Niðurstöður af 20 ára gamalli jarðvinnslutilraun í mólendi

Niðurstöður af 20 ára gamalli
jarðvinnslutilraun í mólendi
Úlfur Óskarsson, LBHÍ
Þorbergur H. Jónsson, Mógilsá
Lars Karlsson, SLU, Umeå

Markmið
• Að finna leiðir til að
bæta lifun og vöxt
stafafuru í mólendi á
Suðurlandi
• Að prófa mismunandi
undirbúning plöntustaða
með jarðvinnslutækjum,
úðun með roundup og
trjáhlífar

Tilraunin
• Sett árið 1989 í Mosfell, Grímsnesi
• Tvær plöntugerðir
• 12 meðferðir
– Sambland jarðvinnsluaðferð og plöntustaða
– Glyphosate (roundup), trjáhlífar og kontról
• 10 blokkir á 2 stöðum
• Alls 1920 plöntur

Plöntustaðir
Jarðvegssnið
A
A
A
A
A
B
B
B
B
B
Óhreyft
Roundup
Jaðar
Rás,
hola
Hraukur,
torfa

Lifun eftir plöntugerðum
1,0
0,8
Lifun (hlutfall)
0,6
0,4
0,2
0,0
Fjölpottaplöntur
Móbandsplöntur
0 5 10 15 20
Aldur (ár)
Ekki marktækur
munur á lifun eftir
tilraunastöðum

Samanburður viðmiðunar (óhreyfður mosamói, meðferð 1, lifun 2008:
0,54375) og annarra meðferða (meðferðir 2 – 12) með Test statistic
fyrir Gehan's Wilcoxon Test ásamt p-gildi.
Meðferð
2 Roundup úðun
3 Trjáhlífar*1
4 Diskaherfi, milli strengja
5 Diskaherfi, á strengjum
6 TTS-herfi, í rásinni
7 TTS-herfi, jaðar
8 TTS-herfi, óhreyfður mói
9 TTS-herfi, á hrauknum
10 Kulla, í holunni
11 Kulla, jaðar
12 Kulla, á hrauk
Lifun 2008 Test statistic P-gildi
0,58125
-0,269630 p = 0,78744
0,36250
2,904365 p = 0,00368
0,60000
-0,338294 p = 0,73514
0,56875
0,7777575 p = 0,43671
0,45000
2,334790 p = 0,01955
0,63125
-1,15851 p = 0,24666
0,62500
-1,12957 p = 0,25866
0,57500
0,4633267 p = 0,64313
0,32500
5,463407 p = 0,00000
0,58750
0,7284036 p = 0,46637
0,35000
6,666410 p = 0,00000
*1 Hlífarnar farnar af 2008 (samanburður ekki marktækur varðandi skilyrði)

Lifun stafafuru eftir meðferðum
(plöntustöðum)
1,0
0,8
Trjáhlífar
Lifun (hlutfall)
0,6
0,4
0,2
Kulla í torfu
Viðmiðun (M1)
Roundup (M2)
Trjáhlífar (M3)
Diskaherfi (M4)
Diskaherfi (M5)
TTS-herfi (M6)
TTS-herfi (M7)
TTS-herfi (M8)
TTS-herfi (M9)
Kulla (M10)
Kulla (M11)
Kulla (M12)
0,0
0 5 10 15 20
Aldur (ár)

Frostlyfting mæld 1997 sem meðalfjarlægð frá
rótarhálsi að jarðvegsyfirborði eftir meðferðum
og plöntugerðum
8
6
Fjölpottaplöntur
Móbandsplöntur
TTS
rás
Uppfrost (cm)
4
TTS
jaðar
2
0
TTS
gróið
M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M9 M10 M11 M12
Meðferð (M-númer)

Lifun til 1997 og frostlyfting mæld það ár á eftirlifandi
plöntum eftir meðferðum, plöntugerðum og stöðum
1,0
0,8
Fjölpottaplöntur
Móbandsplöntur
Fjölpottaplöntur
Móbandsplöntur
Lifun (hlutfall)
0,6
0,4
0,2
R 2 = 0,0870, p = 0,0236
Mjög veikt
samband
0,0
0 2 4 6 8 10
Frostlyfting (cm)

Meðalafföll eftir meðferðum og plöntugerðum
milli áranna 1997 og 2008 eftir meðallengd
toppsprota 1997
0,25
Afföll (hlutfall plantna sem dó)
0,20
0,15
0,10
0,05
Fjölpottaplöntur
Móbandsplöntur
Fjölpottaplöntur
Móbandsplöntur
χ2 = 39,13523, df = 1, p < 0,0000001
Mjög góð
fylgni
0,00
0 2 4 6 8 10
Toppsproti (cm)

Vöxtur
- niðurstöður fervikagreininga
Hæð
Ársvöxtur
Frítölur
1997
F-gildi
2008
F-gildi
1997
F-gildi
2008
F-gildi
Plöntugerð (P)
1
41,58 ***
0,08
3,90 *
0,45
Tilraunastaður (T)
1
0,16
1,36
0,27
39,59 ***
Meðferð (M)
11
7,53 ***
26,63 ***
6,63 ***
1,39
T * P
1
0,79
0,01
0,61
1,21
P * M
11
1,09
0,88
1,45
0,95
T * M
11
4,30 ***
3,48 ***
5,36 ***
1,57
T * P * M
11
1,92 *
1,07
1,88 *
0,37

Hæð plantna eftir meðferðum og
plöntugerðum
350
300
250
200
150
Fjölpottaplöntur
Móbandsplöntur
Óhreyft
Roundup
Trjáhlífar
Diskaherfi 1
Diskaherfi 4
TTS 1
TTS 2
TTS 3
TTS 4
Kulla 1
Kulla 2
Kulla 4
100
50
0
Vöxtur ársprota 2008
40
30
20
10
0
Mos am ói Lyngmói
Hæð plantna (cm)
Vöxtur (cm)

Afstætt samband hæðar, lifunar og
meðferða 2008
Jarðvinnsla,
laus jarðvegur
Kulla, hraukur
100
Kulla, jaðar
Jarðvinnsla,
rótfastir staðir
Kulla, hola
TTS-rás
TTS, jaðar
Hæð
-30 -20 -10 0 10 20
Roundup
0
Trjáhlífar
Engin jarðvinnsla
-100
Kontrol
Lifun

Ályktanir
• Jarðvinnsla veldur auknum trjávexti
– Ekki gera ekki neitt!
• Ekki gróðursetja í lausan jarðveg
– Aukning á afföllum
• Rótfastir jaðrar jarðvinnslufara eru álitlegir
plöntustaðir
– Skjól jafnframt mikilvægt
• Plöntugæði / þróttur
– Mikilvægt varðandi lifun

Takk fyrir