11. tbl. þriðjudagur 12. júní. - Bændasamtök Íslands

8 

Risaátak í ferðaþjónustu 

í ríki 

Vatnajökuls 

12 

Útskriftir nemenda 

á Hólum 

og Hvanneyri 

16 

Keyptum 

jörðina til 

að vera þar 

11. tölublað 2007 Þriðjudagur 12. júní Blað nr. 262 Upplag 16.500 

Mjólk sem 

reykingavörn 

Splunkunýr heimur 

Sum matvæli fá vindlinginn til 

að bragðast verr og það geta 

þeir, sem vilja hætta að reykja, 

notað sér. 

Mjólk er efst á lista yfir reykingafjandsamleg 

matvæli. Vís indamenn 

við stofnunina The Duke 

Center for Nicotine and Smok ing 

Cessation Research í Banda ríkjunum 

hafa fengið fólk til að neyta 

margs konar matvæla og reykja 

síðan á eftir. 

Í ljós kom að mjólk, ostur, 

ávextir og grænmeti gáfu vindlingunum 

verra bragð, en kaffi, te, 

áfengi og kókakóla bættu tóbaksbragðið. 

Þessar niðurstöður ætti að vera 

unnt að nota til að setja saman andreykingamatseðil 

eða til að búa til 

tyggigúmmí eða töflur, sem draga 

úr reykingaþörfinni. 

Rannsóknin var fjármögnuð 

af National Institute on Drug 

Abuse, sem berst gegn hvers kyns 

mis notkun óhollra efna, og niðurstöðurnar 

eru birtar í aprílhefti 

tíma ritsins Nicotine and Tobacco 

Research. 

Nýtt líf hefur litið dagsins ljós, einmitt daginn sem sumarið kom loksins á Norðurlandi eftir eindæma kaldan og hráslagalegan maímánuð. Þetta folald á 

bænum Langhúsum í Fljótum fæddist svo sannarlega inní sumarið. Mynd ÖÞ 

Sem kunnugt er fóru menn frá 

Samkeppniseftirlitinu í höfuð stöðvar 

Mjólkursamsölunnar (MS) að 

morgni 5. júní sl. Þeir höfðu meðferðis 

úrskurð frá Héraðsdómi 

Reykjavíkur um heimild til húsleitar. 

Í úrskurðinum kom fram 

að Samkeppniseftirlitinu er heimil 

leit í húsakynnum Mjólk ur samsölunnar 

ehf. á Bitruhálsi. 

Magnús Ólafsson, aðstoðar forstjóri 

MS sagði í samtali við Bændablaðið, 

skömmu áður en það fór 

í prentun, að þessi leit hafi farið 

fram. Hins vegar væri ekkert nýtt 

að frétta af málinu síðan fulltrúar 

Samkeppniseftirlitsins birtust á 

Bitruhálsinum 5. júní sl. 

,,Það gerist ekkert í þessu máli 

í nánustu framtíð. Það tekur slíkan 

tíma að fara í gegnum þann fjölda 

Handbók bænda 2007 á leið til áskrifenda 

Samkeppniseftirlitið sótti gögn í húsakynni MS og skyldra félaga 

Tilefni húsleitar er ansi rýrt 

– segir Magnús Ólafsson aðstoðarforstjóri Mjólkursamsölunnar 

Magnús Ólafsson aðstoðarforstjóri 

Mjólkursamsölunnar. 

Handbók bænda 2007 er komin 

út og er á leið til áskrifenda. Í 

bókinni í ár kennir ýmissa grasa 

en auk hefðbundins uppflettiefnis 

er að finna nýtt efni sem gagnast 

lesendum. 

Þar má nefna minnispunkta fyrir 

umsjónarmenn stóðhestahólfa, upplýsingar 

um ræktun jarðarberja, 

túnslátt að hausti og sölu bújarða 

og meðferð söluhagnaðar. Nýlegur 

sauðfjársamningur er birtur í heild 

sinni í bókinni í ár, ásamt reglum um 

aksturs- og ferðakostnað dýralækna. 

Þá er kynning á nýja fyrirtækinu 

Matís ohf. sem sinnir rannsókna- og 

nýsköpunarstarfi í matvælaiðnaði 

auk þess sem fjallað er um verkefnið 

Beint frá býli. Fast efni eins 

og dagatal, upplýsingar um girðingakostnað 

og listi yfir verktaka í 

landbúnaði er á sínum stað og fóðurtöflur 

hafa verið uppfærðar, sumar 

hverjar sem verða notaðar í nýja 

fóðurmatskerfinu NorFor. 

Handbók bænda 2007 er 296 

blaðsíður á lengd og í A5 broti. 

Ritstjórar eru Tjörvi Bjarnason 

og Matthías Eggertsson en prentsmiðjan 

Íslandsprent sá um prentun. 

Þröstur Haraldsson setti bókina 

upp og teikningar eru eftir 

Þorstein Davíðsson. Bókin er seld 

í áskrift og lausasölu og kostar kr. 

3.000 með vsk. Áskrifendur greiða 

ekki póstburðargjöld en í lausasölu 

greiðir móttakandi burðargjöldin. 

Hægt er að panta bókina með því 

að senda tölvupóst á tb@bondi.is 

eða hringja í síma 563-0300. 

gagna sem þeir afrituðu og ljósrituðu 

að það verður bið á því að eitthvað 

nýtt gerist í málinu,“ sagði 

Magnús. 

Varðandi þá ásökun talsmanna 

Mjólku um að MS hefði veitt Nettó 

40% afslátt af MS Lgg+ jógúrt 

segir Magnús að það hafi aldrei átt 

sér stað. Það kom fram í auglýsingu 

frá Nettó í Fréttablaðinu að 

þessi afsláttur væri í boði en hann 

var alfarið á vegum Nettó og ekki 

byggður á afslætti sem MS veitti og 

kom því MS ekkert við. 

,,Ég verð að segja það að okkur 

hér þótti tilefni þessarar húsleitar 

ansi rýrt,“ sagði Magnús Ólafsson. 

Þórunn Guðmundsdóttir lögmaður 

MS hefur sagt að MS hafi 

ávallt viljað vinna með Sam keppn iseftirlitinu 

og því hefði verið hægur 

vandi að nálgast allar upplýsingar 

án húsleitar. 

S.dór 

Sjá einnig leiðara bls. 6 

Mjólkurkúm fjölgar 

Endurskoða þarf skipulag búfjárverndarmála, 

segir landsráðunautur í búfjárrækt 

Í lok maí lauk árlegu uppgjöri forðagæsluskýrslna búfjáreftirlitsins. 

Helsta breytingin frá fyrra ári er fjölgun mjólkurkúa um nær 

1000, eru nú 25.504 að tölu en heildarfjöldi nautgripa í landinu er 

nú um 68.670. Hrossum hefur einnig fjölgað nokkuð, eru nú 75.644 á 

skýrslum. Sauðfjártalan er svipuð og nokkur undanfarin ár, nú örlítil 

fjölgun á milli ára þannig að vetrarfóðrað fé er 455.656 að tölu. 

Svínastofninn er í nokkrum vexti, nú samtals 4218 gyltur og geltir, 

og sömuleiðis minkastofninn sem telur nú 41.957 læður og högna, en 

alirefastofninn er orðinn lítill, aðeins 116 dýr. Þá má geta þess að á 

liðnu sumri var ræktað korn á rúmlega 3000 hekturum með yfir 11.000 

tonna uppskeru. Innan við 10% heyjaforðans var verkað sem þurrhey 

og fer það hlutfall lækkandi. Bændasamtök Íslands hafa umsjón með 

skýrslusöfnun og uppgjöri forðagæsluskýrslna ásamt búfjáreftirliti, í 

umboði Landbúnaðarstofnunar á Selfossi, en gert er ráð fyrir að stofnunin 

taki við þessum verkefnum á næsta ári. 

Að sögn Ólafs R. Dýrmundssonar, sem hefur umsjón með búfjáreftirlitsmálunum, 

þurftu búfjáreftirlitsmenn að hafa afskipti af lélegri 

fóðrun og aðbúnaði búfjár á allmörgum stöðum á landinu í vetur og 

hefur þurft að vísa nokkrum slíkum málum til héraðsdýralækna lögum 

samkvæmt. Iðulega er um að ræða sömu búin eða búfjáreigendurna ár 

eftir ár. Hann telur ástæðu til að endurskoða kerfið lið fyrir lið, taka 

þurfi búfjárverndarmálin fastari tökum enda auknar kröfur gerðar á 

þessu sviði sem snerta meðal annars ímynd landbúnaðarins.

2 

Fréttir 

Bændablaðið | Þriðjudagur 12. júní 2007 

Íslenskar garðplöntur 

merktar með fánaröndinni 

Allir tollar voru afnumdir af 

garð plöntum þann 1. mars sl. 

við harðorð mótmæli garðyrkjubænda 

sem sögðu um mismunun 

að ræða. Viðurkennt var 

af yfirvöldum að þarna hefði 

minni hagsmunum verið fórnað 

fyrir meiri í samningum við 

Evrópusambandið. Því má búast 

við umtalsverðum innflutningi 

á garðplöntum á þessu sumri. 

Vegna þeirrar samkeppni ætla 

íslenskir garðplöntuframleiðendur 

að taka upp merkingar 

á íslenskri framleiðslu með 

íslensku fánaröndinni. Eins og 

allir vita hefur íslenskt grænmeti 

verið í sérmerktum pakkningum 

um árabil og tilbúna vendi úr 

afskornum blómum var byrjað 

að sérmerkja í fyrra. En nú er 

komið að garðplöntunum. 

Íslenskir garðplöntuframleiðendur 

leggja metnað sinn í að bjóða 

garðplöntur sem henta íslensku 

veðurfari og hafa sannað sig við 

Vilja afnema 

nýju vatnalögin 

Þingflokkur Vinstri grænna 

hefur lagt fram á Alþingi 

frumvarp til laga um að lög nr. 

20/2006, vatnalög, falli brott 

og að lög nr. 15/1923, vatnalög 

með síðari breytingum, haldi 

gildi sínu. Í greinargerð með 

frumvarpinu segir: 

,,Setning nýrra vatnalaga, 

heildarlaga í stað þeirra sem 

gilt höfðu allt frá 1923, var 

eitt umdeildasta mál 132. löggjafarþings. 

Þáverandi stjórnarandstaða 

sameinaðist í andstöðu 

við málið og lagði til að 

því yrði vísað frá, samanber 

nefndarálit á þingskjali 864 

frá því þingi. Meginrök stjórnarandstöðunnar 

voru að með 

frumvarpinu væri hróflað með 

óábyrgum og óvarlegum hætti 

við farsælli niðurstöðu Alþingis 

um nýtingarrétt á vatni frá 1923 

og einkaeignarétti gert of hátt 

undir höfði. 

Við lokameðferð málsins 

náðist sú málamiðlun að fresta 

gildistöku hinna nýju vatnalaga 

fram yfir kosningar á þessu vori 

og þar til nýtt þing hefði komið 

saman og gæti tekið afstöðu til 

málsins...“ 

Starf nautgriparæktarráðunauts 

auglýst 

Bændasamtök Íslands auglýsa 

á bls. 20 eftir landsráðunaut í 

nautgriparækt. Starfinu hefur 

Jón Viðar Jónmundsson sinnt 

af stakri prýði um langt árabil 

jafnframt starfi landsráðunautar 

í sauðfjárrækt. 

Landsráðunautsstörfum fyrir 

báðar stóru búgreinarnar í landinu 

hefur vissulega fylgt mikið 

vinnuálag og ábyrgð sem ekki er 

á allra færi að rísa undir. Það er 

sameiginlegur vilji stjórnenda BÍ 

og Jóns Viðars að samtökin leiti 

nú eftir starfsmanni sem uppfyllir 

hæfniskröfur til að sinna nautgriparáðunautsstarfinu. 

Það myndi létta 

vinnuálagi af Jóni og gæfi honum 

aukið svigrúm til að sinna spennandi 

verkefnum í sauðfjárræktinni. 

íslenskar aðstæður og verið aðlagaðar 

þeim. 

Sameiginlegur gagnagrunnur 

Helga Hauksdóttir, framkvæmdastjóri 

Sambands garðyrkjubænda, 

sagði í samtali við Bændablaðið að 

í byrjun þessa árs hafi garðyrkjubændur 

komið sér upp sameiginlegum 

gagnagrunni. Þar er komið 

fyrir öllum þeim upplýsingum sem 

liggja fyrir hjá garðplöntubændum. 

Þeir hafa að sjálfsögðu mikla 

reynslu af mismunandi tegundum 

og yrkjum sem engir aðrir hafa. 

Síðan ætla þeir að koma með sameiginlegar 

merkingar á sína vöru. Ragna Helgadóttir, heimasætan á Kjarri í Ölfusi, með nýju merkimiðana fyrir 

Helga segir að nú fari að koma íslensku garðplöntuframleiðendurna. Á spjaldinu eru góðar upplýsingar um 

í ljós fyrstu áhrif þess að tollar plöntuna og íslenska fánaröndin er neðst á því eins og sjá má. Ljósm. MHH 

voru afnumdir af garðplöntum 1. 

mars sl. Þegar eru komnir til landsins 

nokkrir gámar fullir af sumarblómum 

sem koma á markaðinn 

nú þegar sumarblómatíminn hefst 

af fullum krafti. Helga telur að á 

næstu árum verði áhrifin af þessu 

afnámi tolla enn meiri. Þess vegna 

sé nauðsynlegt fyrir íslenska garðplöntuframleiðendur 

að merkja sína 

vöru því þeir séu með plöntur sem 

aðlagaðar hafa verið íslensku veðurfari. 

Íslenskir garðplöntuframleiðendur 

að þróa sínar trjáplöntur og fjölær 

blóm þannig að þau þola fullkomlega 

íslenskt veðurfar. 

Að herða blóm 

Varðandi einæru blómin er ekki um 

mikla þróun að ræða en hinsvegar 

hafa garðplöntubændur valið úr harðgerðustu 

tegundirnar. Síðan kemur 

það sem kallað er að herða einærblóm 

eins og til að mynda stjúpur. 

Þá eru þær ræktaðar inni framan af 

eru þær settar út og þar með aðlagast 

þær hinum lága hita sem er hér á 

landi. Þar sem þetta er ekki gert þola 

sumarblómin ekki kuldakast eins og 

koma svo oft hér á landi, þau láta 

þegar í stað á sjá á meðan ekkert sér á 

hertu blómunum. 

Vegna þessa er nauðsynlegt 

að sérmerkja íslensku framleiðsluna 

því hún hefur verið aðlöguð 

íslensku veðurfari og hitastigi þolir 

hvoru tveggja betur en suðræn 

hafa í gegnum árin verið en seinni hluta ræktunartímabilsins blóm. 

S.dór 

Ný útflutningsgrein: gamlir Landróverar 

Gamlir Landróverar gætu orðið 

ný útflutningsgrein hjá bændum 

ef marka má reynslu Torfa 

Þórarinssonar bónda á Skógum 

í Hörgárdal. Hann auglýsti einn 

slíkan í Bændablaðinu ekki alls 

fyrir löngu og fékk mun meiri 

viðbrögð en hann átti von á. Nú 

er bíllinn seldur – til Danmerkur! 

Og Danir vilja fá fleiri. 

Forsaga málsins er sú að Torfi 

auglýsti í Bændablaðinu í vetur eftir 

Landróver af lengri gerðinni. Ekki 

bar það árangur en hann keypti 

hins vegar jeppa af styttri gerðinni 

austan af landi. Svo frétti hann af 

öðrum af lengri gerðinni og keypti 

hann. Þá hafði hann ekkert við þann 

stutta að gera lengur og auglýsti 

hann til sölu í Bændablaðinu. 

„Viðbrögðin voru langt umfram 

það sem ég átti von á. Ég fékk 

fjölda símtala og þar á meðal frá 

útlöndum. Og nú er jeppinn sem ég 

keypti í vetur á leið til Danmerkur. 

Sá sem kaupir er íslenskur húsasmiður 

sem býr í Hróarskeldu og 

er að læra gamla byggingarlist. 

Hann er félagi í Landróverklúbbi 

Samtökin Landsbyggðin lifi 

héldu byggðaþing á Hvanneyri 

sl. laugardag í samvinnu við 

Land búnaðarháskóla Íslands. 

Voru þar flutt fimm erindi um 

mál sem varða landsbyggðina 

miklu og að þeim loknum voru 

pall borðsumræður. Verða þinginu 

gerð nánari skil hér í Bændablað 

inu á næstunni. 

Á sunnudaginn var svo haldinn 

aðalfundur samtakanna og fór þar 

allt fram með hefðbundnum hætti. Í 

frétt frá samtökunum segir að mikil 

eindrægni hafi ríkt um kjör nýrrar 

stjórnar. Stjórnarfundur sem haldinn 

var strax í kjölfar aðalfundarins 

skipti verkum milli stjórnarmanna. 

Danskir áhugamenn um Landróver væru eflaust til að í að greiða morðfjár 

fyrir þennan, verst þó að hann skuli líta svona vel út því aðalsportið hjá 

þeim er að gera þá upp. 

Danmerkur og þegar hann sagði frá 

auglýsingunni varð uppi fótur og fit 

Byggðaþing haldið á 

Hvanneyri um helgina 

Í stjórn sitja nú: Formaður er 

Ragnar Stefánsson, Laugasteini, 

Svarf aðardal, varaformaður Sveinn 

Jóns son kenndur við Kálfskinn, 

ritari er Þórarinn Lárusson, Egilsstöðum 

og Stefán Á Jónsson, Kagaðarhóli 

Austur-Húnavatnssýslu 

er gjaldkeri. Meðstjórnendur eru 

Elísabet Gísla dóttir, Reykjavík, 

Sigríður Svavarsdóttir, Akureyri 

og Guðjón D. Gunnarsson, Reykhólum. 

Varamenn í stjórn eru: Stefánía 

V. Gísladóttir, Kópaskeri, Þórunn 

Egils dóttir, Vopnafirði, Þormóður 

Ásvaldsson, Þingeyjarsveit, Silja 

Sig urðardóttir, Seyðisfirði og Pétur 

Tryggvi Hjálmarsson, Ísafirði. 

í klúbbnum. Hann hafði samband 

við mig og spurði hvað ég gæti 

útvegað marga bíla. Ástand bílanna 

skipti engu máli, hann gæti selt allt 

sem ég gæti útvegað,“ sagði Torfi. 

Félagarnir í Landróverklúbbnum 

gera bílana upp sjálfir og þeim 

fannst þeir hafa himin höndum 

tekið þegar þeir fréttu að bak við 

annan hvern hól á Íslandi lægi gamall 

Landróver. „Þeir ryðga svo illa 

niður þarna úti að þeir hverfa bókstaflega 

svo það er ekkert framboð 

af notuðum jeppum. Kaupandinn 

sagði mér að það væri hægt að fá 

alla varahluti í Landróver og að 

þeir kostuðu ekki mikið, hurðin 

með öllu tilheyrandi fæst til dæmis 

á 7.000 íslenskar krónur og galvaníseruð 

grind á 110.000,“ segir 

Torfi. 

Fáum sögum fer af því til hvers 

þeir dönsku nota bílana eftir að þeir 

hafa gert þá upp en Torfi segir að 

þar sem Landróver sé ekki með aflmestu 

bílum henti hann áreiðanlega 

vel í danskar fjallaferðir! 

Þeir sem hafa áhuga á að gera sér 

mat úr gamla jeppahræinu sínu ættu 

að hafa samband við Torfa en hann 

svarar í símann 897 7178. ÞH 

Banni við silungsveiðum 

í net í 

Eyjafirði aflétt 

Fyrir þremur árum setti veiðimálastjóri 

reglugerð sem bannaði 

allar silungsveiðar í net 

í Eyjafirði en bændur höfðu 

margir lagt net út frá sínu landi 

og veitt sér í soðið. Bannið náði 

til allra bæja í austanverðum 

Eyjafirði, það er í Svalbarðs- og 

Grýtubakkahreppum, en vestanmegin 

fjarðarins hafði silungsveiði 

í net verið bönnuð í mörg ár 

á undan. Þá náði reglugerð veiðimálastjóra 

um bann við silungsveiðum 

í net í sjó alveg austur í 

Þistilfjörð. 

Ástæða sjóveiðibannsins var 

sögð sú að koma í veg fyrir að 

lax veiddist í netin. Hins vegar er 

enginn lax í Eyjafjarðará þannig 

að þetta bann gat ekki átt þar við. 

Bændur sem urðu fyrir veiðibanninu 

undu því ekki og lögðu fram 

stjórnsýslukæru en henni var hafnað. 

Þá sendu þeir málið til umboðsmanns 

Alþingis sem úrskurðaði 

bændum í hag í fyrra. Samt var 

það ekki fyrr en nú í vor sem bréf 

var sent út frá Landbúnaðarstofnun 

um að netaveiðibanninu í Eyjafirði 

austanverðum væri aflétt. 

Bréfið sem bændur við Eyjafjörð 

austanverðan fengu er eftirfarandi: 

Reglur 

um afnám reglna nr. 373, 29. 

apríl 2004, um bann við netaveiði 

göngusilungs við Eyjafjörð. 

1. gr. 

Með hliðsjón af ítarlegri ákvæðum 

nýrra laga nr. 61/2006 um lax- og 

silungsveiði varðandi netaveiðar 

á göngusilungi í sjó eru felldar úr 

gildi reglur nr. 373, 29. apríl 2004, 

um bann við netaveiði göngusilungs 

við Eyjafjörð. 

2. gr. 

Reglur þessar, sem settar eru samkvæmt 

15. gr. laga nr. 61/2006, um 

lax- og silungsveiði, öðlast gildi 

við birtingu. 

3. gr. 

Reglur þessar fella ekki úr gildi auglýsingu 

nr. 197/1943 um bann við 

veiði göngusilungs við Fnjóskárósa. 

Undir bréfið ritar Jón Gíslason, 

forstjóri Landbúnaðarstofnunar. 

Varðandi svæðið austur um til 

Þórshafnar sagði Viktor Stefán 

Pálsson að hjá Landbúnaðarstofnun 

væri verið að skoða aðstæður á því 

svæði. Þar eru nokkrar laxveiðiár 

sem gæti þurft að verja fyrir netaveiðum 

í sjó. 

S.dór 

Dómkórinn syngur 

í Grundarfjarðarkirkju 

Dómkórinn í Reykjavík hefur 

haft þann sið um árabil 

að ljúka vetrarstarfi sínu 

með ferðalagi og tónleikum 

á landsbyggðinni. Hefur 

hann sungið víðsvegar um 

landið á þessum ferðum. Að 

þessu sinni er ferðinni heitið 

á Snæfellsnes og verða 

tónleikar haldnir í Grundarfjarðar 

kirkju laugardaginn 

16. júní kl. 14. 

Þar syngur kórinn íslensk 

þjóð lög og sálmalög, erlenda 

madrigala, sönglagaflokk eftir 

Johannes Brahms og fleira. 

Aðgangur er ókeypis og öllum 

frjáls meðan húsrúm leyfir. 

Kórinn skipa rúmlega 50 söngvarar 

en stjórnandi er Marteinn 

H. Friðriksson dómorganisti.

4 


10 ára afmæli Suðurlandsskóga fagnað 

Hressir starfsmenn Stíganda, frá vinstri: Guðmundur Sigurðsson, Hlynur 

Tryggvason, Gunnar Sigurðsson og Jón Sverrisson. Ljósm. ÖÞ 

Trésmiðjan Stígandi á 

Blönduósi sextíu ára 

Þann 1 maí sl. voru sextíu ár hvað þeir eru að gera og hvað viðskiptavinurinn 

leggur uppúr að fá,“ 

liðin frá því Byggingafyrirtækið 

Stígandi hf. á Blönduósi var stofnað. 

Það er nú með elstu starfandi maður blaðsins leit inn hjá honum 

sagði Jón Sverrisson þegar tíðinda- 

fyrirtækjum í þessari grein á á dögunum. 

landinu. 

ÖÞ 

Stofnendur Stíganda voru 

Kristján Gunnarsson byggingameist 

ari, Kaupfélag Austur Húnvetn 

inga, Búnaðarsamband A-Húnvetn 

inga og Blönduósbær. Í dag er 

Sláttur hafinn 

Hilmar Kristjánsson framkvæmdastjóri 

stærsti eigandinn, en auk hans 

í Eyjafirði 

eru sex starfsmenn eigendur að 

fyrirtækinu. Stígandi hefur allt frá 

upphafi verið til húsa að Húnabraut 

29 á Blönduósi. Þar byrjaði það 

í húsnæði sem var um 250 m 2 að 

stærð en árið 1977 var byggt við 

og húsið stækkað í um 930 m 2 . 

Fyrirtækið hefur í dag á að skipa 

ágætum vélakosti til starfseminnar. 

Jón Sverrisson verkstjóri hjá 

Stíganda sagði að næg verkefni 

væru framundan. Þannig væru í dag 

bókuð verk talsvert fram á næsta 

ár. Fyrirtækið er bæði í nýbyggingum 

og innréttingasmíði. Það 

hefur selt mikið af innréttingum á 

Reykjavíkursvæðið undanfarin ár 

og þær hafa líkað vel. Til marks um 

það sagði Jón að í nokkrum tilfellum 

hefði Stígandi verið með hæsta 

tilboð í verk og fengið það samt. 

Þeir væru að smíða dýrar innréttingar 

en leggðu líka mikið uppúr 

að hafa þær vandaðar og það hefði 

skilað sér. Verkkaupar eru bæði fyrirtæki, 

stofnanir og einstaklingar. 

Starfsmenn um þessar mundir 

eru um 25 talsins og nokkrir búnir 

að vinna lengi hjá fyrirtækinu. 

„Þetta eru magnaðir karlar sem vita 

Suðurlandsskógar á Selfossi fögnuðu 

10 ára starfsafmæli sínu 

þriðjudaginn 5. júní með af mælissamkomu 

hjá Jóni Hólm Stefánssyni 

og Rósu Finnsdóttur, skógarbændum 

í Gljúfri í Ölfusi. 

Farið var yfir sögu verkefnisins 

og það sem framundan er, auk 

þess sem boðið var upp á kleinur 

og ketilkaffi að hætti skógarmanna. 

Í dag eru um 270 bændur í 

Suðurlandsskógum og í ár er ætlað 

að gróðursettar verði 1,3 milljónir 

plantna á vegum verkefnisins. 

Lög um Suðurlandsskóga voru 

sett á Alþingi 1997, en ný lög um 

landshlutaverkefnin, sem Suðurlands 

skógar heyra undir, voru samþykkt 

2. júní 2006. Fyrst var gróðursett 

undir merkjum Suður landsskóga 

vorið 1998. 

Suðurlandsskógar er átaksverkefni 

í skógrækt á Suðurlandi til 40 

ára. Takmarkið er að rækta upp 

skóg í 5% af láglendi svæðis ins á 

tímabilinu. Starfssvæði verkefnisins 

nær yfir Reykjanes, Ár nessýslu, 

Rangárvallasýslu og Skaftafells 

sýslur báðar. MHH 

Þrír skógarbændur, hjónin í Gljúfri, 

Rósa og Jón Hólm, ásamt Sigurði 

Hermannssyni í Gerðarkoti í Ölfusi. 

Sláttur hófst í Eyjafjarðarsveit sl. föstudag, en þá hófu þrír bændur slátt að því er best er vitað. Einn þeirra, 

Benjamín Baldursson á Ytri-Tjörnum notaði blíðskaparveðrið og sló um 3-4 ha í námunda við bæinn. „Þetta er nú 

frekar með fyrra fallinu,“ segir hann. Lítið hefur rignt norðan heiða að undanförnu og segir Benjamín tún frekar 

þurr, „það mætti nú alveg rigna töluvert, það yrði ágætt fyrir sprettuna,“ segir hann. Útlit hvað heyskap varðar 

segir hann þó gott og tún hafi komið vel undan vetri, hvergi kalbletti að sjá. „Veturinn var frekar mildur, bæði 

mars og apríl voru hlýir og það skiptir miklu máli,“ segir hann. 

Allir stjórnarmenn hjá Suðurlandsskógum mættu að sjálfsögðu í 10 ára 

afmælið. Hér eru þau, talið frá vinstri; Björn B. Jónsson, framkvæmdastjóri 

verkefnisins, Hreinn Óskarsson, Garðar Hannesson, stjórnarformaður og 

Agnes Geirdal. 

Brunavarnir í sveitum 

Helstu fréttir af brunavarnarverkefninu 

eru þær að nú er lokið yfirferð 

um sveitabæi í Grundarfirði. 

Næst verða teknar fyrir brunavarnir 

í Borgarbyggð en sveitarfélagið 

mun þar vinna með okkur 

að verkefninu. Tryggingafélögin 

hafa sýnt verkefninu áhuga og 

eru áhugsöm um samstarf og hafa 

einnig tekið á sig hluta kostnaðar. 

Þegar er búið að selja nokkur 

sérhæfð brunavarnarkerfi fyrir 

búfjárhús en eitt slíkt kerfi er til sölu 

hjá Búnaðarsamtökum Vesturlands. 

Frá þessu er greint í Fréttabréfi 

Búnaðarsamtaka Vesturlands. 

Húsbyggingar á Hólmavík 

Vefurinn strandir.is segir frá því 

að framundan séu húsbyggingar á 

Hólmavík, en skortur hefur verið 

á íbúðarhúsnæði í þorpinu undanfarið. 

Nýlega ráðstafaði sveitarstjórn 

Strandabyggðar síðustu 

skipulögðu einbýlishúsalóðinni við 

Lækjartún og einnig er fyrirhugað 

að stofnað verði félag sem hefur á 

stefnuskránni að reisa einingarhús 

á Hólmavík. Að því félagi standa 

Kaupfélag Steingrímsfjarðar, 

Hólma drangur ehf., Sparisjóður 

Stranda manna og Trésmiðjan 

Höfði ehf. 

Garðyrkjuráðunauturinn fluttur í Reykholt 

Magnús Á. Ágústsson garðyrkjuráðunautur 

Bændasamtakanna 

hefur nú starfað í Tungunum í 

nærfellt ár. Magnús flutti með 

skrifstofu sína frá Reykjum og 

er með skrifstofu á Bjarkarbraut 

13 í Reykholti. Símanúmerin eru 

483 4579 og 892 4003 en hann 

verður í fríi án síma frá 25. júní 

til 6. júlí. 

Svo skemmtilega vildi til að 

þegar hann tilkynnti flutning 

sinn í Reykholt, flutti Pósturinn 

Bændasamtökin líka í Reykholt 

en að vísu í annað hús! Þetta sýnir 

hve auðvelt og sársaukalítið það 

getur verið að flytja stofnanir út á 

land. 

Magnús er ánægður með flutninginn, 

segir að Reykholt sé miðsvæðis 

ef litið er til garðyrkju og 

væntanleg brú að Flúðum hjá 

Bræðratungu muni leiða til þess 

að um 80% framleiðenda í garðyrkju 

verði í 15 mínútna fjarlægð 

frá Reykholti. Ekki er nokkur vafi 

Magnús Á. Ágústsson ráðunautur. 

á að brúin yfir Hvítá mun efla uppsveitirnar 

mikið, að hans mati. 

„Það telst til gleðilegra tíðinda 

í sveitinni að nú er verið að byggja 

nýtt gróðurhús á Espiflöt þar sem 

framleiða á blóm til afskurðar. 

Mikill samdráttur hefur orðið í 

ræktunarflatarmáli í blómum en 

framleiðsla hefur ekki minnkað að 

sama skapi þar sem framleiðsla á 

m 2 hefur aukist með aukinni lýsingu. 

Feðgarnir í Gufuhlíð, Helgi 

og Jakob, eru einnig að byggja nýtt 

gróðurhús en þeir rækta gúrkur. 

Hinum megin Hvítár er búið að 

planta miklu af káli þrátt fyrir að 

tíðin hafi verið stirð, tíðar frostnætur 

í maí og þurrkar og vindar. 

Nú eru gerðar athuganir með 

tvöfalda dúka yfir fyrstu útplantanir 

og lofar það góðu. Settur er 

plastdúkur með 500 götum á m 2 

yfir akrýldúk. Það er með ólíkindum 

hvað plastdúkurinn liggur 

rólega á í vindi á meðan hefðbundinn 

akrýldúkur lemur á plöntunum. 

Nauðsynlegt er að tryggja með 

slíkum aðferðum að uppskera náist 

að hausti en á síðasta ári björguðu 

hlýindin í ágúst og september því 

að uppskera náðist,“ segir Magnús 

Á. Ágústsson garðyrkjuráðunautur 

og hyggur gott til dvalar í 

Reykholti. 

Að ofan sjást framkvæmdir 

við byggingu nýs gróðurhúss 

í Gufuhlíð í Bláskógabyggð. 

Á neðri myndinni má sjá 

tvöfalda dúkinn sem garðyrkjubændur 

nota til að hlífa 

plöntunum við vindbarningi.

5 

Bændablaðið | Þriðjudagur 12. júní 2007

6 


Málgagn bænda og landsbyggðar 

Bændablaðið kemur út hálfsmánaðarlega. Því er dreift til allra bænda landsins og fjöl margra annarra er tengjast land búnaði. Bændablaðinu er 

dreift ókeypis til þeirra er stunda búskap en þéttbýlisbúar geta gerst áskrifendur að blaðinu 

Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. 

Árgangurinn kostar kr. 5.100 en sjötugir og eldri greiða kr. 2.300. 

Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík. 

Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294-2279 Ritstjóri: Þröstur Haraldsson, ábm. th@bondi.is 

Blaðamenn: Erla Hjördís Gunnarsdóttir ehg@bondi.is – Margrét Þóra Þórsdóttir mth@bondi.is – Sigurdór Sigurdórsson ss@bondi.is 

Auglýsingastjóri: Eiríkur Helgason eh@bondi.is 

Netfang blaðsins (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is Netfang auglýsinga er augl@bondi.is 

Prentun: Prentsmiðja Morgunblaðsins Upplag: sjá forsíðu – Íslandspóstur annast dreifingu blaðsins að mestu leyti. ISSN 1025-5621 

LEIÐARINN 

Það brá óneitanlega mörgum í brún þegar 

Samkeppniseftirlitið réðst til inngöngu í húsakynni 

Mjólkursamsölunnar fyrir rúmri viku og 

krafðist þess að sjá bókhald fyrirtækisins. Höfðu 

starfsmenn eftirlitsins á brott með sér þvílíkt 

magn skjala að forsvarsmenn fyrirtækisins telja 

að það taki mánuði að afrita og skoða það allt. 

Þegar þetta er ritað er ekki ljóst hvert framhald 

málsins verður. 

Fram hefur komið að tildrög þessarar aðfarar að 

fyrirtækinu séu þau að forsvarsmenn samkeppnisaðilans 

Mjólku hafi kært Mjólkursamsöluna 

fyrir að veita óeðlilega mikinn afslátt af vörutegundum 

sem keppa um hylli neytenda á markaði 

við vörur Mjólku. Einkum hefur verið rætt um 

Fetaost og jógúrt í því sambandi. Forsvarsmenn 

Mjólkursamsölunnar hafa svarað því til að þeir 

hafi ekki veitt afsláttinn sem auglýstur var í blöðum 

heldur hafi það verið smásöluverslanirnar 

sem tóku það upp hjá sjálfum sér að veita afslátt 

af þessum vörum. 

Hér skal ekki lagður dómur á það hvor aðilinn 

hefur rétt fyrir sér. Vonandi tekur rannsókn 

Samkeppniseftirlitsins fljótt af svo þessar ásakanir 

hangi ekki lengi yfir markaðnum. Það væri 

engum til góðs. 

Það er hins vegar ástæða til að fjalla nokkuð 

um þau átök sem Mjólkursamsalan og Mjólka 

hafa átt í að undanförnu á markaði fyrir tilteknar 

mjólkurafurðir. Einkum er það tvennt sem rétt 

er að staldra við. Annars vegar er það staðhæfing 

sem oft hefur heyrst úr ranni Mjólku og lögmaður 

fyrirtækisins endurtók í fjölmiðlum eftir innrás 

Samkeppniseftirlitsins en hún er á þá leið að sá 

munur sé á þessum tveimur mjólkursamlögum að 

annað njóti ríkisstyrkja en hitt ekki. 

Þessi staðhæfing stenst einfaldlega ekki. 

Hvorugt fyrirtækjanna nýtur ríkisstyrkja. Það gera 

hins vegar mjólkurframleiðendur sem fá beingreiðslur 

úr ríkissjóði en þær tengjast hversu mikið 

Vandlifað á 

markaðnum 

þeir leggja inn af mjólk og greiðslumarki þeirra. Þá 

skiptir engu máli hvort þeir leggja inn hjá Mjólku 

eða Mjólkursamsölunni, greiðslurnar eru þær 

sömu. Mjólkuframleiðendur, sem eru í viðskiptum 

við Mjólku og eru greiðslumarkshafar hafa 

nákvæmlega sömu stöðu og innleggjendur hjá MS. 

Með þessu er á engan hátt verið að draga úr því 

að vissulega er staða Mjólkursamsölunnar á markaðnum 

langtum öflugri en Mjólku, bæði í krafti 

stærðarinnar, sögunnar og eignartengsla við bændur. 

Mjólka starfar því innan greiðslumarkskerfisins 

og forsvarsmenn fyrirtækisins eiga ekki að reyna 

ljúga öðru að þjóðinni, enda hafa þeir alla burði til 

að standa með sóma að sínu fyrirtæki. 

Hitt atriðið er heldur snúnara en það snýst um 

það sem nefnt hefur verið millifærslukerfi mjólkuriðnaðarins. 

Í stuttu máli gengur það út á að 

hluti mjólkurafurða á markaði, einkum drykkjarmjólkin, 

er háður opinberum verðlagsákvæðum. 

Verðið er ákveðið í þar til skipaðri nefnd, bæði 

mjólkurverð til framleiðanda og heildsöluverð 

þeirra vöruflokka sem undir nefndina heyra. Af 

einhverjum ástæðum hefur nefndin haft þann sið 

á undanförnum árum að hafa verðið á drykkjarmjólkinni 

lægra en framleiðslukostnaður gefur 

tilefni til. Þennan mismun verða samlögin að 

bæta sér upp með hærra verði á þeim vörum sem 

ekki eru háðar verðlagákvæðum. 

Þetta þarf skilyrðislaust að leiðrétta. Framleiðslukostnaður 

verður að endurspeglast í verðlagningu. 

Slíka leiðréttingu á að gera í samstarfi við 

fulltrúa neytenda í Verðlagnefnd búvöru. Heildar 

söluverðmæti mjólkurvöru þarf ekki að hækka þó 

slíkar leiðréttingar verði gerðar. Millfærslur í verði 

á milli mjólkurvara og mjólkursamlaga, með viðkomu 

í ríkissjóði, birtist okkur síðan sem útgjöld 

ríkissjóðs upp á hundruð milljóna þótt fjármunirnir 

séu sóttir til fyrirtækjanna. 

En það er ekki sjálfgert að breyta þessu í einu 

vetfangi. Þegar Guðbrandur Sigurðsson forstjóri 

Mjólkursamsölunnar lagði það til í vetur brást 

Morgunblaðið hart við og sakaði hann um einokunartilburði. 

Eflaust eiga margir erfitt með að 

átta sig á því hvernig það geta talist einokunartilburðir 

að afnema opinbera verðlagningu á mjólk. 

Skýringin er sú að millifærslukerfið veldur því 

að sumar afurðir eru hærra verðlagðar en aðrar á 

markaðnum. Þetta hefur Mjólka notfært sér, enda 

einskorðast framleiðsla fyrirtækisins við vörur 

sem hafa góða framlegð og þurfa ekki að leggja 

til þeirrar millifærslu sem meðal annars tryggir 

öllum neytendum landsins sama verð á mjólkurvöru 

um allt land. Fyrir vikið getur Mjólka 

boðið bændum hærra verð fyrir afurðir sínar en 

Mjólkursamsalan gerir. Væri millifærslunum hætt 

og verðlag látið ráðast á markaði er hætt við að 

fyrirtækið lenti í vanda. 

Það er því vandséð hvernig best er að leysa 

þennan hnút. Vonandi bera menn þó gæfu til þess 

að koma á eðlilegu ástandi þannig að þessi tvö 

fyrirtæki og fleiri geti starfað hlið við hlíð. Þá ríkti 

eðlileg samkeppni á markaðnum sem öllum ætti 

að vera til góða – jafnvel þótt sumir séu stærri en 

aðrir. Það er hins vegar ekki endilega víst að besta 

leiðin að slíku ástandi liggi um dómssalina. –ÞH 

Spáir flóttamannastraumi norður á bóginn þegar líður á öldina 

James Lovelock, sem um áratugaskeið 

hefur rannsakað og 

fjallað um umhverfismál, var 

nýlega á ferð í Noregi þar sem 

hann hélt fyrirlestur um þessi 

mál hjá „Miðstöð fyrir þróun 

og umhverfi“ (Senter for miljø 

og utvikling), en það er stofnun 

sem starfar við Háskólann í Ósló. 

Jafnframt var hann útnefndur 

fyrstur manna til að gegna gestaprófessorsstöðu 

við háskólann, en 

þessi staða er nýstofnuð og kennd 

við Arne Næss, heimspekiprófessor 

við skólann. 

James Lovelock er Englendingur, 

fæddur árið 1919. Hann lærði efnafræði 

og læknisfræði en hefur um 

áratugaskeið verið sjálfstætt starfandi 

vísindamaður með aðaláherslu 

á umhverfismál. Árið 1979 vakti 

hann á sér alþjóðaathygli þegar 

hann sendi frá sér bók sína: Gaia: 

A New Look at Life on Earth, eða 

Gaia, ný sýn á lífið á jörðinni, en 

Gaia er nafn á grísku jarðargyðjunni. 

Í bókinni lýsir hann jörðinni 

sem lifandi veru. Árið 2006 gaf 

hann síðan út bókina The Revenge 

of Gaia, eða Gaia svarar fyrir sig. 

Í áðurnefndum fyrirlestri hélt 

James Lovelock 

hann því fram að lönd á norðurslóðum 

jarðar, þ.e. Norðurlönd, 

norðursvæði Rússlands og Síberíu 

og Norður-Ameríku verði óskalönd 

mannkyns þegar stórir hlutar 

jarðar verða orðnir óbyggilegir 

vegna hlýnunar andrúmsloftsins. 

Saharaeyðimörkin sækir norður 

á bóginn og Suður-Evrópa finnur 

þegar fyrir þurrkunum, segir hann. 

James Lovelock telur ólíklegt að 

unnt verði að stöðva hlýnunina. En 

nokkur hluti mannkyns mun lifa af. 

Noregur nýtur forréttinda með 

mikið vatnsafl og veðurfar sem víða 

verður hagstæðara til matvælaframleiðslu 

við að hlýna nokkuð. 

En Norðmenn standa gagnvart 

erfiðu siðferðilegu vandamáli 

vegna þess að mikill þrýstingur 

verður frá flóttamönnum sem munu 

sækja norður á bóginn í stórum stíl. 

Öll hin fögru markmið sem er 

að finna í Kýótó-bókuninni minna 

mig á München árið 1938 þegar 

velviljaðir stjórnmálamenn lýstu 

því yfir að það yrði friður um vora 

daga. 

Þegar veður hlýnar á jörðinni 

mun verða mikill samdráttur í matvælaframleiðslu. 

Jafnvel þó að 

úrkoma aukist þá eykst uppgufunin 

einnig vegna aukins hita, sagði 

James Lovelock. 

Jafnframt lítur hann á verksmiðjubúskapinn 

sem aðalógnina við heilbrigði 

jarðar. Hinn vélvæddi stórbúskapur, 

sem nú er í mikilli sókn og 

Brasilía er glöggt dæmi um en einnig 

mörg önnur lönd, er miklu skaðlegri 

en Tsjernobyl. Við húðflettum 

jörðina og losun koltvísýrings væri 

ekki jafn mikil og raun ber vitni ef 

við hefðum ekki gengið á skógana 

eins og við höfum gert, segir hann. 

Við völdum stórfelldum skaða á 

jörðinni en samt ert þú bjartsýnismaður. 

Hvers vegna 

„Við höfum ekki eyðilagt jörðina 

en við höfum valdið því að Gaia 

hefur flutt sig úr því ástandi sem 

hún var í yfir í hlýrra ástand. En það 

er allt í lagi með jörðina sem hnött, 

hún mun verða til um milljarða ára 

skeið,“ segir James Lovelock sem 

er einnig bjartsýnn á það að hluti 

mannkyns muni lifa af. 

„Breytingar á hitafari á jörðinni 

eru hluti af milljón ára langri sögu 

mannsins. Á þeim tíma hafa átt sér 

stað sjö stórar veðurfarsbreytingar 

sem valdið hafa gífurlega miklum 

breytingum. Norðurhvel jarðar var 

allt hulið ís á sínum tíma og sjávarborð 

hefur verið allt að því 120 

metrum hærra en nú,“ segir hann. 

„Það tók Gaiu 2,7 milljónir ára 

að skapa dýr sem gat hugsað, skrifað 

í blöð og skoðað jörðina utan 

úr himingeimnum. Eigum við að 

gefast upp Nei, aldrei nokkurn 

tímann.“ 

Heimasíða James Lovelock er 

www.jameslovelock.com 

Nationen, stytt og endursagt 

LOKAORÐIN 

Fjósin spretta eins 

og gorkúlur 

Hér til hliðar er fjallað um málefni 

mjólkuriðnaðarins og mætti 

draga þá ályktun af leiðaranum 

að þar logaði allt í illdeilum og 

hælbítar hefðu yfirráðin í greininni. 

Svo er ekki og fer raunar 

fjarri. Íslensk mjólkurframleiðsla 

virðist standa með miklum blóma 

um þessar mundir, í það minnsta 

ef marka má fréttir sem þaðan 

berast. 

Á forsíðu Bændablaðsins er 

greint frá því í frétt að mjólkurkúm 

landsins hafi fjölgað um 

eitt þúsund sem samsvarar um 

4% fjölgun á einu ári. Þetta endurspeglar 

í raun það ástand sem 

ríkir á markaði fyrir mjólkurvörur: 

þar selst allt sem lagt er inn og 

það sem ekki er selt innanlands 

er flutt út á viðunandi verði. 

Innlögn hjá mjólkursamlögum 

landsins hefur aukist og greinin 

virðist vera búin að ná sér aftur 

á strik eftir nokkurn samdrátt í 

framleiðslu sem meðal annars var 

rakinn til þess hversu kúm fækkaði 

vegna kvótaviðskipta milli 

landshluta. 

En nú er sem sé allt á uppleið 

og dæmi um það eru fjósbyggingar 

sem fréttist af um land allt. 

Í þessu blaði er sagt frá stærstu 

fjósbyggingu landsins sem er nýrisin 

norður í Eyjafirði. Þar er hægt 

að framleiða 700-800 þúsund lítra 

af mjólk á ári hverju, þótt bændur 

verði að sætta sig við helming 

þeirrar framleiðslu til að byrja 

með vegna kvótastöðu sinnar. 

Þeir segjast ætla sér að ná fullum 

afköstum innan tveggja ára. 

Fjósið í Garði er langt í frá það 

eina sem er að rísa þessi misserin. 

Þannig fékk Bændablaðið ábendingu 

um það úr einu héraði að þar 

væru þrjár fjósbyggingar ýmist 

hafnar eða alveg að hefjast. 

Og þá eru ónefnd stóru ævintýrin. 

Austur í Skaftafellssýslu hefur 

fyrirtækið Lífsval uppi áform um 

að reisa geysistórt kúabú þar sem 

áður var starfrækt graskögglaverksmiðjan 

Flatey. Lífsvalsmenn 

hafa verið að búa sig undir þessar 

framkvæmdir með því meðal annars 

að kaupa upp kúabú í fullum 

rekstri í öðrum héruðum í því 

skyni að flytja framleiðsluréttinn 

austur í Flatey. Þar mun því rísa 

einskonar mjólkurstóriðja með 

400 kýr og fjölda starfsmanna og 

ekki víst að áköfustu unnendum 

fjölskyldubúanna standi alveg á 

sama um þessi tíðindi. 

Nýjustu tíðindin berast svo 

vestan úr Saurbæ í Dölum þar 

sem hugumstórir menn hafa keypt 

bæinn Kverngrjót og hyggjast 

byggja þar 2.600 fermetra fjós 

sem yrði 500 fermetrum stærra en 

áðurnefnt fjós í Garði í Eyjafirði. 

Það mun vera keypt inn í heilu 

lagi frá Ameríku og þarf lítið 

annað en að koma því fyrir á undirstöðum 

sínum og skrúfa það 

saman. 

Núorðið er til siðs að mæla 

fjós ekki eftir kúafjölda sem 

kemst fyrir í þeim heldur fjölda 

mjaltaþjóna eða róbóta. Eftir 

þeim mælikvarða er fjósið í 

Garði tveggja róbóta fjós en í 

Kverngrjóti verða róbótarnir 

eflaust ekki færri en þrír ef allt fer 

sem ætlað er. Um Flateyjarfjósið 

er best að segja sem minnst fyrr 

en það er risið. 

Það sem er athyglisvert við 

framkvæmdirnar í Kverngrjóti er 

að fréttir herma að ekki sé á dagskrá 

að kaupa kvóta heldur leggja 

inn mjólkina hjá Mjólku. 

Samanlagt sýnir þetta að íslenskir 

kúabændur hugsa stórt 

þessa dagana og eru hvergi bangir. 

–ÞH

7 

Í umræðunni 


Þjóðlendumálin gætu að 

óbreyttu tekið meira en áratug 

Fáir þekkja stöðuna í þjóðlendumálunum 

betur en Ólafur 

Björnsson, lögmaður á Selfossi. 

Bændablaðið bað hann að skýra 

og meta stöðuna í málunum eins 

og hún er núna. 

,,Það má segja að þjóðlendumálin 

séu í miðju kafi um þessar mundir. 

Það er búið að taka um það bil hálft 

landið til meðferðar. Suðurlandið 

er lengst komið í því. Það er búið 

að fara í gegnum óbyggðanefnd, 

héraðsdóm og Hæstarétt. Nokkur 

mál vestast í landnámi Ingólfs eru 

þó um þessar mundir að fara fyrir 

héraðsdóm. Þrjú mál úr Austur- 

Skaftafellssýslu hafa verið kærð til 

Mannréttindadómstóls Evrópu. Þær 

kærur fóru nú í vor. Nýbúið er að 

kveða upp úrskurði á N-Austurlandi 

og menn eiga alla möguleika á að 

skjóta þeim úrskurðum til dómstóla 

og hafa til þess sex mánuði. Ég 

reikna með að flestir bændur fari 

með málin fyrir dómstóla,“ sagði 

Ólafur. 

Málin á öllum stigum 

Hann segir að nú sé verið að vinna 

Þjóðlendu mál in hafa vak ið upp 

miklu fleiri spurn ingar en fengist 

hafa svör við í meðferð þeirra fyrir 

Óbyggða nefnd og dóm stólum. 

Meðal þess sem fræði menn velta 

fyrir sér er heimilda notkun þessara 

stjórnvalda og málskilningur 

dómara og annarra lögfræðinga 

á forn um bréfum og heimildum 

sem þeir styðjast við. Um þetta 

fjall aði Einar G. Pétursson rannsóknarprófessor 

á Árnastofnun í 

erindi sem hann flutti á málþingi 

í Heklusetri 2. júní sl. 

Einar hóf erindi sitt á vangaveltum 

manna um eignir kirkjujarða á 

fjalldölum. Tók hann dæmi úr sinni 

heimasveit, Fellsströnd í Dalasýslu 

þar sem Staðarfell hefur um langan 

aldur átt Flekkudal sem er langt frá 

öðru landi jarðarinnar. Flekkudalur 

er eign Staðarfells í kaupbréfi fyrir 

Staðarfelli frá árinu 1385. Staðarfell 

hefur alla tíð verið bændakirkja og 

þess vegna hefur Flekkudalurinn 

fylgt jörðinni og gerir það enn. 

Mjög víða eiga kirkjur fjalllendi. 

Þúsundir óskoðaðra bréfa 

Því miður eru heimildir um eignir 

jarða ekki alltaf svona skýrar. Einar 

notaði einkum Íslenzkt fornfréfasafn, 

sem nær þó aðeins fram til 

1570, og vísitasíubækur Brynjólfs 

Sveinssonar biskups. Við rannsóknina 

á eignarhaldi Flekkudals rakst 

hann á bréf frá 1613 sem staðfesti 

eldra bréfið en það bréf barst honum 

í hendur þegar hann tók á móti 

bréfum í handritaskilum úr Árnasafni 

í Kaupmannahöfn. 

Í erindi sínu harmaði Einar 

hversu illa hafi verið staðið að útgáfu 

fornbréfa og heimilda á síðustu 

áratugum. Það hafi verið gert 

af myndarskap meðan á sjálfstæðisbaráttunni 

stóð en eftir það hafi 

áhuginn fjarað út. Nú sé staðan sú 

að í Árnastofnun liggi „skjöl svo 

þúsundum skiptir, sem ekki hafa 

verið skoðuð fyrir Óbyggðanefnd 

og enginn veit í raun hvað geyma“. 

Hvað merkir afréttur 

Einar fjallar nokkuð um merkingu 

orðanna „af réttur“ og „afréttar eign“ 

að málum bæði í Norður- og 

Suður-Þingeyjarsýslum en það sé 

á byrjunarstigi. Til standi að skila 

kröfulýsingum og greinargerðum 

og flytja mál fyrir Óbyggðanefnd í 

september nk. 

,,Það má því segja að þjóðlendumálin 

séu á öllum stigum 

því norðvestanvert og vestanvert 

landið, sem og Vestfirðir, eru alveg 

eftir. Það er því ljóst að áratugur 

eða meira mun líða þar til þessum 

málum lýkur,“ segir Ólafur. 

Umdeilt atriði 

Fyrir kosningarnar í vor var rætt 

um að reyna að leysa þessi mál 

meira í sátt en gert hefur verið. Það 

segir Ólafur að gæti flýtt afgreiðslu 

málanna umtalsvert. 

Dæmi hafa verið nefnd um að 

bændur hafi keypt lönd af ríkinu 

sem nú séu allt í einu úrskurðuð 

þjóðlendur og þar með eign ríkisins. 

Ólafur segir að í flestum 

þeim tilvikum hafi verið um að 

ræða gamlar kirkjujarðir og gömul 

afréttarlönd kirknanna og því verið 

um afréttaralmenning að ræða. Það 

sem fræði menn 

hefur greint 

á um lengi 

hvað feli í sér. 

Þegar fossamál 

in komu til 

umræðu á alþingi 

1917 var 

Bjarni Jónsson 

frá Vogi fenginn 

til að kveða 

upp úr um það hvað orðið „afréttur“ 

þýddi og var niðurstaða hans sú að 

yfirráð einstaklinga og sveitarfélaga 

yfir slíku svæði takmörkuðust við 

það sem „ríkið vill veita þeim“. 

Eggert Briem bóndi í Viðey birti 

um svipað leyti grein þar sem hann 

komst að þveröfugri niðurstöðu, 

þe. að ókleift væri að draga afréttir 

undir landssjóð fremur en hverja 

aðra jarðeign í landinu. 

Árið 2001 ritaði Gunnar F. Guðmundsson 

sagnfræðingur sem var 

um tíma starfsmaður Óbyggðanefndar 

grein þar sem hann benti á 

ýmsar veilur í rökstuðningi Bjarna 

og segir að ekki sé hægt að fullyrða 

„að afréttareign hafi einungis 

falið í sér beitarítak og e.t.v einhver 

takmörkuð not sem annaðhvort var 

eigendalaust eða í eigu ríkisins“. 

Segir Gunnar einnig að þjóðlendulögin 

eigi sér frekar réttlætingu í 

einhvers konar „heildarhagsmunum 

þjóðarinnar“ en að þau styðjist við 

söguleg rök. 

Einar ræðir um notkun lögfræðinga 

á fjallskilareglum sem heimild 

og hefur það við þær að athuga að 

slíkar reglur hafi fyrst verið settar 

um aldamótin 1800 og eigi því 

ekki við þegar eldri heimildir segi 

annað. 

Ofsatrú á Landnámu 

Eina heimild hafi lögfræðingar 

sem vélað hafa um þjóðlendumál 

þó talið afar trausta og er marg oft 

vitnað í hana í hæstaréttar dóm um. 

Það er Landnáma. Þar er lýst um 

400 landnámum í upphafi Íslandsbyggðar. 

Gallinn er hins vegar sá 

að hún var sennilega samin rúmlega 

200 árum eftir að landnám hófst 

fyrir 900 og mjög breyttar gerðir 

geti enginn selt meira en hann eigi 

og það skipti því engu máli þótt 

einhver embættismaður hjá ríkinu 

hafi afsalað landi. Inntak eignarréttar 

breytist ekki. Landið verði áfram 

afréttaralmenningur og þar með 

þjóðlenda. Ekki sé hægt að breyta 

því í eignarland með einfaldri sölu 

embættismanns. Slíkt yrði að gera 

með lögum, að sögn Ólafs. Hann 

tekur fram að þetta sé þó mjög 

umdeilt meðal löglærðra manna 

sem leikmanna og því margt óljóst 

í málinu enn þá. 

hennar sem hafa varðveist eru frá 

því um 1300. 

Á hinn bóginn hafi þessir sömu 

lögfræðingar ekki haldið á lofti 

ákvæði sem finna má bæði í Jónsbók 

og Grágás og segja til um það 

að ekki sé skylda að ganga á merki 

á fjöllum uppi, þe. ekki sé þörf á að 

tilgreina nákvæmlega landamerki 

á vatnaskilum. Einar bendir einnig 

á þá staðreynd að á landnámsöld 

náði byggð lengra inn á hálendið en 

nokkru sinni síðar. Um þetta segir 

hann að engu sé líkara en að sumir 

lögfræðingar, þar með taldir hæstaréttardómarar, 

skilji ekki mælt mál. 

Máldagar, þ.e. eignaskrár kirkna, 

eru teknir með mikilli varfærni. 

Aftur á móti meta lögfræðingar 

Land námu svo mikils að ekki þarf 

að ræða heimildagildi hennar. 

Þegar málið um hvort Skjaldbreiður 

væri þjóðlenda var fyrir 

héraðsdómi Suðurlands 13. október 

2005 er eftirfarandi rökstuðningur 

tilgreindur af hálfu ríkisins: „Það 

liggi ljóst fyrir, að réttarþróun allt 

að núverandi stöðu mála sé á þá 

lund, að enginn hafi getað eignast 

grunnrétt að hálendissvæðum utan 

landnáma. Við athugun á því hvað 

felist í hugtökunum „almenningur“ 

og „afréttur“ séum við Íslendingar 

í þeirri einstæðu aðstöðu, að hafa 

skjallegar frásagnir um landnám 

Íslands, en þær frásagnir hafi verið 

Um 80 þúsund mál bíða 

afgreiðslu 

Aðspurður hvort hann telji öruggt 

að Mannréttindadómstóllinn taki 

málin fyrir segir hann að því fari 

fjarri að það sé öruggt. Það væri 

hrein heppni ef svo færi enda bíði 

um 80 þúsund mál afgreiðslu hjá 

dómstólnum. Og jafnvel þótt dómstóllinn 

tæki málin fyrir sé ekki 

öruggt að landeigendur vinni þau. 

Ólafur segir að menn hafi 

deilt um eignarrétt á hálendinu 

í hátt í hundrað ár. Það byrjaði 

allt með Bjarna frá Vogi 1907 

þegar átök hófust um fossana og 

svo kölluð fossalög voru sett. 

Síðan hafa fallið dómar eins og 

Landmannaafréttardómur fyrri 1955 

og Landmannaafréttardómur síðari 

1981. Þá komst Hæstiréttur að þeirri 

niðurstöðu að Landmannaafrétt ætti 

enginn, hvorki ríkið, hrepparnir né 

bændur. Um væri að ræða almenning 

óháðan öllum. Árið 1997 féll 

dómur um Auðkúluheiði og þjóðlendumálin 

hófust svo árið 1999 

en lög þar um höfðu verið sett árið 

áður. Þjóðlendumálin hafa því staðið 

yfir í 80 ár. 

S.dór 

Á hverju byggjast úrskurðir í þjóðlendumálum 

Einar G. Pétursson gerir alvarlegar athugasemdir við meðferð og túlkun lögfræðinga 

á heimildum þegar þeir fjalla um eignarhald á landi 

Þjóðlendumálin geta snúist um veruleg verðmæti. 

taldar áreiðanlegar af sagnfræðingum. 

Samkvæmt þessum heimildum 

sé greint frá yfir 400 landnámum 

og sé hvergi getið um þau, nema 

þar sem um sé að ræða eignarlönd 

sem síðar hafi verið byggð. Einnig 

sé talið áreiðanlegt, að Jónsbók í 

núverandi afritum sýni hver lög 

voru talin gilda hér 1281.“ Einar 

spyr hvaða sagnfræðingar það séu 

sem telji Landnámu áreiðanlega, 

skjallega heimild 

Málaferlin gætu dregist á langinn 

Lokaorð Einars í erindinu eru á 

þessa leið: 

„Ekki er gott að segja til um 

hvernig þjóðlendumál þróast í framtíðinni. 

Nokkur mál eru nú kom in 

fyrir Evrópudómstólinn og yrðu þau 

tekin fyrir þar og ynnust, gæti það 

þýtt að málaferli héldu lengi áfram. 

Öruggt er aftur á móti, að sökum 

þess hve illa var staðið að leit að 

skjölum eiga einhver gögn eftir að 

koma í ljós, sem verða grundvöllur 

nýrra málaferla. Ótrúlegt er annað 

en sagnfræðing ar hnekki trú lögfræðinga 

á Landnámu. Hér eiga 

vel við orð Þór arins skólameistara 

á Akureyri, er sagði: „Spillt þjóð félag 

þarf marga lögfræðinga.“ Fyrir 

skömmu endurtók ég ofangreind 

orð í eyru prófessors í lögum, sem 

bætti við: „Og gjörspillt geysimarga.““ 

–ÞH 

MÆLT AF 

MUNNI FRAM 

Ragnar Ingi Aðalsteinsson spyr um 

höfund þessarar vísu: 

Gakktu á skíðum gleðinnar 

í grónum hlíðum lukkunnar. 

Farðu á skautum farsældar 

fram hjá brautum glötunar. 

Kristján Bersi telur að þetta sé ein 

af þeim vísum sem gjarnan voru 

settar í minningabækur skólabarna 

um 1950. 

Heiður heillar sveitar 

Sigurður Sigurðarson spurði um 

höfund þessarar vísu á Leir og fékk 

svar að hún væri eftir Borgfirðinginn 

Jakob á Varma læk. 

Það myndi heiðri heillar sveitar 

bjarga, 

hryggja fáa, en gleðja æði marga 

og menninguna stórkostlega styrkja, 

ef Sturla í Fossatúni hætti að yrkja. 

Ný ríkisstjórn 

Auðvitað tóku hagyrðingar til 

við að yrkja um nýja ríkisstjórn á 

ýmsan hátt. Kristján Bersi á þessa: 

Boðaðrar stjórnar er beðið enn, 

bráðum er látið vaða 

og Bleikjustjórnin birtist senn 

bæði til gagns og skaða. 

Benedikt Jónsson orti: 

Löngum reynist lánið valt, 

en lukkan mætust. 

Ingibjörg var þá eftir allt 

allra stelpna sætust. 

Kristján Bersi orti þessa vísu að 

loknum lestri á Reykjavíkurbréfi 

Moggans. 

Sumum verður í hamsi heitt 

og hatast við frama Ingibjargar. 

En að henni finna má ekki neitt, 

– Alveg sama hvað Styrmir 

þvargar. 

Hjálmar Freysteinsson sagði: 

Annað skemmtilegt í fréttum, sem 

féll auðvitað í skuggann, var að 

Frjálslyndir hefðu boðið gömlu 

stjórninni aðstoð sína. 

Er þraukaði stjórn við þunga nauð 

þrotið var afl og kraftur, 

góðhjartaður Guðjón bauð 

að gefa þeim sleggjuna aftur. 

Kristbjörg heitir höfundur þessarar 

vísu sem birtist á Leir: 

Nú var Framsóknarflokkurinn 

kvaddur 

förinni lokið, sagan skráð, 

nú er þar margur í nauðum staddur 

nú þarf að stofna sendiráð. 

Þessi spurning vaknaði hjá Hjálmari 

Freysteinssyni: 

Spurningar þeirrar spyrja má 

spekinga í eðlisfræði, 

hvort ríkisstjórn mynda eigi á 

alræmdu sprungusvæði. 

Og hann bætir við: 

Ég hef tekið eftir því að óvenjumikið 

kossaflens fylgir myndun 

þessarar stjórnar. Man ekki til að 

Halldór og Davíð hafi sést kyssast 

hér fyrrum þó ég efi ekki að þá hafi 

langað til þess. Ingibjörg hefur nú 

tilkynnt að kynjaskipting verði 

jöfn í ráðherraliði Samfylkingar. 

Efalítið er til bóta, 

engan vegin skaðað getur 

að Ingibjörg noti kynjakóta 

svo „kossastjórnin“ endist betur. 

Séra Hjálmar Jónsson flutti Geir 

og flokksráði Sjálfstæðisflokksins 

þessa limru: 

Þó að oft megi árangurs vona 

og Ingibjörg Sólrún sé kona 

og stjórnin sé klár 

og kvitt næstu ár 

þá kysstu´ekki konuna svona. 

Umsjón: 

Sigurdór Sigurdórsson 

ss@bondi.is

8 

Ríki Vatnajökuls ehf. 

Risaátak hafið í að auka ferðaþjónustuna 

á Suðausturlandi 

Stofnað hefur verið fyrirtækið 

Ríki Vatnajökuls ehf. Það eru 

ferðaþjónustuaðilar á svæðinu 

frá Hvalnesi í austri og að 

Lómagnúpi í vestri sem að því 

standa. Undir klasann falla allir 

þeir aðilar svæðisins sem þjóna á 

einn eða annan hátt ferðamönnum 

eða fyrirtækjum í ferðaþjónustu. 

Um er að ræða þá sem selja 

m.a. gistingu, veitingar, afþreyingu, 

reka verslanir og veita 

samfélagslega þjónustu, svo sem 

menningarstarfsemi, heilbrigðisþjónustu 

og samgöngur. 

Undanfara stofnunar Ríkis 

Vatnajökuls má rekja til fundaferðar 

um klasasamstarf að tilstuðlan 

Frumkvöðlaseturs Austurlands ehf. 

árin 2004 til 2006, ásamt verkefninu 

Hagvöxtur á heimaslóð veturinn 

2007. Fjöldi ferðaþjónustuaðila 

hefur tekið þátt í vinnufundum, 

fyrirlestrum og námskeiðum vegna 

þessa. 

Eindreginn vilji til að efla 

ferðaþjónustuna 

Ari Þ. Þorsteinsson, sem sæti á 

í stjórn Ríkis Vatnajökuls ehf., 

segir að það sem einkennt hafi 

klasaundirbúninginn sé eindreginn 

vilji allra hagsmunaaðila til að 

byggja upp öfluga ferðaþjónustu 

sem byggi á samstarfi aðila 

sem gjarnan hafa verið í harðri 

samkeppni. Þátttakendur í klasanum 

meta því ávinning samstarfs fram 

yfir sundurlyndi. Hann segir að 

það hafi tekið tvö ár að undirbúa 

stofnun fyrirtækisins og sannfæra 

alla aðila í ferðamannaþjónustunni 

á svæðinu um nauðsyn þess að 

vinna saman en ekki að menn séu 

að pukrast hver í sínu horni. 

Mestur vandi íslenskrar ferðaþjónustu 

hefur verið að fá betri nýtingu 

yfir vetrartímann. Ari segir að 

afstaða fólks til vetrarins á Íslandi 

sé að breytast nokkuð. Myrkrið, 

kyrrðin, norðurljósin, snjósleðaferðir 

og margt fleira verði eftirsóttara 

með hverju árinu sem líði. 

Í könnunum sem gerðar hafa 

verið kemur í ljós að ýmislegt er 

hægt að gera til efla ferðaþjónustuna 

yfir veturinn. Ari segir að 

fyrir austan hafi verið gerð tilraun 

með að auglýsa norðurljósin og 

þó nokkur hópur erlendra ferðamanna 

hafi komi til landsins þess 

vegna. Þeim var boðið að fara í 

hreindýraskoðunarferð, boðið upp 

á alíslenskan mat og loks horfði 

fólk á norðurljósin. Það er ekki síst 

fólk frá hinum heitu löndum Suður- 

Evrópu sem hefur áhuga á svona 

ferðum sem þó hafa afar lítið verið 

markaðssettar á þeim slóðum. 

Vatnajökull segullinn 

Ari segir að markmið klasans sé að 

vinna saman að því að gera Ríki 

Vatnajökuls að einu af fimm þekktustu 

ferðaþjónustusvæðum Íslands 

innan fjögurra ára með áherslu á 

hið einstaka umhverfi Vatnajökuls, 

auðuga menningu og mannlíf og 

sérstöðu í matvælum. Ætlunin sé 

að auka fjölda ferðamanna í Ríki 

Vatnajökuls um 8-11% á næstu 

fimm árum. 

Í mars síðastliðnum samþykkti 

Alþingi lög um stofnun 


Vatnajökulsþjóðgarðs og verður 

hann stærsti þjóðgarður Evrópu. 

Vatnajökull og þjóðgarðurinn 

marka svæðinu mikla sérstöðu á 

heimsvísu og er einn helsti segull 

landsins gagnvart ferðamönnum. 

Þess má geta að fjörutíu aðilar 

skráðu sig sem stofnhluthafa í Ríki 

Vatnajökuls á stofnfundi fyrirtækisins. 

S.dór 

Hvers vegna vill ríkisstjórnin fórna landbúnaðarskólunum 

– Leyfum búnaðarskólunum á Hvanneyri og Hólum að njóta sérstöðu sinnar 

Ég hygg að flestir landsmenn séu 

stoltir af Landbúnaðarháskóla 

Íslands á Hvanneyri og Hólaskóla 

- Háskólanum á Hólum í Hjaltadal. 

Þetta eru einir elstu skólar landsins, 

stofnaðir 1889 og 1882. Þeir standa 

nú í miklum blóma og eru ótvíræð 

flaggskip menntasetra í dreifbýli 

á Íslandi. Þótt allir vilji nú Lilju 

kveðið hafa hefur barátta þeirra 

fyrir tilveru sinni ekki alltaf verið 

dans á rósum hin síðari ár. Með 

breyttri menntastefnu og tilkomu 

fjölbrautaskólanna og niðurlagningu 

iðnskólanna á árunum fyrir 

1980 var gerð hörð hríð að landbúnaðarskólunum. 

Þeir þóttu úreltir 

og rétt væri að steypa þeim inn í hið 

samhæfða og einsleitna framhaldsskólakerfi. 

Hólaskóla var reyndar 

lokað í tvö ár í þessari hrinu en var 

settur af stað á ný með pólitískri 

ákvörðun fyrir þrýsting frá velunnurum 

hans. Hér skal ekki lagt mat 

á hvort fjögurra ára samræmdur 

framhaldsskóli fyrir alla hafi verið 

rétt stefnumörkun á sínum tíma en 

ég tel að iðnmenntunin hafi ekki 

borið sitt barr út um land eftir að 

þessi ákvörðun var tekin. Heilu 

atvinnugreinarnar búa enn að nemendum 

gömlu iðnskólanna, sérstaklega 

út um land. Búnaðarskólarnir 

hafa skarað fram úr í þróun tækni 

og háskólanám á sviði grunngreina 

atvinnuveganna. 

Æ síðan hafa búnaðarskólarnir 

þurft að standa vörð um tilveru 

sína og sjálfstæði en jafnframt ná 

að þróast í fjölþættar viðurkenndar 

háskóla- og rannsóknastofnanir. 

Áhrifamiklum aðilum innan 

stjórnsýslunnar hefur verið tilvist 

þessara skóla einhver þyrnir í augum. 

Þeir skilja hvorki né þekkja til innviða 

þessara menntasetra né skynja 

hin sterku tengsl þeirra við atvinnulífið 

í landsbyggðarsamfélaginu og 

stöðu þeirra á alþjóðavísu. 

Næsta Bændablað 

kemur út þriðjudaginn 

26. júní 

Menntamál 

Jón Bjarnason 

Alþingismaður Vinstri hreyfingarinnar 

– græns framboðs 

jb@althingi.is 

Ég var skólastjóri á Hólum í 

Hjaltadal 1981 til 1999 og þekki vel 

þessa baráttu. Mér er nær að fullyrða 

að hvorki Landbúnaðarháskóli 

Íslands né Hólaskóli væru við 

lýði með þeirri reisn sem þeir eru 

í dag ef þeir hefðu t.d. heyrt undir 

menntamálaráðuneytið. 

Sérstaða og náin tengsl skólanna 

við grasrótarsamfélagið 

Styrkur þessara skóla er sérstaða 

þeirra og náin tengsl við grasrót 

dreifbýlisins. Þeir heyrðu fyrst 

undir atvinnuvegaráðuneytið og 

síðar undir landbúnaðarráðuneytið 

og nutu þess. Samtök bænda og 

fjöldi velunnara stóðu vörð um 

þá. Þeir eru ekki venjulegir skólar 

í skilningi „teknókrata“ nútímans. 

Þetta eru staðir, fjölhliða menntaog 

menningarstofnanir landsbyggðarinnar 

og þjóðarinnar allrar. 

Þeir eru lögbýli með fjölbreyttan 

búrekstur. 

Ég minnist þess veturinn 1999 

þegar sett voru ný lög um búnaðarfræðslu 

og Hvanneyrarskólinn 

viðurkenndur sem háskóli og 

Hólaskóli fékk lagaheimild fyrir 

sérhæfðu háskólanámi. Þá var einnig 

gerð hörð atlaga að skólasetrunum 

og fram kom tillaga um að 

flytja þá til menntamálaráðuneytis. 

Þá var leitað ásjár forsætisráðherra, 

Davíðs Oddssonar. Hann spurði 

þeirrar eðlilegu spurningar hvort 

eitthvert vandamál væri að hafa 

þá undir landbúnaðarráðuneytinu, 

hvort eitthvað gengi illa. Hann vissi 

að þeir hafa haft þessa stjórnsýslulegu 

stöðu í 100 ár, hún hefði reynst 

þeim vel og því hvorki rök né þörf 

fyrir slíkum breytingum 

Fjöregg landbúnaðarins 

Búnaðarskólarnir hafa byggst upp á 

mjög sérstæðan hátt. Þar hefur farið 

saman menntun, endurmenntun, 

rannsóknir og ráðgjöf. Sami aðilinn, 

sama stofnunin, hefur gjarnan 

haft alla þessi þætti á hendi. Þessi 

samþætting hefur reynst öllum hagkvæm. 

Náin tengsl eru við háskóla 

og rannsóknastofnanir í nágrannalöndum 

en einnig mjög bein tengsl 

Ég var að glugga í nýútkomna 

bók, skáldsöguna Byggðir og bú 

Suður-Þingeyinga 2005. Tæplega 

verður þetta flokkað undir heimildarit, 

slíkar eru vitleysurnar. 

Menn sagðir dánir þó við þokkalega 

heilsu séu. Sé bókin Byggðir 

og bú frá 1985 borin saman við 

þessa ber ekki saman um marga 

hluti, hvor sem er réttari. Ef skoðuð 

er stærð til dæmis íbúðarhúsa 

er samanburður ekki góður. Húsin 

hafa annaðhvort minnkað eða 

stækkað, sum sennilega eins. Ekki 

skal fullyrt hvor bókin réttari er. 

Ekkert samræmi er við upptalningu 

bygginga, ýmist gripafjöldi 

eða m 2 . Sé litið yfir jarðir í talinu 

á undan eyðibýlum virðast allar 

vera í byggð þótt svo sé ekki. 

Kannski hafa jarðir þurft að vera 

í eyði einhvern tiltekinn árafjölda 

til þess að flokkast sem eyðijarðir. 

Allavega sé ég ekki þar regluna. 

Ábúendatal greinir ekki frá 

ábúðarlokum ef jörð fer í eyði. Af 

hverju lýsing á landamerkjum er 

sett með jörðum veit ég ekki og 

sé ekki hvaða heimildargildi slíkt 

hefur eða annan tilgang. Sagt er í 

formála að bókin miðist við 2005 

og ætti því ábúendatal að miðast 

við það. Nokkrir aðilar eru 

með dánardægur 2006. Þar fer sú 

regla. 

við bændur og annað starfsfólk í 

landbúnaði hér innanlands. 

Skólarnir hafa sýnt mikinn 

sveigjanleika og náð að aðlaga sig 

stöðugt að breyttum aðstæðum svo 

aðdáun vekur. 

Landbúnaðarskólarnir eru hluti 

af hinni sterku ímynd landbúnaðarins 

og dreifbýlisins. Þeir hafa einnig 

verið merkisberar nýrra tíma í landbúnaði 

sem borið er traust til innan 

Við hjónin eigum sumarhús í 

landi Þverár í Reykjahverfi. Þar 

eru fleiri bústaðir, en mín kona 

ein sögð vera eigandi að bústað. 

Ég hef sennilega ekki staðið nægjanlega 

gegn eignatöku hennar. Ein 

kona, sem átti tvö börn fyrir hjónaband, 

er sögð eiga börnin með 

sitt hvorum manninum. Konan 

segir svo ekki vera. Kannski veit 

ritnefndin eða höfundur betur 

en konan. Þá er á kjöl bókanna 

nafn Ragnars Þorsteinssonar 

eins og hann sé einn höfundur, 

gott fyrir aðra ritnefndarmenn 

eða Búnaðarsamband Suður- 

Þingeyinga að vera ekki bendlaðir 

við rangfærslur eða lélega vinnslu 

og yfirlestur en í öllu falli einkennileg 

merking á svona bók. Þá 

finnst mér vanta að bæjarnafnatal 

sé í báðum bókunum en ekki bara 

í síðara bindi, en það er svo sem 

ekki neitt rangt við það, aðeins 

mín skoðun. Þá þarf ekki að leita 

eins lengi að bæ ef maður er ekki 

þeim mun kunnugri og ekki að 

vera með báðar bækurnar við 

hendina. Og ekki er dýrðin gefin. 

Eg trúi því tæpast að ég hafi fundið 

allar villurnar en nóg er samt. Í 

Bændablaðinu frá 1.maí 8.tbl segir 

í viðtali við Ragnar Þorsteinsson: 

„Ég er búinn að kynnast fólkinu 

vel, enda fór eg heim á hvern 

greinarinnar. Við eigum ekki að taka 

neina óþarfa áhættu í þessum efnum. 

Ég skora á ríkisstjórnina að falla 

frá áformum sínum um að rjúfa 

meira en aldargömul tengsl landbúnaðarskólanna 

við atvinnuráðuneyti 

sitt og samtök bænda. Þessi 

sambúð hefur verið öllum aðilum 

farsæl. 

Það veit enginn hvað átt hefur 

fyrr en misst hefur. 

Byggðir og bú Suður-Þingeyinga, 

skáldsaga með staðreyndaívafi 

bæ. Það var gríðarleg áhersla lögð 

á að ná efninu sem réttustu og mér 

sýnist á þeim viðbrögðum sem 

bókin fær að litlar athugasemdir 

séu og almenn ánægja með hana.“ 

Auðvitað er ekki almenn 

ánægja með bókina og ég veit 

að henni hefur verið skilað enda 

lítið hægt að gera þegar verkið 

er komið út. Sjálfsagt er erfitt 

að skila svona bók til að fá endurgreitt 

verðið enda getur maður 

illa skilað bók sem maður kaupir 

en er ekki ánægður með efnið. Þó 

tel ég að svona rit eigi að vera rétt 

og greina frá staðreyndum. Ég veit 

um aðila sem sendu inn leiðréttingar 

í tæka tíð en þær voru ekki 

teknar með. 

Mér finnst ekki ástæða til að 

klappa lengi fyrir þessu verki. Ég 

held að enginn hafi sóma af þessari 

útgáfu, því miður, en til þessa 

virðist hafa verið vandað með 

prentun og annan frágang. 

Ég held að þetta rit megi kalla 

í besta falli Jarðalýsingu Suður- 

Þingeyinga með staðreyndaívafi. 

Þetta getur því miður aldrei orðið 

heimildarrit. 

Ævarr Hjartarson 

Furulundi 33 

600 Akureyri

9 


10 


Húnvetningar langþreyttir á lélegu dreifikerfi 

Nýlega var haldinn fundur 

um dreifikerfi eMax í Húnavatns 

hreppi. Á fundinn mættu 

fulltrúar frá Hive, sem eru 

nýir eigendur eMax, fulltrú ar 

Bændasamtakanna og Húnavatns 

hrepps og er það von þeirra 

síðar nefndu að netsamband á 

svæð inu færist í betra horf í kjölfar 

fundarins. 

Eftir að eMax hafði lokið uppbyggingu 

á þráðlausu netsambandi 

í Húnavatnshreppi lét fjarskiptanefnd 

Húnavatnshrepps gera úttekt 

á dreifikerfinu. Verkefnið var unnið 

af IceCom í byrjun maí 2007. Ægir 

Sigurgeirsson formaður fjarskiptanefndar 

Húnavatnshrepps fór yfir 

stöðu mála varðandi uppsetningu 

á dreifikerfinu. Lýsti hann ýmsum 

vandamálum sem komið hafa upp 

við uppsetningu kerfisins og slæmum 

frágangi þess. Í skýrslu IceCom 

kemur fram að frágangi kerfisins er 

víða ábótavant hvað varðar lagnir, 

einangrun og fagleg vinnubrögð. 

Gerði hann kröfu um að staðið sé 

við þann samning sem gerður var 

við eMax um uppsetningu og virkni 

kerfisins. 

Niðurstaða fundarins var sú 

að Hive verður send skýrsla um 

Forsvarsmenn Fjarskiptasjóðs 

hafa undanfarið fundað með 

fjarskiptafyrirtækjunum og 

safnað gögnum til að finna út 

hvar sé þörf á að fara í útboð. 

Stefnt er að því auglýsa útboð í 

byrjun júlí og að skrifað verði 

undir samninga við fyrirtæki 

í haust. Í framhaldinu hefjist 

uppbygging og á henni að verða 

að mestu lokið á árinu 2008. 

„Við erum í miðju ferli með 

háhraðanettengingarnar en búið er 

að kortleggja öll lögbýli á landinu 

og hnitsetningu þeirra. Undanfarið 

höfum við fundað með öllum fjarskiptafyrirtækjunum 

um það hvar 

þau eru með og hvar þau hyggjast 

vera með þjónustu og síðan leggjum 

við þær upplýsingar yfir kortaupplýsingarnar 

okkar. Samhliða 

þessari vinnu erum við að vinna 

útboðsgögn en stefnan er að geta 

auglýst útboð í byrjun júlí fyrir 

þau svæði þar sem enginn ætlar 

að bjóða þjónustu,“ útskýrir Jón 

Eðvald Malmquist, lögfræðingur í 

Samgönguráðuneytinu. 

ástand kerfisins eins fljótt og hægt 

er en samkvæmt upplýsingum 

Bændasamtakanna er skýrslan þegar 

komin í hendur Hive. Fulltrúar 

Hive gefa sér fimm virka daga til 

Búnir að skilgreina vandann 

Í dag eru um 95 prósent landsmanna 

með ADSL-tengingu 

og 2-3 prósent með þráðlausar 

háhraðalausnir. Því eru enn 2-3 

prósent sem eftir er að þjónusta og 

Fjarskiptasjóður þarf að stuðla að 

uppbyggingu á þeim svæðum ef 

fjarskiptafyrirtækin hyggjast ekki 

gera það. 

„Við erum búnir að skilgreina 

vandann og vitum betur stöðuna 

í dag en áður. Landfræðilega er 

þetta erfitt fyrir okkur á mörgum 

sviðum miðað við til dæmis 

í mörgum Evrópulöndum en það 

sem vinnur með okkur er að alltaf 

er að koma betri tækni. Þá hefur 

mikil uppbygging á þessu sviði átt 

sér stað hér á landi á undanförnum 

árum og sem dæmi hafa fyrirtæki 

hér verið að setja upp ADSLstöðvar 

í dreifbýli fyrir um það 

bil 100-200 manns á meðan víða í 

Evrópu eru ekki settar upp stöðvar 

fyrir minna en 4000 manns og því 

eru margir þar ekki með neinar 

tengingar,“ segir Jón Eðvald. 

að svara skýrslunni og gera áætlun 

um lagfæringar. Farið verður yfir 

uppsetningu kerfisins í Svartárdal 

og Vatnsdal með það að markmiði 

að laga tengingar þar. Síðan verður 

Fjarskiptasjóður: 

Búnir að kortleggja öll lögbýli landsins 

En hvað finnst ykkur um þá 

einkennilegu stöðu sem upp er 

komin hjá sumum sveitarfélögum 

að vegna þjónustuleysis hafa sum 

þeirra velt því fyrir sér að segja 

upp samningum við fjarskiptafyrirtæki 

á grundvelli markaðsbrests 

til að ríkið taki við á þeim stöðum 

og styrki sveitarfélögin 

„Málið er að á nokkrum stöðum 

úti á landi hafa sveitarfélög 

verið að gera samninga við fjarskiptafyrirtæki 

um uppbyggingu 

á hráhraðatengingum og þannig 

flýtt fyrir uppbyggingu á sínum 

svæðum. Ef sveitarfélag, sem 

gert hefur slíkan samning, segir 

upp samningi við fjarskiptafyrirtæki 

er meginspurning hvort 

fyrirtækið ætlar að halda áfram 

að bjóða þjónustu á svæðinu eða 

ekki. Ef fyrirtækið ætlar að halda 

áfram að bjóða upp á þjónustu á 

svæðinu er ekki þörf fyrir aðkomu 

Fjarskiptasjóðs. Það sem skiptir 

auðvitað mestu máli er að allir 

hafi möguleika á háhraðatengingum,“ 

svarar Jón Eðvald. ehg 

kerfið yfirfarið í heild sinni. 

Jákvæðir og neikvæðir þættir 

Jón Baldur Lorange, yfirmaður 

tölvudeildar Bændasamtakanna, sat 

Nýverið skipti fjarskiptafyrirtækið 

eMax um eigendur og 

hefur nú sameinast fjarskiptafyrirtækinu 

Hive. 

„Með sameiningunni verður 

þetta mun stærri eining sem fylgir 

meiri styrkleiki og meira þjónustuframboð. 

Við erum að fara yfir 

allt dreifikerfi eMax til að styrkja 

það og bæta. Það hafa verið veikleikar 

í kerfinu sem við erum að 

vinna að en okkur er kappsmál að 

bæta kerfið þannig að nettengingar 

verði stöðugar og að þetta komist í 

gott horf,“ útskýrir Einar Kristinn 

Jónsson, framkvæmdastjóri Hive 

og WBS (Wireless Broadband 

Systems), og segir jafnframt: 

„eMax-tæknin er barn síns tíma en 

þegar fram líða stundir munum við 

koma upp nýrri tækni hérlendis.“ 

Á döfinni hjá hinu sameinaða 

fyrirtæki er að taka í notkun nýtt og 

fullkomnara kerfi innan tíðar sem 

er í þróun í Þýskalandi. 

„Við sem stöndum að baki WBS 

Háskóli Íslands hlaut afmælisstyrk Framleiðnisjóðs 

Í tilefni af 40 ára afmæli Framleiðnisjóðs 

landbúnaðarins í lok 

síðasta árs voru boðnir fram sérstakir 

styrkir til rannsóknaverkefna 

á tilteknum sviðum. Annars 

vegar skyldi tekin fyrir notkun 

landsins, frá haga til maga, til 

framleiðslu vegna frumþarfa/ 

vöru og þjónustu – staða, skipulag 

og möguleikar í innlendu og 

erlendu markaðsumhverfi næstu 

ára og hins vegar fjölþættur landbúnaður, 

atvinnugrundvöllur 

dreif býlis – faglegar, hagrænar 

og fé lagslegar forsendur til þess 

að efla hann á næstu árum. 

Alls bárust sjö umsóknir. Sérstakri 

nefnd skipaðri fulltrúum Framleiðnisjóðs, 

Bændasamtakanna 

og Rannís var falið að leggja mat 

umsóknirnar. Hlutskörpust varð 

umsókn frá Háskóla Íslands vegna 

rannsóknar á litrófi landbúnaðarins 

og forsendum fjölbreyttrar atvinnu 

í sveitum. Að umsókninni standa 

Anna Karlsdóttir, lektor við HÍ, 

Karl Benediktsson, dósent við HÍ 

og Magnfríður Júlíusdóttir, lektor 

við HÍ, öll á sviði landfræði og með 

tengsl m.a. við ferðamálafræði, 

sam félagsfræði, byggðaþróun og 

stjórn málafræði. 

Markmið þeirrar rannsóknar er 

að kanna forsendur fyrir fjölþættum 

landbúnaði á Íslandi. Kannað 

verður hvers konar nýbreytni hefur 

helst náð að festa rætur í íslenskum 

sveitum og hvaða atriði hafa 

ýmist stuðlað að eða hindrað að 

fjölþættur landbúnaður hafi náð að 

dafna. Ekki verður horft eingöngu 

til hefðbundins framleiðsluhlutverks 

landbúnaðarins, heldur horft 

á atvinnugreinina á breiðari hátt en 

hingað til hefur yfirleitt verið gert. 

Verkefnið mun hefjast á greiningu 

á mismunandi landfræðilegum 

aðstæðum fyrir fjölþættan landbúnað. 

Tekin verða viðtöl við fólk 

í sveitum, sem farið hefur nýjar 

leiðir. Í framhaldi viðtalanna verður 

gerð spurningakönnun meðal úrtaks 

bænda af öllu landinu, þar sem innt 

verður eftir aðstæðum þeirra og viðhorfum 

til breytinga í landbúnaði. 

Niðurstöður verða túlkaðar í ljósi 

tiltekins líkans úr félagsvísindum, 

um sjálfbært lífsviðurværi. 

Með verkefninu fæst traustur upplýsingagrunnur 

um íslenskan landbúnað 

í samtímanum, bæði það sem 

vel hefur tekist og það sem ekki hefur 

gengið upp, sem og um mat bænda 

á ástæðum þessa. Niðurstöðurnar 

munu hafa umtalsvert hagnýtt gildi. 

Unnt verður að skilgreina betur en 

áður hvernig best verður stutt við 

fundinn og vonast til að nettengingar 

allra Húnvetninga komist nú 

senn í viðunandi lag. 

„Þetta er mál sem snertir hagsmuni 

landsbyggðarinnar mikið, enda 

aðgangur að upplýsingasamfélaginu 

orðinn forsenda byggðar um 

allt land. Við höfum heyrt óánægju 

meðal bænda og sveitarfélaga varðandi 

þjónustu eMax en reksturinn 

hefur verið mjög erfiður vegna innri 

aðstæðna í fyrirtækinu og tíðra eigendaskipta 

en ég vonast nú til að 

þetta lagist með nýjum eigendum. 

Nýjum eigendum hefur verið send 

skýrsla um ástand kerfisins og nú 

er að sjá hvort hugur fylgi máli en 

þeir lýstu sig reiðubúna að vinna 

að skjótri úrlausn í samstarfi við 

heimamenn. Það er vissulega rétt að 

geta þess að með tilkomu eMax og 

annarra smærri fjarskiptafyrirtækja 

á landsbyggðinni hefur orðið meiri 

samkeppni á fjarskiptamarkaði á 

landsbyggðinni sem hefur orðið 

til hraðvirkari Internettenginga 

og lægri fjarskiptakostnaður hjá 

bændum miðað við ISDN-þjónustu 

Símans. Það breytir hins vegar ekki 

því að fyrirtækið verður að standa 

við gerða samninga og bjóða upp 

á ásættanlega þjónustu við viðskiptavini 

sína ella leita þeir annað. 

Allt þetta vekur einnig upp spurningar 

um aðkomu Fjarskiptasjóðs 

við uppbyggingu háhraðatenginga á 

landsbyggðinni.“ 

ehg 

Fjarskiptafyrirtækið eMax skiptir um eigendur: 

Breyttar áherslur og ný tækni 

„Ójöfnuðurinn eykst ef við nýtum ekki tækifærin 

núna,“ segir Einar Kristinn Jónsson frkvstj. 

nýsköpun til sveita. Verkefnið mun 

auðvelda mótun markvissrar landbúnaðar- 

og byggðastefnu, sem 

tekur mið af svæðisbundnum þörfum 

og fjölbreytileika. 

Meðfylgjandi mynd var tekin á 

stjórnarfundi FL þegar umsækjendur 

komu til við viðræðna um framvindu 

verkefnisins. 

höfum verið að þróa fjórðu kynslóðar 

fjarskiptatækni til að geta 

flutt háhraðanet og verið með fjölþáttaþjónustu 

þráðlaust sem hentar 

bæði í dreifbýli og þéttbýli. Okkar 

framtíðarsýn er að koma þessu fyrir 

og veita þessa þjónustu um allt land 

í náinni framtíð. Með þessari nýju 

tækni verður netið mun afkastameira 

og þá er til dæmis sjónvarpið 

orðið gagnvirkt. Það eru því gríðarlega 

miklar breytingar í vændum 

og tækifærið er núna til að ráðstafa 

þessum fjármunum sem ríkið fékk 

úr sölunni á Símanum. Ef það gerist 

ekki fljótlega eykst ójöfnuðurinn 

milli dreifbýlis og þéttbýlis enn 

frekar því tækniþróunin er svo ör 

og menn þurfa að ná í skottið á sér í 

þessum málum,“ segir Einar. 

Núverandi fyrirkomulag 

samkeppnishamlandi 

Þar sem talið berst að fjármunum 

tengdum háhraðatengingum í dreifbýli 

er ekki úr vegi að spyrja Einar 

hvað honum finnist um aðkomu 

Fjarskiptasjóðs og stjórnvalda til 

að koma á slíkri þjónustu. 

„Mér finnst þetta á kolrangri 

leið og ég hefði talið að þessum 

fjármunum væri mun betur komið 

í höndum sveitarfélaga heldur en 

Fjarskiptasjóðs. Þá væri hægt að 

taka betur mið af aðstæðum í hverju 

sveitarfélagi fyrir sig og slík aðferð 

væri meira örvandi fyrir samkeppnina. 

Miðað við pólitískar yfirlýsingar 

sem gefnar voru þegar lögin um 

Fjarskiptasjóð voru sett og loforð 

gefin um að þá yrðu háhraðatengingar 

í dreifbýli að veruleika, hefðu 

menn átt að gera það í fullri alvöru 

og standa við þær væntingar sem 

voru gefnar. Fólk veit ekki hvaða 

svæði verða styrkt og núverandi 

fyrirkomulag er samkeppnishamlandi,“ 

segir Einar og bætir við: 

„Það skiptir miklu máli til að 

jafna aðstöðumun dreifbýlis og þéttbýlis 

að netið sé öflugra og hraðara 

en það er í dag. Við stöðvum ekki 

þessa þróun því það verður áfram 

þörf fyrir vaxandi hraða. Til að 

dreifbýlið búi við sömu aðstæður 

og þéttbýlið þarf að sjá til þess að 

þar sé hægt að koma meiri þjónustu 

yfir netið, eins og til dæmis síma 

og sjónvarpi. Þetta verður ekki viðunandi 

fyrr en dreifbýlið nýtur þessara 

sömu aðstæðna í fjarskipta- og 

margmiðlunarþjónustu.“ ehg

11 


12 


Útskriftarnemar úr hrossaræktardeild stilltu sér upp fyrir ljósmyndarann að lokinni útskrift. 

Háskólinn á Hólum útskrifaði 67 nemendur 

Laugardaginn 26. maí sl. útskrifaði 

Hólaskóli – háskólinn á 

Hólum 67 nemendur, þá fyrstu 

sem útskrifast frá skólanum sem 

háskóla samkvæmt íslenskum 

lögum. Skúli Skúlason, rektor 

Háskólans á Hólum, flutti ræðu 

við athöfnina. 

Hann sagði m.a. að nú væri 

hátíðisdagur á Hólum og að þessi 

hátíð markaði tímamót með ýmsum 

hætti. Í fyrsta lagi væru nú brautskráðir 

fyrir Háskólann á Hólum er ótvíræð 

og sköpunarkraftur nemenda 

og starfsfólks er mikill.“ 

Í lok ræðu sinnar þakkaði rektor 

deildarstjórum, kennurum og 

starfsmönnum skólans fyrir vel 

unnin störf og óskaði nemendum 

til hamingju með daginn og bað þá 

muna að þeir væru nú orðnir sterkur 

hluti af því 901 árs samfélagi sem 

Hólaskóli er og bauð nemendur og 

allt þeirra fólk ævinlega velkomið 

nemendur með fyrstu 

heim að Hólum. 

háskólagráðu, BA-próf í ferðamálafræði. 

Nemendur voru brautskráðir 

Í öðru lagi væri vor- 

brautarskráning deilda nú sameiginleg 

og með nýju sniði. Þetta væri 

til að undirstrika nýja tíma skólans 

sem fullgilds háskóla. 

Þá sagði rektor: 

,,Við lifum á breytingaskeiði þar 

sem sköpunarmáttur menntunar og Skúli rektor ásamt útskriftarnemendum af ferðamálabraut, deildarstjórinn 

með eftirfarandi gráður: Hestabrautarskráning 

fræð ingar og leiðbeinendur voru 

28, tamningamenn 15, þjálfarar 

og reiðkennarar 14. Einn nemandi 

útskrifaðist með diplómatagráðu 

í ferðamálafræði og 9 nemendur 

með BA-gráðu í ferðamálafræði og 

eru þeir fyrstu BA- nemendur skólans. 

lærdóms mun ráða úrslitum. Þörfin lengst til hægri. 

S.dór 

Rektorskápan 

Kápan sem Skúli Skúlason 

rekt or skrýddist við brautskráninguna 

vakti óskipta athygli. 

Höfundur hennar og hönnuður 

er Helga Rún Pálsdóttir 

og leitaði hún fyrirmynda til 

lærdómsaldarinnar svokölluðu, 

en þá réðu ríkjum á Hólum 

Guðbrandur Þorláksson og 

Arngrímur lærði meðal annarra. 

Málfríður Finnbogadóttir 

vann mikla heimildavinnu um 

búninga þessa tíma. Kápan er 

úr flaueli og hana prýðir geitaskinn. 

Rektor LBHÍ við skólaslit í Reykholti: 

Eðlilegt að allar menntastofnanir 

heyri undir sama fagráðuneyti 

Landbúnaðarháskóli Íslands 

brautskráði 38 nemendur þann 

1. júní sl. en alls stunduðu 

237 nemendur nám við skólann 

í vetur. Athöfnin fór fram í 

Reykholtskirkju þar sem Ágúst 

Sigurðsson rektor flutti ræðu. 

Helsta umfjöllunarefni hans var 

stefnuyfirlýsing ríkisstjórnarinnar 

sem tók við völdum í vor en 

hún hefur meðal annars boðað 

tilflutning verkefna milli ráðuneyta. 

Um það sagði Ágúst: 

„Í stjórnarsáttmálanum er stefnt 

að því að færa til verkefni innan 

stjórnarráðsins og meðal annars 

rætt um að flytja menntastofnanir 

landbúnaðarins undir ráðuneyti 

menntamála. Þessi fyrirætlan 

hugnast okkur hjá LbhÍ vel og 

við teljum að það sé fullkomlega 

eðlilegt að flokka allar íslenskar 

menntastofnanir undir sama fagráðuneyti. 

Við vitum að hvað skólastarfið 

snertir þá er hér ekki um 

mjög stóra breytingu að … Hitt 

er annað að það er að mörgu að 

hyggja áður en þetta getur orðið 

því tryggja þarf áframhaldandi eflingu 

á því mikilvæga rannsóknarstarfi 

sem unnið er innan vébanda 

LbhÍ enda hefur LbhÍ verulega 

sérstöðu í íslensku menntakerfi 

með um og yfir 60% starfseminnar 

í rannsóknum. Rannsóknum sem 

að stórum hluta eru unnar í miklu 

Frá brautskráningu LBHÍ í Reykholtskirkju. 

Að ofan sést útskriftarhópurinn, 

þjóðlega klæddur, og 

hér til hliðar sitja þeir saman Ágúst 

Sigurðsson rektor og Einar K. 

Guðfinnsson sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra. 

samstarfi við atvinnulífið. Gæta 

þarf að því að þessi miklu tengsl 

rofni ekki heldur eflist enn frekar 

enda er það í algjörum samhljómi 

við stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar 

um samstarf atvinnulífsins 

og íslensku háskólanna. Við vitum 

að Landbúnaðarháskólinn er faglega 

sterkur á sínum sérsviðum og 

innviðir traustir og við hlökkum 

einfaldlega til þess að takast á við 

þessar breytingar með góðum undirbúningi 

og í nánu samstarfi við 

ráðuneyti landbúnaðar, mennta og 

fjármála.“ 

Að vanda hlutu þeir nemendur 

sem þóttu skara fram úr í námi 

verðlaun. Háskólamegin hlutu 

fimm nemendur verðlaun: Guðfinna 

Harpa Árnadóttir fyrir bestan 

árangur á búvísindabraut; Sunna 

Áskelsdóttir fyrir góðan árangur á 

sviði náttúru og umhverfis; Rakel 

Jakobína Jónsdóttir fyrir lokaverkefni 

til BS-prófs á sviði skógfræði 

og landgræðslu og Þórunn 

Pétursdóttir fyrir lokaverkefni til 

MS-prófs í landgræðslufræðum. 

Loks hlaut Lilja Filippusdóttir 

verðlaun fyrir góðan árangur í 

lokaverkefni til BS-prófs á sviði 

umhverfisskipulags. 

Á búfræðibraut hlutu sjö nemendur 

verðlaun: Guðlaug Björk 

Guðlaugsdóttir fyrir góðan árangur 

á búfræðiprófi og voru þau 

verðlaun frá Bændasamtökum 

Íslands; Ásrún Árnadóttir fyrir 

góðan árangur í nautgriparæktargreinum; 

Einar Guðmundur 

Þorláksson fyrir góðan árangur í 

sauðfjárrækt; Vagn Kristjánsson 

fyrir góðan árangur í bútæknigreinum; 

Hildur Sigurgrímsdóttir fyrir 

góðan árangur í hagfræðigreinum; 

Svala Skúladóttir og Guðrún 

Steinþórsdóttir fyrir góða ástundun.

13 

Sumarið er tími bænda- og 

sveitamarkaða í mörgum löndum 

en hérlendis hefur þessi skemmtilegi 

möguleiki framleiðenda til að 

koma vörum beint til neytenda 

ekki verið mikið notaður fram til 

þessa. Þeir markaðir sem verið 

hafa í gangi á síðustu misserum 

virðast samt stöðugt vera að 

eflast og festa sig æ meir í sessi. 

Bændablaðið ræddi við talsmenn 

nokkurra þeirra markaða sem 

verða munu starfræktir á komandi 

sumri. Fyrst má nefna að 

starfsemi Kolaportsins verður í 

gangi um helgar sem verið hefur 

en Kolaportið er lang stærsti 

markaður landsins. 

Í Dalseli í Mosfellsbæ hefur 

verið starfræktur vinsæll bændamarkaður 

til fjölda ára og þangað 

kemur fjöldi íbúa af höfuðborgarsvæðinu 

að ná sér nýtt grænmeti, 

blóm o.fl. Markaðurinn verður í 

gangi á komandi sumri og er stefnt 

að opnun um miðjan júlímánuð 

en markaðurinn verður opinn á 

sunnudögum milli 12:00-17:00 alla 

sunnudaga fram í byrjun september. 

Í Eyjafirði var starfræktur 

skemmti legur sveitamarkaður við 

gróður húsið gengt Jólahúsinu á 

síð asta sumri. Markaðurinn naut 

fádæma vinsælda og var mikið 

sóttur af heimamönnum og ferðafólki. 

Að sögn aðstandenda markaðarins 

á að endurtaka leikinn á 

komandi sumri. Stefnt er að því að 

markaðurinn fari að stað um miðjan 

júlí og verði fram til ca. 20 ágúst 

en markaðurinn verður væntanlega 

opinn 11:00-17:00 á sunnudögum. 

Sumarið er tími markaða 

Beint frá býli – sala heimavinnsluafurða 

Konurnar í lifandi landbúnaði 

á Snæfellsnesi hyggjast standa 

fyrir markaði fyrsta laugardaginn 

í júlímánuði og er ætlunin að hafa 

hátíðarumgjörð um uppákomuna. 

Markaðutrinn verður haldinn 

í samkomuhúsinu í Breiðabliki 

og stefnt að fjölbreyttu vöruframboði 

og skemmtan (heimabakstur, 

kaffi, tónlist, kompuhorn o.m.fl.). 

Þetta verkefni er að sögn sprottið 

út úr verkefninu Byggjum-brýr sem 

margar konur á Snæfellsnesi voru 

þátttakendur í. 

Á síðasta ári stóðu Búnaðarsamband 

Vesturlands fyrir bændamörkuðum 

á Hvanneyri sem þótti heppnast 

vel og vera góð viðbót við 

aðra möguleika fyrir ferðafólk á 

Hvanneyri. Þessa dagana er verið 

að safna liði á ný og ætlunin að 

standa fyrir mörkuðum allt eftir 

áhuga framleiðenda. 

Á Laxá í Leiraársveit var einn 

fjölsóttasti sveitamarkaður landsins 

á liðnu ári og verður leikurinn endurtekinn 

á komandi sumri og markaðurinn 

opinn alla sunnudaga frá 

kl 13:00-16:00. 

Árni Jósteinsson hjá Bændasamtökunum 

sagði blaðamanni að hann 

hefði haft fregnir af markvissum 

þreifingum um stofnun bændamarkaða 

á vestfjörðum og á austurlandi 

en slíkt biði frekari kynningar síðar 

meir. Árni minnti ennfremur á að 

aðilarnir á bak við verkefnið beint 

frá býli væru tilbúnir að veita frumkvöðlum 

aðstoð við að koma fleiri 

mörkuðum á laggirnar og gæti fólk 

haft samband gegnum netfangið 

aj@bondi.is. 


14 

Vottunarstofan Tún 

Sjálfstætt hugsjónafélag 

í eigu fjölmargra aðila 

Lífræn ræktun á ávöxtum, grænmeti, 

mjólkurafurðum, villtum 

íslenskum plöntum og fleiru 

hefur farið vaxandi undanfarin 

misseri þótt sumum þyki of hægt 

ganga. Til að fá lífræna ræktun 

viðurkennda þarf að koma 

til vottun frá Vottunarstofunni 

Tún ehf. Gunnar Gunnarsson 

veitir þeirri stofnun forstöðu og 

bað Bændablaðið hann að segja 

frá tilurð vottunarstofunnar og 

starfi hennar. 

Hann segir að Tún sé sjálfstætt 

hugsjónafélag eins og títt 

er um þá hópa sem eru að skipta 

sér af umhverfismálum og því 

um líku þótt það sé vottunarfyrirtæki. 

Það voru margir sem komu 

að stofnun Túns ehf sem varð til 

vegna áhuga ýmissa á Suðurlandi 

á lífrænni ræktun. Að stofnuninni 

komu bændur, sveitarfélög, samtök 

neytenda og verslunar sem 

og ýmis fyrirtæki í úrvinnslu og 

markaðssetningu á landbúnaðarafurðum. 

Það voru því fjölmargir 

aðilar sem komu að stofnun vottunarstofunnar 

og eiga hana. Að 

sögn Gunnars hefur Tún alltaf 

verið rekið eins og hvert annað 

hugsjónarfélag. 

Við bryggjuna 

bátur vaggar 

hljótt 

Vottun samkvæmt alþjóðlegum 

stöðlum 

,,Margir hafa talið nauðsynlegt að 

hvetja til þess að teknar séu upp 

lífrænar aðferðir landbúnaði og 

annarri matvælaframleiðslu. Í öðru 

lagi að framleiðsla lífrænna afurða 

sé vottuð samkvæmt alþjóðlegum 

stöðlum,“ sagði Gunnar. 

Vottunarstofan Tún ehf hefur 

nýlega vottað söfnun á íslenskum 

plöntum á jörðinni Klængshóli í 

Skíðdal. Nær vottunin til ræktaðs 

og óræktaðs landsvæðis sem notað 

verður til söfnunar og ræktunar á 

ýmsum plöntum sem verða síðan 

hráefni í græða- og lækningajurturtir. 

Og þetta hefur verið gert víðar. 

Gunnar segir að í tilfellum sem 

þessum sé jörðin skoðuð og vottunin 

byggist á því að Tún þróaði 

alþjóðlegt vottunarkerfi í samræmi 

við íslenskar aðstæður og löggjöf. 

Hluti af þessari starfsemi er reglubundið 

eftirlit með þeim sem hafa 

áhuga á að markaðssetja vörur sem 

lífrænar. 

Ítarleg úttekt 

,,Sá sem gerir það verður áskrifandi 

að þjónustu Túns ehf. sem 

felur í sér í upphafi ítarlega úttekt 

Gunnar Gunnarsson. 

á allri framleiðslueiningunni, hvort 

sem um er að ræða hefðbundið 

landbúnaðarbýli eða garðyrkjubýli 

eða vinnslufyrirtæki sem tekur við 

hráefnum. Það er sérstaða vottaðrar 

lífrænnar framleiðslu að öll 

keðjan er vottuð undir eftirliti. 

Hver eining er skoðuð minnst einu 

sinni á ári til þess að ganga úr 

skugga um að alþjóðlegum reglum 

um lífræna ræktun eða framleiðslu 

er fylgt. Það er útilokað að nokkur 

geti komið fram með vörur hér 

á landi og sagt þær lífrænt ræktaðar 

án vottunar frá okkur,“ sagði 

Gunnar. 

Hann segir að lífræn ræktun hafi 

vaxið afskaplega hægt hér á landi 

og staðan í þeim málum lakari hér 

á landi en í öðrum Evrópulöndum. 

Samt sem áður er dálítill vöxtur í 

þessu nú og þá sérstaklega á þessu 

ári. 


Fjallagrasabúskapur gegn stóriðju 

Ómengaðar villtar íslenskar 

plöntur eru gríðarleg auðlind 

,,Það hefur stundum verið hæðst að því í umræðunni um stóriðju 

að stilla henni upp gegn fjallagrasabúskap. En sannleikurinn er 

sá að meðan villtar íslenskar plöntur fá að vera ómengaðar fyrir 

verksmiðjureyk og öðru slíku, þá eru þær gríðarleg auðlind. Hér 

á landi eru stór flæmi með margvíslegum tegundum af jurtum 

sem eru nýtanlegar til fæðubótar, lækninga og úrvinnslu í margvíslegan 

heilsu- og snyrtivöruiðnað,“ sagði Gunnar Gunnarsson, 

framkvæmdastjóri Vottunarstofunnar Túns ehf. í samtali við 

Bændablaðið. 

Hann segir að fólk hér á landi sé að gera sér grein fyrir því hvílík 

auðlind náttúruafurðirnar hér á landi eru og að mögulegt sé að nýta 

þær með ýmsu móti. Hann nefnir sem dæmi að meginparturinn af 

Tálknafirði, nokkur hundruð hektarar af eyðijörðum, hafi verið vottaðir 

lífrænt og þar er fyrirtækið Villimey að hasla sér völl með efni 

unnið úr vottuðum íslenskum villijurtum. 

Gunnar fullyrðir að möguleikar Íslendinga á því sviði að nýta 

ómengaðar villijurtir til ýmissa nota séu nær ótakmarkaðir. 

Lítill stuðningur 

Gunnar segir að það sé að jafnaði 

meiri vinna við lífræna ræktun í 

landbúnaði en hefðbundna. Verðið 

fyrir lífrænt ræktaðar afurðir á að 

vera nokkuð hærra en fyrir hinar 

en það fer nokkuð eftir aðstæðum 

á hverjum stað. Hér á landi fá 

bændur, að sögn Gunnars, lítinn 

sem engan stuðning til þess að 

taka upp þessa lífrænu aðlögunun 

eins og hún er kölluð. Fyrstu árin 

sem menn eru að breyta yfir í lífræna 

ræktun geta verið nokkuð dýr 

fyrir menn. Uppskera getur dottið 

eitthvað niður til að byrja með og 

þessu getur fylgt óvissa. 

,,Menn vænta þess að lífrænt 

ræktaðar afurðir séu hollari en 

hinar og rannsóknir eru að koma 

fram sem benda til þess að svo sé 

en vottun felur þó ekkert slíkt í 

sér,“ sagði Gunnar. 

Hann er eini fastráðni starfsmaður 

vottunarstofunnar en á landinu 

eru 10 eftirlitsmenn sem vinna 

fyrir Tún ehf. Það er fólk í öðrum 

störfum sem tekur að sér í hlutastarfi 

að hafa eftirlit fyrir Tún ehf. 

hér á landi og í Færeyjum þar sem 

Tún ehf. vinnur einnig að vottun. 

Vottunarstofn Tún ehf. var stofnað 

árið 1994 og hóf vottun tveimur 

árum síðar. 

S.dór 

70 ár frá því bræðsla 

hófst á Hjalteyri 

Það hefur að öllum líkindum verið 

aðeins líflegra á sjómannadaginn 

á Hjalteyri við Eyjafjörð 

fyrir 70 árum. Þá var þar líflegt 

lítið sjávarþorp með um 130 

íbúa. Núna standa byggingarnar 

auðar og líflausar líkt og minnisvarði 

um liðna tíma. Nú er þar 

starfrækt lúðueldi. 

Síldarbræðslan var reist á fjórða 

áratug síðustu aldar og var þá ein 

stærsta verksmiðja sinnar tegundar 

í Evrópu. Nú í júní eru liðin 70 ár 

síðan bræðsla hófst á eyrinni. Á vef 

um Hjalteyri er að finna þessa lýsingu: 

Í hörkufrosti í febrúarmánuði 

árið 1937 mátti sjá menn að verki 

neðan við langa skúrinn með haka 

og skóflur að grafa rásir fyrir undirstöður 

stærstu síldarbræðslu er þá 

hafði verið reist í Evrópu. Byrjað 

var að steypa upp norðurhlutann 

þar sem aðalvélasamstæðan, 

skilvindurnar og þurrkhúsið voru 

staðsett. Vegna frosta tóku menn 

til þess ráðs að hita sjó í steypuna 

en með því móti var hægt að auka 

byggingarhraðann til muna. Þegar 

verið var að slá upp fyrir og steypa 

þrærnar og mjölloftið var gengið 

frá uppsetningu í þeim húsum 

er þá var búið steypa. Loks kom 

strompurinn, en hann er 36 metrar 

á hæð, og svo lýsistankarnir. Fyrsta 

löndun var 16. júní sama ár. Seinna 

reisti Kveldúlfur hf. stórar mjölskemmur 

og annan stromp, þann 

er stendur enn. Þess má til gamans 

geta að maður einn veðjaði þegar 

slegið hafði verið frá strompinum 

að hann þyrði upp á hann. Lagði 

hann af stað upp og sáu menn 

fljótlega í iljarnar á honum upp við 

brúnina. Ekki lét hann það duga 

heldur fór hann upp á strompinn 

og rölti þar einn hring áður en hann 

lagði af stað niður aftur. Maður 

þessi hét Helgi Eyjólfsson og var 

byggingarmeistari verksmiðjunnar. 

Byggingarhraðinn var ótrúlegur 

og er oft talað um heimsmet í því 

sambandi. Byggingarleyfið er dagsett 

24. mars 1937. Fyrsta skóflustungan 

tekin í febrúar, en byrjað 

að bræða í júní. 

Hjalteyri hefur yfir sér ákveðinn 

draugalegan blæ en fiskihjallarnir 

eru þó fullhlaðnir af fiski. Þróun 

sjávarútvegs undanfarin ár hefur 

leitt til lokunar fleiri síldar- og 

loðnubræðsluverksmiðja og því má 

hafa það í huga hvort þetta sé það 

sem koma skal í framtíðinni, tómar, 

yfirgefnar verksmiðjur sem stara út 

á hafið og hlusta eftir ómi af sjómannavalsi 

liðinna tíma. 

GBJ

15 


Hvíldarklettur ehf. á Suðureyri á hraðri siglingu 

Nýverið hlaut Elías Guðmundsson 

frá ferðaþjónustufyrirtækinu 

Hvíldarkletti ehf. á Suðureyri 

fyrstu verðlaun fyrir bestu markaðsáætlunina 

við útskrift í verkefninu 

Útflutningsaukning og 

hagvöxtur (ÚH) ásamt Sigrúnu 

Guðjónsdóttur frá hugbúnaðarog 

ráðgjafarfyrirtækinu Innn hf. 

í Reykjavík. 

„Við erum stolt af því að fá 

svona klapp á bakið og það er alltaf 

gaman þegar tekið er eftir því sem 

maður gerir. Nú stöndum við í stórræðum 

á Suðureyri og Flateyri við 

að taka á móti þýskum sjóstangaveiðimönnum 

en uppbókað er að 

mestu í sjóstangaveiðina í sumar. 

Það hefur gengið nokkuð vel þrátt 

fyrir leiðinlega tíð en það er ótrúlegt 

hvað Þjóðverjarnir láta veðrið 

hafa lítil áhrif á sig,“ segir Elías 

Guðmundsson, framkvæmdastjóri 

Hvíldarkletts. 

Ferðamenn og daglegt líf 

þorpsbúa 

Útflutningsráð Íslands stendur að 

verkefninu Útflutningsaukning 

og hagvöxtur í samvinnu við 

Nýsköpunarsjóð atvinnulífsins, 

Landsbanka Íslands, Bakkavör 

Group, Byggðastofnun, Samtök 

iðnaðarins og Félag kvenna í 

atvinnurekstri. Þetta er í 17. sinn 

sem ÚH-námskeið er haldið á 

vegum Útflutningsráðs en um er að 

ræða þróunarverkefni fyrir lítil og 

meðalstór fyrirtæki sem hafa áhuga 

á að hefja útflutning eða festa í sessi 

útflutning sem þegar er hafinn. 

Markaðsáætlun Hvíldarkletts 

byggist á sjávarþorpinu Suðureyri. 

Í raun gengur verkefnið út á að 

breyta Súgandafirði í nokkurs konar 

„þemagarð“ þar sem ferðamenn 

geta komið í heimsókn og tekið þátt 

í daglegum störfum þorpsbúa; veitt 

sér í soðið, unnið í frystihúsinu 

og svo framvegis. Íbúarnir verða 

þannig á vissan hátt þátttakendur í 

sínum eigin raunveruleikaþætti. 

ehg

16 


Keyptum þennan stað til að vera á 

Rætt við tvenn hjón úr Reykjavík sem keyptu sér jörð í Reykholtsdal 

Fyrir nokkru birtist hér í 

Bændablaðinu viðtal við 

Guðmund Óla Gunnarsson 

hljómsveitarstjóra sem tilheyrir 

þeim vaxandi hópi þéttbýlisbúa 

sem hafa fundið sér athvarf í sveitinni. 

Nú er röðin komin að tvennum 

hjónum sem keyptu jörðina 

Búrfell í Reykholtsdal, eða því 

sem eitt sinn hét Hálsasveit, og 

hafa verið að byggja hana upp 

undanfarin fjögur ár. Það eru 

læknarnir Hannes Petersen og 

Friðrik Sigurbergsson og eiginkonur 

þeirra, Harpa Kristjánsdóttir 

gullsmiður og kennari 

og Árný Sigurðardóttir hjúkrunarfræðingur 

og forstöðu maður 

heilbrigðiseftirlits Reykjavíkurborgar. 

Þau Hannes og Harpa eru nú búin 

að endurbyggja gamla íbúðarhúsið, 

að heita má frá grunni, en Friðrik 

og Árný ákváðu að byggja nýtt hús 

sem þau eru flutt inn í. Öll starfa þau 

í Reykjavík, þeir Hannes og Friðrik 

á Landspítalanum í Fossvogi, Árný 

hjá Reykjavíkurborg og Harpa 

kennir við Iðnskólann. Hvað var 

það sem dró þau upp í sveit 

Friðrik: „Hjá okkur var það 

gamall draumur að eignast athvarf 

í sveit þar sem hægt væri að gera 

meira en á venjulegri sumarhúsalóð, 

eitthvað stærra. Við Árný 

höfum haft áhuga á skógrækt og 

getum sinnt henni hér.“ 

Hannes: „Það var hestamennskan 

sem dró okkur hingað. Við eigum 

13 hesta og hafði lengi dreymt um 

að koma okkur upp aðstöðu til þess 

að geta verið með þá hjá okkur. Nú 

erum við með níu þeirra hér uppfrá 

en hinir eru enn fyrir sunnan.“ 

Við dráttarvélina sem nágrannarnir þurftu einhvern tímann að kippa upp. Að baki sér í Búrfellshlíðina sem brátt 

verður þakin skógi og til vinstri er hlaðan sem nú er orðin að vélageymslu. 

samskipti við nágrannana. Friðrik 

bætir því við að þeir Hannes hafi 

getað liðsinnt fólki með sinni læknisfræðilegu 

kunnáttu og sparað því 

sporin niður í Borgarnes ef svo 

hefur borið undir. „Ætli það endi 

ekki með því að við opnum stofu 

hér uppfrá,“ bætir Hannes við og 

brosir. 

Þau segjast líka hafa séð að nóg 

framboð er á alls kyns félagslífi í 

sveitinni. „Það væri hægt að ganga 

í kirkjukór eða sækja tónleika í 

Reykholti eða Fossatúni. Á Mið- 

Fossum er mikið líf og hægt að 

sækja hin og þessi námskeið og 

þannig mætti áfram telja.“ 

Þetta er ekki fjárfesting 

Bændur hafa stundum kvartað yfir 

því að þegar þéttbýlisbúar kaupi 

jarðir sé það þeirra fyrsta verk 

að setja upp skilti sem á stendur: 

Einkalóð, allur aðgangur bannaður. 

Þeir segja líka að erfitt geti reynst 

að fá þessa nýbúa til að taka þátt í 

smölun og öðrum störfum sem þarf 

að sinna í sveitinni. 

„Við viljum taka fullan þátt í 

störfum sveitarinnar og lokum ekki 

landinu fyrir umferð,“ segir Harpa. 

„Við höfum að vísu ekki farið á 

fjall ennþá en við greiðum fjallskilagjald 

og smölum heimalandið.“ 

Hannes bætir því við að hann 

geti vel hugsað sér að fara á fjall, 

hann þurfi bara að gefa sig fram við 

fjallkónginn Jón á Kópareykjum. 

„Meðfram ánni norðan við veginn 

eru reiðleiðir sem við ætlum 

að halda opnum. Við höfum meira 

að segja rætt um að koma þar upp 

Góð skilyrði til skógræktar 

Þeir Hannes og Friðrik hafa þekkst 

lengi og starfa meðal annars saman 

í þyrlusveit lækna. „Við fórum að 

kíkja í kringum okkur og það er 

óneitanlega auðveldara að gera það 

úr þyrlu. Einn félaga okkar í þyrlusveitinni 

á jörð hér í mynni dalsins 

og hann benti okkur á að hér 

á Búrfelli væri jörð að fara í sölu. 

Við brugðumst hratt við og buðum 

uppsett verð í hana og fengum hana 

seinnihluta vetrar 2003.“ 

Jörðin er 280 hektarar að stærð og 

liggur sunnan með Reykjadalsá upp 

í og yfir Búrfellin sem ná allt að 470 

metra hæð. Þau eiga sem sé fjöll. 

Þarna var sauðfjárbú en ræktun er 

ekki mikil, túnin eru um 20 hektarar. 

Friðrik segir að gróðurskilyrði fyrir 

skóg séu góð í hlíðum Búrfellanna, 

enda sjáist það á næsta bæ að þar 

gengur vel að rækta skóg. 

Friðrik og Árný ætla að helga 

sig skógræktinni og eru orðnir þátttakendur 

í Vesturlandsskógum sem 

hafa sett sér það verkefni að rækta 

allar suðurhlíðar Reykholtsdals. 

Þau ætla alveg að gefa hófdýrunum 

frí og mega ekki til þess hugsa að 

sauðfé komist í skóginn sem þau 

ætla sér að rækta. Þess vegna hafa 

þau lagt á sig að girða meðfram 

veginum inn dalinn á tveggja km 

kafla. Næsta skref verður að fá verktaka 

til þess að girða annað eins 

uppi í Búrfellinu og loka hinn verðandi 

skóg af. Fyrr geta þau ekki 

hafist handa við ræktunina fyrir 

alvöru. 

Harpa og Hannes ætla að taka 

þátt í skógræktinni og Harpa hefur 

meðal annars sótt skógræktarnámskeið 

á Hvanneyri ásamt Friðriki 

og Árnýju. Það eru þó hestarnir sem 

eiga hug þeirra fyrrnefndu. Þau eru 

búin að koma upp gerði fyrir hestana 

og eru byrjuð að innrétta fjárhúsið 

svo þau geti tekið hestana á 

hús. Hlöðuna er Friðrik búinn að 

leggja undir sig en hann er með allhastarlega 

véladellu. 

Við borðstofuborðið í gamla húsinu á Búrfelli, frá vinstri: Friðrik, Árný, 

Hannes og Harpa. 

Betri netaðgangur breytti miklu 

Hingað til hefur hreinsun jarðarinn 

ar og uppbygging tekið allan 

þeirra tíma og nú sjá þau fyrir endann 

á því. Þau eru búin að koma sér 

upp heilsársaðstöðu þar sem þau 

geta verið hvenær sem þau lystir. 

Raunin er líka sú að þau eru mikið 

á staðnum. Harpa: „Við Hannes 

fluttum lögheimilið okkar hingað 

upp eftir og erum hér alltaf þegar 

við getum. Í fyrrasumar kom ég 

ekki til Reykjavíkur samfleytt í 

tvo mánuði, átti bara ekkert erindi 

þangað!“ 

Árný og Friðrik eru enn heimilisföst 

í Reykjavík en eru einnig 

eins mikið í Búrfelli og þau geta. 

„Við þyrftum að draga úr vinnu 

ef við ættum að vera hér meira,“ 

segja þau. Raunar segist Árný oft 

koma upp eftir til þess að vinna. 

„Það er gott að vera hér í kyrrðinni 

ef maður þarf að lesa eitthvað eða 

skrifa. En þá sakna ég Netsins því 

aðgangur að því er ekki nógu góður 

hér. Ég gæti unnið miklu meira hér 

ef ég hefði betri aðgang að Netinu,“ 

segir hún. 

Hannes tekur í sama streng. 

Hann vinnur að rannsóknum í sínu 

starfi og vonast til að geta unnið að 

úrvinnslu og skriftum sem tengjast 

rannsóknum. „En það byggist á því 

að hafa góðan netaðgang. Stór hluti 

þessara rannsókna er unnin í hópum 

sem oft þurfa að hittast og vinna 

saman. Það væri vel hægt að gera 

hér og í Reykholti er fín aðstaða til 

fundarhalda og hægt að halda ráðstefnur 

og útvega fólki gistingu. En 

þetta stendur og fellur með góðum 

netaðgangi.“ 

Nú er eina netsambandið um 

venjulega símalínu sem er óskaplega 

seinvirkt og vonlaust að hlaða 

einhverju niður, í mesta lagi hægt 

að sinna bankaviðskiptum og þess 

háttar. Í boði hefur verið þráðlaust 

samband frá fyrirtækinu emax en 

það hefur þótt mjög óstöðugt svo 

þau hafa ekki tengst því. Nú hafa 

þau heyrt að til standi að setja upp 

nýja sendi á Skáneyjarbunguna 

og þá gæti sambandið lagast. „Þá 

tengjumst við strax því þá getum 

við boðið til okkar fólki og nýtt þá 

góðu þjónustu sem hér er að hafa,“ 

segir Árný. 

Vilja tengjast sveitinni 

Ekkert þeirra fjögurra tengist dalnum 

svo neinu nemi. Þau segjast 

líka hafa verið svo upptekin við 

tiltekt á jörðinni og uppbyggingu 

húsanna að lítill tími hafi gefist til 

þess að stunda félagslíf og rækta 

sambandið við sveitungana. „En nú 

fer það að breytast,“ segir Harpa og 

bætir því við að hún hafi þó alltaf 

tekið þátt í árlegri kvennareið sem 

konurnar í dalnum standa fyrir. 

Hannes segir að allir nágrannar 

þeirra hafi undantekningarlaust tekið 

þeim vel og reynst þeim hjálplegir. 

„Ef við höfum bankað upp á eða 

hringt hafa allir verið boðnir og búnir 

að hjálpa okkur og gefa okkur ráð, 

lána okkur tæki eða kippa upp dráttarvélinni 

þegar við festum okkur.“ 

Friðrik og Hannes með stolt staðarins, sexhjól sem þeir keyptu í vor og 

þeir segja að hafi komið sér afar vel í girðingavinnunni. 

„Við höfum líka kippt öðrum 

upp,“ skýtur Árný inn í. 

Hannes bætir því við að eflaust 

séu þau eitthvað milli tannanna á 

fólki. „Því finnst eflaust fyndið að 

sjá okkur snúa heyi með heytætlu 

þar sem aðeins þrír armar virka. En 

það er allt í lagi.“ 

Friðrik er reyndar kominn til 

áhrifa í sveitinni, hann tók sæti í 

stjórn veiðifélags Reykjadalsár í 

vetur, enda mikill veiðimaður, þótt 

uppáhaldsíþróttin sé að ganga til 

rjúpna. Þau segjast hafa fullan hug 

á að tengjast samfélaginu í dalnum, 

sækja fundi og samkomur og eiga 

gerði þar sem hestamenn gætu áð 

með góðu móti. Það yrði okkur til 

ánægju,“ segir Hannes. Harpa bætir 

því við að þegar Kvennareiðin átti 

leið hjá Búrfelli í fyrra hafi Hannes 

komið út og trakterað konurnar á 

viskíi. 

Það er best að háls-, nef- og 

eyrnalæknirinn Hannes Petersen 

eigi lokaorðin í þessu spjalli þegar 

hann segir fyrir munn þeirra allra: 

„Fyrir okkur er þetta ekki fjárfesting. 

Við keyptum þennan stað til 

að vera á, en ekki til þess að ávaxta 

okkar pund.“ 

Myndir og texti: –ÞH

17 

Gjörbreytt gufubað á Laugarvatni 

Framkvæmdir hefjast í ágúst 

Framkvæmdir við 750 fermetra 

heilsulind við gufubaðið á 

Laugarvatni hefjast um miðjan 

ágúst. Áætlað er að þeim verði 

lokið um mitt næsta ár en í millitíðinni 

verður gufubaðið lokað. 

„Núverandi mannvirki verða 

rifin og byggð mun stærri aðstaða 

með tengingu við Laugarvatn. 

Þannig verður með góðu móti 

hægt að taka á móti ríflega hundrað 

gestum í einu,“ segir Anna G. 

Sverrisdóttir framkvæmdastjóri 

Bláa lónsins, en dótturfélag þess, 

Íslenskar heilsulindir, mun sjá 

um rekstur nýja gufubaðsins. 

Fyrirtækið Gufa ehf. kostar hinsvegar 

uppbyggingu á staðnum 

og er fjármagn fyrir framkvæmdunum 

alveg í höfn, að sögn Önnu. 

Suðurland.is segir frá. 


Heimasíða Bændablaðsins: www.bbl.is

18 

Siglufjarðar-Seigur hlaut hvatningarverðlaun SSNV 

Stjórn Samtaka sveitarfélaga á 

Norðurlandi vestra veitir árlega 

einu fyrirtæki á starfssvæði samtakanna 

hvatningarverðlaun. Að 

þessu sinni var það bátasmiðjan 

Siglufjarðar Seigur ehf. á Siglufirði 

sem hlaut verðlaunin vegna 

hugkvæmni og áræðis sem starfsmenn 

og stjórnendur hafa sýnt 

við uppbyggingu fyrirtækisins. 

,,Það er mikil viðurkenning og 

hvatning í að fá svona verðlaun,“ 

sagði Guðni Sigtryggsson, framkvæmdastjóri 

fyrirtækisins, þegar 

Bændablaðið ræddi við hann. Hann 

sagði að Siglufjarðar Seigur hefði 

verið stofnaður árið 2005 af JE vélaverkstæði 

ehf. á Siglufirði, Seiglu 

ehf. í Reykjavík og Siglu fjarð arkaupstað. 

Í byrjun fullvann fyrirtækið 

plastbátsskrokka sem steyptir 

voru hjá Seiglu ehf. í Reykjavík en 

síðan fór fyrirtækið út í að smíða 

bátanna frá grunni. Það hefur nú 

Ólafsdalur í Gilsfirði 

Félag stofnað til varðveislu 

Hrönn Ásgeirsdóttir stjórnarformaður SSNV afhendir Guðna Sigtryggssyni 

hvatningarverðlaunin. 

Rögnvaldur Guðmundsson ferðamálafræðingur 

er formaður Ólafsdalsfélagsins. 

fyrsta bændaskóla landsins 

Sunnudaginn 3. júní var félag sem á að ganga í félagið. Einnig er verið 

heitir Ólafsdalsfélagið formlega að skoða aðkomu Dalabyggðar að 

stofnað í Ólafsdal. Fé lagið hefur félaginu. Hann sagði að það fyrsta 

það að markmiði að fá leyfi yfirvalda 

til að endur reisa byggingar landbúnaðarráðuneytisins um að fá 

sem félagið muni gera sé að leita til 

í Ólafsdal í Gils firði þar sem Torfi yfirráðarétt yfir Ólafsdal og hefja 

Bjarnason stofn aði fyrsta bændaskóla 

lands ins árið 1880. Formaður hús á staðn um þarfn ast mikilla við- 

framkvæmdir við endurbætur en 

félags ins var kjörinn Rögnvaldur gerða. Lítið sem ekk ert hefur verið 

Guð mundsson, einn af afkomendum 

Torfa í Ólafsdal. Flestir stofn- 

því frátöldu að skóla húsið var klætt 

gert hús um á staðn um til góða, að 

endur félagsins voru annað hvort að utan fyrir nokkr um árum, og eru 

afkomendur Torfa eða eiga rætur húsin orðin illa farin. 

sínar í Gilsfirði og nágrenni. 

Rögnvaldur sagði í samtali við Ýmsar hugmyndir uppi 

Bændablaðið að stofnendur félagsins 

hefðu verið 35. Fjöldi manns um hvað geri eigi við Ólafsdal í 

Ýmsar hugmyndir hafa komið fram 

víða um land hefur lýst yfir áhuga framtíðinni. Flestar hugmyndirnar 

eru tengdar menningartengdri 

ferðaþjónustu. Ein hugmyndin er 

að koma upp lifandi safni sem sýni 

hvernig búið var í Ólafsdal á tíma 

Torfa Bjarnasonar en skólinn starfaði 

frá 1880 til 1907. 

lokið smíði á sjö bátum þar af þrír 

sem fyrirtækið hefur alfarið byggt. 

Einn af þessum bátum var seldur 

til Noregs í vor og segist Guðni 

búast við því að hann opni leiðir til 

frekari sölu á bátum frá Seig ehf. 

Gert var við skólahúsið í Ólafsdal að utanverðu árið 1996 en síðan hefur 

ekkert verið gert þar. Á myndinni til vinstri segir Guðmundur Rögn valdsson, 

sonur bóndans sem tók við búi eftir fjölskyldu Torfa Bjarna sonar, 

fundarmönnum frá lífinu í Ólafsdal á æskuárunum. 

Rögnvaldur tók skýrt fram að 

allar þær hugmyndir sem komið 

hafa fram séu ómótaðar og því 

alveg óvíst hvað verður ofan á. 

Hann sagði að fyrsta verkið yrði að 

leita til landbúnaðarráðuneytisins 

um leyfi fyrir félagið að koma þarna 

að málum. Fáist það sé næsta verkefni 

að leggja upp plön fyrir framtíð 

staðarins, afla fjár og hefjast svo 

handa um framkvæmdir. Þessi undirbúningur 

gæti tekið eitt og hálft ár 

eða svo að sögn Rögnvaldar. 

Stjórn félagsins 

Á stofnfundi Ólafsdalsfélagsins 

var kjörinn 7 manna stjórn. Rögnvaldur 

Guðmundsson er sem fyrr 

segir formaður en aðrir í stjórn 

eru Svavar Gestsson sendiherra, 

Þórður Magnússon, stjórnar for maður 

Marels, Sumarliði R. Ísleifsson 

sagnfræðingur, Guðjón T. Sig urðs - 

son, oddviti Dalabyggðar, Sig ríð ur 

Jörundsdóttir sagnfræðing ur og 

Halla Steinólfsdóttir. Í varastjórn 

eru Laufey Steingrímsdóttir og Arnar 

Guðmundsson blaðamaður. S.dór 

Um tvöþúsund hafa séð 

Mýrarmanninn 


Svona líta bátar Siglufjarðar-Seigs út en á þessu ári verða smíðaðir fjórir 

bátar og vonandi sex á ári þegar fram líða stundir. 

til Noregs. Hann segir að markaður 

sé ágætur fyrir svona báta 

hét á landi. Að vísu sé hann dálítið 

brokkgengur, eins og hann orðaði 

það, því þegar verið er að hræra í 

kvótakerfinu kemur það alltaf fyrst 

niður á bátasmíðinni. Guðni segir 

að það séu um 3.500 vinnustundir 

á bak við einn svona bát fullgerðan. 

Upphafleg ætlun fyrirtækisins var 

að smíða sex báta á ári en í ár verða 

þeir fjórir en Guðni telur að markmiðinu 

um sex báta á ári verði náð. 

Hjá fyrirtækinu vinna nú fjórir sérþjálfaðir 

starfsmenn í meðferð og 

vinnslu plastefna. 

Guðni segir að það sé markmið 

fyrirtækisins að smíða báta sem eru 

samkeppnishæfir í verði og gæðum 

á við það sem best gerist, bæði 

innanlands og utan og tryggja viðskiptavinunum 

þjónustu sem uppfyllir 

þarfir þeirra og óskir eins og 

best verður á kosið. 

Það var Adolf H. Berndsen, 

formaður SSNV, sem afhenti hvatningarverðlaunin 

í húsakynn um 

Siglufjarðar Seigs en verðlauna gripinn 

hannaði Fríða Björk Gylfadóttir, 

listamaður á Siglufirði. 

Sæði tekið úr Stála 

frá Kjarri á hverjum 

morgni út júní 

Sæðistaka úr hæst dæmda 

stóðhesti landsins, Stála frá 

Kjarri í Ölfusi, stendur nú 

sem hæst yfir og verður út 

allan júnímánuði. 

Páll Stefánsson, dýralæknir 

tekur sæði úr klárnum á hverjum 

degi og sæðir síðan þær 

merar, sem komið er með undir 

Stála samdægurs. Stáli er eini 

stóðhesturinn á Íslandi þetta 

vorið þar sem sæði er tekið 

á þennan hátt eftir að sæðingastöðinni 

í Gunnarsholti var 

lokað. Gert er ráð fyrir að um 

70 merar verði sæddar í þessu 

verkefni í Kjarri. Folatollurinn 

er 150 þúsund krónur en þá 

er allt innifalið. “Þetta hefur 

gengið mjög vel, það er gott að 

eiga við klárinn og fyljunarprósentan 

frá honum er mjög góð”, 

sagði Helgi Eggertsson, eigandi 

Stála. 

MHH 

„Mýramaðurinn hefur bara 

gengið ljómandi vel og aðsókn 

verið meiri en ég bjóst við fyrirfram,“ 

sagði Gísli Einarsson 

sjónvarpsmaður og höfundur 

Mýramannsins aðspurður í tilefni 

þess að sýningum á verkinu 

fer nú fækkandi. „Þetta var 

samið með það í huga að sýna 

það í Landnámssetrinu hér í 

Borgarnesi. Þar rúmast liðlega 

80 manns á sýningu. Svo gerðum 

við undantekningu og vorum með 

eina sýningu á Hofsósi. Þetta er 

bæðið skáldskapur og byggt á 

sögulegum heimildum. 

Það má segja að þetta sé tilraun 

til að viðhalda hinni gömlu sagnahefð 

sem tíðkaðist í baðstofum 

þessa lands og við fleiri tækifæri í 

gamladaga. En hjá okkur er raunar 

talmálið brotið upp og skotið inná 

milli vídeómyndum.“ 

Verkið sem Gísli samdi fyrr á 

þessu ári og hefur síðan sviðsett í 

samráði við Kjartan Ragnarsson 

forstöðumann Landnámssetursins 

rekur kosti, galla, göngulag, söngog 

drykkjusiði og margvísleg önnur 

sérkenni Mýramanna. Verkið spannar 

yfir tímabilið allt frá landnámi 

og til Mýraeldanna á síðasta ári. 

Fyrirmyndinni að þessu segir Gísli 

að Páll Brynjarsson bæjarstjóri hafi 

gaukað að sér. En á námsárum sínum 

í Noregi sá Páll þar flutt sagnaverk 

sem byggðist uppá að segja 

molbúasögur af Norðlendingum í 

Noregi. Þetta var grunnhugmyndin 

og þar sem mikið var til af gömlum 

og nýjum skemmtisögum af 

Mýramönnum þótti tilvalið að snúa 

þessu upp á þá en hefði í raun getað 

verið í hvaða byggðarlagi sem var á 

landinu þar sem nægur efniviður var 

til staðar. 

ÖÞ 

Helgi með Stála, sem hefur í 

nógu að snúast þessa dagana 

í sæðistökunni í Kjarri. Skyldustörfum 

hestsins lýkur 1. júlí 

þegar honum verður sleppt út 

í haga.

19 


20 


Ráðstefna um þróun klasa á dreifbýlum svæðum 

Dagana 11.-13. júní 2007 stendur Vaxtarsamningur Eyjafjarðar 

fyrir ráðstefnunni „Rural clusters 2007“ þar sem fjallað verður um 

þróun klasa í dreifbýli. Ráðstefnan verður haldinn í Háskólanum á 

Akureyri. 

Margir helstu sérfræðingar heims í klasafræðum munu koma og halda 

fyrirlestra auk þess sem kynnt verða klasaverkefni frá ýmsum heimshornum. 

Allar upplýsingar um ráðstefnuna er að finna á www.ruralclusters2007. 

com 

Notaðar vélar 

hjá Vélfangi 

Teg: MF 375 

Árg: 1992, Notkun: 3400 vstd. 75 hö 

Helsti Búnaður: BM tæki 

Verð án vsk.: 1,450,000 

Tegund: MF 390 

Árg: 1995, Notkun: 2400 vst. 

Stærð: 80 hö, Drif: 2wd 

Helsti Búnaður: Vendigír. 

Verð án vsk.: 1,450,000 

Tegund: Case 995 

Árg: 1990 5000 vst. 

Stærð: 105 hestöfl, Drif: 4x4 

Helsti búnaður: 6 strokka. 

Verð án vsk.: 1,000,000- 

Gerð: Same 

Árg: 1990, 5700 vst. 

Drif: 4x4 hö, Tæki: Alö 690 

Verð án vsk: 1,500,000,- 

Tegund: Greenline 

Árg: 2005, Notkun: 50 vst 

Sláttuborð: 1,8 m, vagn 5,0 m 3 

Verð án vsk kr: 1.900.000,- 

Tegund: Kverneland 7512 

Árg: 1989 

Búnaður: 75 cm. barkastýrð. 

skurðarbúnaður,teljari 

Verð án vsk. 250.000 

Tegund: Welger RP 12S 

Árg: 1995 Garnbinding 

Verð án vsk: 300.000.- 

Tegund: Ehlo 1410 

Árg: 1995 

Búnaður: 75 cm. barkastýrð. 

skurðarb,teljari og fallpallur 

Verð án vsk. 300.000 

Tegund: Pöttinger 3200 SC 

Árg: 2002 

Búnaður: 2,00 m sópvinda, 14 

hnífa, netbúnaður. flotdekk, 

sparkari. 

Verð án vsk.: 1,200,000.-

21 


Landssamband kúabænda 

vill þakka eftirtöldum aðilum kærlega fyrir veittan stuðning vegna glæsilegrar 

árshátíðar LK í Sjallanum á Akureyri 14. apríl s.l. 

Bústjóri, staðarhaldari 

– Möðruvöllum í Hörgárdal 

Atlantsolía 

Búaðföng ehf. 

Dýralæknaþjónusta 

Eyjafjarðar 

Icepharma 

Jötunn-Vélar ehf 

Kaupfélag Skagfirðinga 

Kaupþing hf 

KEA 

Landbúnaðarráðuneytið 

Landsbankinn hf 

Landstólpi ehf. 

Lýsing hf 

Mjólkursamsalan ehf. 

Remfló ehf. 

Sláturfélag Suðurlands svf. 

Sparisjóður Norðlendinga 

Sparisjóður Skagafjarðar 

Sölufélag Austur- 

Húnvetninga 

Vélar og Þjónusta 

Vélaver 

Vélfang 

Landbúnaðarháskóli Íslands óskar eftir að ráða bústjóra/staðarhaldara. 

Starfið felst í staðarhaldi og búrekstri á sögu- og 

kostajörðinni Möðruvöllum í Hörgárdal. 

Umsækjendur skulu hafa búfræðimenntun og mikla reynslu af 

störfum við kúabú. Mikilvægir eiginleikar í starfinu eru samstarfshæfni, 

snyrtimennska og faglegur metnaður sem er forsenda 

árangurs í nútíma búrekstri. 

Nánari upplýsingar veita Þóroddur Sveinsson (S: 460 4477 skrifstofa, 

462 6823 heima eða 843 5331, tölvupóstur: thorodd@ 

lbhi.is) og Þorvaldur T. Jónsson rekstrarstjóri (S: 843 5301 tölvup: 

thorvaldur@lbhi.is). Á heimasíðu Landbúnaðarháskólans eru 

að finna frekari upplýsingar um Möðruvelli. 

Umsóknarfrestur er til 1. júlí 2007. Umsóknir sendist til 

Landbúnaðarháskóla Íslands, Þorvaldur T. Jónsson rekstrarstjóri, 

Hvanneyri 311 Borgarnes. 

Öllum umsóknum verður svarað þegar ákvörðun um ráðningu 

liggur fyrir. Umsóknir geta gilt í sex mánuði. 

Landbúnaðarháskóli Íslands 

- Háskóli lífs og lands - 

www.bbl.is

22 


Tímarit um landnámshænur 

komið út 

Blaðið Landnámshænan 2007 

er komið út. Eigenda- og ræktendafélag 

inga víðs vegar um landið, og 

auglýsa árlega sýningu félagsins 

Landnámshænsna sem verður 30. júní næstkominga 

(ERL) gefur árlega út þetta 

tímarit sem er helgað ræktun 

andi. 

Blaðið er allt litprentað en 

landnámshænsna á Íslandi. meðal efnis er veggspjald í undirbúningi 

Blaðið er fullt af fræðandi efni 

um landnámshænuna og fallegum 

myndum af þessum litríka 

hænsnastofni. Því er ætlað að 

vekja áhuga á ræktun landnámshænsna 

og kynna kosti 

þessa einstaka stofns, sem nú 

telur líklega um 3000 einstakl- 

þar sem landsmenn eru 

beðnir að láta vita ef þeir eiga lýsingar 

á mynstri og litum hænsnanna 

á veggspjaldinu sem er mismunandi 

eftir landshlutum; myndir 

af sýningu félagsins 2006; grein 

um rannsóknir sem sýna ótvírætt 

að egg úr lausagönguhænum eru 

Litskrúðug 

lömb 

Áætlað er að í sauðburðinum á 

Íslandi komi um 800.000 lömb í 

heiminn. Að sjálfsögðu eru þau 

margvísleg að lit og hér fylgja 

með tvær myndir sem blaðinu 

bárust af skemmtilegum litaafbrigðum. 

Fréttaritari okkar í 

Mývatnssveit sendi okkur þennan 

pistil um hrútlambið litskrúðuga: 

Það er einstaklega fallegt þetta 

þrílita hrútlamb í búi Halldórs 

Árnasonar í Garði í Mývatnssveit. 

Ég fékk Árna Halldórsson til að 

litgreina lambið. Hann segir það 

goltótt með hvíta sokka á afturfótum 

en hvíta leista á framfótum. 

Lambið er líka hvítkrúnótt og með 

hvítan dindil. Móðirin er kollótt 

og mórauð, ættuð úr Strandasýslu 

og þangað var sótt sæðið sem hún 

fékk og gaf mórauða gimbur auk 

hrútlambsins. Gimbrin var vanin 

undir aðra á. Þeir Garðsfeðgar vilja 

síður láta gemlinginn ganga með 2 

lömb í sumar. Árni segir að guli liturinn 

hverfi með tímanum og verði 

hvítur að mestu. Trúlegast verður 

hann settur á vetur, sá litli. BFH 

Við þetta má bæta að Ólafur 

Dýrmundsson kallar þetta litaafbrigði 

golsuflekkótt, nánar tiltekið 

golsuarnhosótt. Hann segir að þetta 

sé ekki algengt en komi þó fyrir af 

og til. 

Frá Jóni S. Sigmarggyni barst 

einnig mynd af lambi sem fæddist 

að Desjamýri í Borgarfirði eystra. 

Það er hvítt með svartan blett í 

andliti. Ólafur sagði að þetta væri 

í raun ekki sjálfstætt litaafbrigði en 

skemmtilegt engu að síður að sjá 

svona lamb. 

mun næringarríkari og hollari en 

egg úr verksmiðjubúum; grein um 

fóðrun hænsna og umgengni barna 

við hænur, svo fátt eitt sé nefnt. 

Bóthildur hefur borið 

26 lömbum á níu árum 

Ærin Bóthildur á Heydalsá við 

Steingrímsfjörð bar á dögunum 

þremur lömbum en það hefur hún 

gert árlega síðan árið 2000. Sem 

gemlingur var hún tvílembd en 

ekki hefur brugðist að hún kæmi 

með þrjú lömb síðan. 

Það er Branddís Ösp Ragnarsdóttir 

sem á þessa frjósömu kind og eru þær 

jafnöldrur, báðar níu ára. Kindina 

fékk Branddís að gjöf þegar hún 

var á fyrsta ári, frá föðurforeldrum 

sínum þeim Braga Guðbrandssyni 

og Sólveigu Jónsdóttur sem einnig 

búa á Heydalsá. Í fyrrahaust höfðu 

lömb alls 944 kg að þyngd komið 

af fjalli undan Bóthildi, að vísu með 

hjálp „kjörmæðra“ því þriðja lambið 

hefur jafnan verið vanið undir aðra 

á. Samtals hefur hún borið 26 lömbum 

á níu árum og hafa þau öll lifað. 

Bóthildur hafði þá skilað tæpum 250 

kílóum af kjöti en einnig hefur mikið 

verið látið lifa undan henni. 

Bóthildur er undan hrútnum 

Þyrli 94-399 frá Heydalsá en sá 

mun hafa verið afar frjósamur. 

Eru hrútar undan honum notaðir á 

sæðingarstöðvum og afkvæmi til 

undan honum víða um land. Ragnar 

Bragason, bóndi á Heydalsá, segir 

þrjár ær enn vera á lífi undan Þyrli. 

Hann telur að Bóthildur muni senn 

ljúka ævistarfinu, enda orðin níu 

vetra og þar með elsta ærin í fjárhúsinu. 

Á myndinni að ofan er Branddís 

með lömbin Rose og Jack sem 

heita eftir persónum úr uppáhaldskvikmyndinni, 

Titanic. Þriðja lambið, 

Aron, var vanið undir aðra á. Á 

hinni myndinni eru systurnar Þórey 

og Branddís að skoða lítið lamb. 

kse 

Stærsta dráttarvél í Evrópu til Íslands 

Vélfang ehf. afhenti á dögunum 

stærstu dráttarvél sem framleidd 

er í Evrópu til Skarphéðins 

Jóhannesonar í Heflun ehf. Vélin er 

að gerðinni Fendt 936 Vario og er 

360 hestöfl. Í fréttatilkynningu frá 

Vélfangi segir að vélin sé vel útbúin 

og tæknilega fullkomin. Nefna 

þeir sérstaklega gírkassa vélarinnar 

og nýja tegund af vél sem ku vera 

einkar sparneytin sem munar um á 

tímum hás olíukostnaðar. Þess má 

geta til að ímynda sér stærð Fendt 

936 að þyngdarklossinn framan á 

vélinni 2,5 tonn en heildarþyngd er 

12,6 tonn.

23 


24 


Sverrir Möller og Mirjam 

Blekkenhorst búa á Ytra-Lóni á 

Langanesi ásamt fjórum börnum 

sínum. Þau eru með um 400 

kinda fjárbú og einnig reka þau 

ferðaþjónustu. Búskap sinn byrjuðu 

þau á Hólsseli á Hólsfjöllum 

en neyddust til að flytja þaðan 

þegar lausaganga búfjár var 

bönnuð á svæðinu. Blaðamaður 

Bændablaðsins hitti þau fyrir í 

lok maí þegar sauðburður stóð 

sem hæst og ferðamannavertíðin 

senn að skríða af stað. 

Það er óhætt að segja að Ytra- 

Lón sé í ríki í íslenskrar náttúru því 

það eru fjölmargir fuglar sem taka 

á móti gestum sem þangað koma, 

brimið lætur í sér heyra og fjöllin 

eru skammt undan. Bæjarstæðið 

kann að þykja frekar afskekkt en 

það er einnig það sem gerir þetta 

umhverfi aðlaðandi fyrir ferðamenn. 

Nýr og bættur vegur liggur 

nú alla leið út á Font á Langanesi 

og segja þau hjónin að umferð hafi 

aukist út á nesið og þar með ferðamannastraumurinn 

eftir að hægt 

var að fara á öllum bílum þangað. 

Farfuglaheimilið hefur verið opið 

síðan 1999. Það var í upphafi með 

átta rúmpláss en nú eru þar rúm 

fyrir 16 gesti. 

Bæði innlendir og erlendir 

ferðamenn 

Mirjam er hollensk að uppruna 

og hefur því tækifæri til að kynna 

ferðaþjónustuna fyrir samlöndum 

sínum. Það eru margar bókanir 

fyrir sumarið frá Hollandi en það 

er einnig til komið vegna viðtals 

og umfjöllunar sem birtist um 

ferðaþjónustuna í þarlendu blaði. 

Hollensk blaðakona sem kom til 

þeirra í desember skrifaði um Ytra- 

Lón í blað sitt, sem síðan var birt 

í fleiri blöðum og reyndist vera 

afar góð auglýsing. Sverrir segir að 

íslenskir ferðamenn komi bæði til 

að ganga um nesið og til fuglaskoðunar. 

Það eru fallegar gönguleiðir á 

nesinu og því margir sem nota sér 

það til útvistar og náttúruskoðunar í 

ferðalögum sumarsins. 

Mirjam segir að það sé ekki fullbókað 

fyrir sumarið en það líti þó 

vel út. Straumur ferðamanna virðist 

ekki fara eftir veðri og vindum 

og einhverjar sveiflur eru í fjölda 

þeirra. Árið 2003 var gott á meðan 

árið á eftir var frekar slakt án þess 

að hægt sé að nefna einhverja sérstaka 

ástæðu fyrir því. Hún segir að 

erlendu ferðamennirnir séu flestir 

búnir að bóka fyrir fram þannig að 

koma þeirra fari ekki eftir veðri. 

Íslenskir ferðamenn fari meira eftir 

veðri en þar komi einnig inn í að 

ef illa viðrar komi oft einhverjir í 

gistingu sem flýja inn úr tjöldum 

og tjaldhýsum. Þannig geti veðrið 

virkað í báðar áttir fyrir farfuglaheimilið. 

Nokkuð er um að það komi 

hópar sem fara í skipulagðar 

gönguferðir á Langanesi. Sjálf 

bjóða þau ekki upp á slíkar ferðir 

eða leiðsögn en hafa hjálpað til ef 

með þarf, skutlað hópum eða náð 

í þá eftir gönguferðir. Sverrir segir 

að stöðugt fleiri fuglaskoðarar uppgötvi 

þetta landshorn; fuglalífið sé 

fjölskrúðugt og þar sem lítil umferð 

sé um nesið að öllu jöfnu gefist 

gott færi til fuglaskoðunar. Þau 

hjónin eru þátttakendur í strandmenningarverkefni, 

NORCE, sem 

nær frá Húsavík að Langanesi, en 

fleiri lönd taka þátt í verkefninu. 

Það er verið að búa til skilti fyrir 

fuglaskoðara, vinna með vitana við 

ströndina og í sumar kemur út matreiðslubók 

með hefðbundnum uppskriftum 

af svæðunum. 

Ferðamennirnir dvelja mislengi 

en sumir koma til gistingar eftir að 

hafa dvalið á nesinu. Þau nefna þar 

sérstaklega eitt par sem kom að vori 

til og hafði þá dvalið í tvær vikur á 

Langanesinu og eingöngu lifað af 

því sem náttúran gaf af sér; veitt 

fisk, borðað egg o.fl. sem þykir 

frekar frumstætt nú. 

Erum okkar eigin hirðar 

Sverrir er fæddur og uppalinn í 

Reykjavík en fór tíu ára í sveit í 

Hólssel á Hólsfjöllum. Hann var 

þar í fjögur sumur og má segja að 

Í ríki náttúrunar 

Rætt við hjónin Sverri Möller og Mirjam Blekkenhorst 

sem búa með fé og ferðamenn í Ytra-Lóni á Langanesi 

Lömbin leika sér frjáls við hlið mæðra sinna í fjöruborðinu á Langa nesinu 

Alvin og Hugbjört heilsa upp á lömbin í fjárhúsinu. 

það hafi ráðið úrslitum um hans 

ævistarf. Tæpra 16 ára fór hann 

í Bændaskólann á Hvanneyri og 

þurfti undanþágu fyrir inngöngu 

þar sem hann byrjaði í janúar en 

varð ekki 16 ára fyrr en seinna á 

því ári. Leiðin lá fjótlega í búskapinn 

eftir það en hann hóf búskap á 

Hólsseli árið 1984, aðeins tvítugur 

að aldri. 

Þegar Mirjam kom fyrst til 

Íslands árið 1988 var hún í leit að 

smá tilbreytingu, hafði tekið sér 

frí frá námi en hún er klæðskeri að 

mennt. Hún réð sig sem ráðskonu 

hjá Sverri og hefur verið hér á landi 

síðan. Þau fara oft til Hollands að 

hitta fjölskyldu hennar sem kemur 

líka í heimsókn til Íslands. Börnin 

eru öll flugfær í hollensku þar sem 

hún hefur alltaf talað við þau á 

móðurmáli sínu. „Það er svo mikilvægt 

að þau geti talað við fólkið 

okkar úti, kynnst því þannig betur 

og átt við það eðlileg samskipti,“ 

segir hún. 

Búsetan á Hólsfjöllunum fékk 

frekar dapurlegan endi því þau 

Þessi fallegi hrútur hefur afar sérstakan 

lit, hann er með mórauðan 

haus og svarflekkótt bak. Hann er 

einnig ferhyrndur eins og nokkrar 

ær á bænum 

neyddust til að flytja þaðan þegar 

lög voru sett um að banna lausagöngu 

búfjár á svæðinu. Þeir bændur 

sem þar bjuggu urðu því að selja 

sinn kvóta og jarðir til ríkisins. 

„Við sömdum beint við landbúnaðarráðuneytið 

um makaskipti á 

jörðum og fengum þessa ágætu jörð 

til ábúðar sem við gátum flutt með 

okkar bústofn á. Þetta voru í raun 

Fjölskyldan á Ytra-Lóni nýtur 

aðstoðar Corien Schrama í 

sveitastörfunum en Alvin var fjarri 

góðu gamni þegar myndin var 

tekin. 

bara nauðarflutningar sem engin 

þörf var fyrir að okkar mati. Það 

hlýtur að vera einsdæmi á Íslandi 

að það sé hægt að reka fólk svona 

í burtu af jörðum sínum,“ segir 

Sverrir og er greinilega ekki sáttur 

við málalok. 

Þau fluttu í Ytra-Lón sumarið 

1991 og voru svo alkomin þegar 

búið var að smala á Fjöllunum um 

haustið. Þó nokkur hlunnindi fylgja 

jörðinni, svo sem rekaviður, veiði 

og æðarvarp. Sverrir segir að það 

sé auðvitað líka kostur að þarna séu 

fleiri nágrannar, miklu félagslegra 

heldur en það var á Fjöllunum. 

„Okkur hefur liðið mjög vel hérna. 

Það tók smá tíma að átta sig á þessu 

öllu vegna þess að maður flutti 

nauðugur en það er gott að vera 

hérna,“ segir Mirjam. 

Hreinn blekkingaleikur 

Síðan lausaganga búfjár var bönnuð 

á Hólsfjöllum hefur miklum 

peningum verið varið í ræktun 

lands og uppgræðslu mela. Sverrir 

segist hafa skoðað þetta þó nokkuð 

og sjái ekki betur en þetta fari 

mest í eintóma sýndarmennsku 

þar sem áhersla sé lögð á að rækta 

upp örfoka mela með fram þjóðveginum 

þar sem til sjáist. ,,... sem 

engin þörf er á að græða þar sem 

búfé er ekki til staðar til að nýta 

gróðurinn, en minna gert til þess 

að stöðva uppblástur í rofabörðum 

þar sem mest þörfin er á, það 

þykir víst of dýrt.” Hann segir að til 

að byrja með hafi verið grætt upp 

með fram gamla veginum í gegnum 

Grímsstaði en þegar hann var 

færður var byrjað að græða upp 

í kringum nýja veginn. „Ef það 

hefðu verið fleiri bændur og meiri 

samstaða þá hefði ekki verið hægt 

að gera þetta,“ segir Mirjam og 

talar um hvað það sé leiðinlegt að 

keyra þarna og sjá hvergi líf, ekki 

eina einustu sauðkind á beit. 

Sverrir telur að landþekkingin á 

Hólsfjöllunum týnist smám saman 

þegar engin byggð sé þarna. „Ég 

var fenginn fyrir nokkrum árum til 

að setja örnefni í Hólsselslandinu 

inn á GPS-tæki en ég þekki sjálfur 

ekki nema hluta af þeim.“ Hann 

segir að gróðrinum sé langbest 

haldið við á svona svæðum með 

hæfilegri beit, tilbúinn áburður sé 

oft svo yfirborðskenndur að gróðurinn 

sé alveg rótlaus. 

Skólinn þarf að tvinna saman 

bóklegt og verklegt 

Mirjam og Sverrir eiga fjögur börn. 

Hugbjört, sú yngsta, er tveggja 

ára, Alvin er sex ára og byrjar í 

skóla í haust, Janneke er 12 ára og 

Karlotta, sú elsta, er 14 ára. Þar sem 

engin önnur börn búa svo utarlega á 

Langanesinu núna keyra þau börnin 

sjálf í skólann, sem tekur vissulega 

mikinn tíma. Þau eru sammála um 

að það vanti miklu meiri verklegan 

þátt inn í grunnskólann. Sverrir 

segir að börnin séu alltof hlaðin 

heimavinnu eftir langa daga í skólanum, 

þau eyði allri sinni orku í 

þetta. „Þau þurfa að byrja á því að 

læra landafræðina og náttúrfræðina 

heima fyrir og vaxa út frá því.“ 

Börnin sækja skóla á Þórshöfn 

en Mirjam segist horfa til skólans 

sem er í sveitinni í Þistilfirði. „Það 

er einstakt að hafa svona skóla í 

sveitinni. Það er líka svo gott fyrir 

samfélagið. Sveitin er góð fyrir 

krakkana að alast upp í, það er fjölskylduvænt 

og mér finnst gott að 

börnin alist sem mest upp heima ef 

það er hægt.“ Börnin hafa lítið farið 

á leikskóla en Alvin er þó í leikskólanum 

núna tvo daga í viku. Honum 

finnst gaman að leika við krakkana 

og þarf líka að kynnast þeim 

þar sem hann byrjar í skólanum í 

haust. Þau segja það mikilvægast af 

öllu að hlúa vel að börnunum. Þeim 

finnst að það vanti meiri framtíðarsýn 

í skólana og eins nýbreytni, 

að það mætti t.d. setja unglinga

25 


í verknám á sveitabæi þar sem 

aðstaða sé til þess. 

Sverrir segir það auðvitað misjafnt 

hvernig börnin séu innbyggð; 

eitt sé meira á heimspekilegri nótunum 

á meðan annað sé meira í 

verklegu. Það skipti ekki máli hvar 

fólk sé fætt og uppalið, það sé öllu 

heldur hvernig hver og einn sé innbyggður 

og hvort hann finni sér 

þannig rétta braut í lífinu. 

framþróun, það dugir engin afturhaldssemi 

ef bændur eiga að vera 

samkeppnishæfir á markaðinum,“ 

segir hann. 

Það er í nógu að snúast á stóru 

heimili eins og á Ytra-Lóni. Þau 

tína eitthvað af æðardúni úr hreiðrum 

og segja að varpið sé ágætt í 

ár. Einnig nýta þau allan rekavið 

en hver einasta spýta í farfuglaheimilinu 

er úr rekaviði af nesinu. 

Nú fer þó mestur viðurinn í girðingarstaura 

sem þau nota sjálf en 

einnig selja þau töluvert af staurum 

á hverju ári. Nokkrar kanínur og 

íslenskar hænur eru á bænum, sem 

og 17 hross sem notuð er til gagns 

og gamans. 

Það er heilmikil uppbygging 

sem þau hafa staðið fyrir á bænum 

og mikil vinna lögð í að gera farfuglaheimilið 

sem notalegast. Þau 

eru nokkuð bjartsýn á íslenskan 

landbúnað og hafa trú á sinni sveit. 

Heimasíða farfuglaheimilisins er 

http://www.visitlanganes.com 

Texti og myndir: GBJ 

Hundarnir sjá að mestu um 

smölun 

Sverrir nýtir sér hundana sína mikið 

við smölun. Hann segir það mesta 

mun og vinnusparnað að hafa þá. 

Nú eiga þau fimm Border Collie 

hunda. Sjálfur temur hann hundana 

og hefur farið á nokkur námskeið 

hjá Gunnari á Daðastöðum í 

Öxarfirði, sem er mikill hundaræktandi 

og Sverrir sækir hunda sína 

hiklaust til. En þetta er ekki það 

eina sem sparar vinnu; í fjárhúsinu 

er einnig búið að setja upp gjafakerfi 

þannig að það þarf ekki að 

vera stanslaust að gefa á garðann, 

heldur aðeins að setja rúllur undir 

þar til gerða talíu sem færir heyið 

fram í hús. Þar kemst um þriðjungur 

af kindunum að í einu og hafa 

þær því alltaf hey til átu. Sverrir 

segir að það sé miklu meira rými í 

húsinu eftir að hann breytti þessu, 

sauðburðaraðstaða sé góð og mun 

minni tími fari í gjafir og brynningu. 

Hann segi að fósturtalning í 

ánum sé einnig mikil bylting sem 

auðveldi um margt sauðburðinn. 

Það nýjasta er svo örmerking á 

lömbin þar sem allar upplýsingar 

eru settar inn í litla vasatölvu og 

merkið á lambinu síðan skannað til 

að sjá þær. „Þetta er það sem koma 

skal og á eftir að verða mikil breyting. 

Allt svona lagað gefur bændum 

færi á að hagræða í vinnu og 

auka þá jafnvel við sig fé og bæta 

framleiðsluna. Það verður að vera

26 


Fjósið er engin smá smíði yfir 2.100 fm að stærð, en það hefur enn ekki verið að fullu tekið í notkun. Ljósm. MÞÞ 

Stærsta fjós landsins tekið í notkun í Garði í Eyjafjarðarsveit: 

Kýrnar furðu fljótar að venjast nýjum aðstæðum 

Stærsta fjós á Íslandi fram 

til þessa var tekið í notkun á 

dögunum, en það er í Garði í 

Eyjafjarðarsveit. Nýja fjósið er 

um 2.140 fermetrar að stærð, 

íslensk límtrésskemma klædd 

yleiningum frá Límtré-Vírnet. 

Fjósið er glæsilegt í alla staði, 

vandað mjög og engu til sparað 

að búa það sem best tækjum 

og tólum sem til þarf við nútíma 

búskap. 

Nýja fjósið stendur áberandi 

uppi á hæðinni ofan við bæjarhúsin 

skammt norðan við eldra fjósið og 

er útsýnið frá fjósinu einkar gott, 

en þaðan sést hvort heldur sem er 

yfir Akureyri og út fjörð sem og inn 

eftir. 

Félagsbú er í Garði, en þar búa 

bræðurnir Aðalsteinn og Garðar 

Hallgrímssynir, ásamt eiginkonum 

sínum þeim Ásdísi Einarsdóttur 

og Þórunni Ingu Gunnarsdóttur og 

börnum þeirra. 

,,Hvað er mjólkin búin,” 

spyr Aðalsteinn þegar hann tínir 

til kaffi, kex og súkkulaði þegar 

Bændablaðið kom í heimsókn 

að líta á nýja fjósið. Vitanlega 

var bærinn ekki mjólkurlaus, það 

leyndist léttmjólkurferna í ísskápnum 

á kaffistofu fjóssins og því ekkert 

að vanbúnaði að hefja spjallið 

við þá bræður, Aðalstein og Garðar 

Í fjósinu eru 162 legubásar fyrir 

fullorðnar kýr og skipt þannig að 

139 eru fyrir mjólkandi en 23 fyrir 

geldar en auk þess 82 legubásar 

fyrir kvígur á ýmsum aldri. Það eru 

því samtals 244 legubásar í fjósinu. 

Þá eru mjög stórar hálmstíur 

fyrir smákálfa og einnig burðarog 

sjúkrastíur. Haughús er undir 

fjósinu og steinbitagólf ofan á. 

Nú eru um 90 mjólkurkýr í húsinu, 

geldneytið er úti við enn sem 

komið er og eitthvað af eldri kúm. 

Framkvæmdum innandyra er enda 

ekki að fullu lokið. 

Komin tími til að endurnýja 

Aðalsteinn og Garðar tóku við 

búinu af foreldrum sínum þeim 

Hallgrími Aðalsteinssyni og 

Magneu Garðarsdóttur. Þau hófu 

búskap í Garði, sem þau stofnuðu 

úr landi Jódísarstaða árið 1955. 

Bræðurnir tóku svo við árið 1980. 

,,Það var kominn tími til að endurnýja,” 

segir Garðar þegar talið 

berst að nýja fjósinu. Það sem fyrir 

var átti rætur sínar að rekja til upphafsára 

búskapar á jörðinni ,,og var 

á síðasta snúningi,” eins og hann 

orðar það. Bæði orðið of lítið og 

þarfnaðist mikillar endurnýjunar. 

Ábúendur í Garði, frá vinstri: Ásdís Einarsdóttir, Aðalsteinn og Garðar Hallgrímssynir og Þórunn Inga Gunnarsdóttir 

framan við mjaltaþjóninn í nýja fjósinu þegar það var til sýnis á dögunum. Ljósm. Benjamín Baldursson. 

,,Við stöndum tveir að búinu og 

vildum gjarnan stækka við okkur, 

þannig að þegar farið var yfir málið 

kom ekki annað til greina en að 

byggja nýtt fjós. Ætli við höfum 

ekki byrjað að huga að byggingarframkvæmdum 

árið 2003, þá 

tókum við ákvörðun um að byggja 

og fórum að skoða hvað best hentaði,” 

segir hann. 

Auk þess að stunda búskapinn 

eru þeir bræður með umtalsverða 

verktakastarfsemi tengda landbúnaði, 

m.a. jarðvinnslu, plægingu, þeir 

tæta og eins stunda þeir kornrækt í 

samvinnu við hjónin í Grænuhlíð, 

Óskar og Rósu. Í sameiningu eiga 

búin félagið Grænagarð og hafa 

ræktað korn á um 50 ha lands á 

nokkrum stöðum í Eyjafjarðarsveit 

Vegna verktakastarfseminnar 

þótti ekki hentugt að koma upp 

hringekjufjósi líkt og er á Hrafnagili 

handan fjarðarins. ,,Sú leið sem við 

völdum hentar okkur afar vel, við 

eru ekki eins bundnir af því á hvaða 

tíma við förum í fjós og það fer vel 

saman við verktakavinnuna,” segja 

þeir bræður. 

Nú starfa 6 manns á búinu og 

við verktökuna, en synir Aðalsteins, 

Einar Örn og Magnús sjá um þann 

hluta starfseminnar að mestu leyti. 

,,Við erum með fjóra á launum 

núna, en ætli megi ekki gera ráð 

fyrir að umsvifin verið eitthvað 

minni yfir vetrarmánuðina og við 

verðum þá þrír til fjórir. Það á eftir 

að koma í ljós,” segir Aðalsteinn. 

Allt undir sama þaki 

Það var Ívar Ragnarsson sem 

teiknaði fjósið og hannaði í samvinnu 

við bræðurna. ,,Við sátum 

lengi yfir þessu og vorum með frá 

fyrstu stigum málsins, við reyndum 

í sameiningu að finna út hvernig 

best væri að hafa þetta,” segja þeir 

Aðalsteinn og Garðar, en fljótt kom 

upp sú hugmynd að hafa allt undir 

sama þaki, þ.e. mjólkurkýr, kálfauppeldið 

og fóðrunaraðstöðu. Það 

er ein helsta ástæða þess hversu stór 

byggingin er. ,,Jú, þetta er sjálfsagt 

stærsta fjós á landinu, en alls ekki 

stærsta búið, það er ekki samasemmerki 

þar á milli. Það lá fyrir 

að byggja þyrfti yfir bæði mjólkurkýr 

og geldneyti og við ákváðum 

að hafa þetta allt í einni og sömu 

byggingunni. Af því skapast heilmikið 

vinnuhagræði og þetta er allt 

óskaplega þægilegt,” bæta þeir við 

og bjóða upp á skoðunarferð um 

nýbygginguna. 

Þeir segjast hafa kappkostað að 

velja góð og vönduð tæki í fjósið. 

,,Við reyndum að fá þau bestu tæki 

sem völ er á og okkur sýnist sem 

þau ætli að reynast afar vel, þau 

hafa verið í notkun í þrjár vikur og 

allt gengið mjög vel.” 

Fóðurgangur er eftir fjósinu 

endilöngu enda kúnum skipt eftir 

nythæð og væntanlegum burðardegi 

svo mismuna megi þeim í 

gjöf. Heillfóðurvagn gengur sjálfvirkt 

eftir fóðurganginum, og ratar 

eftir rafkapli sem fræstur er ofan 

í fóðurganginn en einnig má aka 

gjafavagninum eftir eigin höfði og 

stitur þá fjósamaðurinn við stjórnvölinn 

enda hægt að aka fóðri úr 

blöndurunum í næsta hús ef vill en 

í gamla fjósinu verður einnig geldneytauppeldi. 

Flórgoðinn stendur fyrir sínu 

Í fjósinu er gríðar stórt og afkastamikið 

Cormall heilfóðurkerfi þ.e. 

blandarar og gjafavagn og mikið 

bákn áhorfs. ,,Við duttum niður á 

þetta kerfi og leist strax vel á, þetta 

er nýjung hér á landi að því er við 

best vitum,” segir bræðurnir. 

Þá er í nýja fjósinu tveir Lely 

A-3 mjaltaþjónar með öllum aukabúnaði 

og tveir Lely flórsköfuróbótar 

sem er nýjung hérlendis 

en þeir skríða um eins og mýs og 

skafa mykjuna ofan í haughúsið 

gegnum rimana milli steinbitana. 

Flórskafan hefur fengið nafnið 

Flórgoði og er mikill vinnuþjarkur 

að sögn bræðranna. ,,Hann kemur 

vel út og kæmi mér ekki á óvart 

að fleiri bændur fjárfestur í slíku 

tæki,” segir Aðalsteinn. Flórgoðinn 

er forritaður þannig að hann fer af 

stað um fjósið á ákveðnum tíma og 

geta eigendur ákveðið hversu oft 

þarf að fara í leiðangur. Þá eru þær 

leiðir sem hann fer einnig stilltar 

inn, ,,hann fer þrjár leiðir núna, 

en vera má að þeim verði fjölgað,” 

segir Garðar og bætir við að 

flórgoðinn anni mun meira svæði 

en hann geri nú. Hann er um 20 

mínútur í hverri ferð og það er 

allt afskaplega hreint og fínt eftir 

hann.” 

Kýrnar voru ekki lengi að venjast 

flórgoðanum segja þeir og láta 

hann ekki trufla sig. Þá voru þær 

líka afar fljótar að venjast nýja 

fjósinu. ,,Þær eru vanar básafjósi 

þar sem þær voru bundnar. Við 

áttum alveg eins von á að þær yrðu 

órólegar fyrst í stað en raunin varð 

önnur. Þær voru ekki nema um 

sólarhring að átta sig á nýjum staðháttum 

og nú er eins og þær hafi 

aldrei verið annars staðar en hér,” 

segja þeir Aðalsteinn og Garðar og 

bæta við að örlítið hafi þurft að ýta 

við sumum að skila sér til mjalta, 

þær hafi látið bíða aðeins eftir sér. 

,,Annars finnst okkur þær almennt 

hafa verið furðu fljótar að ná þessu 

öllu.” 

Þá má nefna að í byggingunni 

er stórt mjólkurhús, það hýsir um 

10 þúsund lítra mjólkurtank frá 

Lely Nautilus og er með sjálfvirku 

þvottakerfi. 

Loftræstikerfi er með loftræstimæni 

og opnanlegum gluggafögum 

sem eru á hliðum byggingarinnar 

en hvoru tveggja er stýrt sjálfvirkt 

frá veðurstöð á þaki hússins. 

Þá er lýsingu stýrt með birtuskynjara 

og tímastilli og sjálfvirkt 

hitanemakerfi er tengt brunaboða. 

Einnig er hægt að stjórna hitastigi 

drykkjarvatns kúnna. Kálfafóstra 

er í fjósinu og annar þremur hópum 

kálfa. 

Þá er að sjálfsögðu fjöldi 

drykkjar kera í fjósinu svo og tvær 

kúa klór ur sem flestum nýjum fjósum 

til heyrir, svo eitthvað sé nefnt. 

Rúmgóð 80 fermetra skrifstofurými 

og setustofa er á efri hæð 

mjólkurhússins í miðju fjósi og 

svalaloft framan við fjósmeginn 

en þaðan sést vítt og breitt um allt 

fjós. Úr skrifstofurýminu er fagurt 

útsýni yfir sveitina frá stórum vesturglugga. 

Stefna að því að tvöfalda 

framleiðsluna 

Þeir Garðsbændur hafa nú um 400 

þúsund lítra kvóta, en framleiðslugetan 

í nýja fjósinu er um helmingi 

meiri. ,,Við ættum að gera framleitt 

hér um 7-800 þúsund lítra af mjólk 

á ári miðað við íslenskar kýr,” segir 

Aðalsteinn. Bræðurnir stefna að 

því að stækka við sig og markmiðið 

er að ná fullri framleiðslu á 

næstu tveimur árum. Þeir segjast 

vera með mikið af gripum í uppeldi 

um þessar mundir og og á meðan 

greitt er fyrir umframmjólk eins og 

nú er gert telja þeir sig ekki þurfa 

að kaupa mjólkurkvóta strax. ,,Ég 

býst við að um þetta leyti á næsta 

ári verðum við komnir í þetta 6- 

700 þúsund lítra framleiðslu og ná 

svo fullum afköstum innan tveggja 

ára,” segir Aðalsteinn. 

MÞÞ

27 


Atlantsolía 

Fjölgar afgreiðslustöðvum á landsbyggðinni 

Atlantsolía ætlar að fjölga afgreiðslustöðvum 

um landið á 

næst unni. Nýlega var opnuð afgreiðslustöð 

á Akureyri og er það 

10. afgreiðslustöðin sem Atlantsolía 

opnar frá því fyrirtækið hóf 

starfsemi. 

Albert Þór Magnússon, framkvæmda 

stjóri Atlantsolíu, sagði í 

samtali við Bændablaðið að fyrirtækið 

hefði nú hafið sókn á landsbyggðinni 

en fram til þessa hefði 

það einkum reist afgreiðslustöðvar 

á höfuðborgarsvæðinu. 

Þrjár lóðir 

Að sögn Alberts er fyrirtækið komið 

með lóðir undir afgreiðslustöðvar 

á þremur stöðum til viðbótar á 

landinu, Selfossi, Hveragerði og 

í Borgarnesi. Á þessum stöðum 

verða næstu stöðvar reistar að sögn 

Alberts. 

,,Í kjölfarið á því munum við 

víkka sjóndeildarhringinn enn frekar 

og reisa afgreiðslustöðvar víðar 

um landið,“ sagði Albert. 

Þjónusta við bændur 

Atlantsolía hefur boðið bændum 

upp á ákveðna þjónustu. Fyrirtækið 

býður þeim að láta þeim í té olíutanka 

og síðan er einn bíll eingöngu 

í því að fara um og fylla á 

þessa tanka hjá bændum. Albert 

segir að það sé orðið þónokkuð um 

að bændur hafi komið inn í þessa 

þjónustu. Þeir þurfa í framhaldinu 

ekki að gera annað en svara spurningum 

fyrirtækisins um hvort þá 

vanti olíu á tankana. 

Atlantsolía hefur verið gagnrýnd 

í fjölmiðlum í vetur fyrir að vera 

Albert Þór Magnússon framkvæmdastjóri Atlantsolíu við opnun bensínstöðvar 

á Akureyri, þeirrar fyrstu á landsbyggðinni. 

komin með sama olíu- og bensínverð 

og hin olíufélögin. Albert 

segir að þegar Atlantsolía hóf starfsemi 

sína hafi fyrirtækið boðið 

bensín og olíur á mun lægra verði 

en hin olíufélögin. Þetta hafi orðið 

til þess að þau lækkuðu sitt verð 

og því megi spyrja í dag, ef verð er 

borið einhvers staðar saman, hvort 

Atlantsolía hafi farið með sitt verð 

upp til þeirra eða þeir með sitt niður 

til Atlantsolíu. 

,,Það hefur líka sýnt sig að þar 

sem Atlantsolía er með afgreiðslustöðvar 

er samkeppnin meiri. Tilboð 

eru meira ríkjandi og verð á bensíni 

og olíu hjá gömlu félögunum 

er mun lægra þar sem þau eru með 

afgreiðslustöðvar nærri stöðvum 

Atlantsolíu. Fólk út á landi, þar sem 

Atlantsolía er ekki með afgreiðslustöðvar, 

geldur þess, vegna þess að 

gömlu félögin sinna þeim stöðum 

ekki neitt og þar er bensínverðið 

hæst. Þessu ætlum við að breyta,“ 

sagði Albert Þór Magnússon. S.dór

28 


Dreifbýliskonur 

styrkja böndin 

Matarsetrinu 

að Grandagarði 8, milli kl. 13:00-16:00, laugardaginn 23. júní. 

Á síðastliðnum tveimur árum hafa konur vítt og breitt um landið tekið 

þátt í verkefninu Byggjum brýr sem hefur það aðalmarkmið að efla og 

styrkja konur í dreifbýli með námskeiðahaldi. Tvær þessara kvenna, 

önnur á Austurlandi og hin á Vesturlandi, skýrðu Bændablaðinu frá 

þátttöku sinni í verkefninu. 

Velkomin í Matarsetri þar sem matur, menning, líf og starf íslenskra og tékkneskra 

kvenna í dreifbýlinu verður kynnt; handverk, ferðaþjónusta, saga, upplifun, smakk og 

ýmislegt annað skemmtilegt verður á boðstólnum! 

An open day where women in Iceland and the Czech Republic presents 

their live in the rural area; their work, production, handcraft, 

nationality, hopes and dreams. 

Building Bridges 

– Conference 

in Ársalur Hotel Radison SAS hotel Saga 

22. june 2007 

Ráðstefna verður haldin í tengslum við verkefnið 

Byggjum brýr föstudaginn 22. júní á Hótel Sögu, kl 13:00-18:00. 

Hefur skilað mjög miklu 

Helga Guðmundsdóttir er við skipta fræð ingur og býr í Gilsár teigi II í 

Eiðaþinghá. Hún var svo kölluð lykilkona á sínu svæði og hafði það hlutverk 

að ýta undir frum kvæði, örva og hvetja til þátttöku og var því eins 

konar þjálfari. 

„Ég bý í dreifbýli og hef sýnt þessum málum áhuga; það er, ég hef 

brennandi áhuga á fram þróun á nýsköpunarstörfum í sveitum. Ég hef setið 

í stjórn búnaðar sam bandsins á svæðinu og er gamall kennari og lenti því í 

leiðtogahóp en ég er vön að matreiða efni ofan í fólk,“ útskýrir Helga og 

segir jafnframt: 

„Mér finnst þetta verkefni frá bært framtak og hugmyndin er geysi lega 

góð. Eini gallinn var að námsefnið var svolítið sundurlaust og það krafðist 

mikils undirbúnings lykilkvennanna. Ákveðnir þætt ir námsefnisins eru þó 

algjör gull korn, eins og til dæmis hefti sem við fengum gefins um heimavinnslu 

sem var mjög gott efni. Ég held að konunum upp til hópa hafi 

fundist þetta einstaklega skemmtilegt og þá einkum konum sem eru síst 

duglegar að sækja umræðufundi, námskeið og slíkt. Ég hefði ekki viljað 

vera án þessarar reynslu og er þakklát fyrir hönd þeirra kvenna sem komu 

í þetta. Konurnar okkar hér kalla á að við hittumst aftur í haust og það 

verður kannski til þess að tengslanet dreifbýliskvenna verður til. Þannig 

að þetta hefur skilað mjög miklu.“ 

Megin markmið verkefnisins er að virkja og hvetja konur í landbúnaði enn frekar í því 

sem þær vilja taka sér fyrir hendur og styrkja þær þannig persónulega, félagslega og 

samfélagslega. Ná fram jafnrétti innan landbúnaðargeirans og koma í veg fyrir flótta ungra 

kvenna úr greininni. 

13:00 Rector Ágúst Sigurðsson, Agricultural University of Iceland (LbhÍ) 

13:15 Building- Bridges, educating women in rural areas 

Ms. Ásdís Helga Bjarnadóttir, the project coordinator, LbhÍ 

13:40 Women in icelandic agriculture 

Ms. Erna Bjarnadóttir, The Farmers Association in Iceland 

14:00 Empower women in agriculture to succeed 

Ms. Jolande Leinenback, project manager from Ed-consult in Denmark 

14:25 Building bridges succsess storys: 

From Iceland 

From Denmark 

From Slovak 

From Tuscany, Italy 

15:25 The power of networking 

Ms. Guðrún Magnúsdóttir, The Icelandic Association of Women 

Entrepreneurs 

16:00- 18:00 At the end of the Conference the Ministry of Agriculture will invite 

everyone to participate in a cultural end light dinner event….. 

Gott að styrkja og virkja konur 

Katharina Kotschote býr á Hofs stöðum í Eyja- og Miklaholtshreppi 

en er fædd og uppalin í Þýskalandi og hefur verið búsett hérlendis í þrjú 

ár. Hún var almennur þátttakandi í Byggjum brýr-verkefninu og er mjög 

ánægð með hvernig til tókst. 

„Þetta byrjaði á því að við kom um nokkrar saman á konudaginn fyrir 

tveimur árum þar sem Ragn hildur Sigurðardóttir kynnti verk efnið. Þetta 

hljómaði allt vel og skemmtilega hjá henni og því ákvað ég að prófa að 

vera með. Mér finnst mikilvægt að konur sitji ekki bara heima heldur taki 

þátt. Einnig finnst mér mikilvægt að styrkja konur hér til að þær taki virkan 

þátt í samfélaginu,“ segir Katharina. 

Hún segir forvitnina hafa rekið sig áfram í verkefninu en hún tók þátt í 

örnámskeiði í landbúnaði og í vetur sótti hún námskeið um heimavinnslu 

og ferðaþjónustu. 

„Námskeiðin voru ágæt en nám skeiðsefnið var ekki aðalmál ið fyrir 

mig. Það var gaman að hitta konurnar og gera eitthvað saman og það 

fannst mér aðalmálið. Lykilatriði var að koma hugmyndafluginu af stað 

á fundunum. Ég kynntist nýjum konum og það kom mikið út úr því. Það 

kom til að mynda í ljós að nánast allar konurnar voru að gera eitthvað 

heima hjá sér og margar voru í einhvers konar handavinnu. Við ætlum að 

vera með markað í sumar en hugmyndin kom úr hópnum sem ég var í. 

Ég verð með græna rabarbarasultu á markaðnum að þýskri fyrirmynd og 

það verður spennandi að sjá hvernig fólki líkar hún,“ segir Katharina að 

lokum. ehg

29 


Starfsmenntun og 

fræðsla í atvinnulífinu 

Í lok maí var haldið málþing 

um starfsmenntun og fræðslu í 

atvinnu lífinu og starfsemi Landsmennt 

ar, fræðslusjóðs Sam taka 

atvinnulífsins og Starfs greina sambands 

Íslands. Góð þátttaka var 

á þinginu þar sem ýmis málefni 

voru á dagskrá en nokkur þeirra 

verða rakin hér. 

Kristín Njálsdóttir forstöðumaður 

Landsmenntar kynnti starfsemi 

sjóðsins sem hóf starfsemi í september 

árið 2000 sem og var fyrst 

hugsaður sem tilraunaverkefni. 

Sjóð urinn var síðan festur í sessi 

í kjarasamningunum árið 2004. 

Hlutverk hans er að styrkja fræðslu 

og færni í atvinnulífinu á landsbyggðinni 

og ná þannig að bæta 

árangur fyrirtækja og auka ánægju 

og hæfni fólks sem aðild á að 

honum. Kynnt voru helstu verkefni 

sem sjóðurinn hefur styrkt, svo 

og ýmsar áhugaverðar upplýsingar 

sem koma fram í ársskýrslunni 

fyrir árið 2006. Þá kom fram í máli 

Kristínar að stéttarfélögin almennt 

hefðu hingað til verið aðaldriffjöðrin 

í að koma á fræðslu fyrir 

verkafólk og að hvetja félagsmenn 

sína til frekara náms. Til eru fyrirmyndarfyrirtæki 

á landsbyggðinni 

sem sinna fræðslu starfsmanna 

sinna á markvissan hátt en almennt 

mættu þó fyrirtækin taka sig taki 

og koma á fræðslu í meira mæli en 

verið hefur og taka frumkvæði að 

fræðslu fyrir sitt starfsfólk. Kristín 

sagði að menntun í atvinnulífinu 

væri sameiginlegt hagsmunamál 

stjórnvalda, atvinnurekenda og 

stétt arfélaga. 

,,Góð menntun er allra hagur” 

voru lokaorð hennar. 

Guðrún Vala Elíasdóttir frá 

Sí menntunarmiðstöð Vesturlands 

kvaddi sér hljóðs og kynnti nýstárlegar 

hugmyndir að sérstökum 

námskeiðum fyrir karlmenn á léttari 

nótunum en komið hafði fram 

að þeir væru ekki eins duglegir 

við að sækja sér menntun og konur 

eftir að hefðbundnu námi væri 

lokið. Steinunn K. Pétursdóttir 

frá Smellinn hf. kynnti sögu fyrirtækisins 

og lagði áherslu á að 

starfsmönnum þyrfti að líða vel í 

vinnunni og að ef starfsmenn væru 

ánægðir þá ykist framleiðnin. 

Þórunn Kristinsdóttir frá verkalýðs 

félaginu Stjörnunni í Grundarfirði 

ræddi um starfsmenntun og 

almenna fræðslu í atvinnulífinu frá 

sjónarhóli stéttarfélags. 

Í máli hennar kom fram að þeir 

sem ættu að baki stutta skólagöngu 

sætu oft í láglaunastörfum með 

lítið sjálfstraust. Ýmis námskeið 

hefðu verið haldin í gegnum tíðina 

af til dæmis stéttarfélögum sem sótt 

hefðu um styrk til námskeiðahalds 

til ýmissa aðila. 

Eftir stofnun starfsmenntasjóðanna 

varð mikil hvatning einstaklinga 

til að sækja sér aukna fræðslu 

eins og til dæmis á tölvunámskeið. 

Með tilkomu framhaldsskólans á 

Snæfellsnesi opnast möguleikar 

fólks á að sækja þangað einstakar 

námsgreinar. Mikilvægt væri að 

yfirmenn væru jákvæðir og hvettu 

starfsmenn til starfsmenntunar. 

Þórunn kom inn á að starfsfræðslunámskeið 

fiskvinnslunnar væri 

hvetj andi fyrir starfsfólk því það 

veitti launaflokkahækkanir. 

Ásmundur Sverrir Pálsson frá 

Fræðslu neti Suðurlands skýrði frá 

uppbyggingu og umhverfi fræðslumiðstöðva. 

Hvernig næst til nemenda 

en þeir sem helst þyrfti að ná 

til koma ekki án áreitis frá til að 

mynda vinnuveitenda/stéttarfélagi. 

Dreifibréf til viðbótar við hefðbundinn 

námsvísi skilaði í einhverjum 

tilfellum árangri. Ákjósanlegt 

væri að fyrirtæki hefðu starfandi 

fræðslunefndir starfsmanna og yfirmanna. 

Hann nefndi síðan dæmi 

um samstarfsaðila fræðlsunetsins, 

sem aðallega voru fyrirtæki og 

stofnanir og kynnti dæmi um nám 

og námskeið sem staðið hefði verið 

fyrir. Einnig rakti hann ferlið frá 

því hugmynd að námskeiði verður 

til og þar til því hefur verið komið 

á koppinn og nefndi síðan helstu 

hindranir fyrir því að fólk sækti 

námskeið eins og til dæmis lesblindu 

og fleira. 

ehg 

Frá málþingi um starfsmenntun og fræðslu í atvinnulífinu sem haldin var í Skíðaskálanum í Hveradölum í lok 

maí.

30 


Hjarta mitt er íslenskt 

Jósef á gula hjólinu kominn á Suzuki-jeppa 

Það eru margir Íslendingar sem 

muna eftir Jósef á gula hjólinu, 

enda hefur hann ferðast um 

Ísland á hverju sumri í 24 ár. 

Hann kemur á hverju vori, birgir 

sig upp af mat og heldur út í náttúruna. 

Núna er hins vegar mikil 

breyting á ferðahögum hans því 

hann hefur lagt gula hjólinu og 

innréttað lítinn rauðan Suzuki 

jeppa sem húsbíl. 

Jósef Niderberger er með sanni 

hægt að kalla ferðalang Íslands. Á 

hverju vori heldur hann frá heimalandi 

sínu Sviss áleiðis til Íslands. 

Hann hefur farið út um allt land, 

farið hringinn í kring um landið en 

segist kunna best við sig á norðausturhorninu. 

„Það er svo mikið af 

lækjum hérna og það er gott til að 

gera Bragakaffi,“ segir hann brosandi 

en hann hefur tileiknað sér íslenska 

tungu nokkuð vel. Síðasta haust áður 

en hann fór aftur heim fékk hann vilyrði 

fyrir því að innrétta þessa rauðu 

Suzuki bifreið sem húsbíl. Hann var 

gestur á Ytra-Álandi í Þistilfirði þegar 

blaðamaður Bændablaðsins hitti á 

hann en það var Skúli Ragnarsson 

bóndi þar sem gaf honum bílinn. Til 

landsins kom hann 18. maí og byrjaði 

strax að vinna í bílnum en hann 

var nánast fullbúinn þegar myndirnar 

voru teknar. 

Baðar sig í ísköldum ám og 

lækjum 

Jósef stoppar vanalega um 2-3 vikur 

á hverjum stað. Í sumar ætlar hann 

að fara úr Þistilfirðinum, í gegnum 

Raufarhöfn og Kópasker og til 

baka yfir Öxarfjarðaheiði. Áður 

tjaldaði hann alltaf en núna leggur 

hann húsbílnum og á þá auðveldara 

með að færa sig úr stað. Hann sest 

að við á eða læk enda finnst honum 

íslenska vatnið svo gott. Á hverjum 

morgni vaknar hann um átta, fær 

sér morgunmat og baðar sig svo í 

köldum læknum. Þá stendur hann 

útí vatninu í stígvélunum einum 

saman og þvær sér. „Ef það líður 

dagur á milli þá fer ég aðeins ofaní 

vatnið, í svona 10 sekúndur,“ segir 

hann og hlær dátt að grettu á svip 

blaðamanns, „það er svo gott fyrir 

hjartað, já, já.“ Jósef segir að hann 

labbi svo um, fylgist með fuglunum 

og blómunum, skrifi bréf til vina 

sinna heima og teikni aðeins. 

Innrétting bílsins er úthugsuð, 

þar er hver rúmsentimetri nýttur og 

hann er búinn að útbúa eldhús, skrifstofu 

og svefnpláss, auk þess sem 

farangurinn fær sitt pláss. Húsbíllinn 

er að sjálfsögðu bara fyrir einn, enda 

er bílstjórasætið eina sætið sem eftir 

er. Þar situr hann með þar til gerðan 

planka yfir stýrinu og er þar með 

kominn með skrifstofu. Eldhúsið er 

til hliðar, þar setur hann upp prímus 

til að elda á en undir plötunni er 

matargeymslan. Síðan setur hann 

upp rúmið sitt ofan á sama plankanum, 

sem nær frá mælaborðinu og 

alveg aftur að aftuhurðinni og notar 

einungis þunna tjalddýnu undir. 

Farangursrýmið var ekki alveg 

fullbúið en hann var þó búinn að 

setja spýtu fyrir aftan bílstjórasætið 

þannig að ef hann stoppar snögglega 

þá fer farangurinn ekki í höfuðið á 

honum. 

Ísskápinn grefur hann í jörðu, 

setur kassa af mat ofaní holuna og 

segir að þar sé vanalega um 5°C hiti 

Rúmið er hvorki stórt né útbúið neinum nútíma þægindum en Jósef vill 

ekki hafa þykka dýnu undir sér. Undir rúminu eru box undir mat og aðrar 

nauðsynjar. 

í jörðinni þannig að maturinn haldist 

góður, smjörið endist í margar 

vikur. Áður en hann leggur af stað 

upp í sumardvölina kaupir hann 

um 30 kíló af mat og þarf þá ekki 

að fara í kaupstað í nokkrar vikur. 

Þegar mjólkurvörurnar eru búnar, 

skyr, súrmjólk og fleira, hefur hann 

farið í kaupstað einu sinni í viku, 

hann nýtir sér ferðir póstbílsins 

sem fer frá Akureyri til Þórshafnar 

og til baka aftur. Sá bíll stoppar í 

eina klukkustund á Þórshöfn og þar 

með hefur Jósef nógan tíma til að 

versla, fara í pósthúsið eða sinna 

öðrum erindum. 

Aðspurður um hvort hann eigi 

sér einhverja uppáhaldsfugla á 

Íslandi segir hann að þrjár tegundir 

séu honum sérstaklega kærar, í 

móunum er það heiðlóan sem syngur 

svo fallega, í loftinu er það krían 

en á sjónum finnst honum lómurinn 

vera fallegastur. „Lómurinn 

er svolítið líkur Íslendingum, hann 

horfir svolítið upp og er stoltur, 

alveg eins og Íslendingar,“ segir 

Jósef og minnist svo sérstaklega 

á íslenskar konur, „hér eru karlar 

og konur jöfn, gera svo margt af 

því sama og allar konur kunna að 

keyra. Konurnar hér eru sjálfstæðar 

og það líkar mér, franskir menn 

hlaupa og opna dyr fyrir konum 

en konur eru engin börn, þær geta 

alveg opnað dyrnar sjálfar.“ 

Lítið fjallaþorp í Sviss 

Vetrursetu hefur Jóesef í litlu fjallaþorpi 

í Sviss. Hann er kominn á 

eftirlaun en starfaði sem rafvirki. 

Þorpið er fyrir ofan þéttbýlan dalinn 

en í þorpinu er ekkert fyrirtæki 

heldur sækja íbúarnir vinnu niður í 

dalinn. Þar búa um 130 manns og 

þar af eru 5 bændur. Jósef segir að 

hann labbi stundum upp fjallið og 

fái sér morgunmat, þar er lítil kaffitería 

sem einn bóndi rekur með 

búskapnum. „Ég nota tímann á veturna 

til að undirbúa næsta sumar, 

gera við tjaldið mitt og fötin mín. 

Svo mála ég kannski aðeins heima 

hjá mér, vinn aðeins með timbur 

og labba í fjöllunum, alltaf nóg að 

gera,“ segir hann. „Ég fór fyrst til 

Það verður eflaust rjúkandi heitt 

Bragakaffi í eldhúsinu hjá honum 

í sumar. 

Einföld lausn á skrifstofunni, þarna 

les hann og teiknar. 

Íslands árið 1982, svo fór ég sumarið 

85 og á hverju ári eftir það. Ég 

er hálfur Íslendingur, blóðið er ekki 

íslenskt en hjarta mitt er íslenskt,“ 

segir hann brosandi. Hann ber 

Íslendingum góða söguna, segir 

að eftir að hann fór að hægja á sér, 

vera lengur á sama stað þá kynnist 

hann fólkinu í sveitinni. Oft 

fær hann heimboð og einnig gefa 

margir sér tíma til að stoppa við hjá 

honum og spjalla. 

En hvað gerist ef bíllinn bilar 

„Ef bíllinn bilar þá bara bíð ég ef 

ég á nógan mat, svo sendi ég skilaboð 

til Skúla og hann kemur þá 

kannski á næstu dögum og kíkir á 

mig,“ segir hann sæll og ánægður 

með nýja bílinn sinn. Jósef lagði af 

stað til sumardvalarinnar í íslenskri 

náttúru skömmu eftir að hann gaf 

sér tíma til að spjalla við blaðamann 

og fréttist til byggða að hann 

væri mjög ánægður með vistina í 

húsbílnum sínum. GBJ 

Laugardaginn 26. maí 2007 var mikill dagur 

á Möðruvöllum. Þá var Leikhúsið vígt 

eftir glæsilega uppbyggingu. Þar er komið 

safnaðarheimili kirkjunnar og aðstaða til 

funda- og veitingasölu. Til vígsluhátíðarinnar 

komu yfir 120 gestir. 

Dagskráin hófst á því að Kirkjukór Möðruvalla 

klaustursprestakalls söng ljóð Jónasar 

Hallgrímssonar, Smávinir fagrir. Það var 

Davíð Stefánsson, formaður sjálfseignarstofnunarinnar 

Amtmannssetursins á Möðruvöllum, 

sem setti hátíðina og bauð menn 

vel komna. Hann skipaði séra Solveigu Láru 

Guðmundsdóttur veislustjóra. Fyrst las Þórodd 

ur Sveinsson stuttan kafla úr bókinni Minningar 

frá Möðruvöllum og Guðrún Jónsdóttir 

arkitekt las kafla úr endurminningum móður 

sinnar, Huldu Á. Stefánsdóttur. Þá söng kirkjukórinn 

Fífilbrekka gróin grund og séra Gylfi 

Jónsson las hluta af ljóði Davíðs Stefánssonar 

sem nefnist Möðruvallaskóli fimmtugur. Þar 

eru meðal annars þessi er indi: 

Vorið er komið heim í Hörgárdalinn, 

heilsar á ný og fagnar gömlum vinum, 

ber frá þeim kveðju, er kól og féllu í valinn, 

kemur með söng og gleðst með öllum hinum. 

Vorið það heilsar vinum sínum öllum: 

Velkomnir aftur heim að Möðruvöllum! 

Margt hefur breytzt, og margs er hér að sakna. 

Mörgum er ljúft að gista fornar slóðir. 

Moldin er trygg, og minningarnar vakna. 

Máli hins liðna tala steinar hljóðir. 

Margt hafa árin tengt við gamla grunninn. 

Geymt er hér margt – og þó er skólinn brunninn. 

Bræður og vinir, blessum liðna daga. 

Breytingum tímans æðri kraftar ráða. 

Vel er, ef okkar verk og æfisaga 

verða þeim ungu hvöt til nýrra dáða. 

Þá hafa rætzt í Íslandsbyggðum öllum 

óskir, sem fengu líf á Möðruvöllum. 

Þá kynnti Bjarni E. Guðleifsson byggingarsögu 

Leikhússins og Solveig Lára sagði 

frá framtíðaráformum um notkun hússins og 

uppbyggingu á staðnum. Hún fór að lokum 

með húsblessun og síðan tóku allir undir 

sönginn Ísland ögrum skorið. Að því loknu 

þáðu gestir veitingar og spjölluðu saman. 

Í tilefni af vígslunni voru Amtmannssetrinu 

færðar margar góðar gjafir. 

Amtmannssetrið vígir Leikhúsið á Möðruvöllum 

Þessi fallegi bjarndýrafelldur er gjöf Helenu 

Dejak eiganda Ferðaskrifstofunnar Nonna til 

Amtmannssetursins. Rithöfundurinn Nonni 

(Jón Sveinsson) sem ferðaskrifstofan er 

nefnd eftir fæddist á Möðruvöllum. Ísbirnir 

koma mikið við sögu í bókum Nonna. 

Saga Leikhússins í stuttu máli 

Árið 1880 var stofnaður gagnfræðaskóli á 

Möðruvöllum sem var undanfari Menntaskólans 

á Akureyri. Möðruvallaskóli var þó 

einungis starfræktur í 22 ár því þegar skólahúsið 

brann árið 1902 var skólinn fluttur til 

Akureyrar. Á tímum skólans bjuggu á Möðruvöllum 

margir merkismenn sem unnu mikilvægt 

brautryðjendastarf í skólamálum og á 

sviði náttúruvísinda. Skólinn útskrifaði yfir 

230 nemendur sem margir urðu áberandi í 

þjóðlífinu. Til dæmis var algengt að Möðruvellingar 

gerðust kennarar í sínu heimahéraði. 

Þá má geta þess að alls 18 nemendur 

skólans voru kosnir þingmenn til Alþingis. 

Einu sýnilegu minjar skólans sem eftir eru 

á Möðruvöllum er sk. Leikhús sem var byggt 

sem leikfimihús og pakkhús. Leikfimihúsið 

var byggt sumarið 1881 og var það einnig 

nefnt danshús eða leikhús. Þar var kennd 

leikfimi og þar glímdu nemendur. Leikhúsið 

var þó tvímælalaust þekktast sem dans- og 

samkomuhús sveitarinnar en þar voru haldin 

harmóníkuböll nánast á hverjum sunnudegi. 

Leikhúsið var lítt innviðað, nema skilrúm 

um það nokkuð austan við miðju. Í vestari 

endanum var stórt salargólf. Leiksalurinn 

var 10x12 álnir að gólffleti eða 43 fermetrar 

en austurendi byggingarinnar var pakkhús. 

Skilrúm var á milli húsanna upp að skammbitum, 

en uppi var opið milli skemmuloftsins 

og leikfimihússins. Á fánastöng hússins var 

fáni með íslenska fálkamerkinu dreginn að 

húni við hátíðleg tækifæri. 

Vesturendinn á þessu húsi, hið raunverulega 

Leikhús, var rifinn 1911-1912 og viðurinn 

notaður í viðbyggingu íþróttahúss 

Mennta skólans á Akureyri, viðbyggingu sem 

kölluð er Fjós. Eftir stóð þá Pakkhúsið. Þegar 

Bjarni E. Guðleifsson flutti í Möðruvelli 

árið 1978 var Pakkhúsið orðið mjög lúið 

og hlaðið drasli. Síðar var fleygt inn í það 

hey böggum sem reyndar voru aldrei notaðir. 

Við vesturstafninn hafði verið byggð ein lyft 

skúrbygging með flötu þaki og var sagt að 

þar hefði fólk búið eftir að íbúðar hús brann 

á Möðruvöllum árið 1937. Fannst Bjarna og 

ýmsum öðrum að þetta næstelsta hús staðarins 

ætti skilið verðugra hlutverk en að grotna 

niður. Var gerð áætlun um það hve mikið 

mundi kosta að endurbyggja húsið svo að það 

yrði nothæft, en hugmyndin var þá að í húsinu 

yrði hægt að vera með sölu á ýmiss konar 

handverki og framleiðslu manna í nágrenninu. 

Var árið 1981 áætlað að það myndi kosta 

150.000 krónur. Í grein í Heimaslóð árið 

1982 var spurt: Hver vill fjármagna svona 

fyrirtæki Þá veitti Menningarsjóður KEA 

fyrsta styrkinn til þessarar uppbyggingar, 

krónur 3.500. 

Harmóníkan þanin aftur í Leikhúsinu eftir ríflega 

hundrað ára hlé. Vígslugestir viðra sig í 

góða veðrinu. 

Endurreisnin 

Það var ekki fyrr en Húsafriðunarsjóður byrj aði 

að styrkja bygginguna um 1990 að framkvæmdir 

hófust. Árið 1995 stofnuðu tíu áhugamenn 

sjálfseignarfélagið Leikhúsið á Möðruvöllum 

og var fjármagns til uppbyggingar leitað víða 

með litlum árangri. Sjálfseignarfélag þetta 

ákvað að nota virðulegra nafnið, Leikhús, og 

undir því nafni er húsið nú. Var félag þetta 

skráð með kennitölu og tóku þá að berast 

fyrirspurnir um það hvað væri á fjölunum í 

Leikhúsinu á Möðruvöllum og voru forsvarsmenn 

hússins stundum í virðulegum bréfum 

ávarpaðir sem leikhússtjórar. Hlutverk þessa 

sjálfseignarfélags var að vinna að endurbyggingu 

Leikhússins. Seinna komu fram áform um 

enn meiri uppbyggingu hér á staðnum og upp úr 

því var árið 2006 formlega stofnuð sjálfseignarstofnunin 

Amtmanssetrið á Möðruvöllum og 

að henni standa Landbúnaðarháskóli Íslands, 

Möðruvallaklausturssókn, Arnarneshreppur 

og Prestsetrasjóður. Hlutverk þess er fyrst 

og fremst að sjá um uppbygginguna á Möðruvöllum 

og er endurbygging Leikhússins fyrsti 

liðurinn í því starfi. Fjármagns í endurbygginguna 

hefur verið leitað víða en það var ekki 

fyrr en Arnarneshreppur kom inn sem eins 

konar kjölfestufjárfestir á árinu 2006 sem hlutirnir 

fóru að ganga. 

BEG/ÞS

31 


Orðsending til bænda 

Flugnaeyðing og eyðing 

kóngulóar er orðin hluti af vor- og 

sumarverkum til sveita 

Eins og undanfarin ár mun ég veita þjónustu sem felst í að 

losa fólk við flugur í húsum og kóngulær sem oft setjast að í 

þakskeggi, við glugga, hurðir og valda 

fólki ama. 

Aðgerðin er hreinleg og farið eftir 

kröfum um meðferð eiturefna. 

ýtrustu 

Endingartími aðgerðar er undantekningarlítið 1 ár. 

Vinsamlegast látið vita af ykkur sem fyrst svo hægt sé að 

skipuleggja ferðir og veita sem besta þjónustu. 

Byrjað verður á Austurlandi en síðan mun ég verða að 

Minna-Núpi í Gnúpverjahreppi eins og 

venjulega. 

Jón Svansson 

meindýraeyðir 

(Austfirðingurinn) 

Símar: 893-5709 - 862-1422 

Heimasíða Bændablaðsins: www.bbl.is

32 

Utan úr heimi 


Uppgangur á alþjóðlegum 

mörkuðum fyrir búvörur 

Orkuráð Sameinuðu þjóðanna 

leggur áherslu á þá möguleika 

sem fylgja framleiðslu á líforku 

en einnig á hættur því fylgjandi 

ef ekki er hugað vel að mikilvægi 

matvælaframleiðslu, áhrifum á 

veðurfar og líffræðilegan fjölbreytileika. 

Skýrslan, sem birt var snemma í 

maí, leggur áherslu á að huga verði 

jafnt að efnahagslegum, umhverfislegum 

og félagslegum afleiðingum 

af framleiðslu líforku áður en 

teknar verða ákvarðanir um þróun 

og val á tækni við framleiðsluna. 

Sá sjúkdómur sem hér um ræðir 

nefnist svartryð (svartrost) og 

honum veldur sveppur (Puccinia 

graminis). Hin ýmsu afbrigði 

hans leggjast á allar korntegundir 

og fjölda villtra grastegunda. 

Nafnið kemur af svörtum vetrargróum. 

Gróin þurfa annan hýsil 

til að lifa, sem er berberisrunninn 

(Berberis vulgaris). Þau dreifast 

með vindi og skordýrum og lifa 

veturinn af í villtu grasi. 

Hér er ekki á ferð nýr sjúkdómur, 

Rómverjar til forna óttuðust hann og 

tilbáðu meira að segja “ryðguð” sér 

til halds og trausts. Svartryð getur á 

skömmum tíma eyðilagt þroskaðan 

kornakur og valdið gífurlegu tjóni. 

Það er því ekki óvænt að á tímum 

kalda stríðsins áttu bæði Sovétríkin 

og Bandaríkin birgðir af svartryðsgróum, 

sem hugsanlega mátti 

nota sem lífrænt vopn. 

Nær öll kornræktarlönd hafa 

orðið fyrir svartryðsfaraldri. Síðasti 

faraldurinn í Bandaríkjunum varð 

árið 1954 þegar sveppurinn eyðilagði 

um 40% af hveitiuppskerunni. 

Þegar “Græna byltingin”, 

kom til sögunnar fundust þolnir 

hveitistofnar gegn honum sem hafa 

haldið sjúkdómnum í skefjum. 

Útlit og horfur fyrir sölu búvara 

á heimsmarkaði eru mjög bjartar 

um þessar mundir. Sérfræðingar 

Efnahags- og framfarastofnunarinnar, 

OECD, og Matvælaog 

landbúnaðarstofnunar Sameinuðu 

þjóðanna, FAO, eru á 

einu máli um að eftirspurn eftir 

búvörum haldi áfram að aukast, 

og það hækkar það verð sem 

bændur fá fyrir þær. 

Staðan á heimsmarkaði fyrir 

búvörur var rædd á fundi Alþjóðasam 

taka bænda, IFAP, í Vínarborg 

í lok apríl sl. þar sem sérfræðingar 

upp lýstu að eftirspurnin væri verulega 

meiri en framboðið. 

Ástæða þessa er aukinn hagvöxtur 

í heiminum, einkum í austanverðri 

Asíu þar sem kjöt og mjólk ur vörur 

eru eftirsóttastar. Nýtil komin framleiðsla 

á líforku þrýstir einnig verði 

á búvörum enn frekar upp. 

Menn sáu hins vegar ekki neina 

árekstra í uppsiglingu milli framleiðslu 

á búvörum og líforku; frekar 

að þessar greinar bættu hvor 

aðra upp. 

Eftirspurn á heimsmarkaði eftir 

mjólk og mjólkurvörum vex hraðar 

en mjólkurframleiðslan, upplýsti 

talsmaður Alþjóðasamtaka mjólkuriðnaðarins. 

Spáð er að eftirspurn 

eftir mjólk muni aukast um 125 

milljónir tonna fram til 2015 en 

framboðið aðeins um helming þess. 

Áætlað er að í Kína vaxi eftirspurnin 

um 12-15 milljónir tonna á ári, 

sem mæta verði með innflutningi. 

Udo Folgart, formaður samtaka 

mjólkurframleiðenda í Þýskalandi, 

upplýsti að þróunin á þýska mjólkurmarkaðnum 

hefði orðið allt 

önnur en spáð var fyrir fáum árum. 

Offramleiðslan hefði horfið og 

salan slegið öll fyrri met. Það hefði 

auðveldað mjólkurbúum að hækka 

verðið, einnig á heimamarkaði. 

Landsbygdens Folk 

Tillögur Brundtland-nefndar SÞ í 

umhverfismálum frá 1987 

Varnaðarorð frá orkuráði SÞ um líforku 

„Hún á bæði að tryggja framboð 

á orku og að staðbundið jafnt sem 

hnattvænt umhverfi njóti verndar,“ 

segir Mats Karlsson, formaður 

orkuráðs SÞ. 

Samkvæmt skýrslunni getur 

aukin áhersla á ræktun líforku 

dregið úr fátækt, aukið framboð á 

orku og styrkt búsetu í dreifbýli. 

Jafnframt fjallar hún um hvaða 

áhrif framleiðsla líforku getur haft 

á matvælaöryggi, breytingar á veðurfari 

og líffræðilegan fjölbreytileika, 

náttúruauðlindir, sem og 

atvinnutækifæri og viðskipti. 

Nú hefur það hins vegar gerst að 

mjög kröftugt afbrigði af svartryði, 

nefnt Ug99, er farið að dreifa sér. 

Það kom upp í Uganda í Afríku árið 

1999 og hefur síðan hægt og bítandi 

dreift sér um Austur-Afríku. 

Í janúar á þessu ári barst það yfir 

til Jemen og norður á bóginn til 

Súdan. Sérfræðingar telja að áður 

en langt um líður berist sveppurinn 

til Egyptalands, Tyrklands 

og Miðausturlanda og þaðan til 

Indlands. Eftir það er það aðeins 

spurning um tíma hvenær hann 

berst til annarra heimsálfa. 

Sá langi tími, sem nú hefur liðið 

frá síðasta faraldri, hefur skapað 

falskt öryggi meðal þeirra sem bera 

ábyrgð á þessum málaflokki. Faðir 

„Grænu byltingarinnar“, Nóbelsverð 

launahafinn Norman Bor laug, 

varaði alþjóðasamfélagið við þegar 

árið 2002, þegar sveppurinn hafði 

skotið rótum í Kenya, en ekki var 

tekið mark á þeim viðvörunum. 

Síðasta aldarfjórðung hefur 

lítil áhersla verið lögð á að rækta 

með kynbótum þolna hveitistofna 

gegn svartryði. Alþjóðlega miðstöðin 

fyrir þróun nýrra hveiti- og 

maísstofna, CIMMYT, hefur fyrst 

nýverið beint kröftum sínum að 

Reglur um vottun 

Að áliti orkuráðs SÞ gæti sá skaði, 

sem yrði á mannlegu samfélagi og 

umhverfi, vegið upp kostina við 

aukna notkun á líforku, ef ekki væru 

jafnframt gerðar framkvæmdaáætlanir 

til að verja viðkvæm svæði 

og beina þróuninni í sjálfbæra átt. 

Þar má nefna að framleiðsla líforku 

hefði neikvæð áhrif ef gamall 

skógur yrði ruddur til að rækta 

þar gróður til orkuframleiðslu. Það 

gæti leitt til mikillar losunar koltvísýrings, 

bæði frá trjábolunum og 

Sjúkdómur herjar á hveitirækt 

því og reynir nú að afla aukins fjármagns 

til verkefnisins. 

Hinn hávirki stofn af svartryði, 

Ug99, er miklu skæðari en þeir 

sem fyrir voru. Af 50 genum hveitisins 

sem veita vörn gegn svartryði 

eru einungis 10 sem í nokkrum 

mæli gefa mótstöðuafl gegn Ug99. 

Stofnar með þessi gen hafa nú 

verið víxlfrjóvgaðir með uppskerumiklum 

hveitistofnum frá Kenya 

og Eþíópíu. Í Afganistan, Indlandi, 

Nepal og Pakistan fara nú einnig 

fram tilraunir með að rækta nýja 

hveitistofna. 

Verkefnið er þannig komið af 

stað en áætlað er að það taki 5-8 ár 

að rækta þolið útsæði. Sérfræðingar 

halda því fram að til þess að þetta 

takist þurfi að leggja 3-5% af 

hveitiökrum undir ræktun á svartryðsþolnu 

útsæði. 

Það veldur svo enn frekari 

áhyggjum að virkni Ug99 svartryðsins 

fer enn vaxandi, auk þess 

sem dreifingarmöguleikar sveppsins 

aukast jafnt og þétt. Hveitiakrar 

nú á tímum eru þéttir, þeir fá mikinn 

áburð og jafnvel vökvun. Við 

þessi skilyrði nýtur sveppurinn sín 

sérlega vel og dreifist hratt. 

Við þær miklu samgöngur sem 

Um þessar mundir er þess minnst 

að 20 ár eru liðin síðan nefnd á 

vegum Sameinuðu þjóðanna um 

umhverfis- og þróunarmál lagði 

fram tillögur sína. Formaður 

nefnd arinnar var Gro Harlem 

Brundtland, fyrrverandi forsætisráðherra 

Noregs, og boðskapur 

nefndarinnar var: Sjálfbær þróun. 

Hverju hafa tillögurnar svo feng- 

hafa ekki reynst haldbærar 

ið áorkað nú 20 árum eftir að þær 

voru lagðar fram sem tímamóta 

stefnumörkun Svarið er: Engu. 

Fyrir nokkru flutti Gro Harlem 

Brundtland ræðu á þingi norska 

verkamannaflokksins. Þar gagnrýndi 

hún þá sem vildu gera aðgerðir 

í veðurfarsmálum að spurningu 

um meinlætalíf og sjálfsaga. 

Brundtland-nefndin boðaði hvorugt. 

Nei, við hagvexti ríkra landa 

mátti alls ekki hrófla til að gefa 

fátækum löndum svigrúm til að 

jafna aðstöðu sína gagnvart efnuðum 

löndum. Boðskapur nefndarinnar var 

samstiga boðskap Bush forseta eldri 

til umhverfisráðstefnu Sameinuðu 

þjóðanna í Rio de Janeiro árið 1992: 

„Breyting á bandarískum lífsstíl er 

ekki á dagskrá hér.“ 

því kolefni sem safnast hefur fyrir í 

jarðvegi þar sem skógurinn vex. 

Af þeim ástæðum þarf að koma 

á fót alþjóðlegu vottunarkerfi sem 

fylgist með losun gróðurhúsalofttegunda 

til þess að tryggja að framleiðsla 

líforku uppfylli umhverfisstaðla 

í ferlinum frá ræktunarstaðnum 

til eldsneytistanksins. 

Með þessum fyrirvörum er það 

niðurstaða skýrslunnar að markaður 

fyrir líforku opni nýja möguleika 

fyrir bændur. Nationen 

eiga sér stað nú á tímum þá berst 

sveppurinn auðveldlega milli landa 

og heimsálfa. Að sögn tímaritsins 

New Scientist hefur öryggismálaráðuneyti 

Bandaríkjanna þegar 

fjallað um þá áhættu að hryðjuverkamenn 

beri með sér gró af ryðsveppi 

milli landa. 

Unnt er að verjast ryðsveppnum 

með því að sprauta akrana. Í fátækum 

löndum, þar sem hættan er mest, 

hafa bændur yfirleitt ekki ráð á að 

kaupa úðunarefni, þó að góð efni 

séu á boðstólum. En jafnvel ríkt 

land eins og Bandaríkin á ekki nóg 

af varnarefnum ef jafnframt þarf að 

berjast gegn sojabaunaryði sem er 

vandamál í sojabaunarækt þar. 

Ef svartryðið nær fótfestu í mörgum 

löndum samtímis má vænta þess 

að fátækustu löndin mæti afgangi í 

baráttunni við sjúkdóminn. Að sögn 

Norman Borlaug verður að treysta 

á úðun í fyrstunni en stefna síðan á 

þolna stofna, sem henta ræktunarskilyrðum 

á hverjum stað, þegar frá 

líður. Hann telur einnig að gagnleg 

mótstöðugen finnist í grasi í náttúrunni 

og öðrum gróðri. Hann bendir 

jafnframt á að sveppurinn ráðist 

ekki á hrísgrjónajurtina og spyr sig 

hvað því valdi. Landsbygdens Folk 

Alls lagði Brundtland-nefndin 

til fimm- til tíföldun á iðnaðarframleiðslu 

ríkja heims næstu 40 árin. 

Þessari aukningu er þegar náð, 20 

árum síðar, ekki síst með hjálp olíu 

og kola sem unnin eru úr jörðu. 

En fljótlega eftir að tillögurnar 

komu fram fóru að heyrast varnaðarorð. 

Tryggve Haavelmo, norskur 

nóbelsverðlaunahafi í hagfræði, 

sagði í viðtali þegar árið 1990: 

„Aukinn hagvöxtur í ríkum löndum 

er skelfileg tilhugsun. Hann 

stenst ekki gagnvart umhverfinu. 

Fríverslun ógnar einnig umhverfinu 

með því að auka neysluna. Án 

þeirra hliðaráhrifa væru skipti á 

vörum og þjónustu af hinu góða. Ég 

vara hins vegar við því að andrúmsloftið 

verði mengað með útblæstri 

frá bílum og skipum í því skyni.“ 

Hvað hefði Haavelmo, sem nú er 

látinn, sagt um það að flytja fisk frá 

Barentshafinu til Kína til flökunar 

og síðan aftur til Evrópu í fiskborð 

verslana 

Nationen 

Varast ber að 

grilla pylsur 

við opinn eld 

Komið hefur í ljós að varasamt 

er að grilla pylsur við 

logandi eld. Lengi hefur verið 

vitað að grillun og steiking 

getur myndað skaðleg efnasambönd 

í mat. 

Matvælaeftirlitið í Noregi 

fól norskri vísindanefnd um 

matvælaöryggi að meta hvort 

samband væri á milli mikillar 

neyslu á grillmat og krabbameins. 

Niðurstaða nefndarinnar 

var sú að þarna væri samhengi 

á milli við yfirdrifna neyslu 

á grillmat, þ.e. 30 sinnum eða 

oftar á sumri. 

Grillun yfir opnum eldi 

getur valdið því að efnið PAH 

(Polysykliske aromatiske 

hydrokarbonater) og HA 

(heterosykliske aromatiske 

aminer) myndist en þessi efni 

geta valdið krabbameini. 

Helle Knutsen, sem á sæti í 

vísindanefndinni um matvælaöryggi, 

staðfesti að hæstu gildi 

þessara efna væru í pylsum 

grilluðum við logandi eld. Hún 

mælir með því að grilla á glóðunum. 

Mette Habberstad, talsmaður 

Norska ferðafélagsins (Den 

Norske Turistforening), bendir 

á að orð hafi lengi legið á því að 

brenndar pylsur væru ekki hollur 

matur en bendir jafnframt á 

að það sé svo margt matarkyns 

sem megi grilla. Einnig má 

grilla mat í álpappír til að auka 

hollustu hans. Helle Knutsen 

staðfestir að þannig megi forðast 

hin varasömu efnasambönd. 

Nationen

33 


Nýliðið vor var óvanalega þurrt 

og hlýtt víða í Mið- og Austur- 

Evrópu. Þurrkarnir valda bæði 

bændum og kornfyrirtækjum 

áhyggjum og þau hafa nú þegar 

varað við samdrætti í kornframleiðslu 

og verðhækkunum. 

Kröftugt háþrýstisvæði hefur 

valdið því að hiti sl. vor var eins 

og um hásumar um nær alla Mið- 

Evrópu. Jafnvel um páskaleytið var 

hiti víða allt að 30°C. 

Verst kemur ástandið niður á 

ræktun maltbyggs, sem notað er til 

ölgerðar, og ölgerðir spá nú þegar 

verðhækkun á öli þegar líður á árið. 

Kornskortur á alþjóðlegum 

mörkuðum 

Alþjóðlegir kornmarkaðir hafa 

þegar látið í ljós áhyggjur yfir þurrkunum 

í Evrópu en í Bandaríkjunum 

hafa vorfrost einnig skaðað kornræktina. 

Afleiðingin er sú að verð 

á hveiti og maís á mörkuðum hefur 

þegar hækkað verulega. 

Hveitibirgðir í heiminum eru nú 

þær minnstu í 25 ár. Með það í huga 

hafa fregnir um hugsanlegan samdrátt 

í hveitiframleiðslu í Evrópu 

valdið áhyggjum. Láti úrkoman á 

sér standa getur það haft alvarlegar 

afleiðingar í för með sér, að áliti 

franska markaðsráðgjafarfyrirtækisins 

Aqvitel. 

Alþjóða kornráðið, International 

Grain Counsil (IGC), hefur einnig 

uppi varnaðarorð. Mark aðs fræðingar 

þess benda á að eftirspurn 

eftir korni sé vaxandi og að 100 

milljóna tonna framleiðsluaukning 

í ár nægi ekki til að fullnægja 

aukinni eftirspurn. IGC bendir 

einnig á að kornbirgðir hafi ekki 

verið minni síðan á 8. áratug síðustu 

aldar. Markaðsfræðingarnir 

hafa þegar dregið úr uppskeruspá 

í Bandaríkjunum um eina milljón 

tonna en þeir hafa enn ekki metið 

uppskeruhorfur í Evrópu. 

IGC áætlaði kornbirgðir í heiminum 

um sl. áramót 115 milljónir 

tonna en þær voru 134 milljónir 

tonna um áramótin 2005/06. 

Varúðaráætlun á Ítalíu 

Á Ítalíu hyggst ríkisstjórnin 

leggja fram varúðaráætlun vegna 

hinna miklu þurrka sem þar hafa 

verið síðan í september í fyrra. 

Kornforðabúr landsins, Pódalurinn, 

hefur sérstaklega orðið illa úti. 

Vatnsstaðan í Pófljótinu er sex 

Þurrkar hafa áhrif á kornuppskeru í Evrópu í ár 

metrum lægri en eðlilegt má teljast 

og margar hliðaránna, en þær eru 

alls 141, eru vatnslausar. 

Þriðjungur af uppskeru nytjagróðurs 

í Ítalíu fellur til í Pódalnum. 

Bregði ekki til úrkomu fljótlega 

hefur það alvarlegar afleiðingar. 

Árið 2003 voru þarna miklir þurrkar 

og samtök ítalskra bænda, Coldiretti, 

óttast að það endurtaki sig. 

Náttúruverndarsamtökin WWF 

gagnrýna ítalskan landbúnað 

fyrir að fara illa með vatnið með 

útiræktun á tegundum sem þurfa 

mikla vökvun, svo sem fljótvaxin 

jarðarber, sykurrófur og maís. Ítalir 

vökva 1,6 milljónir hektara. 

Þurrkurinn hefur einnig bitnað 

á mikilvægum kornræktarsvæðum 

í Austur-Evrópu. Í Ungverjalandi 

stigu upp mikil rykský við sáningu 

á maís og í Úkraínu, einkum sunnan- 

og austanverðum hlutum landsins, 

hefur hiti og þurrkur valdið 

skaða. 

Landsbygdens Folk

34 

Á markaði 


Verð á greiðslumarki mjólkur 

Dagsetning 

gildistöku 

Sala á 

greiðslumarki ltr. 

Grasfræ á 7.000 hektara flutt inn 2006 

Á síðastliðnu ári voru flutt til landsins ríflega 217 

tonn af grasfræi. CIF verðmæti þess var um 33 

milljónir króna eða 152 kr/kg. Að jafnaði þarf um 

30 kg í hektarann, þannig að þetta fræmagn dugar í 

ríflega 7.000 hektara lands. Upplýsingar eru fengnar 

frá Hagstofu Íslands. 

Í töflunni hér að neðan er að finna magn og verð 

einstakra tegunda, eftir númerum í tollskrá. Á innflutt 

fræ leggjast ýmiskonar gjöld, á fræ í pappírsumbúðum 

leggst 7 kr/kg úrvinnslugjald og 3 kr/kg ef það er í 

plastumbúðum. Í báðum tilfellum á þetta við um hvert 

kg umbúða. Þá skal greiða 3,1% eftirlitsgjald af sáðvöru 

og er gjaldstofninn tollverð vörunnar. 

Fyrir þá sem ekki kannast við skammstafanirnar 

FOB og CIF, þá merkir sú fyrrnefnda „free on board“, 

það er verð vöru sem komin er í skip í útflutningshöfn. 

Sú síðarnefnda merkir „cost, insurance, freight“, það er 

verð vöru komið á hafnarbakkann í innflutningshöfn, 

þar sem búið er að greiða fyrir vöruna sjálfa, flutning, 

tryggingu og uppskipun hennar. 

Frægerð og tollskrárnúmer Magn, tonn FOB verð 

(þús. kr) 

CIF verð 

(þús. kr) 

Flutningskostnaður 

kr/kg 

Meðalverð 

(CIF) kr/kg 

fræs 

Smárafræ í >=10 kg umbúðum 

13,1 1.064 1.195 10 91,22 

1209.2201 

Annað smárafræ 1209.2209 0,02 102 114 600 5.700 

Túnvingulsfræ í >=10 kg umbúðum 21,0 3.123 3.355 11 159,76 

1209.2301 

Annað túnvingulsfræ 1209.2309 8,7 1.030 1.107 8,90 127,24 

Vallarsveifgrasfræ í >=10 kg umbúðum 5,5 1.208 1.415 37,60 257,27 

1209.2401 

Annað vallarsveifgrasfræ 1209.2409 44,5 5.206 5.566 8,10 125,08 

Rýgresisfræ í >= 10 kg umbúðum 

26,9 3.668 3.964 11 147,36 

1209.2501 

Annað rýgresisfræ 1209.2509 44,6 3.870 4.152 6,30 93,09 

Vallarfoxgrasfræ í >= 10 kg umbúðum 57,8 5.490 5.971 8,30 103,30 

1209.2601 

Annað vallarfoxgrasfræ 1209.2609 47,9 7.985 8.751 16 182,69 

Annað grasfræ í >=10 kg umbúðum 31,7 7.796 8.378 18,40 264,29 

1209.2901 

Annað grasfræ 1209.2909 20,8 3.254 3.551 14,30 170,72 

Innflutningur á kartöflum, grænmeti ofl. frá áramótum 

magn, kg 

Apríl 

fob, þús. 

kr 

Uppsafnað frá 

upphafi verðlagsárs, ltr. 

Frá áramótum 

cif, þús. kr magn, kg fob, þús. 

kr 

Meðalverð síðustu 

500.000 ltr. kr/ltr* 

1. september 2006 770.408 770.408 306 

1. október 2006 255.807 1.026.215 302,26 

1. nóvember 2006 237.742 1.263.957 287,76 

1. desember 2006 413.565 1.677.522 270,61 

1. janúar 2007 672.824 2.350.346 280,31 

1. febrúar 2007 498.998 2.849.344 274,84 

1. mars 2007 243.870 3.093.214 277,29 

1.apríl 2007 312.313 3.405.527 287,38 

1. maí 2007 198.489 3.604.016 285,76 

1. júní 2007 265.078 3.869.094 277,14 

cif, þús. kr 

Kartöflur 72.780 4.623 5.363 278.115 16.296 18.313 

Tómatar 86.118 14.187 15.735 308.983 40.674 47.567 

Nýtt blómkál og hnappað 35.923 5.648 6.633 156.198 23.618 28.313 

spergilkál 

Nýtt hvítkál 103.396 1.908 2.618 278.624 4.759 6.535 

Nýtt spergilkál 22.494 3.013 3.809 88.215 10.375 13.879 

Jöklasalat 91.516 12.516 16.552 394.644 44.528 60.805 

Annað nýtt salat 32.220 12.561 18.767 116.651 46.669 69.803 

Gulrætur og næpur 108.016 7.594 11.038 335.655 25.549 38.692 

Nýjar gulrófur 15.690 631 711 45.249 1.692 1.899 

Gúrkur 1.917 212 239 115.058 16.250 20.638 

Ný paprika 133.127 32.366 35.751 462.511 95.039 109.843 

Ný jarðarber 30.995 12.310 16.152 115.330 49.489 64.300 

Nýir sveppir 13.021 4.269 2.703 48.007 13.943 19.774 

Laun á bændabýlum 

Nú fer í hönd sá árstími þegar sumarstarfsfólk streymir í sveitirna 

til að vinna við heyskap, mjaltir og önnur störf sem tilheyra 

sumrinu. Í gildi er samningur milli Bændasamtaka Íslands og 

Starfsgreinasambands Íslands um lágmarks kauptaxta á bændabýlum. 

Samningarnir eru með innifaldri desember- og orlofsuppbót samkvæmt 

kjarasamningi. Mánaðarlaun miðast við 40 stunda vinnuviku 

eða 173,33 stundir á mánuði. Samningurinn tilgreinir einnig tímakaup 

miðað við dagvinnu, yfirvinnu og stórhátíðir sem og eftir aldri 

launþega. Við röðun í kauptaxta gildir afmælismánuður. Þá er að finna 

umsaminn frádrátt frá launum vegna fæðis og húsnæðis. Samningurinn 

er á heimasíðu Bændasamtakanna, www.bondi.is, þar sem einnig er 

að finna upplýsingar um stéttarfélagsgjald, lífeyrissjóðsgjald, sjúkrasjóðsgjald 

o.s.frv. 

Athygli launagreiðenda er einnig vakin á að fæði og húsnæði teljast 

til skattskyldra launatekna. 

Fiskisaga kaupir Ostabúðina 

á Bitruhálsi og Mjólkurbúðina 

„Við sjáum ýmsan hag í þessum 

kaupum og einn af þeim 

er að útfæra veisluþjónustuna 

meira og tvinna alla þessa þætti 

saman, það er kjöt, fisk, osta 

og mjólkurvörur. Með kaupum 

á Ostabúðinni fáum við til 

að mynda heilmikla þekkingu 

og reynslu starfsfólks en þar er 

mikil framleiðsla í veisluréttum. 

Við viljum selja gæðaosta í 

sælkeraverslunum okkar, osta 

sem fólk getur borðað með eða 

eftir máltíð. Hugmyndin er einnig 

að setja upp sælkeraverslun 

á Selfossi innan tíðar þannig að 

þetta er mjög spennandi verkefni,“ 

segir Haukur Víðisson, 

framkvæmdastjóri Fiskisögu og 

Gallerís Kjöts. 

„Við sjáum ýmsan hag í þessum 

kaupum og einn af þeim er að 

útfæra veisluþjónustuna meira og 

tvinna alla þessa þætti saman, það 

er kjöt, fisk, osta og mjólkurvörur. 

Með kaupum á Ostabúðinni fáum 

við til að mynda heilmikla þekkingu 

og reynslu starfsfólks en þar 

er mikil framleiðsla í veisluréttum. 

Við viljum selja gæðaosta í 

sælkeraverslunum okkar, osta sem 

fólk getur borðað með eða eftir 

máltíð. Hugmyndin er einnig að 

setja upp sælkeraverslun á Selfossi 

Múgsaxarar snúa aftur 

Fyrsti sjálfkeyrandi múgsaxarinn, 

sem fluttur er inn til 

landsins um árabil, var afhentur 

verktakafyrirtækinu Túnfangi 

á dögunum. Fyrirtækið er í eigu 

þeirra Davíðs Ingvasonar og 

Sigurðar Ágústssonar og tekur 

að sér heyskap fyrir bændur. 

Saxarinn er að gerðinni Claas 

Jaguar 850 Speedstar með fjórhjóladrifi 

og knúinn áfram af 412 

hestafla mótor. Vélin sem Túnfang 

innan tíðar þannig að þetta er mjög 

spennandi verkefni,“ segir Haukur 

Víðisson, framkvæmdastjóri 

Fiskisögu og Gallerís Kjöts. 

Fiskisaga, sem meðal annars á 

og rekur samnefndar fiskbúðir og 

kjötbúðirnar Gallerý kjöt, hefur 

samið við og Osta- og smjörsöluna 

og Mjólkursamsöluna um 

kaup á Ostabúðinni á Bitruhálsi og 

Mjólkurbúðinni á Selfossi. Fram 

kemur í tilkynningunni að eigendaskipti 

verði á morgun og verða 

báðar verslanir starfrækar áfram 

með svipuðu sniði. 

keypti er m.a. með sjálfvirkum 

brýningarútbúnaði, stein- og stálvörn 

í tromlu, sjálfvirku smurkerfi 

og laser- útbúnaði sem les staðsetningu 

múgans og stýrir vélinni 

eftir honum. Múgsaxarar sem þessi 

voru algengir hérlendis á tímum 

graskögglaverksmiðjanna en sölumenn 

Vélfangs telja í fréttatilkynningu 

að tækið eigi eftir að breyta 

fóðuröflun á Íslandi til batnaðar og 

gera hana fjölbreyttari.

35 


Æðarbændur 

Móttaka æðardúns, hreinsun og sala 

• Erum leiðandi í hreinsun og sölu sem yfir 100 viðskiptavinir 

okkar sanna. 

• Ekki geyma dúninn. 

• Láttu okkur sjá um að koma dúninum í verð fyrir þig. 

• Þaulvant fólk 

• Elsta starfandi æðradúnshreinsun í landinu 

• Öruggir viðskiptahættir 

• Örugg sala 

• Frábært verð. 

• Dúnninn hreinsaður strax og seldur 

• Himinn er þekkt vörumerki með örugg viðskiptasambönd 

• Fljót og góð þjónusta 

HIMINN 

Hilmar eða Þórunn 

s. 434-1430, 893-6745 434-1588, 434-1429. 

himinn@simnet.is 

www.bbl.is 

Sturtu vagnar 

og stálgrindahús 

frá 

WECKMAN 

Sturtuvagnar 

Einnig þakog 

veggstál 

á góðu verði 

Stálgrindahús. 

Margar gerðir, 

hagstætt verð. 

H. Hauksson ehf 

Suðurlandsbraut 48 

Sími: 588 1130 

Fax: 588 1131

36 

Líf og starf 


Bókarfregn 

Úr steinaríkinu – Náttúruskoðarinn III 

Út er komin bókin Úr steinaríkinu. 

Höfundur er Bjarni E. 

Guðleifsson, náttúrufræðingur, á 

Möðruvöllum í Hörgárdal. Bókin 

er þriðja ritið í bókaflokki hans 

Náttúruskoðarinn, en áður hafa 

komið út bækurnar Úr dýraríkinu, 

2005, og Úr jurtaríkinu, 

2006. 

Bókin veitir margháttaðan fróðleik 

um steinaríkið, eins og fyrri 

bækur höfundar veittu um dýraríkið 

og jurtaríkið. Fram kemur bæði 

í formála bókarinnar og heimildaskrá 

að vel hefur verið vandað til 

efnisöflunar og að margir kunnáttumenn, 

hver á sinu sviði, hafa lesið 

yfir handritið. Þannig er í bókinni 

mikill og staðgóður fróðleikur um 

steinaríkið, bæði eins og það er frá 

náttúrunnar hendi en einnig inngrip 

mannsins í það og hagnýting þess 

til mannlegra þarfa 

Væntanlegir lesendur gætu ætlað 

að hér lægi klippt og skorið fyrir 

alþýðleg og aðgengileg bók um 

það efni, sem bókarheitið vísar til, 

steinaríkið. Víst má það til sanns 

vegar færa. Allar „ríkja“ bækur 

Bjarna, dýra-, jurta- og steinaríkja, 

sprengja þó þann ramma utan af sér. 

Er þetta kostur eða galli Víst 

er hugsanlegt að einhverjir kaupi 

bókina og telji sig svikna af því hve 

langt Bjarni seilist út á jaðar eða út 

fyrir uppgefið heiti á titilsíðu. Mér 

segir þó hugur að hinir verði í miklum 

meirihluta sem þakka fyrir allt 

það hugmyndaríki, sem í bókinni er 

að finna. 

Þannig er að á þeirri upplýsingaöld, 

sem við nú lifum, þá er vandinn 

frekar að verja sig fyrir upplýsingaflóðinu 

heldur en að láta það stjórnlaust 

yfir sig ganga. Í því grugguga 

fljóti, sem þar vellur fram, sé það 

mörgum að skapi að leggja eyra 

við þann streng sem Bjarni slær í 

bókum sínum, þjóðlegan og náttúruvænan 

stíl, þar sem höfundur 

kann þá list að skopast að sjálfum 

sér. Sögur og sagnir og ekki síður 

Vefrænt aðgengi að loftmyndum 

ljóð og kveðskapur tengdur náttúrunni 

er þar áberandi og meðvitað 

eða ómeðvitað er bókin andóf gegn 

tíðaranda efnishyggju og úrvalsvísitalna 

og vitnisburður um það að 

lífsfyllingin kemur innan frá þegar 

betur er að gáð. 

Ég sé fyrir mér að bókin henti 

vel þeim sem er á leið í sumarbústað 

til að vinda ofan af streitu 

hversdagsins, hún er á bylgjulengd 

við bjarkarilm og fuglasöng sem og 

íslenskan ljóða og sagnaarf án þess 

að slaka nokkuð á fræðilegu gildi 

sínu. 

Ég sé bókina einnig fyrir mér til 

tækifærisgjafa, bæði handa leitandi 

fólk á leið út í lífið og þeim sem 

eiga sér ljúfar minningar um tengsl 

við náttúru og umhverfi. 

Það er margt og mikið vitað um 

steinaríkið en tóninn sem sleginn er 

í þessari bók er ekki víða sleginn. 

Matthías Eggertsson 

Fram kom í síðasta Bændablaði 

að Bændasamtök Íslands og 

Loftmyndir ehf hafa gert með 

sér samning um vefrænt aðgengi 

BÍ að landfræðilegum gögnum 

Loftmynda. 

Loftmyndir ehf hafa staðið fyrir 

loftmyndaflugi frá árinu 1996 og hafa 

þeir nú lokið við að taka myndir af 

öllu landinu. Myndatöku er þó hvergi 

lokið því ætlunin er að endurnýja 

myndirnar á nokkurra ára fresti. 

Fjölmörg tækifæri skapast með 

aðgengi að loftmyndasafni sem 

þessu enda myndirnar í góðri upplausn. 

Fyrst og fremst hafa ráðunautar 

nú möguleika á að nota 

loftmyndir sem hjálpargögn við 

þeirra hefðbundnu störf. Einfalt 

er að mæla vegalengdir og flatarmál 

og taka hnitapunkta með 

hjálp veflausnarinnar. Þess vegna 

nýtast myndirnar vel í alla ráðgjöf 

hvað varðar jarðrækt og framræslu. 

Einnig til að staðsetja ýmsa 

hluti svo sem vatnsból og rotþrær. 

Veflausnin býður uppá möguleika til 

að geyma í gagnagrunni þau atriðið 

sem verið er að staðsetja og mæla. 

Með tímanum mun því byggjast upp 

miðlægur gagnagrunnur sem gefur 

okkur t.d. yfirlit yfir úttektir á þróunar- 

og jarðabótaverkefnum svo 

sem ræktun korns og upphreinsanir 

úr framræsluskurðum. Einnig mun 

með tímanum byggjast upp gagnagrunnur 

yfir ræktað land á Íslandi 

Bændur geta fengið gert túnkort 

á hagstæðara verði en almennt 

hefur tíðkast. Vegna þess að staðsetning 

túnanna er geymd í miðlægum 

gagnagrunni má með einföldum 

hætti, breyta og laga túnkortin eftir 

því sem ræktarlandið breytist. 

Ýmis sérverkefni má vinna með 

hjálp loftmyndanna gegn sérstöku 

gjaldi og má þar helst nefna hnitun 

landamerkja og verkefni sem 

tengjast skipulagsmálum við mannvirkjabyggingar, 

afmörkun stakra 

lóða og landspildna. 

Aðgengi að loftmyndagrunninum 

er nýtilkomið og eiga ráðunautar 

því eftir að læra og tileinka 

sér möguleikana sem honum fylgja. 

Margt á enn eftir að þróa og laga 

að þörfum ráðunauta og bænda. 

Frekari fréttir af þessum vettvangi 

er því að vænta von bráðar. 

BPB 

HEYRT Í SVEITINNI 

Kristján Gunnarsson 

mjólkureftirlitsmaður 

Stutt saga af uppátækjasömum 

frum kvöðlum í sveitinni 

Ábúendur í Holtsseli í Eyja fjarðarsveit, 

þau Guðrún Egilsdóttir og 

Guðmundur Jón Guðmundsson, 

eru þekkt fyrir að fara ótroðnar 

slóðir og hafa í áranna rás verið 

frumkvöðlar að mörgum nýjungum 

í bútækni. 

Þau hafa oftar en ekki flutt sjálf inn 

tæki og tól til bústarfanna enda afar 

dugleg að sækja sýningar erlendis 

og ekki síður að fara á eigin vegum 

og banka uppá hjá bændum í öðrum 

löndum ef þurft hefur til að skoða 

og spyrja eftir reynslu þarlendra 

bænda af hinum og þessum búnaði 

til búskaparins. 

Þá hafa þau undanfarin ár flutt inn 

og miðlað til bænda hómópatískum 

náttúruefnum frá fyrirtækinu Alta- 

Vet í Danmörku sem selur alls kyns 

stoð- og bætiefni til notkunar við 

margs konar sjúkdómum í skepnum, 

s.s. júgurbólgu, sleni og meltingarsjúkdómum 

og föstum hildum 

svo eitthvað sé nefnt. 

Og nýjasta „uppátæki“ þeirra hjóna 

er ísgerðin. 

Fyrir tæpum tveimur árum hófst 

framleiðsla á mjólkur-/rjómaís 

nefnt Holtselshnoss hjá Guðrúnu 

og Guðmundi eftir að þau höfðu 

skoðað áhugaverða ísgerðarvél 

erlendis. 

Guðmundur rak augun í auglýsingu 

í breska bændablaðinu Farmers 

Weekly þar sem þessi vél var kynnt 

og ákváðu þau að innrétta pláss á 

hlöðuloftinu og hefja ísgerðina. 

Ísinn er aðallega framleiddur 

fyrir betri veitingahús og sælkerabúðir 

og selst mjög vel. 

Ísinn er gerilsneyddur (ísvélin 

sér um það sjálf) og er án allra 

aukaefna og því hrein náttúruafurð 

en hefur samt eins árs geymsluþol 

í frysti. 

Ísvélin er mjög fullkomin og tölvustýrð 

en hægt er að velja á milli 400 

mismunandi uppskrifta við ísgerðina 

og allar hugsanlegar bragðtegundir, 

s.s. allar hefðbundnar tegundir eins 

og jarðarberja, vanillu, hnetu og 

súkkulaðiís en einnig framandi tegundir 

eins og bjórís (gæti orðið góð 

söluvara á börum) og margt fleira 

sem ísunnendum gæti þótt gott. 

Og svo datt þeim hjónum í 

hug sú snildarhugmynd að hressa 

uppá uppskriftalistann og hafa 

sínar einkauppskriftir til viðbótar. 

Auðvitað varð KEA-skyr fyrir 

valinu og farið var af stað með tilraunaframleiðslu 

af skyr-ís þar sem 

notað er hreint KEA-skyr án bragðefna 

sem undirstaða í framandi og 

frábæran ís sem býður uppá ýmis 

bragðefni, undirritaður smakkaði 

einmitt skyr-ís með bláberjum og 

er ekki hættur að sleikja út um nú 

þremur vikum síðar. 

Þá hafa þau einnig framleitt ítalskan 

ávaxtaís sem er bæði eggja- og 

mjólkurlaus, að ógleymdum ís fyrir 

sykursjúka. 

Nú stendur fyrir dyrum vígsla 

glæsilegs ísveitingastaðar sem innréttaður 

hefur verið á fjósloftinu í 

Holtsseli þar sem framreiddur verður 

ísinn góði ásamt léttum veitingum 

öðrum og verður gaman að rúlla 

í fjörðinn með frúna og barnabörnin 

í ísveislu í Holtssel. 

Þau hjón eru góð fyrirmynd um 

átakið „Beint frá býli“ og vís til 

fleiri uppátækja ef ég þekki þau rétt. 

Það var því mjög ánægjulegt og kom 

ekki á óvart að Búnaðarsamband 

Eyjafjarðar veitti þeim hvatningarverðlaunin 

2007. 

Hluti af ófullgerðu túnkorti. 

Veflausn og myndagrunnur Loftmynda ehf. 

www.bbl.is

37 


38 

Hetjusaga lamaðs bónda 

Heimildarmyndin Annað líf 

Ástþórs var forsýnd á hvítasunnudag 

á Skjaldborgarhátíðinni 

á Patreksfirði en myndin er 

hetjusaga ungs bónda, Ástþórs 

Skúlasonar á Melanesi á 

Rauðasandi, sem lamaðist fyrir 

neðan mitti eftir alvarlegt umferðarslys 

í byrjun árs 2003. Þrátt 

fyrir lömunina ákvað hann fyrir 

tæpu ári að taka við búforráðum 

á Rauðasandi eftir foreldra sína 

ásamt unnustu sinni, Margréti 

Fanneyju Sigurðardóttur. 

Í myndinni er fylgst með daglegu 

lífi Ástþórs, allt frá því hann 

stundaði endurhæfingu á Grensásdeildinni 

til dagsins í dag í bústörfunum. 

Ungi bóndinn mætir á hverjum 

degi miklum hindrunum og 

þröskuldum sem hann reynir að 

yfirstíga eftir bestu getu og eru fá 

verk sem vaxa Ástþóri í augum. 

„Ég hef alltaf verið hrifinn af 

bændum og mig hafði lengi langað 

að gera mynd um bónda. Síðan frétti 

ég af manni sem hafði lent í bílslysi, 

lamast fyrir neðan mitti og byggi í 

sveit en þá kviknaði áhugi minn. 

Ég hafði samband við Ástþór þegar 

Mikið var um að vera hjá Birnu 

Mjöll Atladóttur, bónda á 

Breiðavík í Vestur-Barða strandar 

sýslu, í sauðburðinum sem 

og öðrum sauðfjárbændum. Á 

þess um mikla álagstíma prófaði 

Birna Mjöll nýtt græðandi krem, 

Sára-Galdur, sem hún fullyrðir 

að hafi bjargað sér og sínum á 

þess um tíma. 

„Þessi uppgötvun mín á Sára- 

Galdri átti sér stað í sauðburðin um 

í fyrra. Þá vorum við með heimalninga 

og þrír þeirra fengu vörtur 

í kringum munninn. Sú sem 

ann aðist þá kvartaði yfir þessu og 

fannst þetta ljótt. Sárakremið var á 

borðinu svo að ég sagði stelpunni 

að bera þetta á útbrotin. Tveimur 

dögum síðar sagði hún að vörturnar 

væru horfnar en eftir voru einungis 

hárlausir blettir,“ útskýrir Birna 

Mjöll og segir jafnframt: 

„Ástæða þess að kremið var á 

borðinu var sú að í kringum sauðburðinn 

eru lömbin slímug og það 

er farið inn í rollur og maður brennur 

á höndum svo maður er alltaf 

að prófa ný krem. Sára-Galdur er 

svolítið feitt krem og þeir sem notuðu 

það í kringum sauðburðinn 

núna héldu sér góðum af þurrki og 

bruna allan tímann. Þetta er algjört 

undraefni. Þegar náttúran var að 

lifna við fékk ég flóabit og var með 

töflur við því. Eina nóttina var ég 

alveg viðþolslaus vegna ertings og 

hann var á Grensási og í fyrstu leist 

honum ekkert á að hafa mann yfir 

sér næstu árin en síðan sló hann til. 

Ég fylgdist með honum í þrjú ár frá 

2003 og fór alls 11 ferðir vestur á 

mismunandi árstíðum. Viðbrögð við 

myndinni hafa verið framar vonum 

og ég hef fengið góða gagnrýni. 

Núna er ég að undirbúa aðra heimildarmynd 

sem of snemmt er að tala 

ítarlega um en ég get sagt að hún 

gerist í sveit og náttúran er alltaf til 

staðar í myndunum mínum,“ segir 

Þorsteinn Jónsson kvikmyndagerðarmaður. 

ehg 

Undrakrem úr íslenskum jurtum 

Sumarsmiðja í Tjarnarlundi 

Dagana 2.-6. júlí næstkomandi 

verður starfrækt sumarsmiðja 

fyrir börn í Tjarnarlundi í 

Saurbæ og er hún ætluð börnum 

á grunnskólaaldri úr Dalasýslu 

og Austur-Barðastrandarsýslu. 

Markmiðið með sumarsmiðjunni 

er að gefa börnun á svæðinu 

kost á samstarf við fagmenn 

á sviði lista og hönnunar þar sem 

fléttað er saman verklegri og 

fræðilegri nálgun og unnið út frá 

aðstæðum á svæðinu. Innblástur 

verður fenginn frá umhverfi og 

meðal vindurinn sem er góður 

til að skapa hljóð en einnig til að 

láta hluti fljúga. 

Sumarsmiðjan er skipulögð í 

tengslum við Myndlistaskólann 

í Reykjavík en umsjónarmaður 

hennar er Þóra Sigurðardóttir 

fyrrum skólastjóri þess skóla. 

Skráning fer fram til 15. júní 

í síma 551 1990. Námskeiðið 

stend ur í 20 kennslustundir og er 

möguleiki á að skrá börn í sumardvöl 

dagana sem það stendur yfir 

að Ytri-Fagradal á Skarðsströnd í 

náttúru Vesturlands, jarðfræði umsjá Höllu Stein ólfs dóttur sem 

og menningu, og áhersla lögð á 

að nýta þau hráefni og viðfangsefni 

sem tiltæk eru. Hljóðheimur 

umhverfisins og hversdagslegra 

hluta verður kannaður, þar á 

hefur full réttindi til að annast 

börn í sumardvöl. Nánari upplýsingar 

veitir Þóra í síma 896 1930. 

Sveitarstjórn Dalasýslu styrkir 

námskeiðið ásamt fleirum. 

Hér má sjá á heimalning á Breiðavík hvernig hann steyptist út í vörtum í 

kringum munninn en með því að bera kremið Sára-Galdur á útbrotin hurfu 

þau á tveimur dögum. 

bar á bitin Sára-Galdur. Við það fór 

kláðinn en ég fann enn aðeins fyrir 

bitunum.“ 

Eingöngu íslenskar, 

ósnortnar jurtir 

Frá árinu 1990 hefur Aðalbjörg Þorsteinsdóttir 

starfað við að þróa og 

framleiða smyrsl, salva og áburði 

úr plöntum sem hún tínir á heimaslóðum 

sínum við Tálknafjörð 

og einnig á stórum svæðum við 

Patreksfjörð og Arnarfjörð. Hún á 

heiðurinn af kreminu Sára-Galdri 

sem Birna Mjöll á Breiðavík notar 

nú óspart með góðum árangri. 

„Það er mjög ánægjulegt að fá 

slík ummæli um vörurnar sínar 

en mest er um vert að virknin sé 

svona góð, þá er takmarkinu náð. 

Mér var ýtt út í þessa framleiðslu 

af fjölskyldunni eftir að hafa prófað 

og þróað uppskriftir sem ég sótti 

í hefðir og sögusagnir sem gengið 

hafa mann fram af manni á Íslandi 

í hundruð ára. Ég nota eingöngu 

íslenskar jurtir í vörurnar mínar 

og nota engin rotvarnar-, litar- eða 

ilmefni. Ég er komin með lífræna 

vottun á landsvæðið þar sem ég 

tíni villtu jurtirnar og það hefur 

mikla þýðingu,“ segir Aðalbjörg 

sem framleiðir einnig vöðva- og 

liðagaldur, fótagaldur, húðgaldur, 

bossa- og bumbukrem og varasalva. 

ehg 


Um 300 árlegir viðburðir á landinu 

Landssamtök hátíða og menningarviðburða (LHM) eru eins árs 

gömul samtök og hafa á skrá um þrjú hundruð árlegar hátíðir og 

viðburði hér á landi. Júlíus Júlíusson, formaður samtakanna, segir 

ýmislegt vera á döfinni hjá samtökunum. 

„Samtökin voru stofnuð í maí árið 2006 í Ketilshúsinu á Akureyri. 

Þar komu um 60 stofnfélagar allsstaðar að af landinu. Þeir sem vinna 

í þessu áttu engan til að leita til og voru margir einir að vinna í þessu 

hátíðaskipulagi og núna eru þetta víða orðnar miklar og stórar hátíðir. 

Því stofnuðum við þessi samtök til að standa sameiginlega vörð um 

hagsmuni og vinna saman á landsvísu við að kortleggja menningarviðburði. 

Núna er verkefni okkar að vera málsvari fyrir hátíðarnar, efla 

fagmennsku og fræðslu og koma upp þekkingarbrunni um alla viðburðina 

vítt og breitt um landið. Hugmynd er uppi um að stofna sjóð 

sem gæti þá hugsanlega styrkt viðburði og einnig er í burðarliðnum 

að opna heimasíðu með viðburðalista sem mikið er spurt um,“ segir 

Júlíus Júlíusson, formaður LHM, og framkvæmdastjóri Fiskidagsins 

mikla á Dalvík. 

Viðburðadagatal í júní 

2. júní-19. ágúst Menningarveisla Sólheima 

8.-17. júní Víkingahátíð í Hafnarfirði 

18.-24. júní Við Djúpið, tónlistarhátíð á Ísafirði 

23. júní Jónsmessuhátíð víða um land 

23. júní Flughelgi Flugsafns Íslands á Akureyri 

23. júní Skógardagurinn mikli á Egilsstöðum 

23. júní Fjöruhlaðborðið í Hamarsbúð á Vatnsnesi 

22.-24. júní Harmonikkuhátíð í Húnaveri í Húnavatnshreppi 

28.-30. júní Blúshátíð á Ólafsfirði 

29.júní-1. júlí Bíldudals grænar á Bíldudal 

29. júní-1. júlí Hamingjudagar á Hólmavík 

27.-30. júní Djasshátíð á Egilsstöðum 

27. júní-1. júlí Act Alone leiklistarhátíð á Ísafirði 

30. júní Handverksdagurinn á Blönduósi 

Námskeið í tamningu fjárhunda 

Undanfarin ár hefur endurmennt 

unardeild LbhÍ boðið upp 

á námskeið í tamningu fjárhunda. 

Aðalleiðbeinandi námskeiðanna 

er Gunnar Einarsson 

frá Daðastöðum, en hann hefur 

í gegnum tíðina flutt inn öfluga 

hunda til undaneldis, alið og tamið 

fjölda hunda af Border Collie 

kyni. Hann hefur einnig leiðbeint 

um 850 manns á 111 námskeiðum 

á árabilinu frá 1993-2007. Áhugi 

á notkun fjárhunda við smalamennskur, 

einkum í sauðfjárrækt 

en einnig í hrossarækt, hefur 

stóraukist. Tamningaaðferðin 

get ur þó nýst einnig í öðrum tilgangi, 

þ.e. að hafa almennt betri 

stjórn á hundinum. 

Boðið er reglulega uppá grunnnámskeiði 

í tamningu fjárhunda 

sem og framhaldsnámskeið. Grunntamning 

gerir hundinn ekki sjálfkrafa 

að góðum fjárhundi, frekar 

en grunntamning á hrossum. 

Mikilvægt er því að beita markvissari 

þjálfum og bæta við frekari 

þekkingu þegar grunnatriðunum er 

náð. Hámarksfjöldi þátttakenda á 

hvert námskeið er 10. 

Þátttakendur vinna með eigin 

hund á námskeiðunum. Kennsla 

er að mestu verkleg en að auki 

eru haldnir fyrirlestrar um notkun 

fjárhunda. Námskeiðið nýtist eigendum 

Landamæra-Collie (Border- 

Collie) hunda best en eigendur annarra 

hunda geta einnig haft gagn 

af námskeiðinu. Lágmarksaldur 

hunda er 6 mánaða. Gerð er sú 

krafa að hundar sem koma á námskeiðið 

skulu vera bólusettir við 

smáveirusótt (smitsjúkdómur) og 

skal bólusetningin ekki vera eldri 

en 2 ára og ekki yngri en 10 daga. 

Hugsanleg smithætta er á ábyrgð 

hundaeigenda. Hundar skulu einnig 

vera ormahreinsaðir og skal sú 

hreinsun ekki vera eldri en 12 mánaða. 

Þrjú námskeið verða haldin nú í 

júnímánuði. 

Grunnnámskeið: 

Tími: fös. 15. júní kl 10:00-18:00 

og lau. 16. júní kl. 09:00-18:00 

(22,5 kennslustundir) að Ytra- 

Lóni á Langanesi. 

Tími: þri. 19. júní kl 10:00-18:00 

og mið. 20. júní kl 09:00-18:00 

(22,5 kennslustundir) að Kirkjubóli 

í Dýrafirði. 

Framhaldsnámskeið: 

Tími: mán. 18. júní kl 10:00-18:00 

(10 kennslustundir) í Eyjafirði 

– nánar tilgreint síðar. 

Námskeiðin eru styrkhæft í gegnum 

ýmis stéttarfélög sem og fyrir 

bændur gegnum Starfsmenntasjóð 

bænda – sjá www.bondi.is 

Upplýsingar og skráning: endurmenntun@lbhi.is 

eða í síma 433 

5033/843 5308. Einnig er hægt 

að skrá sig í gegnum heimasíðuna 

www.lbhi.is undir Námskeið í 

hægri stiku og á www.landbunadur. 

is – Nám og námskeið. 

Sumarhátíðin 

Bjartar nætur 

ehg 

Fjöruhlaðborð 

Um Jónsmessuna hefur á annan 

áratug verið haldin vegleg 

sumarhátíð í Hamarsbúð 

á Vatnsnesi. Að þessu sinni 

verður umrædd hátíð haldin 

laugardaginn 23. júní og 

hefst kl. 19:00. Þetta er orðinn 

árviss atburður þar sem 

Húsfreyjurnar á Vatnsnesi 

framreiða margs konar sælkerarétti 

sem sumir hverjir 

eru afar fáséðir á borðum 

landsmanna. Mikið er 

lagt upp úr að matföngin 

á hlaðborðinu séu allt í 

senn: Fjölbreytt, sérstök og 

í fyrsta gæðaflokki svo sem 

flestir geti fundið eitthvað 

við sitt hæfi í mat og drykk. 

Fjöruhlaðborðið er löngu 

landsþekkt og sækja gestir 

þangað um langan veg til að 

njóta þeirrar sérstöðu sem 

þarna er boðin. 

Áhugasömum skal bent á að 

matseðillinn er birtur á ://www. 

northwest.is 

Fastur liður í sumarhátíðinni 

eru tvær áhugaverðar gönguferðir 

sem farnar eru þennan 

sama dag, önnur á Vatnsnesfjalli, 

hin með ströndinni norðan 

Hamarsbúðar. Göngufólk endar 

ferðirnar við fjöruhlaðborðið.

39 


40 

Líf og lyst 


Fyrrverandi landbúnaðarráðherra, Guðni Ágústsson mætti á opna húsið, 

ásamt núverandi ráðherra, Einari Kristni Guðfinnssyni. Það fór vel á með 

þeim félögum enda mjög góðir vinir. 

Ný heimasíða Landbúnaðarstofnunar 

Einar Kristinn Guðfinnsson, nýr landbúnaðarráðherra opnaði nýlega 

nýja heimasíðu Landbúnaðarstofnunar á Selfossi. Það var gert 

við sama tækifæri og opið hús var hjá stofnunni þar sem gestir og 

gangandi gátu komið og skoðað húsnæði stofnunarinnar og kynnt 

sér starfsemi hennar. Þá var gestum boðið uppá pylsur og meðlæti 

að hætti hússins. Mikil ánægja var með opna húsið og framtakið hjá 

Landbúnaðarstofnun. 

MHH 

Jón Gíslason, forstjóri Landbúnaðarstofnunar 

kynnti nýja 

heimasíðu stofnunarinnar eftir 

að Einar Kristinn hafði opnað 

hana formlega. Slóðin á síðuna 

er www.lbs.is. Markmiðið 

með nýrri heimasíðu er að viðskiptavinir 

geti með auðveldum 

hætti nálgast upplýsingar, 

nauðsynleg umsóknareyðublöð 

og önnur gögn sem 

varða hagsmuni og starfsemi 

þeirra. Í framtíðinni er einnig 

stefnt að rafrænum viðskiptum 

og að viðskiptavinir geti 

nálgast upplýsingar um stöðu 

mála sem eru til umfjöllunar 

hjá stofnuninni. 

Farmers Market 

Útflutningur á næsta leiti 

Ýmislegt spennandi er á döfinni leggjum mikið upp úr hönnuninni 

hjá fyrirtækinu Farmers Market og setjum ekkert í gang nema vera 

sem hannar og framleiðir föt 100 prósent ánægð með vöruna og 

og fylgihluti eingöngu úr náttúrulegum 

hráefnum þar sem segir annar eigandi fyrirtækisins, 

það kostar oft margar tilraunir,“ 

íslenska ullin er í hávegum höfð. Jóel Pálsson. 

Nýjar vörur og útflutningur til Á síðasta ári vann fyrirtækið úr 

Norðurlandanna er nú helst á tveimur tonnum af ull til að framleiða 

vörur sínar og mun það magn 

dagskrá. 

„Það er aðeins að bætast í hjá aukast töluvert á þessu ári. 

okkur en við erum að hlaða utan „Við erum með prjónakonur hér 

um kjarnann sem við erum með. Í heima en til lengri tíma erum við 

haust munum við selja alla vörulínuna 

okkar í Danmörku, Svíþjóð útflutningsvöru og að hægt sé að 

að hugsa þetta sem vörumerki og 

og mögulega í Finnlandi. Við vinna þetta fyrir stórar pantanir. Því 

erum að reyna að útvíkka og hugsa höfum við kannað aðstæður í Kína 

íslensku lopapeysuna aðeins upp á en þar eru möguleikar sem eru ekki 

nýtt og þróa hana. Það er frábært fyrir hendi hér heima. Hérna er þetta 

að geta verið með íslenskt hráefni aðallega gert í íhlaupavinnu en það 

í sölu erlendis en við erum fyrst er erfitt að eiga við það til lengdar 

nema að maður eigi og fremst að keppa í gæðum. Við 

verksmiðju. 

Nýr vefur Veðurstofu Íslands 

Nýlega opnaði nýr og endurbættur vefur Veðurstofu Íslands, www. 

vedur.is. Nýi vefurinn tekur fyrst og fremst mið af auknum kröfum 

um myndræna framsetningu upplýsinga. Á vefnum má finna 

mikið magn hagnýtra upplýsinga og fróðleiks sem ekki hefur verið 

aðgengilegur áður. Nýjasta veftækni er notuð til að birta mikið af 

rauntímaupplýsingum um veður, jarðskjálfta og fleira á aðgengilegan 

hátt. Þá hefur Veðurstofan sett sér það markmið að sem 

mest af gagnasöfnum stofnunarinnar, framleiðslu hennar og þjónustu 

verði á vefnum. 

Sérstök áhersla er lögð á veðurspár í hárri upplausn en að þróun og 

framleiðslu slíkra spáa fyrir Ísland og umhverfi þess hefur verið unnið 

í nokkur ár í samstarfi Veðurstofunnar og Reiknistofu í veðurfræði 

með stuðningi Vegagerðarinnar, Flugmálastofnunar, Siglingastofnunar, 

Rannís og fleiri. Á grundvelli laga um veðurþjónustu, svo og breyttrar 

stefnu stjórnvalda í aðgengi að opinberum upplýsingum, hefur 

Veðurstofan sett sér það markmið að sem mest af gagnasöfnum stofnunarinnar, 

framleiðslu hennar og þjónustu verði á opnum og aðgengilegum 

vef. Miðar Veðurstofan við að verða í fremstu röð meðal veðurstofa 

hvað þetta áhrærir segir í tilkynningu. 

Nýjasta peysan frá Farmers Market 

heitir Skarðshlíð en allar peysur 

fyrirtækisins heita eftir íslenskum 

bæjum. Hönnuður er Bergþóra 

Guðnadóttir og efnið í peysunni er 

100% íslensk ull. 

Við teljum að bændamenning og 

-stemmning eigi mikið inni og að 

meira mætti gera úr verðmætum 

sem skapast hjá bændastéttinni.“ 

ehg 

Líka hjá Orkuveitunni 

Orkuveita Reykjavíkur hefur 

komið upp nýjum fræðsluvef um 

starfsemi fyrirtækisins. Þar má 

finna allar helstu upplýsingar 

um fyrirtækið en einnig margvíslegan 

fróðleið um orku- og 

umhverfismál. 

Meðal þess sem þar er að finna 

er fræðsla um kolefnisbindingu 

með skógrækt og landgræðslu þar 

sem útskýrt er á auðskiljanlegan 

hátt hvað um er að ræða. Er óhætt 

að mæla með því við þá sem vilja 

setja sig inn í þau mál að eyða 

nokkrum mínútum í að hlusta á 

þær útskýringar. 

Veffang þessarar nýju heimasíðu 

er: http://fraedsla.or.is 

Skorið, kryddað og grillað 

Enn og aftur er grilltíminn 

ofar lega í huga matarskríbents 

Bænda blaðsins sem reiðir hér 

fram lambasteik með Brie-osti 

og furuhnetum, gúrkusalat með 

ferskri myntu og kryddsmjör 

með gráðosti eða kúmenfræjum. 

Lambasteik með Brie-osti 

Fyrir 4 

4 stk. lambaframhryggjasneiðar 

1 tsk. salt 

1 tsk. pipar 

1 tómatur, skorinn í sneiðar 

200 g Brie-ostur 

2 msk. furuhnetur 

Aðferð: 

Brúnið furuhnetur við lágan hita á 

pönnu og geymið. Skerið mesta fitu 

af lambaframhryggjarsneiðunum 

og saltið og piprið. Setjið á grillið 

og grillið við lágt hitastig 2-3 mínútur 

hvora hlið. Setjið eina sneið af 

MATUR 

tómat og væna sneið af osti á hverja 

lambasneið og stráið furuhnetum 

yfir. Setjið lokið yfir grillið og 

grillið áfram í tvær mínútur. Berið 

fram með gúrkusalati og góðri sósu 

að eigin vali. 

Gúrkusalat með myntu 

Fyrir 6 

2 agúrkur 

2 tómatar 

2 hvítlauksrif 

2 rauðir chili-aldin 

2 dósir jógúrt, hreinar 

1 dós sýrður rjómi 

1 tsk. kúmen 

10 blöð fersk mynta 

salt 

Aðferð: 

Skerið gúrkuna í grófa bita og látið 

safann renna úr. Flysjið tómatana, 

fjarlægið fræin og skerið þá í litla 

bita. Fínhakkið hvítlauk, chili-aldin 

og myntuna. Blandið öllu saman 

í skál og saltið eftir smekk. Látið 

bíða í kæli í nokkra stund áður en 

borið er fram. 

Kryddsmjör 

100 g smjör, við stofuhita 

1,5 dl. rifinn gráðostur 

1 tsk. kúmenfræ 

Aðferð: 

Hrærið smjörið þar til það verður 

mjúkt. Deilið því í tvennt og blandið 

rifnum gráðaosti í annan helminginn 

og kúmenfræjum í hinn. 

Hægt er að leika sér með blöndur 

í kryddsmjör að eigin vild, nota til 

dæmis ýmis krydd, hvítlauk, pestó 

og sólþurrkaða tómata svo fátt eitt 

sé nefnt. 

ehg 

Kryddsmjör með gráðosti og kúmenfræjum. 

2 4 7 

1 6 8 2 

8 9 3 

1 

2 1 9 4 

7 

3 2 5 

9 6 4 7 

1 2 9 

4 2 

8 

5 6 3 1 

2 9 7 4 

8 7 

6 4 8 1 

7 3 1 9 

7 

2 8 

5 2 8 

3 4 

9 1 

7 5 9 

4 8 

4 7 6 

7 5 

8 2 

2 6 

Sudoku 

Galdurinn við Sudoku-þrautirnar er 

að setja réttar tölur frá 1-9 í eyðurnar. 

Sama talan má ekki koma fyrir 

tvisvar í línu lárétt og lóð rétt og 

heldur ekki innan hvers reits sem 

afmarkaður er af sverari lín um. 

Þrautirnar eru miserfiðar, sú 

sem er lengst til vinstri er léttust og 

sú til hægri þyngst en sú í miðjunni 

þar á milli. 

Hægt er að fræðast nánar um 

Sudoku-þrautirnar á vefsíðunni 

www.sudoku.com og þar er einnig 

að finna fleiri þrautir ef þessi 

skammtur nægir ekki.

41 

Menningarsmiðjan komin í gang 

Skólinn á Húsabakka í Svarfaðardal fær nýtt hlutverk 

Menningar- og listasmiðja var 

formlega stofnuð í skólahúsinu 

á Húsabakka sl. laugar dag 

og jafnframt var stofnað fé lag 

um hana með 21 stofnfélaga úr 

Svarfaðardal, Dalvík, Ár skógsströnd 

og víðar að. Kjörin var 

stjórn til haustsins en þá er gert 

ráð fyrir að haldinn verði aðalfundur. 

Að sögn Ingibjargar R. 

Kristinsdóttur formanns er mikill 

áhugi á listasmiðjunni. Hún 

segir að sjálfboðaliðastarf hafi 

verið unnið við undirbúninginn, 

tiltekt, málningu o.þ.h., og telst 

henni til að sú vinna nemi um 220 

vinnustundum. Stefnt er að því að 

starfsemi hefjist fyrir alvöru með 

haustinu og þá verði opið tvisvar 

í viku, annars vegar á dagtíma og 

hins vegar seinni parta. 

Félaginu hafa borist margháttaðar 

gjafir; tæki og tól, bækur og 

ýmis efniviður. M.a. gaf Guðrún 

Guðmundsdóttir listakona frá 

Karlsá smiðjunni gamla rokka, 

hesputré, mikið af bókum um listiðn 

og hannyrðir og ýmislegt fleira 

úr fórum sínum. 

Markmiðið með stofnun listasmiðjunnar 

er að sögn Ingibjargar 

að fólk geti komið saman og unnið 

að list sinni og lært jafnframt nýja 

hluti. Félagsskapurinn mun gangast 

fyrir námskeiðum. Fyrsta námskiðið 

á vegum þess verður námskeið í 

nýtingu villtra jurta. Það fer fram á 

Klængshóli í Skíðadal þann 24. júní 

nk. frá 11-16 og er í umsjá Önnu 

Dóru Hermannsdóttur. Þá verður 

síðsumars haldið námskeið í nýtingu 

sveppa. Bæði þessi námskeið 

Nokkrar af stofnfélögum Menningar- og listasmiðjunnar, frá vinstri: Lena 

Gunnlaugsdóttir, Sigríður Hafstað, Ingibjörg R. Kristinsdóttir, Friðrika 

Jónmundsdóttir, Svala Sveinbergsdóttir, Guðrún Ingvadóttir, Bjarnveig 

Ingvadóttir, Jónína Hjaltadóttir og Inga María Stefánsdóttir. 

fara fram með þeim hætti að fyrst 

er fræðsla, síðan tekur við söfnun 

og loks er unnið úr uppskerunni. 

Tehettan Freyja hefur eignast heimili 

á Húsabakka. 

Allur útbúnaður til fluguhnýtinga 

er á staðnum. 


Æðarbændur 

Tökum á móti 

æðardúni til 

hreinsunar og 

sölu. 

Hafið samband í síma 892-8080 

Dúnhreinsunin ehf. 

Digranesvegi 70 - 200 Kópavogur 

Flagheflar 

Vinnslubreidd 2,5 m 

Verð kr. 268.000 m. vsk. 

H. Hauksson ehf 

Suðurlandsbraut 48 

108 Reykjavík 

Sími 588 1130

Smá 

auglýsingar 

42 

Til sölu 

Til sölu nýr 14 tonna vélavagn 

/ flatvagn með vökvabremsum 

fyrir dráttarvél. Pallstærð 2,45 x 

6,7 m. Verð kr. 1.360.000,- með 

vsk. - kr. 150.000 afsláttur. H. 

Hauksson ehf. sími 588-1130. 

Úrvals vatnslímdur birkikrossviður 

12mm og 9 mm. Tilvalinn til 

innréttinga og innanhúsklæðninga. 

Einnig ofnþurrkuð fura 

2,5” x 5”. Uppl. í síma 895-6594. 

Íslensk-Rússneska ehf. 

Til sölu þak- og veggstál. Galv. 

0,5 mm. Verð kr. 864 / m2. Galv. 

0,6 mm. Verð kr. 978 / m2. Litað 

0,45 mm. Verð kr. 860 / m2. 

Litað 0,5 mm. Verð kr. 1.160 

/ m2 Litað / stallað. Verð kr. 

1.200 / m2. H. Hauksson ehf., 

sími 588-1130. 

Til sölu Claas 34 rúlluvél (90 cm 

rúllur) ásamt Kverneland 7510 

pökkunarvél. Pökkunarvélin er 

fyrir 50 cm plast. Báðar vélar 

eru í ágætu standi og hafa alltaf 

verið geymdar innandyra. Verð 

150.000 kr. fyrir báðar vélarnar. 

Einnig er til sölu Nissan Double 

Cap árg. ‘95 í þokkalegu standi. 

Óska einnig eftir snúningsvél. 

Uppl. í síma 898-2288. Auðun. 

Gaddavír – túngirðinganet – 

þanvír. Mjúkur gaddavír 2,2 mm, 

7 strengja túngirðinganet 68 cm 

og þanvír 2,5mm. Gott verð. 

Sendum samdægurs. Bindir og 

vír ehf., Eyrartröð 2, Hafnarfirði. 

Sími 564-6050, 891-8824, tölvupóstur: 

bindir@simnet.is “ 

Til sölu er gott tækifæri til aukatekna. 

Hef til sölu Boy 30m 

plaststeypivél. Eitt mót er í vélinni 

ásamt frátökuróbot og öllu 

sem til þarf. Miklir möguleikar 

fyrir sniðuga einstaklinga að 

skapa sér aukatekjur. Uppl. í 

síma 820-5759. 

Til sölu nýr 14 tonna flatvagn. 

Pallstærð 2,5 x 9,0 m. Verð kr. 

970.000,- með vsk. H. Hauksson 

ehf., sími 588-1130. 

Til sölu ýmis tæki og annað til 

matvælagerðar (t.d. sultugerðar) 

m.a. kælir, vacum lokunarvél, 

vog, stálborð, krukkur og kassar. 

Einnig strikamerki og prentari. 

Uppl. í síma 862-3500. 

Landnámshænuungar. Er með 

til sölu eins og undanfarin ár 

landnámshænuunga. Margir 

og fjölbreyttir litir. Kyngreindir 

og fallegir fuglar. Hægt að fá 

yngri unga ef vill, eins frjó egg til 

útungunar. Verð með kjúklinga 

og unghænur til sölu í haust og 

fram eftir vetri. Skoðið heimasíðuna 

www.islenskarhaenur.is. 

Hafið samband við Júlíus í síma 

451-2271 eða á juliusb@simnet. 

is. Geymið auglýsinguna. 

Til sölu tveggja hesta kerra með 

tveimur hásingum. Þarfnast 

lagfæringar. Uppl. í síma 897- 

2171. 

Til sölu New Holland-835 rúlluvél, 

árg. ´91. JCB-820 beltagrafa, 

árg. ´91 og Bens 1417, árg. 

´98, 4x4. Uppl. í síma 898-5100. 

Sími 563 0300 Fax 552 3855 

Netfang augl@bondi.is 

Til sölu Toyota Hi-Lux, árg. ´90 

breyttur í 38”. Skipti á dráttarvél 

eða landbúnaðartækjum. Skoða 

allt. Uppl. í síma 849-3185. 

Til sölu New Holland LS-100, 

árg. ´05 með tækjum. Fella 520 

heytætla, árg. ´05 og Lely-410 

einnar stjörnu múgavél, árg. ´06. 

Uppl. í síma 434-1512 eða 862- 

9956. 

Til sölu tveir Land Rover, stuttir. 

Annar gangfær. Verð kr. 80.000 

báðir. Uppl. í síma 863-1272. 

Til sölu gröfugálgi, tjónaður eftir 

umferðaróhapp. Gálginn er 

af Komatsu WB97R árg. ´99. 

Nánari uppl. í síma 897-4949 

(Sjonni) eða á http://www.hrutatunga.net/galgi 

Til sölu nokkur fiskeldisker úr 

trefjaplasti. Stærð: 5 m x 1 m. 

Uppl. í síma 434-6786, 435-6750 

eða 860-2699. 

Til sölu Dodge Dakoda V-8, árg. 

´95. Óryðgaður og í toppstandi. 

Uppl. í síma 869-3631. 

Til sölu Nissan Patrol, árg. 

´90, ekinn 290.000 km. Verð 

kr. 240.000 og Man 16-250 

vörubíll. Fastur pallur. Verð kr. 

350.000. Uppl. í síma 892-4797, 

Guðmundur. 

Til sölu Ford 6640 Turbo 95 hö., 

árg. ´94, lítur vel út, flaghefill 2,5 

m. Litið notaður Niemeyer pinnatætari, 

þriggja metra breiður með 

jafnara og valtara, lítið notaður. 

Hardy úðadæla 1000 ltr. með 

10 m breiðum úðara, flatvagn 

frá H. Haukssyni 14 t, 500 stórsekkir 

600 kg undir korn oog 

fleira. Pólaris fjórhjól, 4x4, með 

spili og dráttarkúlu. Uppl. í síma 

698-3200. 

Til sölu Pajero, árg.´97. 2,5 dísel, 

Intercooler. 35” breyttur. Verð kr. 

690.000-. Uppl í síma 861-1656. 

Til sölu Claas-240 rúlluvél, árg. 

´04. Roco-500 A pökkunarvél 

fyrir breiðfilmu, árg. ´96. MF- 

3070 árg. ´87, 4x4, 95 hö. og 

Krone stjörnumúgavél árg. ´95. 

Uppl. í síma 464-3635 eða 895- 

2599. 

Til sölu biluð Deutz-Fahr GP-230 

rúlluvél með söxunarbúnaði, árg. 

´94. NHK.-1650 pökkunarvél 

tölvustýrð, árg. ´99, f. 75 cm 

plast. Pökkunarvél Silo Vickler 

árg. ´94, f. 50 cm plast. Uppl. 

gefa Einar í síma 894-3422 og 

Guðmundur í síma 892-8928. 

Landnámshænur. Til sölu ungar 

á Norðurlandi. Fjölbreyttir litir. 

Uppl. í síma 865-5967. 

Til sölu notuð haugsuga 4000 ltr. 

haughrærur 5,2 m, pinnatætari 3 

m og hnífatætari 2,6 m. Uppl. í 

síma 587-6065 eða 892-0016. 

Til afgreiðslu flagvaltar 2,9m, 

slóðar 4 m, flagjafnar 3 m, ýtutennur 

2,65 m. Lyftukrókar og 

vökvayfirtengi. Uppl. í síma 587- 

6065 eða 892-0016. 

Á hagstæðu verði safnkassasláttuvél, 

9 hjóla rakstrarvélar, 

stjörnumúgavélar og heytætlur. 

Uppl. í síma 587-6065 eða 892- 

0016. 

Til sölu New Holland TS-115, 

árg. ´00, notuð 3.950 vst. 6 cyl. 

turbo með vökvavendigír vinstra 

megin, Alö-960 tæki. Uppl. í 

síma 895-3366. 

Til sölu Nissan King Cap, árg. 

´94, til niðurrifs. Vél keyrð um 

200.000 km. Einnig varahlutir 

eftir vélaskipti á sama bíl. Uppl. 

í síma 467-1054. 

Til sölu 60.000 ltr. greiðslumark 

í mjólk. Einnig nokkrar kýr og 

kvígur. Selst frá 1. sept 2007. 

Tilboð sendist á netfangið: 

pbondi@strik.is fyrir 15. júlí nk. 

Öllum tilboðum verður svarað. 

Áskilinn er réttur til að taka 

hvaða tilboði sem er eða hafna 

öllum. 

Til sölu De Laval skádæla. 

Þarfnast lagfæringar. Verð kr. 

50.000 án vsk. Uppl. í síma 

848-1619. 

Til sölu Mc Hale-991B pökkunarvél, 

árg. ´99. Verð kr. 450.000 

án vsk. Uppl. í síma 865-4454. 

Til sölu Bens-608 D, árg. ´73, 

baggatína og Howard 1050 

búfjáráburðardreifari.Uppl. í 

síma 478-8987 eða 865-6869. 

Gamlar gangfærar dráttarvélar 

til sölu, Ferguson, Farmal og 

Ford. Uppl. í síma 896-1154. 

Óska eftir 

Óska eftir að kaupa vél í Case 

895 xl, árg. ´92 og hornrúðurnar 

aftan í húsið. Vinsl. hafið 

samband við Sigurð í síma 465- 

2400 eða 820-4544. 

Óska eftir traktor fyrir lítið eða 

ekkert í Arnardal. Kær kveðja, 

Úlfur í Heimabæ, sími 897-6760 

eða 456-0112. 

Óska eftir að kaupa traktor, 4x4, 

með tækjum til moksturs og tilfærslu 

á rúllum. Helst ekki stærri 

en 75 hö. Uppl. sendist á vellir2@isl.is 

eða hafið samband í 

s: 863-3110. 

Óska eftir að kaupa rúlluvagn, 

10-12 rúllur í botninn, eða öfluga 

grind á hásingu. Uppl. í 

síma 862-9380. 

Óska eftir að kaupa Ford Bronco 

Sport til uppgerðar, helst með 

heillegt boddý en skoða allt. 

Uppl. í síma 894-0815. 

Óska eftir að kaupa 34” dekk 

og felgur undir Ford dráttarvél. 

Getur gengið af fleiri tegundum. 

Uppl. í síma 471-1026 eftir kl. 

21. 

Óska eftir að kaupa notaða 

framsláttuvél. Uppl. í síma 898- 

7186. 

Atvinna 

Atvinnurekendur! Vantar ykkur 

starfsfólk Nínukot aðstoðar 

við að útvega erlent starfsfólk. 

Áralöng reynsla. Tökum einnig 

að okkur frágang á formlegri 

skráningu og pappírsvinnu 

vegna erlendra starfsmanna. 

Upplýsingar og pöntun í síma 

487-8576. Netfang: ninukot@ 

ninukot.is. 

Óska eftir að ráða stelpu eða 

strák til að gæta barna, 18 mán. 

til 7 ára og til allra almennra 

sveitastarfa. Þarf að vera sjálfstæð/ur, 

dugleg/ur og samviskusöm/samur 

ekki yngri en 14 ára 

koma til greina. Allar upplýsingar 

í síma 860-1080 eða á ferjubakki2@emax.is 

12 ára drengur óskar eftir að 

komast á kúabú í sumar. Uppl. í 

síma 894-1772. 

Fertugur íslenskur karlmaður 

óskar eftir starfi á býli í sumar. 

Reglusamur en reykir. Fer í 

búfræðinám í haust. Uppl. í 

síma 849-4320. 

Leiga 

Til leigu jörð í Svarfaðardal. 

Tilvalin fyrir hestafólk. Nánari 

uppl. í síma 466-1028 eða 659- 

9596. 

www.bbl.is 

www.islenskarhaenur.is 


Framleiðnisjóður 

landbúnaðarins styður: 

atvinnuuppbyggingu 

nýsköpun 

þróun 

rannsóknir 

endurmenntun 

í þágu landbúnaðar. 

Kynntu þér málið: 

Veffang: www.fl.is 

Netpóstfang: fl@fl.is 

Sími: 430-4300 

Aðsetur: Hvanneyri 

311 Borgarnes

43

11. tbl. þriðjudagur 12. júní. - Bændasamtök Íslands

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?