I BÖLMƏ OPTO NANOELEKTRONİKA - Bakı Dövlət Universiteti

Fizikanın müasir problemləri VI Respublika konfransı
Bu birləșmədə oksigeni (O) flor (F) ilə əvəz etdikdə artıq elektron FeAs təbəqəsinə
keçir; bu situasiyanı elektron dopinqi adlandırmaq qəbul edilmișdir. La-nı məs. Sr ilə əvəz
etdikdə LaO təbəqəsində bir elektron çatmır, hansı ki, FeAs təbəqəsindən keçərək bu halda
deșik əmələ gətirəcək. Bu deșik dopinqinə uyğundur. Elektronların dopinq ilə LaO və FeAs
təbəqələri arasında paylanması, birləșmənin yekun keçitriciliyinə gətirir ki, yükdașıyıcıların
təbiəti təcrübi olaraq R H Holl sabiti ilə müəyyən oluna bilər. Holl sabitinin təyin olunması
üçün ölçmələr böhran temperaturu T c =26K olan LaO 0,9 F 0,1 FeAs birləșməsində aparılmıșdır.
Müəyyən olunmușdur ki, R H mənfidir və 240K temperatura kimi temperaturdan zəif asılıdır.
Bu onu göstərir ki, keçiricilikdə elektronlar üstünlük təșkil edir. T≈100K temperaturda Holl
əmsalının ölçülməsi nəticəsində yükdașıyıcıların sayı n≈9,8⋅10 20 sm -3 müəyyən olunmușdur.
(Șəkil 1)
Șəkil 1. Yükdașıyıcıların və Holl sabitinin temperaturdan asılılığı.
Bu șəkildə həmçinin Holl sabitinin tempereturdan asılılığı göstərmișdir ki, hansı ki,
hər yerdə mənfidir. Deșiyin yaranmasının bașqa misalı șəkil 2 –də göstərilmișdir. Burada
dopinqləșmiș və dopinqləșməmiș birləșmələr müqayisə olunur.
məsələn
Șəkil 2. Müqavimətin və holl sabitinin temperatur asılılıqları.
Hər iki halda Holl sabiti mənfidir. Bașqa nadir torpaq elementləri ilə birləșmələrdə də,
NdO 0,82 F 0,18 FeAs yükdașıyıcıların elektron təbiətli olduğu göstərilir. Flor əlavə
edilməmiș, lakin oksigen qıtlığı olan ReOFeAs birləșmələrində ifratkeçiriciliyin kəșfi maraqlı