I BÃLMÆ OPTO NANOELEKTRONÄ°KA - Bakı DövlÉt Universiteti
I BÃLMÆ OPTO NANOELEKTRONÄ°KA - Bakı DövlÉt Universiteti
I BÃLMÆ OPTO NANOELEKTRONÄ°KA - Bakı DövlÉt Universiteti
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Fizikanın müasir problemləri VI Respublika konfransı<br />
на фотоэлектрические свойства оказывает большое влияние толщина слоя Gа 2 Sе 3,<br />
Проведенные исследования свидетельствуют о том, что температура существенно<br />
влияет на интегральные и спектральные характеристики гетеропереходов.<br />
ЛИТЕРАТУРА<br />
1. Д, Дж, Аскеров, С,Г,Абдинова, А,М, Агаев, Барьерные структуры на основе<br />
GaSe. Elmi əsərlər-Fundamental elmlər. N1 cild VI (21). Bakı 2007.səh 31.<br />
2.Mилнс А,, Фойхт Д, Гетеропереходы и переходы метал-полупроводник,<br />
М,: «Мир» 1975. 452 с<br />
TlIn1 − xGd<br />
xSe 2<br />
( 0 ≤ x ≤ 0.08)<br />
KRİSTALLARINDA<br />
РАДИОТЕРМОЛЦМИНЕССЕНСИЙА СПЕКТРЛЯРИНИН ТЯДГИГИ<br />
Həsənova A. Q., Osmanova S. S.<br />
Azərbaycan Texniki <strong>Universiteti</strong><br />
İș Tlİn+Gd x Se 2 kompozitlərində bərk məhlullarında radiotermolüminessensiya<br />
effektinin tədqiqinə həsr edilmișdir. Tədqiq olunan materiallar γ - șüaları ilə<br />
həyacanlandırılmıșdır. Müəyyən edilib ki, kristalların tərkibində TlİnSe 2 -nin miqdarı artdıqca<br />
meydana çıxan maksimumların intensivlikləri artır və tərkibdən asılı olaraq onu idarə etmək<br />
mümkündür.<br />
Radiotermolüminessensiya (RTL) üsulu așağı temperaturlarda maddənin sürətli<br />
elektronlar və γ șüalarla șüalandırılmasına əsaslanır. Bu șüalanma, maddənin șüalanması<br />
zamanı ionların rekombinasiyası ilə əlaqədardır. Hadisənin xarakterik xüsusiyyəti odur ki,<br />
molekulların seqmentlərinin və ya onların özlərinin bütövlükdə hərəkət etdikləri temperatur<br />
intervalında, șüalanma kəskin güjlənir yəni, maksimumdan keçir. Məsələn, 77K-də<br />
șüalanmaya məruz qalan nümunələrin qızdırılması zamanı qəfəsin yenidən qurulması və<br />
əriməsi halında parıltılar müșahidə edilir. RTL-in bu əlaməti ondan istifadə etməklə müxtəlif<br />
maddələrdə baș verən quruluș dəyișmələrini öyrənməyə imkan verir [1] .<br />
RTL üsulu üç mərhələdən ibarətdir. Nümunələrin așağı temperaturlarda qızdırılması,<br />
șüalanmaya məruz qalmıș nümunələrin səlis olaraq qızdırılması və onunla eyni zamanda<br />
ișıqlanmanın qeyd olunması. Nümunələrin șüalanmaya məruz qalması așağı temperaturlarda<br />
(80-100)K, qaranlıqda istənilən șüalanma ilə: sürətləndirilmiș yüklü hissəjiklərlə, γ -șüalarla,<br />
neytronlarla, rentgen șüaları və s. Dozanın güjü əhəmiyyət kəsb etmir. Yalnız amorf<br />
nümunələr șüalandırıldıqda dozanın 0.3 ÷ 3 Mrad intervalında, kristallar șüalandırıldıqda isə<br />
dozanın 0.01-dən 1 Mrad intervalında dəyișməsi zəruridir. Qazsızlașdırılmıș amorf<br />
maddələrdə minimal zəruri doza 0,01 Mrad ola bilər. Bəzi hallarda minimal doza 0.001-ə<br />
qədər adaldıla bilər. Adətən 0.01-1 Mrad șüallanma nümunələrdə nəzərəçarpajaq struktur<br />
dəyișmələri yaratmır [2] .Ona görə də RTL-in nəticələrini elə șüallandırılmamıș nümunənini<br />
nəticəsi kimi qəbul etmək olar.<br />
RTL-analizi üçün șüalandırılmıș nümunələr xassələrini dəyișmədən 77K<br />
temperaturda, qızdırılmaya qədər uzun müddət qala bilir. Nümunələrin həm șüalanmaları ,<br />
həm də șüalanmadan sonra saxlanmaları istənilən atmosfer șəraitində: oksigendə, azotda,<br />
təsirsiz qazda vakuumda həyata keçirilə bilər. Amma kəskin parıltı almaq zəruri olduqda,
Change language