątpienia<br />
PTPiREE. Zorganizowany sposób rozwiązywania<br />
problemów operatorów sieci<br />
elektroenergetycznej jest niezwykle<br />
korzystny dla zapewnienia warunków<br />
prawidłowego funkcjonowania KSE.<br />
Dziękuję za rozmowę.<br />
Rozmawiał<br />
Jarosław Tomczykowski<br />
październik <strong>2012</strong> ENERGIA <strong>elektryczna</strong> l<br />
7
Change language