I BÃLMÆ OPTO NANOELEKTRONÄ°KA - Bakı DövlÉt Universiteti
I BÃLMÆ OPTO NANOELEKTRONÄ°KA - Bakı DövlÉt Universiteti
I BÃLMÆ OPTO NANOELEKTRONÄ°KA - Bakı DövlÉt Universiteti
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Fizikanın müasir problemləri VI Respublika konfransı<br />
müəyyənləșdırən parametrlər MM (molekulyar mexaniki) və QM (kvant mexaniki) metodların<br />
köməyi ilə hesablanmıșdır<br />
Peptid təbiətli birləșmələrin yarımkeçirici nanozərrəciklərlə komplekslərinin sintezi,<br />
fiziki-kimyəvi xassələrinin tədqiqi və müxtəlif tətbiqi məsələlərdə istifadə edilməsinə olan<br />
xüsusi maraq, ilk növbədə, istiqamətlənmiș nöqtəvi diaqnostika və müalicə imkanlarının<br />
meydanaçıxması ilə əlaqədardır. Son on illər ərzində bu istiqamətlərdə aparılan elmi<br />
tədqiqatların və dərc olunan elmi əsərlərin sayı durmadan artmaqdadır. İstər peptid, istərsə də<br />
qeyri-peptid təbiətli kicik molekulyar kütləyə malik polimerlərlə nanoqurulușların<br />
kompleksinin tədqiqi məqsədləri çox geniș spektrə malikdir. Əksər tədqiqatlarda polimer<br />
komponentə nanozərrəciklərin alınması və stabilləșməsi üçün əlverișli olan mühit kimi<br />
üstünluk verilir. Bəzən hazır polimer mühitində nanohissəciklər alınır və stabilləșdirilir, bir<br />
cox hallarda isə nanoqurulușların alinması və polimerləșmə prosesi paralel aparılır. Bu<br />
zaman polimer–nanoquruluș qarșılıqlı təsirinin yalnız nanoqurulușların meydanaçıxması və<br />
stabilləșməsi prosesində rol oynadığı qəbul edilir. Polimer komponent elə seçilir ki,<br />
nanozərrəciyin tədqiq edilən əsas xassəsinə tolerantlı olsun, kimyəvi çevrilməsinə, așınmasına<br />
və koaqulyasiya edərək həcmi materiala çevrilməsinə imkan yaranmasın. Polimerin passiv<br />
dașıyıcı- matris, nanozərrəciyin nanokompozitin xassələrinin mənbəyi qəbul edildiyi bu<br />
yanașma șərti olaraq primitiv polimer-yarımkeçirici nanokompozit masələsi adlandırıla<br />
bilinər. Bir çox tədqiqatlarda isə, yarımkecirici nanokristallarda meydana çıxan eksitonların<br />
ğücləndirilməsini və ya müxtəlif intervallarda elektromaqnit dalğalarının rezanans udulmasını<br />
təmin etmək üçün fərqli lokal dielektrik nufuzluqlarına malik çoxtəbəqəli polimeryarımkeçirici<br />
tərkibli nizamlı qurulușların əldə edilməsinə çalıșılır. Bu məsələ primitiv<br />
polimer-yarımkeçirici nanokompozit masələsindən daha mürəkkəbdir. Bu məqsədlər üçün<br />
yararlı olacaq nanokompozitlər polimer mühitlə əhatə olunmuș yarımkecirici nanotəbəqələr<br />
və ya nanoborulardan təșkil olunmalıdır. Bu zaman vacibdir ki, nanoqurulușların həm<br />
özlərinin həm də onların nanokompozit daxilində paylanma bircinsliyi gözlənilən effektin<br />
müsahidəsinə imkan verəcək səviyyədə olsun. Bu tələblərə cavab verən nanokompozitlərin<br />
əldə edilmə texnologiyasının ișlənib hazırlanmasının yaxin illərdə bașa çatacağı ğözlənilir.<br />
Təbii və ya süni polimerlərin yarımkeçiriçi nanozərrəciklərlə komplekslərinin canlı<br />
orqanizmlərin həyat fəaliyyətinin müxtəlif sahələrinin tədqiqində istifadə edilməsi<br />
nümunələri bu sistemlərin tibbdə tətbiqinin də böyük gələcəyinin olacağını söyləməyə əsas<br />
verir[1,2]. Belə sistemlərdə yarımkeçirici komponent, bir qayda olaraq, fiziki xassələrinə<br />
əsasən nișanlanma, təsbit olunma rolunu üstənərək, polimerlərin iștirakı ilə canlı<br />
orqanizmlərdə baș verən prosesləri izləmək və idarə etmək imkanı yaradır. Bu zaman əsas<br />
funksional rol polimerlərin olduğundan, yarımkecirici nanokomponentin uyğun fiziki<br />
xassəyə, məsələn, lyümensensiya və ya fosforesensiya xassəsinə malik olması, eləcə də canlı<br />
toxumalara qarșı aqressiv olmaması kifayətdir. Qeyd edilən hər bir istiqamətdə uğurların<br />
qazanılması üçün, ilk növbədə, polimer –nanozərrəcik kompklekslərinin quruluș- xassə<br />
məsələləri həll edilməlidir. Bu məsələnin həlli isə, öz növbəsində, təcrübi tədqiqat üsullarının<br />
tətbiqi ilə yanașı nəzəri modellərin qurulmasını tələb edir. Təcrübi faktları sistemli șəkildə<br />
izah edərək nanokompozitlərin atom-molekul səviyyəsində quruluș-xassə əlaqəsini<br />
aydınlașdırmağa imkan verən modellər molekulyar mexanika, molekulyar dinamika və kvant<br />
kimyası metodları əsasında qurula bilinər.<br />
Təqdim olunan məruzədə tərkibinə sistein (Cys) amin turșu qalığı daxil olan sadə<br />
tripeptidlərin müxtəlif sayda atomlardan ibarət Cd n S m nanoqurulușları ilə valent<br />
komplekslərinin elektron-fəza qurulușunun nəzəri üsullarla hesablanması üçün təklif edilən<br />
molekulyar mexaniki və kvant mexaniki modellər șərh olunaraq, bəzi hesablanma nəticələri<br />
təqdim edilir. Hecablama modellərində (H 2 Gly 1 Cys 2 Gly 3 CH 2 COO) k Cd n S m birləșməsinə daxil<br />
olan müxtəlif sayda atomların hər birinin system daxili kimyəvi rabitələrlərin hesabına
Change language