sierpień 2010 - Kompania Węglowa S.A.

G A Z E T A F I R M O W A
n r 6 ( 1 8 ) | s i e r p i e ń 2 0 1 0
RAZEM ŁATWIEJ
WSPOMNIENIA Z WAKACJI
ŚWIĘTE MIEJSCE ŚLĄSKA
W W W . K W S A . P L

G A Z E T A F I R M O W A
NASZA KOMPANIA
S I E R P I E Ń
Drodzy Czytelnicy!
Wakacje były gorące i mokre. Ci, którzy
wypoczywali, narzekali na upały. Inni cierpieli
z powodu nadmiaru opadów. Po majowych powodziach,
także w sierpniu wysoka woda siała
spustoszenie.
Zakończyły się także mistrzostwa świata w piłce
nożnej. Niżej podpisany musi uderzyć się
mocno w piersi. Nie wytypowałem dobrze. Postawiłem
na futbol południowoamerykański,
a tymczasem zarówno Argentyna, jak i Brazylia
sromotnie zawiodły. Ale to już jest historia.
Za cztery lata finały w Brazylii, więc może
moja prognoza wtedy się sprawdzi...
Wakacje były gorące także w polityce. Już na
samym początku lipca odbyła się druga tura
wyborów prezydenckich. Kto nie spał tej nocy,
mógł przeżywać zmieniające się z godziny na
godzinę wyniki.
Gorąco było także wokół strategii Kompanii
Węglowej na lata 2010–2020 i kiedy ta gazeta
dotrze w Wasze ręce, pewnie nadal będzie to
aktualny temat.
W tym numerze zachęcam do przeczytania artykułu
na temat przyszłości połączonych kopalń
Knurów i Szczygłowice. Jak się okazuje
– razem łatwiej.
Prezentujemy także sylwetki dwóch ciekawych
górników – jeden z nich to miłośnik gór wysokich
i dalekich, drugi – związkowiec, ratownik,
który szuka spełnienia tu i teraz.
Polecam także tekst dotyczący piekarskiego
sanktuarium. To wyjątkowe, święte miejsce
Śląska...
Mam nadzieję, że wakacyjna gazeta dostarczy
naszym Czytelnikom ciekawej lektury.
Jan Czypionka
W KOMPANII
3 Razem łatwiej
Kopalnie „Knurów” i „Szczygłowice”
pracują w połączonej strukturze
7 Święto patronów połączonych kopalń
8 Nowy operator bocznic „Piasta”
Wygrała najbardziej konkurencyjna oferta
9 Przyszłość „Silesii”
Podpisano umowę warunkową
sprzedaży kopalni
WYDARZENIA
10 Kompania sprzedała 1013 mieszkań
Proces sprzedaży mieszkań jest
kontynuowany, gdyż nadal w swoich
zasobach spółka posiada ponad 5100 lokali
11 Czysta Wisła – wyróżnienie w konkursie
o Ekolaury
W IX edycji konkursu o „EKOLAURY Polskiej
Izby Ekologii” Kompania Węglowa SA
otrzymała wyróżnienie w kategorii
Gospodarka wodno-ściekowa
13 Kompania kupuje przez Internet
Portal Dostawcy przeznaczony jest do
dokonywania zakupów doraźnych w zakresie
materiałów, wyrobów oraz części zamiennych
W CENTRUM UWAGI
14 Oddział GRP I kopalni „Brzeszcze-Silesia”
Nowoczesna technika jest dziś nieodzowna
w górnictwie
15 Nowe archiwum zakładowe w kopalni
„Jankowice”
16 Marek Stańczyk prezentuje panoramy
18 Wspomnienia z wakacji
Dzieci i młodzież starsza pracowników
kopalni „Brzeszcze-Silesia” wypoczywały
na koloniach w kraju i za granicą
LUDZIE I MIEJSCA
19 Górnik idzie po Koronę Ziemi
22 Święte miejsce Śląska
Bazylika Matki Sprawiedliwości i Miłości
Społecznej w Piekarach Śląskich
26 Śpiewaj i tańcz z rudzkimi gwiazdami
„Rudzianie” kultywują przez swój śpiew i taniec
cenne wartości kultury zrodzonej na Śląsku
28 Niewidzialna ręka pana Gienka
Gienek Kuchta poszedł na dwa lata
„w kamasze” i dzięki temu trafił z Czarnego,
małego miasteczka koło Szczecinka, na Śląsk
KOMPA N I A W ĘGL OWA
Ga z e t a f i r mowa
Redakcja:
Biuro Komunikacji KW SA
Redaktor naczelny:
Jan Czypionka
j.czypionka@kwsa.pl
Adres redakcji:
40-039 Katowice
ul. Powstańców 30, p. 64
tel. 032 7572025
Wydawca:
Kompania Węglowa SA
40-039 Katowice
ul. Powstańców 30
Projekt i skład:
Agencja Reklamowa
„Greenhouse” Sp. z o.o.
Druk:
Tolek,
drukarnia im. K. Miarki
31 Ga ler ia
Zdjęcie na okładce: Marian Dyjach, górnik kopalni
„Knurów-Szczygłowice” (fot. Jan Czypionka)
Oddano do druku: 19 sierpnia 2010 r.

W K O M PA N I I
Połączona kopalnia osiągnęła dodatni wynik sprzedaży węgla wynoszący 33,04 zł/t
Razem łatwiej
Kopalnie „Knurów” i „Szczygłowice” pracują w połączonej strukturze.
Pozytywne efekty tej fuzji widać już po sześciu miesiącach od podjęcia decyzji
Obszary górnicze połączonych zakładów
mają w sumie powierzchnię
blisko 60 km kwadratowych
– od Knurowa i Gliwic, poprzez Czerwionkę-Leszczyny,
aż po gminy Pilchowice
i Gierałtowice. Na dole zalegają pokłady
węgla koksującego o wysokich parametrach.
W projekcie połączenia obu kopalń szczególny
nacisk położono na eliminację problemów
trapiących te zakłady. Wskazano
na opóźnienia inwestycyjne, konieczność
budowy nowych poziomów eksploatacyjnych,
a w przypadku kopalni „Szczygłowice”
– na problemy związane z katastrofą
szybu V wentylacyjnego.
Połączenie kopalń „Knurów” i „Szczygłowice”
stworzyło możliwości racjonalnego
wykorzystania zasobów złóż zarówno
w zakresie możliwości eksploatacji węgla,
gospodarki metanem, optymalizacji oferty
rynkowej sortymentów i typów węgla, jak i
ochrony powierzchni i środowiska naturalnego,
utrzymania odpowiedniego poziomu
bezpieczeństwa pracy, co zostało potwierdzone
analizą zleconą Głównemu Instytutowi
Górnictwa.
Wielkość zasobów operatywnych wskazuje
na możliwość działalności kopalni
do około 2035 roku. Nadmienić
jednakże należy, że w zasobach
bilansowych znajduje się dalsza część
zasobów operatywnych, która szacowana
jest na około 170 mln t, co wskazuje, że żywotność
kopalni sięgać będzie roku 2070.
Połączona kopalnia, po sześciomiesięcznym
okresie wspólnego funkcjonowania,
może się pochwalić większym
od, założonego w PTE na 2010 r.,
dodatnim wynikiem sprzedaży węgla, wynoszącym
33,04 zł/t oraz dodatnim wynikiem
z całości działalności gospodarczej.
Wyniki te nie tylko potwierdzają słuszność
decyzji o połączeniu tych kopalń, ale są
bodźcem do dalszego udoskonalania strategii
ich funkcjonowania.
Na wniosek zarządu KW SA w Centrum
Wydobywczym „Zachód” w kwietniu br.
| 3

W K O M PA N I I
W latach 2011–2020 wielkość wydobycia węgla będzie się kształtowała następująco:
ROK 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
netto t/d 17 527 20 000 20 000 20 000 20 659 22 500 22 500 22 500 22 500 22 500
netto t/rok 4 416 900 5 040 000 5 000 000 5 000 000 5 206 000 5 670 000 5 670 000 5 670 000 5 670 000 5 670 000
brutto t/rok 7 067 040 8 064 000 8 000 000 8 000 000 8 329 600 9 072 000 9 072 000 9 072 000 9 072 000 9 072 000
powołano zespół, którego zadaniem była
analiza aktualnych możliwości produkcyjnych
i sposobu funkcjonowania kopalni
oraz opracowanie optymalnego modelu
funkcjonowania połączonej kopalni „Knurów-Szczygłowice”
w latach 2010–2020,
zakładającego wzrost wydobycia oraz
zwiększenie produkcji węgla koksowego.
Prace zespołu zaowocowały opracowaniem
strategii rozwoju i funkcjonowania kopalni
„Knurów-Szczygłowice” do roku 2020.
Wstępne założenia strategii zostały zaprezentowane
w maju związkom zawodowym
działającym w kopalni. Przyjęty w założeniach
strategii wzrost wydobycia kopalni
połączonej wskazuje na potrzebę wzrostu
zatrudnienia oraz konieczność zwiększenia
nakładów inwestycyjnych.
Planowany wzrost wydobycia zostanie osiągnięty
poprzez uruchomienie dodatkowej
czwartej ściany na każdym z ruchów. Wymaga
to ukończenia budowy poziomów 850
i 1050 m oraz rozcięcia nowych rejonów eksploatacyjnych,
co wiąże się ze zwiększonym
zakresem robót udostępniających i przygotowawczych.
W tym zakresie kopalnia do
roku 2020 planuje wykonać 31 km wyrobisk
udostępniających o łącznych nakładach ok.
450 mln zł oraz 65 km wyrobisk przygotowawczych,
co wymagało będzie nakładów
wysokości ok. 460 mln zł.
Takie przygotowanie rozcinki złoża umożliwi
ciągłe prowadzenie eksploatacji ośmioma
ścianami po roku 2015, co zapewni kopalni
wydobycie na poziomie 22 000 t/d.
Realizacja tego programu wymaga zapewnienia
odpowiedniego stanu zatrudnienia
poprzez dokonywanie uzupełnień, szkolenia
załogi oraz dodatkowe przyjęcia doświadczonych
i wykwalifikowanych pracowników.
W efekcie sukcesywnego zwiększania zatrudnienia,
średnie zatrudnienie wzrośnie
z 6170 etatów w 2010 r. do 7029 etatów
w 2020 r.
Ponadto, ze względu na intensyfikację
robót w zakresie rozcinki złoża
planowany jest wzrost udziału firm obcych
w wykonaniu wyrobisk udostępniających
i przygotowawczych.
Wśród wielu zadań inwestycyjnych, kontynuowanych
i planowanych do realizacji,
zapewniających rozwój kopalni, są te, które
znacząco wpływają na jakość wyrobu, dbałość
o środowisko oraz poprawę bezpieczeństwa
pracy w obszarach: racjonalnej gospodarki
złożem, rozbudowy i modernizacji
zakładów przeróbczych, zwalczania zagrożeń
naturalnych (budowa centralnej stacji
klimatycznej, rozbudowa systemu odmetanowania,
monitorowanie procesów produkcyjnych
na dole kopalni, odtworzenie parku
maszynowego), gospodarczego wykorzystania
metanu.
Działania te pozwolą na dalszą poprawę
wyników ekonomicznych, zapewnią stabilizację
zatrudnionym obecnie górnikom
oraz wygenerują nowe miejsca pracy, co
przyczyni się do wzrostu elastyczności zatrudnienia
oraz bezpieczeństwa lokalnego
rynku pracy.
4 |

– Plany zwiększenia wydobycia w kopalni „Knurów-Szczygłowice” załoga przyjęła z aprobatą. Także strona związkowa wypowiedziała się na ten temat
pozytywnie. W końcu zakładamy rozwój górnictwa w tym rejonie. To przyniesie konkretne korzyści związane chociażby z powstaniem nowych miejsc
pracy – zwraca uwagę Grzegorz Michalik, dyrektor techniczny knurowskiej kopalni
[liczba osób]
1 400
1 200
1143
1104
1 000
800
641
600
400
200
67
63
483
524
499 499
428 446 464
395 395
388 404
78
310
307 308 295
244 252 252 245 245
223 223
160
255
168 168
184
126 126
0
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Dodatkowe przyjęcia pracowników na dole
Przyjęcia pracowników ogółem
Uzupełniające przyjęcia pracowników na dole
Przyjęcia pracowników na dole
Przyjęcia pracowników – KWK „Knurów-Szczygłowice”
| 5

W K O M PA N I I
Marek Uszko, wiceprezes Zarządu Kompanii Węglowej SA:
– Już w momencie rozpoczęcia
działalności połączonego
zakładu „Knurów-
-Szczygłowice”, zarząd
Kompanii Węglowej informował
zarówno pracowników,
jak i stronę
społeczną, że intencją
połączenia jest stworzenie
w Knurowie jednego
dużego podmiotu, który
będzie stale rozwijany.
Skutkiem tamtych deklaracji była natychmiast podjęta
praca koncepcyjna na temat stworzenia w kopalni czterech
ścian wydobywczych na jednym ruchu i kolejnych czterech
na ruchu drugim – tak, aby w konsekwencji doprowadzić do
zwiększenia zdolności wydobywczych z dzisiejszych 16–17
tys. ton do 22 tys. ton na dobę.
Widzę też pilną potrzebę nadrobienia zaległości inwestycyjnych
w dziedzinie odmetanowania, budowy klimatyzacji
i nowych poziomów eksploatacyjnych. Należy również zwiększyć
tempo robót przygotowawczych, ponieważ w obydwu
ruchach kopalni obserwujemy w tym zakresie wyraźne spowolnienie.
Chcę podkreślić, że, rysując plan strategii Kompanii
Węglowej na lata 2010–2015 z perspektywą do 2020 r.,
wzięto pod uwagę kwestię poprawy parametrów jakościowych
produkowanych węgli oraz zwiększenie produkcji węgli
koksujących. W kopalni „Knurów-Szczygłowice” takie
węgle występują i z tego względu jest to dla Kompanii Węglowej
zakład o szczególnym znaczeniu.
Zdjęcia: Jan Czypionka
Planowany wzrost wydobycia zostanie osiągnięty poprzez uruchomienie dodatkowej czwartej ściany na każdym z ruchów
6 |

Poczet sztandarowy kopalni „Knurów-Szczygłowice” Ruch „Knurów”
Święto patronów połączonych kopalń
Parafia w knurowie
W spisie parafii diecezji wrocławskiej
w 1447 r. parafia Knurów wymieniona
jest w dekanacie gliwickim.
W czasie wojny 30-letniej parafia utraciła
swoją samodzielność i kościół knurowski
stał się filią Gierałtowic.
Parafia w Knurowie została wskrzeszona
1 lipca 1915 r. Od 1916 r. prowadzone
są księgi metrykalne: chrztów, małżeństw
i zmarłych.
Drewniany kościół p.w. św. Wawrzyńca
został zbudowany w 1599 r. na miejscu
poprzedniego. Kościół ten został przeniesiony
w 1935 r. do Chorzowa, gdzie
obecnie jest kościołem parafialnym.
W 1926 r. wzniesiono w Knurowie tymczasowy
kościół pw. św. Wawrzyńca,
poświęcony 19.12.1926 r., który dotąd
służy jako dom parafialny.
Budowę obecnego kościoła pw. świętych
Cyryla i Metodego rozpoczęto
w 1937 r. według projektu Henryka
Gambca z Piotrowic Śl. Aktu poświęcenia
kościoła dokonał 13.07.1947 r.
biskup Juliusz Bieniek. Wystrój wnętrza
kościoła według własnego projektu wykonał
w latach 1960–1968 Henryk Burzec
z Zakopanego.
W 1981 r. z parafii knurowskiej została
wyodrębniona nowa parafia w Krywałdzie,
a w 1982 r. erygowana została parafia
Matki Boskiej Częstochowskiej na
Osiedlu w Knurowie.
W
knurowskim kościele pod
wezwaniem świętych Cyryla
i Metodego w przeddzień
święta patronów kopalni „Knurów-
-Szczygłowice” Piotra i Pawła odprawiona
została uroczysta msza „Do Opatrzności
Bożej przez wstawiennictwo świętych patronów
Piotra i Pawła o błogosławieństwo
Boże, zdrowie i bezpieczną pracę dla pracowników
kopalni «Knurów-Szczygłowice»
ze wspomnieniem emerytów, rencistów,
ich rodzin i wszystkich górników”.
Mszę odprawił ks. proboszcz Andrzej Wieczorek.
Uroczyste złożenie kwiatów pod pomnikiem tragicznie zmarłych górników
W uroczystości uczestniczyli: dyrektor
Centrum Wydobywczego „Zachód” Jan
Stokłosa, kierownictwo kopalni „Knurów-Szczygłowice”
oraz licznie zgromadzeni
górnicy, pracownicy kopalni. Po mszy
przedstawiciele kierownictwa kopalni
oraz związków zawodowych działających
w kopalni złożyli kwiaty pod pomnikiem
tragicznie zmarłych górników.
Warto dodać, że tegoroczne święto patronów
Piotra i Pawła odbyło się po raz
pierwszy w połączonej kopalni „Knurów-
Szczygłowice”.
| 7

W K O M PA N I I
Fot. Wojciech Wikarek
Nowy operator bocznic „Piasta”
Wygrała najbardziej konkurencyjna oferta
Wartość umowy w okresie 3 lat
wyniesie ponad 52,9 mln zł.
Konsorcjum obsługę bocznic
wykonywać będzie na Ruchu I w Bieruniu
oraz Ruchu II w Woli. Umowę podpisali wiceprezesi
zarządu Kompanii Węglowej SA
Zbigniew Paprotny i Włodzimierz Mikoda
oraz Franciszek Kostrzewa, prezes zarządu
PKP Cargo Service, reprezentujący konsorcjum.
– Wykonawca został wyłoniony w trybie
przetargu nieograniczonego – powiedział
wiceprezes Mikoda. – Złożono trzy oferty,
a wygrała najbardziej konkurencyjna.
– Dobrze, że na rynku pojawiają się nowe
firmy świadczące tego typu usługi – podkreślił
wiceprezes Paprotny. – Podpisana
umowa jest dla nas korzystna pod względem
ekonomicznym, a konsorcjum, które
przetarg wygrało, posiada ogromny potencjał
i doświadczenie niezbędne do wykonywania
tego typu usług.
Prezes Kostrzewa podkreślił, że oferowana
cena za obsługę bocznic w kopalni
„Piast” jest rynkowa i uczciwa. – Wygranie
tego przetargu ma dla nas prestiżowy
charakter. Nie będę ukrywał, że staniemy
do kolejnych, organizowanych przez Kompanię
Węglową. – PKP Cargo Service będzie
samodzielnym organizatorem usługi.
Ten kontrakt, po zbliżonym na podobne
zadanie w kopalni ,,Brzeszcze”, jest drugą
umową z Kompanią Węglową, ale znacząco
większą w wymiarze finansowym. Uważamy,
że uzgodniona cena jest rynkowa
i uczciwa. Dla PKP Cargo Service – przewoźnika
35–38 proc. całkowitego wolumenu
transportowanego węgla – kontrakt ma
też wymiar prestiżowy – tuż po podpisaniu
dokumentu dodał prezes Franciszek
Kostrzewa.
8 |

Przyszłość „Silesii”
Podpisano umowę warunkową sprzedaży kopalni
Spółka PG „Silesia” należy do czeskiej
grupy Energeticky a Prumyslovy Holding
(EPH). Ostateczna finalizacja
transakcji nastąpi po wydaniu zgody przez
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji
na zakup działek o charakterze
rolnym i leśnym oraz po przeniesieniu na
nabywcę koncesji i uregulowaniu praw do
komercyjnego korzystania z informacji geologicznych
przez PG „Silesia”.
Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” ofertę
kupna Ruchu „Silesia” złożyło w październiku
2009 r. Kopalnia znajduje się około 30 km
od granicy z Czechami. Złoża przemysłowe
węgla kamiennego (do głębokości 1000 m)
wynoszą około 100 mln t.
– Jesteśmy zadowoleni, że transakcja powoli
się finalizuje – powiedział Jacek Korski,
wiceprezes zarządu Kompanii Węglowej SA.
– Nie obawiamy się konkurencji ze strony
nowego podmiotu. Będziemy z uwagą przyglądać
się rozwiązaniom zaproponowanym
przez inwestora strategicznego spółki PG
„Silesia”.
– Na najnowocześniejsze technologie wydobywcze
i ogólną modernizację kopalni planujemy
wydać setki milionów złotych – powiedział
Tomas David, dyrektor ds. rozwoju
sektora energetycznego w grupie kapitałowej
Energetický a Prumyslový Holding. –
Wierzę, że dzięki inwestycjom uda nam się
utrzymać aktualny stan zatrudnienia w tej
kopalni. W przyszłości planujemy tam dalszy
rozwój, połączony z przyjęciami do pracy nowych
górników.
Energetický a Prumyslový Holding (EPH) to
strategiczny długookresowy inwestor w sektorze
energetycznym oraz znaczący inwestor
w sektorze przemysłowym. Łączy ponad 20
przedsiębiorstw z branży produkcji energii
elektrycznej i cieplnej, dystrybucji i sprzedaży
energii elektrycznej i cieplnej, obrotu energią
elektryczną, instalacji sieci energetycznych
i innych obszarów pokrewnych. Do holdingu
należą również producenci autobusów oraz
przedstawiciele przemysłu spożywczego.
Segment energetyczny holdingu tworzą producenci
energii elektrycznej i cieplnej United
Energy i Plzeňská Energetika, Peas – spółka
zajmująca się hurtowym obrotem energią
elektryczną czy dostawca energii elektrycznej
i gazu dla klientów końcowych – United
Energy Trading. Wśród przedsiębiorstw
przemysłowych wymienić należy na przykład
firmy montażowe instalacji elektrycznoenergetycznych,
producenta autobusów SOR,
producentów produktów mięsnych Kmotr
czy Krahulík.
Całkowity skonsolidowany zysk operacyjny
przedsiębiorstw (EBITDA) należących do
holdingu przekroczył w 2008 r. poziom 4,3
mld CZK. Przedsiębiorstwa wchodzące aktualnie
w skład holdingu zatrudniają ogółem
około 4000 osób, zaś wygenerowany przez
nie przychód w 2008 r. wyniósł ponad 30
mld CZK.
Holding zdobył ważną pozycję na czeskim
rynku w sektorze energetycznym, a źródła
spółki Plzeňská Energetika i United Energy
dysponują ogółem 330 MWe mocy elektrycznej
i 1430 MWt mocy cieplnej.
(ZM)
Fot. Jarosław Galusek
| 9

W Y D A R Z E N I A
Pracownicy KW SA i KOK, odpowiedzialni za sprzedaż mieszkań, wraz ze swymi szefami na pamiątkowym zdjęciu: od lewej – Grażyna Seredyńska,
Henryk Reyman, Wiesław Górka, Małgorzata Łabojko, Urszula Jarząbek, Kornelia Lepka, Anna Tulińska, Małgorzata Dąbrowska, Włodzimierz Mikoda,
Jacek Korski, Krzysztof Mieszczak, Mariusz Góral. Fot. Jan Czypionka
Kompania sprzedała
1013 mieszkań
Proces sprzedaży mieszkań jest kontynuowany, gdyż nadal w swoich zasobach
spółka posiada ponad 5100 lokali
Największym problemem przy ich
sprzedaży jest nieuregulowany
stan prawny. Bywa, że potencjalnie
zainteresowani kupnem mieszkań
zakładowych nie odpowiadają na oferty
składane przez Kompanię Węglową
SA. W latach 2007–2009 wysłano ponad
3300 takich powiadomień, na które pozytywnie
odpowiedziało niewiele ponad
50 proc. potencjalnych nabywców. Największe
zainteresowanie kupnem mieszkań
odnotowano w Gliwicach, Bytomiu
i Piekarach Śląskich. Do końca tego roku
planuje się sprzedać około 250 mieszkań.
Trwają aktualnie prace związane z inwentaryzacją
budynków mieszkalnych i wyceną
mieszkań oraz zawierane są protokoły
przedwstępne umożliwiające sprzedaż tych
mieszkań ich dotychczasowym najemcom.
Wysłano również do 875 najemców mieszkań
oferty ich wykupu. Należy przy tym
podkreślić, że zgodnie z ustawą z 2000 r.
większość zainteresowanych przy zakupie
mieszkania wpłaca 5 proc. jego wartości
rynkowej.
– Wbrew pozorom sprzedaż takich
mieszkań nie jest procesem prostym
– powiedział Jacek Korski, wiceprezes
zarządu Kompanii Węglowej SA. –
Nie wszyscy bowiem chcą, nie wszyscy
mogą albo też stan prawny tych budynków
i gruntów jest trudny do uregulowania.
Istotne jednak jest to, że od trzech lat po
decyzji zarządu Kompanii Węglowej porządkujemy
te sprawy.
Podczas spotkania, które odbyło się 21
czerwca br. w centrali KW SA w Katowicach,
wiceprezesi zarządu Jacek Korski
i Włodzimierz Mikoda wręczyli trzynastu
pracownikom Kompanii i Konsorcjum
Ochrony Kopalń dyplomy, wyróżniając ich
w ten sposób za dotychczasowy wkład pracy
przy sprzedaży mieszkań.
Opr. JC
10 |

Czysta Wisła – wyróżnienie
w konkursie o Ekolaury
W IX edycji konkursu o „EKOLAURY Polskiej Izby Ekologii” Kompania Węglowa
SA otrzymała wyróżnienie w kategorii Gospodarka wodno-ściekowa za „System
ochrony rzeki Wisły i jej dopływów przed nadmiernie zasolonymi wodami kopalń
Kompanii Węglowej SA”
Realizacja projektu oparta jest na
wykonanej przez Główny Instytut
Górnictwa „Koncepcji ochrony hydrotechnicznej
rzeki Wisły i rozwiązania
problemu zrzutu wód najbardziej zasolonych
z kopalń «Piast», «Ziemowit» i «Brzeszcze-
Silesia», w oparciu o czasową ich retencję
w wyrobiskach i górotworze zlikwidowanego
Ruchu II kopalni «Piast» oraz w przykopalnianych
zbiornikach retencyjnych”.
Działanie systemu polega na czasowym
gromadzeniu słonych wód kopalnianych
w zbiornikach retencyjnych powierzchniowych
i dołowym, a następnie ich kontrolowanym
odprowadzaniu docelowo do Wisły.
Wdrożony system obejmuje sterowanie
zrzutem wód pochodzących z odwodnienia
kopalń „Brzeszcze-Silesia”, „Piast” i „Ziemowit”.
Zrzut jest skoordynowany na podstawie
pochodzących ze zdalnego elektronicznego
monitoringu danych określających ilości ładunków
i wielkości przepływów Wisły i jej
dopływów, a także ładunku zawartego w odprowadzanych
przez kopalnie wodach.
Ustalenie zasad zrzutu wód dołowych z kopalń
„Piast”, „Ziemowit” i „Brzeszcze-Silesia”
poprzedzono analizą zawartości ładunków
jonów chlorkowych i siarczanowych
w zlewni Małej Wisły, które pochodzą również
od innych podmiotów oraz ze spływów
powierzchniowych (przyrodnicze zasolenie
gleb i wód gruntowych, zasolenie pochodzące
z terenów użytkowanych rolniczo).
W ramach programu wykonano następujące
zadania:
• przystosowano wyrobiska górnicze KWK
„Piast” Ruchu II do funkcji zbiornika retencyjno-dozującego
o pojemności ok. 1,9 mln m 3 ,
• wybudowano dwie pompownie wód dołowych,
w KWK „Piast” i KWK „Ziemowit”,
zmodernizowano 9557 m istniejącego oraz
wybudowano 6300 m nowego rurociągu,
• rozpoczęto proces zrzutu najbardziej zasolonych
wód z kopalń „Piast” i „Ziemowit”
do zbiornika retencyjno-dozującego,
• wykonano system monitoringu i skoordynowanego
sterowania zrzutem słonych
wód z kopalń „Brzeszcze-Silesia”, „Piast”
i „Ziemowit”, dla których odbiornikiem jest
Wisła.
Ostatnim etapem realizacji programu będzie
budowa pompowni głębinowej w zbiorniku
retencyjno-dozującym, umożliwiającej
odprowadzanie wody ze zbiornika do Gostyni
i dalej do Wisły. Planowany termin realizacji
– 31.12.2011 r.
W wyniku realizacji nagrodzonego programu
zostały stworzone warunki do osiągnięcia
wysokich standardów ochrony środowiska
w Wiśle, w przekroju poniżej ujścia Przemszy,
w punkcie kontrolnym „Pustynia”.
Efekt ekologiczny polega na uzyskaniu wartości
stężeń sumy chlorków i siarczanów poniżej
1 g/dm 3 w ciągu 365 dni w roku oraz
na wyeliminowaniu dobowych wahań zasolenia
w wodach powierzchniowych, które
są szkodliwe z hydrobiologicznego punktu
widzenia. O skali przedsięwzięcia świadczy
fakt, że systemem kontrolowanego zrzutu
zostało objęte około 80 proc. sumarycznego
ładunku odprowadzanego do Małej Wisły
przez całe górnictwo.
Po uruchomieniu powierzchniowego systemu
przesyłowego, rozpoczęto przepompowywanie
do zlikwidowanego Ruchu II KWK
„Piast” (dawna KWK „Czeczott”) najbardziej
zasolonych wód z poziomów 650 KWK
„Piast” Ruch I i KWK „Ziemowit” w ilości
śr. 7,22 m3/min, co stanowi 30 proc. całości
wód najbardziej zasolonych odpompowywanych
z obu kopalń. Łącznie do końca
I kwartału 2010 r. ulokowano ponad 6,1 mln
m3 najbardziej zasolonych wód dołowych,
a możliwe jest jeszcze wprowadzenie ok.
5,5mln m 3 . Pozwoli to na uniknięcie zrzutu
ok. 800 tys. Mg ładunku Cl i SO 4
.
Realizacja zadań proekologicznych umożliwiła
uzyskanie przez KWK „Piast” i KWK „Ziemowit”
pozwolenia wodnoprawnego udzielonego
| 11

W Y D A R Z E N I A
przez marszałka województwa śląskiego
na odwodnienie zakładów górniczych i odprowadzanie
niewykorzystanych wód kopalnianych
do cieków powierzchniowych.
Nowatorskim rozwiązaniem przedsięwzięcia
jest wykorzystanie wyrobisk eksploatacyjnych,
chodnikowych oraz górotworu
po zlikwidowanym Ruchu II KWK „Piast”
(była KWK „Czeczott) jako zbiornika retencyjno-dozującego
dla zasolonych wód z kopalń
„Piast” i „Ziemowit”. Cechą wyróżniającą
jest wykorzystanie wolnych przestrzeni
i górotworu do zgromadzenia najbardziej
zasolonych wód, z których część zostanie
ulokowana bezpowrotnie. Daje to możliwość
rezygnacji z wykonania zbiorników
powierzchniowych, które z uwagi na uwarunkowania
formalno-prawne, lokalizacyjne,
techniczne i środowiskowe jest bardzo
trudne, a z punktu widzenia społecznego
– wręcz niemożliwe do realizacji. Całkowita
pojemność wodna wolnych przestrzeni
zbiornika podziemnego została określona
na 22,6 mln m 3 , w tym pojemność wyrobisk
górniczych na 7,3 mln m 3 , pojemność górotworu
odwodnionego wskutek drenażu górniczego
na 15,3 mln m 3 .
W ramach realizacji przedsięwzięcia wdrożono
system zdalnego, elektronicznego monitoringu
zasolenia rzek i sterowania zrzutem
zasolonych wód kopalnianych. System
ten monitoruje stan wód i poziom ich zasolenia
w Wiśle i jej dopływach, a następnie
na podstawie otrzymanych wyników koordynuje
zrzuty wód słonych z KWK „Piast”,
KWK „Ziemowit” i KWK „Brzeszcze-Silesia”
do odbiorników powierzchniowych.
Opr. JC"
Schemat elektronicznego systemu monitoringu i sterowania zrzutem zasolonych wód kopalnianych
KOSZTY przedsięwzięcia
Dotychczas poniesione koszty nagrodzonego przedsięwzięcia
łącznie wynoszą 29,2 mln zł. Z tytułu planowanej zabudowy
pompowni głębinowej (do 31.12.2011 r.) należy doliczyć ok.
17 mln zł. Całkowity koszt realizacji zadania wyniesie ok. 46,2 mln zł.
Przedsięwzięcie uzyskało zewnętrzne wsparcie finansowe
w łącznej kwocie 11,2 mln zł (dotację z NFOŚiGW oraz dotację
w ramach programu SPO WKP).
Przed zastosowaniem systemu hydrotechnicznej ochrony Wisły
z wykorzystaniem wyrobisk górniczych Ruchu II KWK „Piast”
jako zbiornika retencyjno-dozującego wody zasolone w całości
odprowadzane były do Wisły. W tej sytuacji opłata środowiskowa
ponoszona przez KWK „Piast” za odprowadzony ładunek
chlorków i siarczanów wynosiła ok. 18,5 mln zł/r. Natomiast
z chwilą wdrożenia programu ochrony hydrotechnicznej i rozpoczęcia
zatapiania Ruchu II KWK „Piast” już w 2008 r. zostało
ulokowanych ok. 1,5 mln m 3 najbardziej zasolonych wód, dzięki
czemu opłata środowiskowa uległa zmniejszeniu, łącznie dla
KWK „Piast” i „Ziemowit”, o ok. 3,4 mln zł.
W 2009 r. dla KWK „Piast” wielkość opłaty wyniosła ok. 10,4 mln
zł i jest mniejsza o 8,1 mln. Również w przypadku KWK „Ziemowit”
opłata uległa zmniejszeniu z 17,0 mln zł do 12,3 mln zł.
Łącznie w 2008 i 2009 r. oszczędności z tytułu zastosowania
nagrodzonego systemu wyniosły 16,2 mln zł. Wody zasolone
z kopalń „Piast” i „Ziemowit” będą lokowane w zbiorniku jeszcze
do końca 2011 r. i z tego tytułu zostanie zaoszczędzone
w latach 2010–2011 ok. 16,3 mln zł z tytułu opłat za korzystanie
ze środowiska.
Łącznie opłata środowiskowa za szczególne korzystanie z wód
w latach 2008–2011 będzie mniejsza o ok. 32,5 mln zł.
Należy podkreślić, że bez budowy systemu kopalnie „Piast”
i „Ziemowit” nie uzyskałyby pozwolenia wodnoprawnego na
odwodnienie zakładów górniczych i odprowadzanie niewykorzystanych
wód kopalnianych do cieków powierzchniowych.
W takiej sytuacji, przy odprowadzaniu wód kopalnie te musiałyby
ponosić opłaty podwyższone o łącznej wysokości 213 mln
zł rocznie.
12 |

Kompania kupuje przez Internet
Portal Dostawcy przeznaczony jest do dokonywania zakupów doraźnych
w trybie tzw. aukcji elektronicznych „spotowych” w zakresie materiałów,
wyrobów oraz części zamiennych
Uruchomienie tego portalu jest kontynuacją
polityki Kompanii Węglowej
SA w zakresie zakupów. Ma
na celu standaryzację i optymalizację procedur
związanych z transakcjami.
Celem uruchomienia portalu jest m.in.:
– zwiększenie konkurencyjności oraz zachowanie
pełnej transparentności udzielanych
zamówień,
– uproszczenie procedur zakupowych
i skrócenie czasu udzielenia zamówienia,
– zminimalizowanie kosztów wzajemnej
współpracy w relacjach zamawiający–kontrahent,
– zdefiniowanie maksymalnie szerokiego
kręgu potencjalnych dostawców i utworzenie
kanałów umożliwiających szybką i precyzyjną
komunikację z nimi.
Przyjęte w portalu rozwiązanie ma charakter
otwarty i umożliwia rejestrację
wszystkim zainteresowanym podmiotom,
na warunkach określonych w informacjach
dotyczących rejestracji oraz zasad kwalifikacji
dostawców, dostępnych na stronie
Centralnej Bazy Kwalifikowanych Dostawców
(CBKD).
Procedura udzielania zamówień realizowana
jest w całości drogą elektroniczną
z wykorzystaniem systemu
KW Aukcje Elektroniczne.
Ogłoszenia o aukcjach każdorazowo publikowane
są na stronie internetowej www.
kwsa.pl. W postępowaniach oferty mogą
składać wyłącznie dostawcy zakwalifikowani
do CBKD. Dostawcy ci informowani
są pocztą elektroniczną o każdej ogłoszonej
aukcji, dotyczącej grup asortymentowych,
wskazanych przez nich przy rejestracji.
Mogą oni brać udział również w aukcjach,
prowadzonych w zakresie grup asortymentowych,
których nie wskazali przy rejestracji.
Informacje o planowanych aukcjach publikowane
będą na stronie internetowej www.
kwsa.pl w zakładce Ogłoszenia o aukcjach
„spotowych”. Przewidywany termin rozpoczęcia
udzielania zamówień w tym trybie
to III kwartał 2010 r.
Rejestracja podmiotu do Centralnej Bazy Kwalifikowanych Dostawców (CBKD) realizowana
jest on-line. W tym celu dostawca zobowiązany jest prawidłowo wypełnić
i przekazać elektronicznie formularz rejestracyjny dostępny na stronie CBKD, a także
dostarczyć na adres Kompania Węglowa SA, Pion Zabezpieczenia Produkcji, 40-039
Katowice, ul. Powstańców 30, z dopiskiem „Centralna Baza Kwalifikowanych Dostawców”,
następujące dokumenty i oświadczenia:
1) wydrukowany wypełniony formularz rejestracyjny podpisany przez osoby upoważnione
do reprezentowania dostawcy (funkcja wydruku formularza rejestracyjnego
jest dostępna bezpośrednio ze strony internetowej, zawierającej formularz w wersji
elektronicznej),
2) oryginał lub kopię poświadczoną przez dostawcę za zgodność z oryginałem aktualnego
odpisu z właściwego rejestru albo aktualnego zaświadczenia o wpisie do ewidencji
działalności gospodarczej, jeżeli odrębne przepisy wymagają wpisu do rejestru
lub zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej, wystawionych nie wcześniej
niż 6 miesięcy przed upływem terminu rejestracji w CBKD,
3) jeżeli dostawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania poza terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej, zamiast dokumentu o którym mowa w punkcie 2) składa dokument
wystawiony w kraju, w którym ma siedzibę lub miejsce zamieszkania, potwierdzający,
że nie otwarto jego likwidacji ani nie ogłoszono upadłości; termin określony
w punkcie 2) stosuje się odpowiednio,
4) jeżeli w kraju pochodzenia osoby lub w kraju, w którym dostawca ma siedzibę
lub miejsce zamieszkania, nie wydaje się dokumentów, o których mowa w punkcie
3) zastępuje się je dokumentem zawierającym oświadczenie złożone przed notariuszem,
właściwym organem sądowym, administracyjnym albo organem samorządu
zawodowego lub gospodarczego odpowiednio w kraju pochodzenia osoby lub kraju,
w którym dostawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania; termin określony w punkcie
2) stosuje się odpowiednio,
5) oryginał lub kopię poświadczoną przez dostawcę za zgodność z oryginałem
oświadczenia dostawcy podpisanego przez osoby upoważnione do reprezentowania
dostawcy potwierdzającego brak zaległości w opłacaniu podatków lub oświadczenia,
że uzyskał przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie lub rozłożenie na raty zaległych
płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji organu podatkowego,
6) oryginał lub kopię poświadczoną przez dostawcę za zgodność z oryginałem
oświadczenia dostawcy podpisanego przez osoby upoważnione do reprezentowania
dostawcy potwierdzającego, że dostawca nie zalega z opłacaniem opłat oraz składek
na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne, lub oświadczenia, że uzyskał przewidziane
prawem zwolnienie, odroczenie lub rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie
w całości wykonania decyzji właściwego organu,
7) oryginał lub kopię poświadczoną przez dostawcę za zgodność z oryginałem
oświadczenia dostawcy podpisanego przez osoby upoważnione do reprezentowania
dostawcy, o zobowiązaniu, w przypadku zaistnienia po terminie aktywacji konta
w CBKD sytuacji powodujących potrzebę zmiany danych zawartych w formularzu rejestracyjnym,
lub przekazania aktualnych oświadczeń lub dokumentów, do ich niezwłocznego
przekazania na zasadach obowiązujących przy rejestracji.
| 13

W C E N T R U M U WA G I
Oddział GRP I
kopalni „Brzeszcze-Silesia”
Nowoczesna technika jest dziś nieodzowna w górnictwie
Foto: Robert Mleczko
Musi być jednak poparta odpowiednią
wiedzą i doświadczeniem,
bo dopiero to połączenie
daje odpowiedni efekt w postaci wydajnej,
a przede wszystkim bezpiecznej pracy na
dole kopalni – mówi kierownik oddziału
GRP I Jacek Warchał.
Kierowany przez niego oddział jest jednym
z trzech oddziałów przygotowawczych
w KWK „Brzeszcze-Silesia” Ruch I. Systematycznie
wykonuje miesięczny plan postępu
drążenia chodnika. Ponadto posiada zerowy
wskaźnik wypadkowości w ciągu ostatnich
dwóch lat. W tym roku GRP I zajął pierwsze
miejsce w rankingu na najlepszy oddział
z zakresu wiedzy o bezpieczeństwie i higienie
pracy w grupie oddziałów górniczych.
Jak mówi kierownik – jest to niewątpliwie
sukces, brano pod uwagę liczbę i wskaźnik
wypadków w oddziałach, stosowanie zabezpieczeń
w maszynach i urządzeniach,
stosowanie sprzętu ochrony indywidualnej,
znajomość przepisów bhp, w tym treści cyklicznych
szkoleń.
Oddział GRP I prowadzi obecnie rozcinkę
ściany nr 194 w pokładzie 510 partii zachodniej,
poziom 740–900 m w celu przygotowania
frontu eksploatacyjnego. Wiadomo,
że nie będzie wydobycia bez wcześniejszych
prac przygotowawczych, dlatego tak ważne
jest wykonanie zaplanowanego zakresu
robót. Biorąc pod uwagę obecne warunki
górniczo-geologiczne, średni postęp dobowy
GRP I wynosi ok. 10 metrów bieżących.
Drążenie wyrobisk odbywa się przy pomocy
kombajnu chodnikowego AM–50, urządzeń
odstawy taśmowej oraz kolejki podwieszanej.
Zastosowanie instalacji odpylającej
typu UO 630 pozwala bezpiecznie prowadzić
roboty górnicze. Przy złożonych i niekiedy
trudnych zadaniach oddziału GRP I
konieczna jest także dobra współpraca z oddziałami
energomaszynowymi, transportowymi
i wentylacyjnymi. Jak dotychczas
układa się ona prawidłowo – podkreśla kierownik
Warchał.
Dobre wyniki oddziału są zasługą 69-osobowej
załogi, która stanowi zgrany,
zdyscyplinowany zespół. Pracownicy znają
swoje zadania i starają się wykonywać je jak
najlepiej przy pełnej dbałości o zachowanie
przepisów i zasad bhp. Dużym szacunkiem
w oddziale ze względu na rzetelność i zaangażowanie
cieszą się brygady przodowych:
Andrzeja Tobuły, Marka Rokowskiego, Pawła
Motyki, Jacka Ogiegły. Na szczególne wyróżnienie
zasługują długoletni pracownicy:
Zdzisław Mitoraj – cieśla oddziałowy, Tomasz
Mitręga – przodowy taśmiarzy, Kazimierz
Kiełkowski – ślusarz oddziałowy,
Krzysztof Bojda – przodowy brygady rurkarzy.
To oni chętnie przekazują zdobytą wiedzę
górniczą i spore doświadczenie młodym,
nowoprzyjętym pracownikom. Całość prac
oddziału GRP I koordynują sztygarzy zmianowi:
Zbigniew Matlak, Wiesław Krasoń,
Andrzej Froń i Marcin Widlarz.
Troska o bezpieczeństwo to priorytetowe zadanie
dla wszystkich pracowników oddziału
GRP I – podsumowuje kierownik Jacek
Warchał.
Maria Domżał
14 |
WIADOMOŚCI ZE WSCHODU

Nowe archiwum zakładowe
w kopalni „Jankowice”
Wkopalni „Jankowice” od wielu
lat funkcjonowało archiwum
zakładowe. Jednak pomieszczenie,
w którym działała ta ważna jednostka
organizacyjna, z biegiem czasu przestało
spełniać wymagania określone przepisami
prawa. Również powierzchnia archiwum
nie wystarczała, aby pomieścić spore ilości
ważnych dokumentów.
Podjęto więc decyzję o stworzeniu nowoczesnego
archiwum zakładowego, które spełniałoby
wiele wymagań technologicznych,
jak np.: suche powietrze, zabezpieczenie
przed promieniami słonecznymi, odpowiednie
oświetlenie i zabezpieczenia ppoż.
W tym celu zaadaptowano pomieszczenie,
w którym dawniej mieściła się biblioteka
techniczna. Środki finansowe przeznaczone
na remont i wyposażenie pozwoliły na stworzenie
nowoczesnego i wyposażonego zgodnie
z wymaganiami archiwum.
Zasady funkcjonowania archiwum, obieg
dokumentów i ich przekazywanie reguluje
„Instrukcja kancelaryjna” oraz „ Instrukcja
o organizacji i zakresie działania Archiwum
Zakładowego”. Elementem uzupełniającym
jest „Jednolity rzeczowy wykaz akt Kompanii
Węglowej SA”, który został uzgodniony
z Archiwum Państwowym w Katowicach.
W wykazie tym sklasyfikowano dokumenty
pod kątem ich ważności oraz okresu przechowywania
w dziesięciu obszarach działalności
KW SA.
Obecnie w archiwum przechowywane są
m.in. dokumenty finansowe, dokumentacje
pracownicze (które należy przechowywać
50 lat), dokumentacja dotycząca organizacji
własnej jednostki organizacyjnej i własne
akta normatywne, dokumentacja dotycząca
przekształceń własnościowych oraz dokumentacje
techniczne. Są tu także składowane
mapy i plany mające duże znaczenie jako
źródło informacji o wartości historycznej.
Zgromadzone w archiwum zasoby wykorzystywane
są podczas kontroli organów
państwowych, w sprawach sądowych,
a także jako materiały do prac dyplomowych
bądź innych opracowań. Korzystanie
z akt na miejscu w archiwum odbywa się
tylko w obecności pracownika archiwum.
Korzystanie z akt w celach służbowych odbywa
się za zgodą kierownika komórki organizacyjnej,
w której akta powstały lub były
prowadzone. Wydanie (wypożyczenie) akt
z archiwum następuje na podstawie decyzji
przełożonego pracownika archiwum. Wydanie
akt z archiwum na zewnątrz następuje
na podstawie decyzji prezesa zarządu lub
dyrektora technicznego kopalni.
Tekst: Jerzy Janczewski, Dariusz Kurczak
Zdjęcie: Otylia Wiaterek
Archiwum od greckiego „archeion” –
siedziba władzy – określa komórkę organizacyjną
zajmującą się przyjmowaniem
dokumentacji, przechowywaniem,
ewidencjonowaniem, udostępnianiem,
brakowaniem, a także przekazywaniem
materiałów archiwalnych zasługujących
na trwałe przechowywanie do archiwum
państwowego. Archiwum to
centrum informacji o instytucji, które
stanowi bardzo ważne ogniwo funkcjonowania
jednostki organizacyjnej.
WIADOMOŚCI Z POŁUDNIA
| 15

Marek Stańczyk prezentuje panoramy
W numerze 8 Kompanii Węglowej prezentowaliśmy
zdjęcia kopalni „Andaluzja”. Tym razem
Marek Stańczyk prezentuje panoramę kopalni
„Bobrek-Centrum” Ruch „Centrum” w Bytomiu
wykonaną z szybu „Budryk” z widokiem na trzy
szyby (od lewej „Skarga”, „Rejtan” i „Staszic”)
oraz zakład przeróbki. Zdjęcie poniżej – widok na
wszystkie cztery szyby od strony zakładu przeróbki
z dachu płuczki.
Autor urodził się w roku 1979 w Siemianowicach
Śląskich i cała jego twórczość związana jest ze
Śląskiem. Specjalizuje się w wykonywaniu zdjęć
panoramicznych, które powstają po sklejeniu
kilku lub kilkunastu ujęć. Marek nie używa statywu.
Wszystkie kadry wykorzystywane następnie
do stworzenia panoram fotografuje „z ręki”!
e-mail:
fotostanczyk@wp.pl; fredmentor@wp.pl
Link do publikacji autorskich:
http://fredmentor.deviantart.com
Kanał publikacji filmowych:
http://pl.youtube.com/fredmentor
16 |

| 17

W C E N T R U M U WA G I
Fot. Martyna Mleczko
Na koloniach w greckim kurorcie Loutraki humor dopisywał wszystkim uczestnikom
Wspomnienia z wakacji
Podczas tegorocznego lata dzieci i młodzież starsza pracowników kopalni
„Brzeszcze-Silesia” wypoczywały na koloniach w kraju i za granicą
Wgronie kolegów poznawali nowe
tereny, okolice, śpiewali, tańczyli.
Zapytałam kilkoro z nich
o wrażenia z kolonii zagranicznej w Grecji
i krajowej w nadmorskim Łukęcinie .
Martyna Mleczko: – Z pobytu w Grecji
wróciłam bardzo zadowolona. Przepiękne
były widoki, ciepłe morze, zwiedziliśmy
zabytki, którymi od wieków zachwycają
się następne pokolenia, a o których dotąd
czytałam w książkach. Były wycieczki do
muzeów, statkiem na wyspy. Poznałam
inną kulturę i obyczaje. Wieczorem organizowaliśmy
różne konkursy i zabawy. Po
powrocie do kraju wspaniałymi wrażeniami
z kolonii w Grecji podzieliłam się z koleżankami.
Oskar Wanat: – Wyjazd do miejscowości
Loutraki w Grecji był bardzo udany. To
miasteczko, rozciągające się nad Zatoką Koryncką,
pozostawia w pamięci miłe wspomnienia
i emanuje szczególną atmosferą
podczas wieczornych wypadów. W grupie
panowały przyjazne nastroje, wszyscy bawili
się wspólnie natomiast kadra wykazała
się niezłą organizacją. Wspomnieć trzeba
też o naprawdę przyjemnym zakwaterowaniu
i wyżywieniu, ciekawych wycieczkach
(między innymi zwiedzanie Akropolu),
a także ładnej, wiecznie słonecznej plaży
i czystym, choć dość słonym morzu.
Dawid Jawor: – Kolonia w Grecji zostanie
zapamiętana przeze mnie jako czas wypoczynku
i dobrej zabawy, a to wszystko dzięki
wspaniałym, otwartym ludziom, miłej
atmosferze, hotelowym dyskotekom, a także
nocnym spacerom po mieście, w którym
zawsze coś się działo. Jedzenie było dobre.
Rankiem wyczekiwało się na wyjście na
plażę oraz kąpiel w równie pięknym, co
słonym morzu.
Paweł Skrzypaszek: – Kolonię w Loutraki
uważam za jak najbardziej udaną. Nie jest to
mój pierwszy wyjazd tego typu z kopalni, organizowany
przez dział socjalny, tak, że mam
z czym porównywać. Superkadra i zgrana
ekipa, dzięki czemu nie mieliśmy problemów
z podjęciem jakiejkolwiek decyzji. Interesujące
wycieczki, słońce, ciepła plaża. Tak udana
kolonia nie zawsze się zdarza.
Agata Broda i Barbara Pilch: – Łukęcin to
małe, ale bardzo piękne miasteczko nad
morzem. Spacery na plażę leśną ścieżką
były przyjemne. Jedzenie było smaczne,
humory nam dopisywały. Wycieczka do
„Tropical Island” była prawdziwą przygodą
dla wszystkich kolonistów. Mamy miłe
wspomnienia i chętnie byśmy tam jeszcze
raz pojechały.
Joanna Waligóra, Magdalena Cebo, Zuzanna
Bączek i Paulina Siuta tak wspominają
pobyt w Łukęcinie: - Kolonie były udane,
ponieważ wiele się działo. Każdego ranka
po śniadaniu czekały na nas nowe atrakcje.
Pogoda była ładna, dużo spacerowaliśmy
po plaży. Wieczorem organizowaliśmy różne
gry i zabawy. Nasza kadra świetnie się
nami opiekowała i zawsze była do naszej
dyspozycji. Kolonie codziennie dostarczały
nam nowych emocji i przeżyć. Czas minął
nam bardzo szybko, ale mamy nadzieję, że
wszyscy będą te wakacje wspominać mile.
Notowała: Maria Domżał
18 |
WIADOMOŚCI ZE WSCHODU

L U D Z I E I M I E J S C A
Górnik idzie po Koronę Ziemi
Zbigniew Nowacki pracuje jako ślusarz pod ziemią. Od ponad 20 lat związany
z górnictwem węgla kamiennego – ostatnie 10 lat przepracował w kopalni „Piast”
To „karlus” wyjątkowy, pasjonat górskiej
wspinaczki. Teraz przygotowuje
się do kolejnej wyprawy, tym
razem na najwyższy szczyt Australii i Oceanii
– Carstensz Pyramid – 4884 m. Do
Korony Ziemi, w skład której wchodzi 9
najwyższych gór wszystkich kontynentów,
pozostały mu jeszcze trzy. Ma za sobą wejścia
na europejski Mont Blanc (4807 m),
azjatycki, a może europejski – znawcy są
podzieleni Elbrus (5642 m), afrykańskie
Kilimanjaro (5895 m), australijską Górę
Kościuszki (2228 m), w południowoamerykańską
Aconcaguę (6962 m), w północnoamerykański
– „Mount McKinley”(6194 m).
Te pozostałe (oprócz wspomnianego Carstensza)
góry to oczywiście Mount Everest
(8848 m) i zimny Mount Vinson na Antarktydzie.
Uśmiechnięty, zmęczony, bo po szychcie,
Zbyszek, przed kolejną turą rozmów
i załatwiania spraw związanych z jesienną
wyprawą skromnie mówi: – Zdobycie
wszystkich dziewięciu szczytów jest wymagającym
i ambitnym wyzwaniem. To walka
z trudnymi górskimi warunkami i czasami
nieprzewidywalna naturą, to walka niejednokrotnie
z własną słabością. To równie
ciężka walka o środki finansowe na realizacje
wypraw i rezygnacja z, powszechnie
uznawanych za uciechy dnia codziennego,
przyjemności. Tak naprawdę to bezustanne
wyrzeczenia, choćby po to, aby sprzęt
i ekwipunek, który zabieram na wyprawę,
był niezawodny.
Poproszony o krótką relację z jednej z wypraw
w drodze po wysokoenergetyczne odżywki
opowiada już ze swobodą towarzyszącą
„góralom”:
– Jeżeli pozwolisz, opowiem o wyprawie
na Alaskę, na najwyższy szczyt Ameryki
Północnej. Mount McKinley często nazywany
jest Denali (to indiańska nazwa tej
góry). Moja podróż wiodła przez Paryż,
skąd poleciałem do stanu Utah. Tam zwiedziłem
stolicę stanu – Salt Lake City. To
miasto, które było gospodarzem zimowej
olimpiady w 2002 roku. Następnym przystankiem
była już Alaska i jej największe
miasto –Anchorage. Otoczone jest górami
Chugach. Tak jak na całej Alasce, zamieszkuje
tam mieszana społeczność – to boom
gorączki złota spowodował napływ ludności
z całego świata.
Z Anchorage pojechałem Alaska Railroad –
koleją, z której miejscowi są bardzo dumni,
do miejscowości Talkeetna. To miejsce startu
w góry. Tam robi się ostatnie zaopatrzenie
w żywność. W siedzibie Denali National Park
uzyskuje się pozwolenie na wspinaczkę w górach.
Każda bowiem grupa czy indywidualna
osoba musi taki „permit” uzyskać. W Talkeetna
załatwia się także przelot do bazy na lodowiec.
Małe awionetki, za sterami których
mogą usiąść jedynie naprawdę doświadczeni
piloci, pokonują tę trasę w godzinę.
McKinley ma „jedynie” 6194 m n.p.m., ale
nie jest wcale szczytem łatwym. Deniwelacja
względem otaczającej go tundry wynosi
ponad 5000 metrów i porównywalny
jest z siedmiotysięcznikiem w Himalajach.
Sprawia to bliskie położenie bieguna północnego
i panujące tam niskie ciśnienie atmosferyczne.
Denali nosi też miano jednej
z zimniejszych gór świata.
Przygotować się też należy na trzy tygodnie
pobytu w otoczeniu lodowców i śniegu. No
i zaopatrzyć w żywność na cały ten okres.
Po drodze nie ma przecież sklepów. Cały
ten ekwipunek trzeba samemu transportować
(nie ma tam tragarzy, którzy wynoszą
bagaż). Doskonałe są do tego sanie, które
można przypiąć do uprzęży. Tak pokonuje
| 19

się drogę przez lodowce. Aby nie zapadać
się w śniegu, zakłada się na buty rakiety
śniegowe. To naprawdę dobra rzecz. Pokonywane
dziennie odległości nie mogą być
bardzo duże. W takich górach trzeba się
aklimatyzować powoli, bo im wyżej – tym
mniej tlenu w powietrzu.
Góry Alaski znane są ze zmiennej pogody.
W dzień, przy bezchmurnym niebie może
być 30 st. Celsjusza. W nocy, lub podczas
burzy śnieżnej może być –30 st. Celsjusza.
Po drodze namiot rozkłada się zazwyczaj
w obozach, czyli miejscach w miarę dobrze
do tego celu usytuowanych. Droga West
Buttress, czyli Grzęda Zachodnia, ma takich
obozów sześć.
Base camp to miejsce na bocznej odnodze
lodowca Kahiltna, gdzie lądują awionetki.
Tu po przylocie robi się ostatnie przygotowania
do drogi. Od tego miejsca należy
też zapomnieć o chodnikach, ścieżkach
i łąkach. Teraz jest już jedynie śnieg oraz
lód poprzecinany (czasem niewidocznymi)
szczelinami. Dojście do następnego obozu
wiedzie lodowcem Kahiltna. To kluczenie
między szczelinami i omijanie ich. Teren
tu jest w miarę płaski. Można powiedzieć,
że to autostrada.
Tak dochodzi się do obozu Base of Ski Hill.
Na tym odcinku nie pokonuje się dużej różnicy
wysokości, ale odległość jest znaczna.
Następny obóz to Upper Kahiltna. Ten odcinek
zaczyna się już bardziej stromym
podejściem. Ciągnięte sanie stają się już
cięższe. Gdy pogoda jest dobra wysiłek wynagradza
piękny widok okolicznych szczytów
wyrastających z lodu.
Kolejny obóz nazywa się Camp 11.000
Feet. Oznacza to, że po dotarciu do niego
jesteśmy już na wysokości 3350m. Prawie
1000 m różnicy jest już do kolejnego obozu
– Basin. W drodze do niego jest kilka stromych
podejść. Stoki są tu nachylone i ciągnięte
sanie często wywracają się. Trzeba
co chwila je poprawiać. Na tym odcinku
miałem dość długi odpoczynek. Zamieć
śnieżna i zero widoczności. Przy takiej pogodzie
następuje przymusowe oczekiwanie
na choć troszkę lepsze warunki. Całkiem
inaczej jest, gdy ogląda się taką zamieć
przez okno w ciepłym domu... W końcu,
po minięciu tzw. Windy Corner i naprawdę
przepastnych szczelin, udało mi się dotrzeć
do przedostatniego obozu.
Znów rozbijanie namiotu. Wycinanie z lodu
bloków i robienie ochraniającego od wiatru
muru wokół namiotu. To tam codzienny rytuał.
Po męczącej drodze nie ma odpoczynku.
Czasochłonne jest też zrobienie wody.
Później gotowanie jedzenia i picia. I tak
w kółko to samo. W drodze do obozu ostatniego,
jakim jest położony na wysokości
5240 m High Camp, są już przeszkody,
które odstraszają. Przede wszystkim to
tzw. ściana czołowa, czyli nachylone pod
kątem 45 stopni podejście. Dodać należy,
że tu trzeba pożegnać się już z saniami
i cały ekwipunek wynieść na plecach. Później
jest jeszcze przejście przez skalą grań
i dochodzi się do High Camp. Miałem dużo
szczęścia, gdy wyruszyłem z tego obozu na
szczyt. Było bardzo zimno, ale bezchmurnie.
To umożliwiło pokonanie całej drogi
wraz z piękną granią szczytową i osiągnięcie
szczytu.
Dużo gorszy był kolejny tydzień. Po zejściu
ze szczytu przyszła bowiem trwająca tydzień
burza śnieżna. Przez cały ten czas nie
dało się wyjść z namiotu. Nie było mowy,
aby ktoś poszedł na szczyt ani wycofał się
na dół. W nocy, w namiocie było –23 st.
Celsjusza. Tak nieobliczalna jest właśnie
Alaska. Powrót nastąpił w pierwszych
chwilach poprawy pogody. Dzisiaj są to już
tylko wspomnienia, ale wspomnienia które
będzie się pamiętało bardzo długo…
Czy relacje z kolejnej wyprawy będą interesujące
Zobaczymy. Umówiliśmy się, że
porozmawiamy jeszcze po wyprawie z Carstensza.
Powodzenia w górach.
Notował: Jerzy Raducki
Zdjęcia: Zbigniew Nowacki
20 |

| 21

Święte miejsce Śląska
Bazylika Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Piekarach Śląskich
to najważniejsze sanktuarium na Śląsku. To miejsce miało i nadal ma duże
znaczenie dla integracji ludności górnośląskiej. To tu ludzie, zmęczeni pracą,
codziennością, obarczeni swoimi problemami, otrzymują siły do dalszej pracy
Jako sanktuarium maryjne, Piekary znane
były od 1659 r., to tu m.in. modlił się
Jan III Sobieski, wyruszając na odsiecz
wiedeńską w 1683 r. Tu wiarę wyznał elektor
saski August II Mocny. Piekary Śląskie
nabrały dużego rozgłosu, gdy rozpoczął tam
działalność ks. Alojzy Ficek. W 1844 r. rozpoczął
on jedną z największych akcji duszpasterskich
na całym Śląsku, skierowaną przeciwko
alkoholizmowi (za czasów ks. Ficka
ponad 300 tys. robotników złożyło w Piekarach
przyrzeczenie abstynencji). Do Piekar
przybywało coraz więcej wiernych, częste
były piesze pielgrzymki, które rozpowszechniły
się po wprowadzeniu stałych niedziel
pielgrzymkowych (dla mężczyzn w maju
oraz dla kobiet w sierpniu). Pielgrzymki
nabrały również znaczenia dzięki temu,
że przez kilkanaście lat przybywał na Wzgórze
Kalwaryjskie i głosił homilie metropolita
krakowski kard. Karol Wojtyła.
Rok w rok do Piekar przybywają liczni pielgrzymi,
nie tylko mieszkańcy Śląska, ale
także innych, odległych diecezji, np. z Lublina.
Wspólne pielgrzymki parafialne i diecezjalne
integrują ludzi należących do diecezji
i ludu Bożego, dają ogromne poczucie jedności
z biskupem, z kapłanami. Z tą integracją,
która dokonuje się na płaszczyźnie religijnej,
zawsze łączy się integracja społeczna.
W czasach, gdy Śląsk był odłączony od pozostałych
ziem polskich, Piekary jednoczyły
i łączyły Polaków żyjących w Czechach i tych
z Królestwa Polskiego, a także Niemców tu
mieszkających. Na Górze św. Anny nie udało
się zintegrować nacji niemieckiej i polskiej,
gdyż były osobne uroczystości dla Górnoślązaków
będących Niemcami i Polakami. Za
to o integracji można mówić w sanktuarium
piekarskim, gdzie nie było tego zróżnicowania
i podobnych zawirowań narodowościowych.
W XVIII i XIX w., gdy ziemia śląska przeszła
pod panowanie pruskie, nastąpiła kolonizacja
niemiecka i związane z nią ogromne
migracje ludności. Wielu emigrantów przybywało
do Prus Wschodnich i na Śląsk, mieszając
się z tutejszą ludnością – i już w następnym
pokoleniu stawało się katolikami.
I tu znów ogromną rolę odegrały Piekary.
Na dowód przytoczę słowa kobiety, której
przodkowie pochodzili z rodzin protestanckich:
„Ojcowie moi przyjechali do Piekar,
a stamtąd wrócili katolikami”.
Pielgrzymki kobiet i dziewcząt przybywają do Piekar w niedzielę, po 15 sierpnia
Zdjęcia: Jan Czypionka, ARC.
22 |

Przez wiele lat na Śląsku miał miejsce
ogromny napór kolonizacyjny i choć mogłoby
się wydawać, że Śląsk ulegnie germanizacji,
jednak tak się nie stało. W czasie
Kulturkampfu ruch pielgrzymkowy znacznie
się nasilił. Piekary ratowały polskość Śląska,
pomagały w odnowie moralnej. Śląsk
przyjmował wszystkich, którzy napływali
i wszystkim zapewniał pracę. Po I wojnie
światowej powstania śląskie ściągnęły
nowe fale imigrantów, którzy walczyli razem
z tutejszą ludnością przeciw Niemcom.
Po przyłączeniu Śląska do Polski przybyła
inteligencja: nauczyciele, urzędnicy, inżynierowie.
Podobnie było po II wojnie światowej:
ludzie z całej Polski na Śląsku szukali
zatrudnienia. Powstawały nowe miasta,
np. Jastrzębie, nowe osiedla (w okręgu rybnickim,
wodzisławskim), rozwój przemysłu
węglowego ściągał znaczą liczbę robotników,
którzy szybko asymilowali się z rodzimą ludnością,
a każdego roku w Piekarach biskup
witał wszystkich nowo przybyłych na ziemię
śląską. To właśnie śląscy robotnicy wystąpili
z inicjatywą, by Matkę Bożą Piekarską ogłosić
Matką Sprawiedliwości i Miłości Społecznej.
Uwzględniając prośbę robotników,
biskup zwrócił się z prośbą do Stolicy Apostolskiej
o włączenie do Litanii Loretańskiej
inwokacji: „Matko Sprawiedliwości i Miłości
Społecznej, módl się za nami”.
Papież Jan Paweł II był zafascynowany nieustanną
integracją całego ludu górnośląskiego,
jaka dokonuje się w Piekarach, kilkakrotnie
wyraził życzenie, aby spotkać się z tym
ludem. Do spotkania doszło 20 czerwca 1983 r.
w Katowicach-Muchowcu, w czasie kolejnej
pielgrzymki papieża do ojczyzny. Przytoczę
słowa papieża, które warto tu przypomnieć:
„Dziś więc ja, biskup Rzymu, a równocześnie
syn polskiego narodu pragnę włączyć
się w modlitwę współczesnego Śląska, który
w wizerunek Pani
Piekarskiej wpatruje
się jako w obraz Matki
Sprawiedliwości
i Miłości Społecznej”.
Na koniec tego spotkania
dodał: ,.Drodzy uczestnicy dzisiejszego
spotkania na ziemi śląskiej, przyjmijcie
w tej naszej wielkiej wspólnocie raz jeszcze
od waszego rodaka i następcy Piotra ewangelię
pracy – i przyjmijcie ewangelię sprawiedliwości
i miłości społecznej. Niech ona
zespala Was głęboko wokół Matki Chrystusa
w Jej sanktuarium w Piekarach tak, jak zespalała
tutaj całe pokolenia. Niech promieniuje
szeroko na życie ludzi ciężkiej pracy na
Śląsku i w całej Polsce”.
Te słowa Jana Pawła II o zespoleniu całych
pokoleń w Piekarach, są ukoronowaniem
i uwieńczeniem procesu integracji ludu śląskiego.
Matka Sprawiedliwości i Miłości
Społecznej łączy i jednoczy cały lud śląski,
pielgrzymi nabierają nowych sił do życia, ludzie
przygarbieni pracą wracają od Pani Piekarskiej
podniesieni na duchu, a w ich serca
wstępuje nadzieja.
Pielgrzymki dawne zawsze związane były
z pewnym wyrzeczeniem, ofiarą. Dziś –
mimo że coraz więcej ludzi pątniczy szlak
przemierza w wygodnym autokarze, a Rzym,
Jasna Góra czy Piekary traktowane są bardziej
turystycznie niż religijnie – także są ludzie,
którzy chętnie i dobrowolnie podejmują
trud i niedogodność, by dotrzeć do miejsca
świętego i tam się pomodlić.
Piekary jednoczyły i łączyły
Polaków żyjących w Czechach
i tych z Królestwa Polskiego,
a także Niemców
Współczesne
pielgrzymki,
a przynajmniej
niektóre
z nich, zachowują
swój pierwotny sens
i charakter. Codzienna
eucharystia z homilią, modlitwa,
konferencje, śpiew i muzyka sprawiają, że
pielgrzymka staje się okazją do utwierdzenia
się w wierze i miłości. Po jej zakończeniu
w środowiskach rodzinnych i zawodowych
łatwiej jest być świadkiem Chrystusa. Pielgrzymka
jawi się więc jako niepowtarzalna
szkoła, w której formacja pomaga odnaleźć
siebie, swój sens i punkt odniesienia do
Boga. Pielgrzymowanie wprowadza w życie
pielgrzyma nowy wymiar egzystencji.
Procesja z figurą Matki Boskiej na zakończenie pielgrzymki kobiet i dziewcząt w roku 2008
Sanktuarium piekarskie odróżnia się od
pozostałych tym, że posiada konkretny
program pielgrzymkowy; było i jest ośrodkiem
katolicyzmu społecznego, co wiązało
się z zacieśnieniem więzi między Kościołem
a robotnikiem; słynęło z wielkości cudów tak
fizycznych, jak i duchowych, których echa
rozchodziły się po Europie (Praga, Hradec
Kralove).
Piekary stały się prężnym ośrodkiem wydawniczym
prasy katolickiej i modlitewników
do użytku pątników; posiadają Kalwarię,
a więc mocno zaakcentowany jest
w religijności Górnoślązaków rys pasyjny;
wreszcie słyną z pielgrzymek ślubowanych.
Te znamiona przyczyniły się do licznych
określeń i tytułów Matki Bożej Piekarskiej.
Nadto Piekary w świadomości Górnoślązaków
jawiły się bardzo swojsko. Kojarzyły się
z Kalwarią, bazyliką, Obchodami Kalwaryjskimi,
Studzienką, a nadto doświadczało się
przeżycia przyjaźni Górnoślązaków władających
gwarą śląską. Właśnie gwara śląska
stała się czynnikiem integrującym całą społeczność
piekarskich pątników. Tutaj, w Piekarach,
można było się wymodlić, wyśpiewać,
porozmawiać w gwarze śląskiej i w ten
sposób nawiązać więzi z pątnikami Śląska.
Kościół działał w takiej mierze, w jakiej
mierze duchowni i świeccy czuli się katolikami,
w jakiej mierze przeżywali swoją
wiarę. W miejscu pielgrzymkowym, jakim
są Piekary, Kościół jest bardziej widoczny.
Sanktuarium piekarskie na przestrzeni wieków
ujawniało i eksponowało Kościół, który
| 23

dzięki ruchowi pielgrzymkowemu był widoczny
nie tylko w wymiarze lokalnym, regionalnym
czy ogólnonarodowym, ale również
w Europie. I ten właśnie wymiar bez wątpienia
jest wielką zasługą tegoż sanktuarium
maryjnego i pasterzy Kościoła lokalnego.
O ludowych formach pobożności napisał Jan
Paweł II w adhortacji apostolskiej Catechesi
tradendae z 1978 r. i w liście na 25-lecie
Konstytucji o liturgii (10 lat później): „Należy
koniecznie zwrócić uwagę na pobożność
ludową chrześcijanina, jej stosunek do życia
liturgicznego. Nie można owej pobożności
ludowej lekceważyć ani traktować jej z obojętnością
czy pogardą, jest ona bowiem bogata
w różnorakie wartości, już sama w sobie
wyraża religijne nastawienie wobec Boga”.
Pobożność ludowa stanowi skarb Kościoła.
Piekarskie sanktuarium to ośrodek myśli
społecznej, ośrodek wydawniczy, kulturalno-oświatowy,
to wreszcie centrum
pielgrzymowania Górnego Śląska, które
stanowi ewenement na skalę europejską.
W piekarskim sanktuarium realizowana
jest akcja katolicka zmierzająca do większego
upodmiotowienia całego Kościoła, a tym
samym do aktywnej postawy katolików.
ks. Jan Górecki
(fragment książki „Z wdzięcznością i błaganiem
u Matki Bożej Piekarskiej”, Katowice, 2008 r.)
Zdjęcie u góry: W pielgrzymkach mężczyzn i młodzieńców, które odbywają się co roku w ostatnią
niedzielę maja, zawsze licznie uczestniczą górnicy w galowych strojach
Zdjęcie na dole: Do tradycji należy udział w pielgrzymkach amatorskich orkiestr
24 |

Nieodłącznym elementem pielgrzymek są tradycyjne ludowe stroje
| 25

Śpiewaj i tańcz
z rudzkimi gwiazdami
„Rudzianie” kulty wują przez swój śpiew i taniec cenne war tości
kultur y zrodzonej na Śląsku
Rzesza miłośników i entuzjastów
śpiewu i tańca za sprawą telewizyjnych
programów, takich jak: „Mam
Talent”, „Taniec z Gwiazdami”, „You Can
Dance – Po Prostu Tańcz”, „Idol”, „Jaka
to melodia” i innych, jest ogromna. I choć
większość z nas wie, że „każdy śpiewać
i tańczyć może” oraz wie, jak to się robi,
tylko niewielu ma odwagę występować na
scenie przed publicznością. Łamanie bariery
tremy przed występami, wsparte wieloma
godzinami prób w oryginalnych, pięknych
strojach ludowych i kunszt gwiazd
z Dziecięcego Zespołu Pieśni i Tańca „Rudzianie”,
to nie tylko dobre przygotowanie
do dorosłego życia. To wyraz szacunku dla
kultury i tradycji naszych przodków i szkoda
tylko, że programów promujących sztukę
ludową prawie w telewizji nie ma.
Dziecięcy Zespół Pieśni i Tańca „Rudzianie”
powstał w 1985 r. w Zakładowym
Domu Kultury Kopalni Węgla Kamiennego
„Wawel”, dzięki zaangażowaniu ówczesnego
dyrektora domu kultury Zbigniewa
Bomby i długoletniego choreografa tańca
ludowego Jana Mazura.
Pierwszy koncert zespołu odbył się w maju
1986 r. Przez wiele lat z zespołem pracowali:
Jan Mazur – kierownik artystyczny
i choreograf, Magdalena Kalyta – instruktor
i Ignacy Ficek – kierownik. Zespół od
prawie ćwierć wieku, po ponad 10-letnim
związku za zlikwidowaną kopalnią „Wawel”,
jest reprezentacyjnym zespołem folklorystycznym
Rudy Śląskiej. W ostatnich
latach prężnie działa pod patronatem Miejskiego
Centrum Kultury w Rudzie Śląskiej.
„Rudzianie” kultywują przez swój śpiew
i taniec cenne wartości kultury zrodzonej
26 |

na Śląsku. Zespół nieraz już był i jest oklaskiwany
przez widzów śląskich miast,
Polski i Europy, wielokrotnie brał udział
w różnego rodzaju festiwalach i przeglądach
zespołów folklorystycznych, na których
zajmował czołowe miejsca. Jest także
m.in. laureatem Nagrody im. Wojciecha
Korfantego. Każdorazowo zespół swoją
obecnością uświetnia największe imprezy
odbywające się w Rudzie Śląskiej. Wielokrotnie
uczestniczył także w obchodach
górniczego święta w rudzkich kopalniach.
Oprócz występów tanecznych, „Rudzianie”
poprzez śpiew zaznaczali swoją obecność
w barbórkowych mszach świętych w intencji
górników.
Dorota Siedlecka-Dominiak, kierownik
artystyczny i główny choreograf zespołu,
mówi: „Aby osiągać sukcesy, trzeba dużo
«pracować». Zajęcia zespołu odbywają się
trzy razy w tygodniu i aktualnie uczestniczy
w nich około 50 dzieci w różnym przedziale
wiekowym”.
Niewątpliwym atutem zespołu jest młodość,
a także piękne stroje i różnorodny,
ciekawie dobrany repertuar. „Rudzianie”
posiadają w swoim repertuarze pieśni
i tańce regionów: śląskiego, łowickiego,
rzeszowskiego, krakowskiego, żywieckiego,
opoczyńskiego, lubelskiego, z okresu
Księstwa Warszawskiego, a także polki
w wykonaniu najmłodszych członków zespołu
oraz tańce narodowe: poloneza, mazura,
kujawiaka z oberkiem, krakowiaka.
W sierpniu 1997 r. powstało Stowarzyszenie
Wspierające Dziecięcy Zespół Pieśni
i Tańca „Rudzianie”, które niesie pomoc
w działalności zespołu, np. ze składek
członkowskich stowarzyszenie dofinansowuje
dzieciom paczki (z okazji świąt, Mikołaja,
Dnia Dziecka), wyjazdy na obozy
szkoleniowe czy wycieczki. Zapewnia ono
także opiekunom „Rudzian” pomoc prawną
i organizacyjną. W większości członkami
stowarzyszenia są rodzice członków
zespołu i w większości – rodziny górników
kopalń rudzkich.
Dorota Siedlecka-Dominiak podkreśla:
„Utrzymanie wysokiego poziomu artystycznego
zespołu nie byłoby możliwe, gdyby nie
praca opiekunów «Rudzian»: Anny Rudy –
instruktora, Anny Fic – chórmistrza, Rafała
Dominiaka – kierownika kapeli, a zarazem
akompaniatora, muzyków: Grzegorza
Krausego – trąbka, Krzysztofa Maślanki
– skrzypce oraz Krystyny Liszki i Marioli
Smyczek – naszych garderobianych”.
„Rudzianie” to przede wszystkim grupa
przyjaciół, którzy spędzają ze sobą czas
nie tylko w trakcie zajęć. Członkowie zespołu
wielokrotnie mieli także okazję wyjeżdżać
za granicę, gdzie obcowali z kulturą
różnych narodów, nawiązując nowe
znajomości. Wszystko to pomaga w rozwijaniu
wokalnych i tanecznych umiejętności
zespołu. Mimo wsparcia miasta utrzymanie
takiego zespołu pochłania ogromne
środki finansowe, dlatego stowarzyszenie
cały czas stara się pozyskiwać sponsorów
i przygotowuje projekty, które pomogą dofinansować
działalność zespołu.
Dorota Siedlecka-Dominiak skromnie apeluje:
„Jeżeli zechcecie wspomóc finansowo
Dziecięcy Zespół Pieśni i Tańca «Rudzianie»,
będziemy bardzo zobowiązani. Zapraszamy
na nasze koncerty i odwiedzanie strony
internetowej zespołu: http://rudzianie.
republika.pl”.
Delektując się kolejnym występem zespołu
i życząc sukcesów, namawiam do wzięcia
udziału w kolejnej edycji programu „Mam
Talent”. Skromna „szefowa” z małym berbeciem
na rękach – na pewno za lat kilka
kolejnym członkiem zespołu – z uśmiechem
na ustach daje do zrozumienia: „Musimy
o tym pomyśleć”.
Tekst i zdjęcia: Jerzy Raducki
| 27

Niewidzialna ręka pana Gienka
Pewnie nigdy nie zostałby górniczym ratownikiem, gdyby nie bilet do jednostki
wojskowej w Chorzowie. Gienek Kuchta poszedł na dwa lata „w kamasze”
i dzięki temu trafił z Czarnego, małego miasteczka koło Szczecinka, na Śląsk
W Bytomiu na festynie wakacyjnym dla dzieci niepełnosprawnych Kuchta jest fetowany
przez organizatorów z wielką estymą
Te dwa lata nauczyły mnie dyscypliny
i pokory wobec życia. Można różnie
oceniać wojsko, ale mnie się to przydało
– wspomina po latach. Zanim jednak
Kuchta trafił do kopalni, a potem do związku
ratowników, miał w swoim życiorysie
epizod, który wspomina niezbyt chętnie.
– Młodzi ludzie naooglądają się filmów i wydaje
im się, że w życiu będzie podobnie. Nic
z tych rzeczy... – mówi Kuchta. Przy jego
temperamencie i pędzie do poszukiwania
nowych wyzwań, dwa lata, jakie wytrzymał
w zabrzańskiej policji, to i tak długo. Dopóki
po cywilnemu wykonywał obowiązki w sekcji
napadów i zabójstw, można było jakoś
wytrzymać, ale kiedy przyszło włożyć mundur
i stanąć naprzeciwko demonstrujących
górników, postanowił szybko zmienić zawód.
– To był ostatni sygnał – mówi Kuchta – praca
w policji to nie moja bajka...
Po odejściu ze służby trafił w końcu do kopalni.
Ale jeszcze nie na dół, jeszcze nie do
ratownictwa. Widać, że droga każdego jest
inna. Jego była nieco kręta, choć trudno powiedzieć,
żeby miał pod górkę. W kopalni
„Makoszowy” trafił do zakładowego domu
kultury i, jak wspomina dziś – zajmował się
organizowaniem górnikom czasu wolnego
po pracy. Mówiąc po ludzku – pełnił funkcję
obśmianego w Rejsie, kaowca. Kiedy pod koniec
1989 r. zaczęto likwidować kopalniane
domy kultury, stanął przed trudną decyzją.
Miał już wówczas rodzinę – dwóch synów
i poczucie odpowiedzialności.
– Czy zastanawiałem się długo – wspomina
Kuchta. – Raczej nie. Nie obawiałem się warunków
pracy, bo przecież w budownictwie,
czy rolnictwie też zdarza się dużo wypadków...
Na początku pracował w brygadzie remontowej
oddziału szybowego. To było jego pierwsze
zetknięcie z prawdziwym górnictwem, bo
przecież praca w ZDK to była inna bajka. Szybko
się przystosował i starał się wykonywać
swe obowiązki sumiennie i rzetelnie. Kto wie,
jak długo pracowałby w tej brygadzie, gdyby
28 |

Na plakacie imprezy dla dzieci niepełnosprawnych Kuchta widnieje jako jeden ze sponsorów pod tajemniczą nazwą „Niewidzialna ręka pana Gienka”
nie zastępowy ratowników – Andrzej Sobota.
Potrzebował nowej siły do swego zastępu.
– Zapytał mnie, czy odbyłem zasadniczą
służbę wojskową – mówi Kuchta. – Ten atut
mu wystarczył. O nic więcej nie pytał... Przeszedłem
badania, kurs...
I tak Gienek Kuchta został ratownikiem górniczym.
Wspomina początki bez specjalnego
poruszenia. Akcja przy ścianie, która się zapaliła.
Tamowanie, uszczelnianie... Żmudna
robota. Nic spektakularnego. Pytam, ile takich
akcji było. Sporo. Czy ratował zagrożonych
ludzi
– Na szczęście nie musiałem i wcale mi tego
w życiorysie nie brakuje. Lepiej, że nie było
takiej potrzeby – mówi, choć do końca nie
jestem pewien, czy jest w tym momencie ze
mną szczery.
Dostrzegam, że Kuchta woli raczej mówić
o ogólnych problemach ratownictwa górniczego
niż o swoich dokonaniach. Wspomina
czasy, kiedy pod koniec lat 90. ratownicy
musieli solidnie zacisnąć pasa. Powtarzały
się ciche akcje, oszczędzano na bezpieczeństwie,
brakowało sprzętu, wyposażenia, życie
ludzkie było często narażane na szwank.
Mówi o początkach ruchu związkowego
ratowników górniczych, o trudnym starcie,
o problemach, o rozłamie, o powstaniu
związku, do którego obecnie należy. Kuchta
nie emocjonuje się ani personaliami, ani
nie snuje spiskowych teorii. Widać, że stąpa
twardo po ziemi i chłodno analizuje sytuację.
– W roku 2008 utworzyliśmy Związek Zawodowy
Ratowników Kompanii Węglowej.
Teraz wiem, że stało się to o 5 lat za późno –
podsumowuje wątek związkowy.
Bo to tylko jeden z wielu nurtów, któremu
Kuchta poświęca swój czas. Ostatnio, żeby
nie być złośliwym – gdzie nie popatrzeć –
tam Kuchta. Przyjeżdżam na kompanijne
zawody ratownicze do Zabrza, wita mnie Gienek
i wręcza bony na grochówkę i piwo. Za
kilka dni w tym samym mieście robię zdjęcia
na festiwalu orkiestr górniczych i znów Kuchta
rządzi i dzieli.
W Bytomiu na festynie wakacyjnym dla
dzieci niepełnosprawnych Kuchta jest
| 29

Zdjęcie u góry: Na festiwalu orkiestr górniczych
Kuchta w towarzystwie Emanueli Czerny
Zdjęcie obok: Gdzie nie popatrzeć – tam Gienek
Kuchta...
fetowany przez organizatorów z wielką estymą.
Na plakacie imprezy widnieje jako jeden
ze sponsorów pod tajemniczą nazwą „Niewidzialna
ręka pana Gienka”. Gdybym w tych
dniach pojawił się w Zabrzu gdzieś nad wodą,
to kto wie, może i tam spotkałbym Kuchtę,
bo jego ostatni pomysł to wspieranie Wodnego
Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego.
– Ciągle szukam nowych wyzwań, bez przerwy
mało mi tej aktywności... – mówi Kuchta.
Ostatnio pomyślał nie tylko o innych, ale także
o sobie. Właśnie skończył budowę domu.
Gienek jeszcze do niedawna poruszał się
o kulach, po skomplikowanej operacji wiązadeł
kolanowych. Teraz chodzi już bez wspomagania,
ale porusza się jeszcze ostrożnie.
Aż strach pomyśleć, co będzie, kiedy Gienek
Kuchta całkiem wyzdrowieje...
Tekst i zdjęcia: Jan Czypionka
30 |

G A L E R I A
Lato w mieście
Upały wszystkim dawały się tego lata we znaki. Nie wszystkie dzieci mogły jednak wyjechać
na wakacje. Te, które musiały zostać w mieście, dawały sobie radę w walce z żarem
Na zdjęciu: Fontanna przy pomniku Pstrowskiego w Zabrzu. Fot. Jan Czypionka
| 31

G A L E R I A
Rysunek jest plonem konkursu międzyszkolnego, którego tematem było górnictwo. Jego autorką jest Magdalena Jaroć, uczennica klasy
VI Szkoły Podstawowej w Gliwicach. Opieka plastyczna: Joanna Stochaj