dominantni faktori vrhunskih rezultata u atletici - Centar sportskih ...

4/19/2013 

DOMINANTNI FAKTORI VRHUNSKIH 

REZULTATA U ATLETICI 

Kemal Idrizovid 

CENTAR ZA ZDRAVLJE, VEŽBANJE I SPORTSKE NAUKE 

Center for Health, Exercise and Sport Sciences 

Deligradska 27, Beograd 

DOMINANTNI FAKTORI 

VRHUNSKIH REZULTATA U ATLETICI 

• Tehnika (da li je tehnika koja se koristi zaista i 

najbolja i da li omogudava najbolje rezultate, 

kao i da li su lični tehnički potencijali dovedeni 

do stvarnih limita), biomehanički faktori 

• Genetski potencijali 

• Vrhunski trening 

• Vanjski faktori 



Sportski potencijal Kvalitet treninga Sportski rezultat 

Vrhunski Vrhunski Vrhunski 

Vrhunski Odličan Odličan 

Odličan Vrhunski Odličan 

Odličan Odličan Dobar 







• Kanađanka Ethel Catherwood 

(Olimpijske igre 1928 u Amsterdamu; 

zlatna medalja, svjetski rekord 1,595m ) 

Tehnika dvostruke makaze, Eastern cut-off 

Western-roll tehnika 

"Horine" tehnika (Cornelius Johnson, 1937. godina) 

Koračna tehnika , makaze, prekoračna tehnika 







"Osborn" tehnika (Harold Osborn) 

Vladimir Yashchenko (Milano, 12. 03. 1978.) 

• Na poslijetku Fosbury-flop tehnika je najbolja za 

jedan tip skakača uvis, dok je straddle to, za drugi 

tip skakača. Prema tome trebalo bi očekivati da se 

danas koriste obje ove tehnike. Međutim, nije 

tako. Koristi se samo Fosbury-flop, dok je straddle 

nestao. Danas svi skakači koriste fosbury-flop, iako 

je za jedan dio njih adekvatnija tehnika straddle 

(Dapena, 2002). 

1

4/19/2013 



• Vladimir Yashchenko: u 18. godini Svjetski rekord 

2.33m. Naredne godine 2.34m i 2.35m u dvorani. Sve 

to do 1978. godine 

• Rekord za desetobojce je i dalje rezultat od 2.27m, 

ostvaren straddle tehnikom. Dijele ga Istočni Njemci, 

Rolf Beilschmidt (1977) i Christian Schenk (1988). 

• Prvi put preko dva metra žene su skočile sa straddle 

tehnikom, 2.00m, Njemice Rosemarie Ackermann, koja 

je skočila i 2.01m. 



• Skok motkom 



• Muthiah (1986, prema Katsikas i sar., 2004) ističe da je 

uspjeh u skoku motkom u atribuciji različitih 

parametara samog skoka. On sugeriše: 

• oko 40% je determinisano brzinom zaleta, 

• oko 40% je determinisano tehnikom, 

• oko 15% je determinisano snagom gornjeg dijela tijela i 

• oko 5% je determinisano skakačkom sposobnošdu. 

• U zaključku svoje studije, Katsikas i sar. (2004) se u 

potpunosti slažu sa Linthorne (1994) koji kaže: 

“Uspjeh u skoku motkom zavisi od sposobnosti atletičara 

i njihove povezanosti sa pravilnim izborom motke“. 













Parametar 

20m letedi start 

30m visoki start 

Brzina trčanja u posljednjem koraku zaleta 

Inicijalna brzina u tenutku odvajanja od podloge 

Razlika između tjelesne mase tvrdode motke 

Visina hvata 

Razlika između visine hvata i visine letvice 

Vrijednost 

1,85-1,90s 

3,50-3,70s 

9,60-9,80m/s 

8,50-9,70m/s 

15-20kg 

4,90-5,05m 

1,05-1,15m 

Disciplina Atletičar Atletičarka % odnos 

Skok udalj C. Lewis (11,17m/s) H. Drechsler (10,25m/s) 91,80% 

Troskok M. Conley (10,75m/s) I. Kravets (9,50m/s) 88,40% 

Skok uvis Z. Jinhua (8,73m/s) S. Kostadinova (7,86m/s) 90,03% 

Skok motkom S. Bubka (9,90m/s) C. Adams (8,08m/s) 81,60% 

Kategorija Pov. brzine Rezultat Kategorija 

Pov. Rezultat 

m/s (m) 

Brzine m/s (m) 

+0,50 

Mušk. (viši stand.) 0,5 +1,25 Žene (viši stand.) 0,5 

0,5 +1,00 

0,5 +0,25 

Juniori 0,5 +0,75 

Grupa 18-19 g. 0,5 ±0,00 

Grupa 18-19 g. 0,5 +0,50 

Grupa 16-17 g. 0,5 +0,25 Grupa 16-17 g. 0,5 -0,25 

Preduslovi za rezultat od 5,80 do 6,00m (Steinacker, 1989) 

Procentualni odnos brzine zaleta različitih skakačkih disciplina 

(modifikovano prema Bothmischel, 1990 i Adamczewski i Perlt, 1998) 

Povezanost brzine trčanja zaleta i rezultata u skoku motkom za 

različite kategorije (Adamczewski i Perlt, 1998) 

2

4/19/2013 



Atletičar/Parametar Visina hvata (m) Brzina zaleta 10-5m (m/s) Rezultat (m) 

Salbert (Francuska) 5,20 9,29 5,55 

Vigneron (Francuska) 4,92 9,38 5,50 

Gataulin (USSR) 5,10 9,80 5,80 

Kolasa (Poland) 5,05 9,25 5,80 

Tarev (Bugarska) 4,95 9,29 5,60 

Nikolov (Bugarska) 4,85 9,31 5,70 

Bubka (USSR) 5,17 9,77 5,85 



Parametar/Skok 5,65m 6,01m 6,08m 

Brzina zaleta (m/s) 9,5 9,7 9,7 

Horizontalna brzina nakon odraza (m/s) 8,0 8,55 8,54 

Maksimalna uzlazna brzina tijela (m/s) 5,6 5,7 6,7 

Odbojna brzina motke (m/s) - 4,5 5,6 

Brzina tijela kod napuštanja motke (m/s) 2,3 1,8 3,2 

Ugao tijela kod napuštanja motke (°) 47 56 53 

Visina ugla od nivoa podloge (m) 4,79 4,95 4,95 

Visina letvice u odnosu na visinu hvata (m) 1,40 1,50 1,59 

Tvrdoda motke (lb=0,453kg) 205 210 215 



Parametar/Skok 5,65m 6,01m 6,08m 

Višenje (s/%) 0,10/8,3 0,114/8,3 0,105/8,6 

Povlačenje 0,56/43,8 0,551/40,0 0,48/39,62 

Opružanje 0,38/29,7 0,374/27,3 0,33/27,58 

Okretanje i odgurivanje 0,23/18,2 0,332/24,4 0,29/24,2 

Ukupno 2,27s 1,37s 1,205s 

Parametri potporne faze leta tri skoka Sergeya Bubke (Jagodin, 1992) 

Kinematički parametri tri skoka Sergeya Bubke (Jagodin, 1992) 



Parametar/Skok 6,01m 6,08m 

Rutaciona ugaona brzina tijela oko ramena (rad/s) 5,5 6,0 

Rotaciona ugaona brzina oko karlice (rad/s) 12,3 14,5 

Linearna horizontalna brzina odrazne brzine (m/s) 15,6 17,0 

Maksimalna vertikalna brzina odrazne noge (m/s) 12,5 13,6 

Segmentarne brzine dva skoka Sergeya Bubke (Jagodin, 1992) 



Atletičar Rezultat Vis. hvata Dist. odr. Max vis. Br. 16-11m Br. 11-6m 

(m) (m) (m) TT 

Blom 5,80 4,81 3,75 5,91 9,01 9,04 

Walker 5,75 4,94 3,93 5,89 9,16 9,26 

Gerasimov 5,65 4,95 4,24 5,79 8,77 8,96 

Pavlov 5,65 4,96 4,38 5,82 8,90 8,94 

Gibilisco 5,50 4,86 4,23 5,82 9,11 9,23 

Kristianson 5,50 4,86 4,15 5,80 9,38 9,43 

Atletičarka Rezultat Vis. hvata Dist. odr. Max vis. 16-11m Br. 11-6m 

Br. 

(m) (m) (m) TT 

Isinbayeva 5,01 4,37 3,41 5,19 8,10 8,31 

Isinbayeva 4,60 - - - 8,10 8,49 

Pyrek 4,60 4,24 3,46 4,80 7,80 8,01 

Hamackova 4,50 4,29 3,19 4,54 7,60 7,72 

Polnova 4,50 4,04 3,33 4,61 7,39 7,52 

Rogowska 4,35 4,22 3,48 4,75 8,33 8,53 

Hingst 4,35 4,14 3,22 4,50 7,73 7,76 

Kinematički parametri najboljeg rezultata muških i ženskih finalista, X 

Svjetsko prvenstvo u Helsinkiju (Schade i sar., 2005) 









Terrence Trammel: 9,97s 

Mark McKoy: 10.08s 

Tony Dees: 10.15s 

Renaldo Nehemiah: 10.16s 

Greg Foster: 10.22s 

Colin Jackson: 10.29s 

Roger Kingdom: 10.36s 

Rodney Milburn je Olimpijski šampion iz 1972. godine. Ostade upamden po tome što 

je do tada aktuelnu tehniku „tri koraka i skok“, pretvorio u četiri koraka od kojih je posljednji 

bio preponski, odnosno, dotadašnje skakanje preko prepona je pretvorio u trčanje preko 

prepona. Karakteristika njegove tehnike je bilo i isturanje obje ruke naprijed prilikom prelaska 

prepone, što je uvedavalo brzinu njenog prelaska i skradenje vremena provedenog u vazduhu. 

Najpoznatiji preponaš koji je bio njegov nasljednik u tehničkom smislu je legendarni Roger 

Kingdom. 

3

4/19/2013 







Renaldo Nehemiah, trostruki svjetski rekorder i prvi čovjek koji je ovu distancu 

istrčao ispod trinaest sekundi, kao najznačajniji inovativni segment svoje tehnike je imao u 

naglom spuštanju zamašne noge po njenom prelasku preko prepone, što je dovodilo do 

minimalnog gubitka brzine trčanja. Kao direktni nasljednici tehnike čiji je rodonačelnik 

Nehemiah se smatraju Colin Jackson i Allen Johnson, koji su imali i nekoliko svojih osobenosti. 

Liu Xiang je za sada posljednji veliki inovator, još od vremena Nehemiahe. 

Njegovu tehničku savršenost odlikuju pokreti nalik na borilačke vještine, kakav je Tae 

Kwon Do. Te karakteristike se posebno ističu tokom preponskog koraka, kada 

zamašna (napadna) noga, pretrčava preponu poput kakvog Tae Kwon Do udarca. 

Dayron Robles, aktuelni svjetski rekorder, predstavlja jednog od tehnički 

najsavršenijih preponaša ikada. Njegovo trčanje posebno krasi kretanje odrazne 

noge tokom prelaska prepone, što je veoma često bio, a i sada je problem, američkih 

sprintera preponaša. 



Segm/Atletičarka Birgit Wolf (m/s) Claudia Zaczkiewizc Brigita Bukovec Yordanka Donkova 

1. prepona 5,20 5,38 5,40 5,53 

2. prepona 7,59 8,33 8,17 8,42 

3. prepona 7,87 8,50 8,33 8,76 

4. prepona 7,87 8,67 8,50 8,67 

5. prepona 7,87 8,42 8,58 8,85 

6. prepona 8,02 8,67 8,67 8,85 

7. prepona 7,87 8,59 8,67 8,85 

8. prepona 7,87 8,33 8,58 8,85 

9. prepona 7,73 8,33 8,33 8,76 

10. prepona 7,59 7,94 8,17 8,42 

100m 7,88 8,51 8,63 8,92 

Rezultat (s) 13,70 12,80 12,76 12,38 

Segmentarna brzina, 100m s preponama (modifikovano prema Hücklekemkes, 1990; 

Čoh i sar., 1998) 



Nivo/Parametar 

Ukupna 

dužina 

Daljina 

odraza 

Daljina 

silaska 

% prije 

prepone 

% poslije 

prepone 

Elitni 3,50m 2,22m 1,28m 63,5 36,5 

Prosječni 4,02m 2,44m 1,58m 60,6 39,4 

Loši 4,54m 2,65m 1,89m 58,4 41,6 

Ralph Mann, američki preponaš, bivši svjetski rekorder (48,8s, 1971. godina), doktor 

nauka iz oblasti biomehanike, koji je i svoj rezultat poboljšao analizirajudi snimke najboljih 

svjetskih preponaša, 1972. godine je na Olimpijskim igrama u Minhenu bio najsporiji sprinter 

na ravnom među preponašima, ali je bez obzira na to osvojio srebrnu medalju. Lindeman 

(1996) navodi nalaz Ralph Manna, koji je upoređivao dužinu preponskog koraka preponaša 

različitog kvaliteta u disciplini 400m s preponama. 



Staza Atletičar Vrijeme (sekunde) Osvojeno mjesto 

1. A. Taylor 5,04s I 

2. P. Januszewsky 5,26s VI 

3. F. Mori 5,56s VII 

4. H. Al-Somaily 5,19s II 

5. J. Carter 5,42s IV 

6. L. Herbert 5,27s III 

7. G. Gorbenko 5,43s VIII 

8. E. De Araujo 5,40s V 

40m finiša, muškog finala 400m s preponama, Olimpijskih igara u Sidneju 

2000 (modifikovano prema Ditroilo i Marini 2001) 



• Troskok 





• Poskok-dominantna 

• Skok-dominantna 

• Izbalansirana (proporcionalna) (Hay, 1993, 2005) 

4

4/19/2013 



Kod poskok-dominantne tehnike, 

dužina poskoka je najmanje za 2% duža 

od naredne najduže distance. Kao 

primjer navodi Poljaka Zdzisław 

Hoffmana i njegov pobjednički skok na I 

Svjetskom prvenstvu u Helsinkiju 

(17,42m) čiji je omjer skokova bio 

38%:33%:29%, i skok Hrista Markova 

(17,92m) sa kojim je pobijedio na II 

Svjetskom prvenstvu u Rimu 1987. 

godine i čiji je omjer bio 36%,30%:34%. 



Kod proporcionalne tehnike najduža distanca je manje od 2% veda od 

sljedede najvede dužine. Primjer takvog skoka je pobjednički skok Al Joynera 

(17,26m) na Olimpijskim igrama u Los Anđelesu 1984. godine, čiji je omjer 

36%:29%:35%. 



Kod skok-dominantne tehnike, 

dužina skoka je najmanje 2% duža od 

naredne najvede dužine. Primjer takve 

tehnike je svjetski rekord Willie Banksa 

(17,97m) iz 1985. godine, čije je omjer 

35%:28%:37% i koji je i danas sa ovim 

rezultatom tredi skakač svih vremena. 





Skok-dominantna tehnika dominira 

zapravo ved više od 35 godina. Tačnije sve 

od svjetskog rekorda legendarnog Brazilca 

João Carlosa De Oliveire od 17,89m 

(1975.), postignutog skok-dominatnom 

tehnikom. Na žalost, De Oliveira, 

predstavnik rijetko spominjane Brazliske 

škole, de 1981. godine nakon saobradajne 

nesrede izgubiti nogu i 1999. godine 

preminuti u 45. godini života od posljedica 

alkoholizma. Zissu (1984) de, godinama 

ranije, skok-dominantnu tehniku 

imenovati kao „técnica Oliveira“. 



Atletičar Rezultat Br. poskok Br. korak Br. skok Ug.odr.pos 

kok 

Ug.odr.kor 

ak 

Ug.odr.sko 

k 

Edwards J. 18,29m 9,48m/s 8,39m/s 7,20m/s 16° 14,5° 19° 

Edwards J. 18,16m 9,57m/s 8,53m/s 7,26m/s 15° 15° 19° 

Wellman B. 17,62m 9,17m/s 8,12m/s 6,44m/s 14° 17° 22° 

Idowu P. 17,73m 9,72m/s 8,48m/s 7,01m/s 14° 13° 21° 

Kinematički parametri skokova Johnatana Edwardsa, Briana Wellmana i Phillipsa Idowua ( 

modifikovano prema Aagaard i sar., 1995; Mendoza i sar. 2009) 

Atletičar Rezultat Brzina 11 - 6m Brzina 6 - 1m 

Edwards J. 18,29m 9,80m/s 11,90m/s 

Idowu P. 17,73m 10,41m/s 10,49m/s 

Kinematički parametri skokova Johnatana Edwardsa i Phillipsa Idowua (modifikovano prema 

Portnoy, 1996; Mendoza i sar. 2009) 



Atletičar Godina Zemlja Rezultat (m) Poskok (%) Korak (%) Skok (%) 

Ahearne 1911 USA 15,52 39,24 21,52 37,56 

Winter 1924 AUS 15,53 39,21 21,51 37,54 

Oda 1931 JAP 15,58 41,72 22,46 35,69 

Nambu 1932 JAP 15,72 40,71 28,12 31,36 

Tajima 1936 JAP 16,00 38,75 24,94 36,31 

A. F. Da Silva 1950 BRA 16,00 34,44 30,13 35,25 

A. F. Da Silva 1952 BRA 16,22 38,22 28,30 33,42 

Sherbakov 1953 URSS 16,23 37,03 30,56 32,29 

A. F. Da Silva 1955 BRA 16,56 37,86 30,07 32,07 

Ryakhovskiy 1958 URSS 16,59 38,94 29,90 31,04 

Fyedoseyev 1959 URSS 16,70 38,92 28,86 32,22 

Schmidt 1960 POL 17,03 35,23 29,42 35,29 

Saneyev 1968 URSS 17,39 36,23 29,04 34,73 

Saneyev 1972 URSS 17,44 37,27 28,27 34,46 

J. C. de Oliveira 1975 BRA 17,89 34,00 30,00 36,00 

Banks 1985 USA 17,97 35,17 27,60 37,23 

Edwards 1995 GBR 18,29 33,10 28,50 38,40 



Ne smijemo zaboraviti da tehničke varijante moraju biti 

usavršene na naučnim principima, a da onda, ponekad, vrhunski 

svjetski atletičari kopiraju jedan drugog ili, jednostavno prate svoja 

osjedanja, što onda uništi naše stavove. U svakom slučaju, gledam 

naprijed, da saznam više od skakačkom omjeru Johnatana Edwardsa, 

što nam može dati više informacija na ovu temu (Moura, 1996). 



5

dominantni faktori vrhunskih rezultata u atletici - Centar sportskih ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?