Szanowni PaÅstwo! - Apteka ZDROWIE
Szanowni PaÅstwo! - Apteka ZDROWIE
Szanowni PaÅstwo! - Apteka ZDROWIE
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
4 5<br />
Cykl: Jak wydajemy leki w <strong>Apteka</strong>ch Zdrowie<br />
Leki przeciwbólowe. Aspiryna - lek stulecia.<br />
Światowa Organizacja Zdrowia uznała kwas acetylosalicylowy za<br />
jeden z najlepszych leków w łagodzeniu lekkich i umiarkowanych<br />
bólów towarzyszących nowotworom.<br />
Na początku była wierzba<br />
Aspiryna od ponad stulecia uwalnia miliony ludzi od<br />
dolegliwości bólowych. Co więcej, mimo iż jest najprawdopodobniej<br />
najlepiej znanym lekiem na świecie nadal<br />
zaskakuje nas coraz to nowymi potencjalnymi zastosowaniami.<br />
Zawarta w leku substancja czynna - kwas<br />
acetylosalicylowy (ASA) - jest przedmiotem około 3500<br />
publikacji naukowych rocznie. Historia Aspiryny sięga<br />
1829 roku, kiedy to po raz pierwszy wyizolowano z kory<br />
Ból towarzyszy człowiekowi „od zawsze”. Na ogół jest łagodny - zaciskamy zęby i jakoś da się wytrzymać.<br />
Często jednak musimy sięgnąć po tabletkę. Właśnie - tylko po którą Reklama często mami<br />
nas obietnicami: „trafia prosto w ból”, „działa inteligentnie”, „bezpieczny nawet przy nadciśnieniu”,<br />
„Goździkowej pomogło” - znasz te slogany na pamięć. Ale czy można wierzyć reklamie Szczególnie<br />
w tak ważnej sprawie, jak zdrowie<br />
Na półkach aptecznych znajdują się setki leków stosowanych w różnych chorobach. Niektóre z nich są na rynku<br />
farmaceutycznym przez dekadę czy dwie. Jest jednak jeden preparat, po który sięgamy niemal codziennie już<br />
od ponad 100 lat! To kwas acetylosalicylowy, czyli popularnie zwana aspiryna. Można ją dziś kupić bez recepty<br />
nie tylko w aptece, ale też w sklepie, kiosku czy na stacji benzynowej. Warto jednak pamiętać, że teoretycznie<br />
niemal każdy lek, również aspiryna, może wywołać reakcję alergiczną, czy działania niepożądane, dlatego zasady<br />
prawidłowego i bezpiecznego stosowania preparatów zawierających kwas acetylosalicylowy przybliża aptekarz<br />
- Michał Piecuch z Apteki Zdrowie przy ulicy Kołłątaja 1/10 w Szczecinie.<br />
Historia Aspiryny sięga 1829 roku, kiedy to po raz pierwszy wyizolowano<br />
z kory wierzby (Cortex Salicis), glikozyd nazwany salicyliną.<br />
wierzby (Cortex Salicis), glikozyd nazwany salicyliną.<br />
W 1875 roku pierwszy raz podano lek przeciwgorączkowy<br />
i przeciwreumatyczny w postaci salicylanu sodowego.<br />
Kwas acetylosalicylowy zsyntetyzował w roku 1897 Felix<br />
Hoffman, niemiecki chemik, pracujący wówczas dla firmy<br />
chemicznej Bayer. Obecnie od wielu lat kwas acetylosalicylowy<br />
zajmuje pierwsze miejsce pod względem ilości<br />
zażywanych tabletek na świecie. Chociaż nazwa aspiryna<br />
jest zastrzeżona dla kwasu acetylosalicylowego produkcji<br />
firmy Bayer, potocznie aspiryną określa się wszystkie<br />
farmaceutyki zawierające jako substancję czynną kwas<br />
acetylosalicylowy.<br />
Jak działa<br />
Kwas acetylosalicylowy wykazuje działanie przeciwgorączkowe,<br />
przeciwzapalne, przeciwbólowe i należy do<br />
grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ).<br />
Mimo że jest lekiem dość starym, w większości krajów jest<br />
nadal najczęściej stosowanym lekiem przeciwbólowym<br />
i przeciwgorączkowym. Działanie przeciwgorączkowe<br />
aspiryny występuje tylko i wyłącznie przy podwyższonej<br />
temperaturze ciała i polega na rozszerzeniu obwodowych<br />
naczyń krwionośnych z wzmożonym wydzielaniem potu,<br />
w wyniku czego, po pewnym czasie, następuje stopniowa<br />
utrata ciepła. Działanie przeciwzapalne występuje dopiero<br />
po kilku dniach stosowania dużych dawek kwasu<br />
acetylosalicylowego (od 4 do 6 gram na dobę). Światowa<br />
Organizacja Zdrowia uznała kwas acetylosalicylowy za<br />
jeden z najlepszych leków w łagodzeniu lekkich i umiarkowanych<br />
bólów towarzyszących nowotworom. Aspiryna<br />
korzystnie działa również w bólach głowy, mięśni i stawów,<br />
nerwobólach, bolesnym miesiączkowaniu. W dużych<br />
dawkach stosowana jest w RZS (reumatoidalne zapalenie<br />
stawów), zapaleniu kręgosłupa, dyskopatiach. W małych<br />
dawkach podajemy ją prewencyjnie w chorobach układu<br />
sercowo-naczyniowego, ponieważ hamuje agregację<br />
płytek i zapobiega tym samym tworzeniu skrzepów. Ma<br />
to ogromne znaczenie w profilaktyce udarów mózgu i zawałów<br />
serca.<br />
Aspiryna nie<br />
dla każdego<br />
Długotrwałe przyjmowanie kwasu acetylosalicylowego<br />
może mieć skutki niepożądane. Do najważniejszych należą<br />
uszkodzenia błony śluzowej żołądka, których konsekwencją<br />
są krwawienia z przewodu pokarmowego<br />
oraz wrzody żołądka. Duży wpływ na wystąpienie tych<br />
powikłań ma niewłaściwe samoleczenie - pacjent przyjmuje<br />
jednocześnie kilka preparatów o różnych nazwach<br />
handlowych, zawierających tą samą substancję - kwas<br />
acetylosalicylowy. Łatwo wtedy o przekroczenie zalecanej<br />
dawki i zdrowotne konsekwencje. Przeciwwskazaniem<br />
do stosowania aspiryny są więc m. in.: choroba wrzodowa<br />
żołądka i dwunastnicy, nadwrażliwość na salicylany, nadkwaśność<br />
żołądka, uszkodzenie wątroby oraz wiek poniżej<br />
12 roku życia (ryzyko wystąpienia zespołu Rey’a) oraz<br />
ciąża i okres karmienia piersią.<br />
Kwas acetylosalicylowy jest lekiem, który może hamować<br />
działanie niektórych innych leków stosowanych w tym samym<br />
czasie np. obniżających ciśnienie krwi (inhibitorów<br />
ACE, beta-adrenolityków), moczopędnych (furosemidu<br />
i tiazydów), a nasilać działanie innych np. antagonistów<br />
witaminy K, nitratów, doustnych leków przeciwcukrzycowych,<br />
digoksyny i kwasu walproinowego. Warto pamiętać,<br />
że jednoczesne stosowanie kwasu acetylosalicylowego<br />
z innymi lekami niesteroidowymi przeciwzapalnymi nie<br />
zwiększa działania przeciwbólowego, a nasila działania<br />
niepożądane.<br />
Szczególną ostrożność powinny zachować osoby stosujące<br />
doustne leki przeciwcukrzycowe, ponieważ aspiryna<br />
wypiera te leki z połączeń z białkami osocza i nasila ich<br />
działanie. Grozi to hipoglikemią!<br />
Działania niepożądane<br />
i środki ostrożności<br />
Jak każdy lek, również aspiryna wywołuje działania niepożądane<br />
i dotykają one około 10 % zażywających lekarstwo.<br />
Najczęściej są to pieczenia i bóle w nadbrzuszu, wynikające<br />
z mechanizmu działania leku i zniesienia ochronnego<br />
działania prostaglandyn na śluzówkę żołądka. Może<br />
to prowadzić do powstawania nadżerek lub owrzodzeń<br />
w błonie śluzowej żołądka, a także krwawień. Częstość<br />
tych działań ubocznych jest większa jeśli jednocześnie<br />
z ASA zażywane są glikortykortykosteroidy oraz u osób<br />
nadużywających alkoholu i osób po 60 roku życia. Warto<br />
podczas terapii ASA sięgnąć po profilaktycznie środki<br />
ochraniające błonę śluzową żołądka. W razie pojawienia<br />
się czarnych, smolistych stolców albo wymiotów treścią<br />
przypominających fusy z kawy należy pilnie zwrócić się<br />
o poradę do lekarza. U chorych na astmę oskrzelową zażycie<br />
kwasu acetylosalicylowego może wywołać napad<br />
duszności, a u alergików reakcje uczuleniowe. Kwas acetylosalicylowy<br />
nie powinien być stosowany przez kobiety<br />
w ciąży bez wcześniejszej konsultacji i zalecenia lekarza.<br />
Należy również zaprzestać karmienia piersią, gdy matka<br />
zażywa regularnie duże dawki aspiryny. Warto pamiętać,<br />
że na 7 -10 dni przed planowanym zabiegami operacyjnymi<br />
(np. usunięciem zęba) nie należy zażywać kwasu<br />
acetylosalicylowego, aby zdolność płytek do agregacji<br />
wróciła do stanu pierwotnego warunkującego prawidłową<br />
krzepliwość krwi w czasie operacji.<br />
Dawkowanie<br />
Doustnie - dorośli 1-2 tabl. co 4-8 godzin, maksymalna<br />
dawka to 8 tabl. dziennie<br />
Doustnie - dzieci powyżej 12 roku życia 1 tabl. co 4-8 godzin,<br />
maksymalna dawka to 3 tabl. dziennie<br />
Preparaty musujące i powlekane aspiryny gwarantują, że<br />
lek będzie przyjęty w formie rozpuszczonej z dużą ilością<br />
płynu lub rozpuści się dopiero w jelitach i nie będzie drażnił<br />
żołądka. Poza tym preparaty kwasu acetylosalicylowego<br />
należy łykać po jedzeniu.<br />
Objawy przedawkowania<br />
Kwas acetylosalicylowy jest lekiem, który przedawkowany,<br />
może wywoływać objawy toksyczne, zależne od stężenia<br />
tego leku we krwi. Przedawkowanie początkowo<br />
objawia się zawrotami głowy, szumami w uszach, nudnościami,<br />
wymiotami, zaburzeniami słuchowymi i wzrokowymi.<br />
Później rozwija się kwasica metaboliczna. Może<br />
również dojść do wystąpienia gorączki, drgawek, śpiączki,<br />
zapaści i niewydolności nerek.<br />
Czy wiesz, że...<br />
coraz częściej naukowcy zwracają uwagę na zjawisko oporności<br />
na aspirynę. Aspiryna skutecznie pomaga w zapobieganiu zawału<br />
mięśnia sercowego u ok 4 na 10 pacjentów. Niektórym nie pomaga,<br />
czyli mimo regularnego zażywania leku nie hamuje on agregacji<br />
płytek i nie chroni przed zakrzepem. W badaniach wykazano, że<br />
problem oporności na aspirynę dotyka częściej kobiet z cukrzycą<br />
typu I, osób starszych, z niewydolnością nerek oraz osób z wysokim<br />
poziomem cholesterolu HDL. Z praktycznego punktu widzenia<br />
jest to o tyle istotne, że pacjenci z cukrzycą stanowią bardzo<br />
wysoki odsetek pacjentów ze wskazaniami do stosowania ASA,<br />
a zagadnienie oporności nabiera tu szczególnej wagi.
Change language