Studentnik nr 98 w formacie *.pdf - Kielce

16
Z Krzysiem po mapie...
Czêœæ XIV c.d. – zabytki Sandomierza
Sandomierz to jedno z najstarszych,
najpiêkniejszych
i najwa¿niejszych historycznie
miast Polski, zachowa³o
siê tutaj ponad 120 zabytków
architektury z ró¿nych epok.
Do tych najbardziej ciekawych
zaliczane s¹:
Brama Opatowska – gotycka ceglana
budowla, wzniesiona wraz z murami
obronnymi za czasów Kazimierza
Wielkiego z nadbudowaną w okresie
renesansu attyką sięga 30 m wysokości.
Z ostrołukowego przejazdu ze
śladami prowadnic do opuszczania
żelaznej kraty wiodą schody na taras
widokowy, z którego rozlega się panorama
na miasto i jego okolice z wijącą
się u stóp miasta Wisłą.
labiryntów pozostawiono i urządzono
podziemną trasę turystyczną z licznymi
eksponatami i ciekawostkami z historii
miasta.
Kościół św. Michała – wraz z zespołem
dawnego klasztoru Benedyktynek
zbudowany w XVII/XVIII wieku zachował
w niezmienionej postaci barkowe formy.
Od 1903 roku mieści się tutaj Wyższe
Seminarium Duchowne. Kamienne
portale i szczyty zwieńczone posągami
tworzą bogatą architekturę budowli.
Zamek – wzniesiony przez Kazimierza
Wielkiego w XIV w. na miejscu pierwotnej
warowni istniejącej na wzgórzu co
najmniej od X w., która prawdopodobnie
w tym okresie połączona była z murami
miejskimi. Wieża południowo-zachodnia,
która króluje nad ulicą Zamkową
została wybudowana w 1480 roku.
Z czterech skrzydeł obejmujących kolumnowy
dziedziniec ocalało jedynie
skrzydło zachodnie. Austriacy przeznaczyli
zamek na sąd i więzienie, które
zlikwidowano dopiero w 1959 roku.
Obecnie zamek jest siedzibą Muzeum
Okręgowego.
Dom Długosza – dwukondygnacyjna,
ceglana budowla z wysokimi szczytami
i dwuspadowym dachem zbudowana
w 1476 r. z fundacji słynnego historyka.
Jest jednym z najlepiej zachowanych
gotyckich domów mieszkalnych.
Wewnątrz mieszczą się bogate zbiory
Muzeum Diecezjalnego.
Kościół św. Pawła – jednonawowa,
z trójbocznie zamkniętym prezbiterium,
gotycka budowla zbudowana w XV/XVII
w. na miejscu drewnianej świątyni
z 1226 r. Posiada bogatą dekorację
sztukatorską i barokowe wyposażenie
we wnętrzu: polichromowane i złocone
ołtarze, chór organowy, stalle w prezbiterium
i ambonę.
Wąwóz Królowej Jadwigi – położony
w południowo-zachodniej części miasta,
powstały w wyniku erozji wodnej
lessowej skały na ponad 10 m głębokości
u wylotu. Wąwóz bierze swój
początek w pobliżu kościoła św. Pawła
i biegnie ok. 500 m w dół w kierunku
Wisły. Zbocza wąwozu porastają wiązy,
lipy, klony i akacje.
Ratusz Miejski – okazała gotycka budowla
z czerwonej cegły z poł. XIV w.
z renesansowymi attykami i kamieniarką
okienną i wieżą z XVII w. Na ścianie
południowej znajduje się odtworzony
zegar słoneczny.
Podziemna Trasa Turystyczna – pozostałości
po kilkukondygnacyjnych piwnicach,
powstawaniu których sprzyjała
miękka, spoista skała lessowa, na której
zbudowano miasto. Pierwotnie służyły
jako schronienie przed najazdami Tatarów,
później zaś zaczęto je wykorzystywać
jako magazyny kupieckie. W czasie
trwających w latach 60-tych XX w.
pracach zabezpieczających zasypano
znaczną część piwnic, jednak część
Katedra – wzniesiona w XIV w. gotycka
budowla typu halowego z trójbocznie
zamkniętym, wydłużonym prezbiterium,
nakryta sklepieniami krzyżowożebrowymi
z zachowanym pierwotnym
układem przestrzennym i bogatą dekorację
rzeźbiarską we wnętrzu. Posiada
wyposażenie z XV-XVII wieku (freski
bizantyjsko-ruskie, ołtarze rokokowe,
obrazy i rzeźby).
Collegium Gostomianum – jedna
z najstarszych szkół średnich w Polsce,
wzniesiona na początku XVII w.,
z zachowanym pierwotnym późnorenesansowym
kształtem architektonicznym
i funkcją oraz obszernymi dwupiętrowymi
piwnicami. Obecnie w budynku znów
mieści się szkoła.
Kościół św. Jakuba – wraz z zespołem
klasztornym Dominikanów, najstarszy
i najcenniejszy późnoromański zabytek
Sandomierza i jednocześnie jeden
z pierwszych w Polsce kościołów z cegły,
z zachowanym typowym układem przestrzennym
budowli klasztornej i bogatą
dekoracją plastyczną z cegły formowanej
i glazurowej. Wzniesiony w 1226 r.
na wzgórzu nazywanym Świętojakubskim,
bądź Staromiejskim. Do kościoła
przylegają zachowane w części skrzydła
klasztoru, dzwonnica z 1314 roku oraz
kaplica poświęcona męczennikom sandomierskim
z połowy XVII w.
Spichlerz – jedyny zachowany u stóp
zamku i skarpy wiślanej spichlerz sandomierski,
zbudowany w XVII w. Niegdyś
pod mury tej budowli podchodziła Wisła,
dziś dzieli go od rzeki nasyp drogowy.
Sandomierz jest również punktem początkowym
żółtego szlaku rowerowego
prowadzącego do Opatowa oraz zielonego
szlaku rowerowego prowadzącego
do Ujazdu. Przez miasto przechodzi
czerwony szlak turystyczny z Gołoszyc
k/Opatowa do Piotrowic k/Zawichostu.
Kto nie lubi szwendających się tłumów
i hałasu, powinien przyjechać do
Sandomierza i poczuć klimat IX wieków
historii. Mnogość i różnorodność zabytków,
skoncentrowanych na stosunkowo
niedużym obszarze, pozwala na swobodne
zwiedzanie, a łagodne wzgórza,
jary, wąwozy, stare kamieniczki, uliczki
i podziemia tworzą niepowtarzalną atmosferę.
Krzysztof Sabat
foto: www.e-sandomierz.pl
marzec 2007 (98)