Nowa generacja suplementów diety – nutrikosmetyki

Farmakoterapia
Farmakoterapia
16
Nowa generacja suplementów
diety – nutrikosmetyki
Nutrikosmetyki są odpowiedzią na rosnący nacisk społeczny
wobec przemysłu farmaceutycznego na dostarczanie
„urody w kapsułce”. Do chwili obecnej wprowadzono
na rynek wiele preparatów zawierających substancje
aktywne o udowodnionej skuteczności przy terapii miejscowej
czy prozdrowotnym działaniu ogólnoustrojowym.
Obrót ze sprzedaży nutrikosmetyków na
świecie wynosi obecnie 1,5 mln dolarów,
przy czym jest większy w Unii Europejskiej
niż w innych krajach, jak Japonia czy
USA. Po nutrikosmetyki sięgają najczęściej
osoby w wieku 20–60 lat, z wyższym
wykształceniem, o dobrym statusie materialnym,
prowadzące aktywny tryb życia.
Pojawienie się na rynku nutrikosmetyków
było logiczną konsekwencją połączenia
wzrostu zainteresowania urodą i braku
suplementów doustnych o kosmetycznym
profilu działania. Obecne na rynku kosmeceutyki
zajmują miejsce pomiędzy
kosmetykami a lekami. Odznaczają się
działaniem pielęgnacyjno-leczniczym,
przy czym są podawane miejscowo.
Nutraceutyki zaś są podawane doustnie,
ale ich działanie polega na efekcie
prozdrowotnym. Nutrikosmetyki występują
w postaci zarezerwowanej dla leków
(tabletki, kapsułki, saszetki).
Wzrasta wciąż zainteresowanie kosmeceutykami
w kontekście rozwoju wiedzy
na temat procesów fizjologicznych i patologicznych
toczących się w obrębie
skóry i jej przydatków oraz potrzeby
dostarczania skórze składników biologicznie
czynnych „od wewnątrz”. Rozwój
technologii umożliwił szczegółowe
badania celowości i skuteczności
stosowania kosmeceutyków, w sposób
podobny do badań naukowych nad nowymi
lekami. Ich skład, wielkość dawek,
postać podlegają tym samym kryteriom
co produkty lecznicze. Niektóre koncerny
produkujące nutrikosmetyki dysponują
nowoczesną bazą badawczą
umożliwiającą dostarczanie naukowych
dowodów na skuteczność i bezpieczeństwo
własnych produktów.
Powstały także społeczne wymagania
w stosunku do przemysłu farmaceutycznego
związane z „kultem
młodości” osób starszych, aktywnych
zawodowo oraz w związku
z wydłużaniem czasu życia.
Do najważniejszych grup nutrikosmetyków
dostępnych na rynku należą preparaty:
• opóźniające procesy starzenia,
• modulujące koloryty skóry,
• antycellulitowe,
• poprawiające kondycję skóry, włosów
i paznokci.
Starzenie skóry
Skóra stanowi granicę pomiędzy środowiskiem
zewnętrznym a homeostazą
wewnątrz organizmu. Na zmiany skórne
wpływają zarówno procesy wewnątrzustrojowe
(gospodarka hormonalna), jak
i zewnątrzpochodne (fotostarzenie się).
Zmiany starzeniowe zachodzą we wszystkich
warstwach skóry, jednak największe
znaczenie ma nadmierna ekspozycja na
światło słoneczne – w wyniku nasilonej
ekspozycji na promieniowanie UV dochodzi
bowiem do znacznego ograniczenia
syntezy cząstek macierzy pozakomórkowej
w skórze właściwej, zmian indukowanych
swoistymi endopeptydazami i proteazami
w starzejącej się skórze.
Progres w obrazie skóry, jako wynik starzenia
wewnątrzpochodnego, istotnie
koreluje ze spadkiem stężenia estrogenów
w skórze. W badaniach klinicznych
wykazano, że suplementacja estrogenami
zmniejsza efekty starzenia wewnątrzpochodnego,
oddziałując na grubość
skóry i zawartość w niej kolagenu oraz
wpływając na jej stan nawilżenia, powstawanie
zmarszczek oraz regulację
pigmentacji skóry.
„Obowiązkowymi” składnikami nutrikosmetyków
przeznaczonymi do opóźniania
efektów fotostarzenia są antyoksydanty.
Do najczęściej wykorzystywanych
należą:
• witamina A,
• tokoferol,
• kwas askorbowy,
• koenzym Q,
• polifenole.
Najlepiej, jeżeli wprowadza się je do nutrikosmetyków
w „naturalnej” postaci, czyli
jako wyciągi roślinne – likopen (wyciąg
z pomidora), izoflawony soi itp. Koncepcja
ich stosowania w nutrikosmetykach
zapoczątkowana została w zastępstwie
suplementacji miejscowej, uzyskanie
odpowiedniego, efektywnego stężenia
aktywnych substancji w warstwach
skóry jest bowiem mocno ograniczone.
Przeprowadzone badania naukowe
potwierdziły skuteczność pochodnych
witaminy A w leczeniu efektów fotostarzenia
się skóry. Najistotniejszym warunkiem
skuteczności jest dawka oraz czas
suplementacji. Udowodniono również,
że wskazane jest podawanie kilku antyoksydantów,
np. witaminy C i retinoidów
czy witaminy E. W badaniach in
vitro wykazano, że witamina C posiada
zdolność regenerowania powstających
podczas ekspozycji słonecznej rodników
tokoferolowych, a hydrofilowe właściwości
witaminy C pozwalają na transport
rodników do hydrofilnych kompartmentów,
które są miejscami działania antyoksydacyjnych
enzymów.
Koloryt skóry
Najważniejszym czynnikiem determinującym
koloryt skóry jest melanina, której
Nadmierne wypadanie,
włosów
GĘSTOŚĆ WŁOSÓW
Zahamuj wypadanie,
pobudź włosy do wzrostu**
PIERWSZY SUPLEMENT DIETY PRZECIW
WYPADANIU WŁOSÓW Z TAURYNĄ
Skuteczność wykazana w badaniach klinicznych.
Po 2 miesiącach wypadanie zostaje zmniejszone,
a objętość włosów zwiększa się.
Po 4 miesiącach:
• Procent włosów w fazie wypadania: -45%**
• Procent włosów w fazie wzrostu: +11,3%**
Oferta w wybranych aptekach, ważna do wyczerpania zapasów.
* Badanie kliniczne na 160 kobietach vs. placebo – 3 miesiące.
** Badanie na 60 kobietach – 1 tabletka + 1 kapsułka innéov gęstość włosów
włosy farbowane w czasie 16 tygodni. Pomiar metodą Trichoscan.
ZAAWANSOWANE BADANIA NESTLÉ I L’ORÉAL
10%
WŁOSÓW
WIĘCEJ
W 3 MIESIĄCE*
Suplement diety.
17

Farmakoterapia
substratem jest L-tyrozyna. Melanina
jest polimerem, który w zależności od
zawartości określonych monomerów
może występować w dwóch formach:
• feomelanina – jasny barwnik,
• eumelanina – ciemniejszy barwnik.
Promieniowanie UV jest jednym z czynników
aktywujących proces powstawania
melaniny, która ma za zadanie
chronić skórę, absorbując i rozpraszając
promienie. Najczęstszymi składnikami
nutrikosmetyków modulujących koloryt
skóry są karotenoidy, a zwłaszcza
ß-karoten – roślinna postać witaminy A.
ß-karoten gromadzi się w podskórnej
tkance tłuszczowej, co powoduje zmianę
kolorytu skóry, a jednocześnie, podobnie
jak melanina, wykazuje efekt
ochronny poprzez działanie antyoksydacyjne.
Cellulit
Jest to stan metaboliczny tkanki podskórnej,
który charakteryzuje się zwyrodnieniami
oraz chorobą drobnych naczyń
tkanki łącznej. Cellulit jest stanem charakterystycznym
tylko dla kobiet i kastratów,
co sugeruje etiologię hormonalną.
Istnieją trzy drogi zwalczania cellulitu:
• redukcja miejscowych złogów tłuszczu
zależnych od estrogenów,
• ciągła zewnętrzna terapia uciskowa,
• poprawa metabolizmu tkanki łącznej.
Terapia cellulitu wymaga skojarzonej
terapii – miejscowej i doustnej. Zasada
działania doustnych nutrikosmetyków
polega na:
• działaniu przeciwobrzękowym (słaby
efekt diuretyczny),
• ułatwieniu transportu wolnych kwasów
tłuszczowych do mitochondrium, gdzie
powstaje z nich energia,
• uaktywnianiu rozkładu trójglicerydów
gromadzonych w adypocytach i w
efekcie zmniejszaniu ich rozmiarów,
• poprawie ukrwienia skóry poprzez
pobudzenie mikrokrążenia w skórze,
uszczelnianiu naczyń krwionośnych
i działaniu przeciwzapalnym na naczynia.
Celem poprawy elastyczności naczyń
krwionośnych stosowane są w nutrikosmetykach
flawonoidy roślinne (rutyna,
kwercetyna, kemferol), ekstrakt z zielonej
herbaty (wykazuje wpływ na redukcję
masy ciała w granicach 4–6% podczas
trzymiesięcznej kuracji), hydroksycytrynian
(jest inhibitorem lipogenezy) oraz
inne składniki, które poprawiają mikrokrążenie,
zwiększają poziom kolagenu
w skórze i redukują tkankę tłuszczową.
Potwierdziły to badania kliniczne w porównaniu
z placebo prowadzone na
początku wieku.
Włosy i paznokcie
Ich kondycja pozwala na ocenę ogólnego
stanu zdrowia. Utrata czy słaba
kondycja włosów wynika z zaburzeń
cyklu włosowego. Dopuszczalna utrata
włosów wynosi ok. 50–100 dziennie.
Przyczyny nadmiernego wypadania włosów,
czyli powodujące zaburzenia cyklu
włosowego, mogą mieć charakter wewnątrzpochodny
lub zewnątrzustrojowy.
Do przyczyn wewnątrzpochodnych
należą: niedobory żywieniowe, zaburzenia
hormonalne, uwarunkowania
genetyczne. Wśród czynników
zewnątrzustrojowych wymienia się:
infekcje, złą pielęgnację, stres, zatrucia
metalami ciężkimi, palenie papierosów,
przyjmowane leki.
Najskuteczniejszą procedurą jest usunięcie
przyczyny, a stosowanie nutrikosmetyków
powinno być szczególnie
dobrze przemyślane. Intensywność wypadania
włosów jest duża np. w łysieniu
poporodowym, co jednak nie wymaga
stosowania nutrikosmetyków. Po drugim
i trzecim trymestrze ciąży dochodzi bowiem
do zahamowania przejścia włosa
w kolejne fazy ich cyklu (przedłużenie
fazy anagenu), a po porodzie obserwowana
jest wydłużona faza telogenu.
Określone czynniki mogą powodować
onycholizę, czyli zmiany w obrębie płytki
paznokciowej. Do najważniejszych
należą: wilgoć, środki chemiczne, zaburzenia
wchłaniania składników pokarmowych,
zaburzenia metaboliczne,
choroby infekcyjne.
Po wykluczeniu czynników mogących
wpływać na kondycję włosów i paznokci
skuteczność działania nutrikosmetyków
należy oceniać dopiero po dwóch
miesiącach suplementacji. Najczęstsze
składniki tego rodzaju preparatów to:
aminokwasy (tauryna, cysteina, metionina,
tryptofan), witaminy (A, B, C, E), mikroi
makroelementy, katechiny, polifenole.
Badania kliniczne potwierdziły wpływ
aminokwasów endogennych na kondycję
włosów i paznokci. Wykazano, że
cysteina, będąca surowcem do produkcji
glutationu i posiadająca działanie
regenerujące, oraz metionina, której
podaż zmniejsza łamliwość paznokci
i wpływa na połysk włosów, wykazują
korzystne działanie w problemach
z przydatkami skóry. Aminokwasem
powstającym w organizmie z metioniny
i cysteiny jest tauryna, która wykazuje
silne powinowactwo do cebulek
włosowych i pobudza ich wzrost. Flawonoidy
obecne w nutrikosmetykach
wykazują działanie antyoksydacyjne,
hamują hialuronidazę, co w efekcie
wpływa na stężenie kwasu hialuronowego,
istotnego składnika tkanki łącznej,
oraz poprawiają mikrokrążenie.
Podsumowanie
W świetle doniesień naukowych o potrzebie
uzupełniania substancji aktywnych
istotnych dla prawidłowego funkcjonowania
skóry i jej przydatków należy
dążyć do naukowego potwierdzenia
skuteczności nutrikosmetyków. Istnieją
firmy, które swoje osiągnięcia w dziedzinie
nutrikosmetyków potwierdzają
badaniami klinicznymi, stwarzając nową
generację suplementów diety. Powinno
się również dążyć do potwierdzenia wyników
badań in vitro badaniami in vivo.
dr n. farm. Anna Gajos
18