Hãy bấm và o đây để tải về toà n văn (PDF; 2,78MB) - Hội đập lớn

ở miền Nam, phần phía Tây Nam của tỉnh Kon Tum, Gia Lai và Đắk Lắc, và hầu hết tỉnh Lâm Đồng, Ninh Thuận
và Bình Phước đều là những vùng có tỷ lệ dân số đang đi học đặc biệt thấp, ở nhiều xã tỷ lệ này chỉ chiếm dưới 2,5%
tổng dân số 15 tuổi trở lên, tức là chưa bằng một phần tư mức bình quân chung của cả nước.
Mặc dù chỉ có rất ít xã có tỷ lệ dân số đi học rất thấp, vùng Đồng bằng sông Cửu Long nói chung có tỷ lệ dân
số đang đi học thấp hơn mức bình quân chung của cả nước. Có điều hơi ngạc nhiên là mặc dù đã bao gồm cả TPHCM,
nơi có tỷ lệ lớn dân số 15 tuổi trở lên đang đi học, vùng Đông Nam Bộ nói chung vẫn có tỷ lệ dân số 15 tuổi trở lên
đang đi học thấp hơn mức bình quân chung của cả nước.
Bản đồ 4.08: Dân số nữ 15 tuổi trở lên đang đi học
Khi vẽ bản đồ tỷ lệ dân số 15 tuổi trở lên đang đi học phân theo giới chúng tôi thấy có một thực tế không mấy
ngạc nhiên là tỷ lệ nam giới đang đi học cao hơn nữ giới (so sánh với bản đồ 4.09). Rõ ràng đây là tình trạng phổ biến
trong cả nước. Tuy nhiên khác biệt về giới không lớn như người ta có thể kỳ vọng và chắc chắn đã thu hẹp lại trong
thập kỷ 1990. 56% tổng số học sinh là nam giới. Thực tế là trong nhóm tuổi từ 15 đến 19 tỷ lệ nữ giới đi học hơi cao
hơn chút ít so với nam giới cùng nhóm tuổi. Tỷ lệ đi học bình quân cho cả hai giới của nhóm tuổi này là 85%.
Bản đồ 4.09: Dân số nam 15 tuổi trở lên đang đi học
Xem lời giải thích ở Bản đồ 4.08.
Bản đồ 4.10: Dân số 15 tuổi trở lên thất nghiệp
Đảm bảo việc làm tạo thu nhập cho lực lượng lao động đang tăng mạnh ở Việt Nam là một thách thức lớn đối
với phát triển. Chương này khảo sát sự phân bố địa lý của dân số thất nghiệp. Những người thất nghiệp là những người
không làm việc gì chiếm nhiều thời gian nhất trong các loại công việc mà họ đã tham gia trong 12 tháng trước điều tra,
nhưng họ có nhu cầu làm việc.
Tỷ lệ thất nghiệp được tính bằng tỷ lệ phần trăm số người thất nghiệp trong tổng dân số 15 tuổi trở lên tham
gia hoạt đông kinh tế. Kết quả của Tổng điều tra 1999 cho thấy, tỷ lệ thất nghiệp của dân số từ 15 tuổi trở lên là
4,4%, trong đó của nữ là 3,9% và của nam là 4,9%. Bản đồ tỷ lệ thất nghiệp cấp xã cho thấy một xu hướng khá rõ
theo không gian đó là tỷ lệ thất nghiệp ở vùng đồng bằng, nơi có dân cư đông đúc nhìn chung cao hơn và tỷ lệ này
phần lớn thấp và rất thấp ở vùng cao và vùng núi, nơi thường có dân cư thưa thớt (so sánh Bản đồ 1.04 và 2.02). Nếu
tính riêng vùng đồng bằng thì tình trạng thất nghiệp ở khu vực phía Nam có vẻ cao hơn rõ rệt: nhiều xã ven biển thuộc
duyên hải Nam Trung Bộ (trừ Quảng Ngãi và khu vực Bắc Bình Định), phần lớn vùng đồng bằng thuộc Đông Nam Bộ,
cũng như nhiều xã thuộc vùng đồng bằng sông Cửu Long có tỷ lệ thất nghiệp cao hơn nhiều so với mức bình quân
chung của cả nước. ở miền Bắc, tỷ lệ thất nghiệp của vùng đồng bằng cũng cao hơn đáng kể so với vùng núi, tuy nhiên
mức độ tương phản không lớn như ở miền Nam. Tỷ lệ thất nghiệp cao nhất ở miền Bắc có thể thấy ở các thành phố Hà
Nội, Hải Phòng và Hạ Long và phần lớn vùng ven biển của khu vực phía Nam của vùng duyên hải Nam Trung Bộ.
Rõ ràng là những vùng lớn nhất có tỷ lệ thất nghiệp thấp nhất có thể thấy ở Tây Nguyên và Tây Bắc, tiếp theo
là phần lớn các tỉnh thuộc Đông Bắc.
Điều không ngạc nhiên là những khu vực thành thị, nhất là khu vực giáp với đô thị lớn đều có tỷ lệ thất nghiệp
ở mức cao nhất. Trong một xã hội có mức độ đô thị hoá hơn thì tiền công và tiền lương với tính chất là nguồn thu nhập
chính phổ biến hơn. Tuy nhiên, bản đồ cũng cho thấy những khu vực nông thôn rộng lớn, đặc biệt ở ĐBSCL, có tỷ lệ
thất nghiệp tương đối cao. Trong những xã hội đa phần là nông thôn nông nghiệp, nơi hầu hết sinh kế phụ thuộc vào
nền nông nghiệp tự cấp tự túc và bán nông sản với qui mô nhỏ trực tiếp tại hộ thì thất nghiệp thường gắn liền với tình
trạng không đất hay rất ít đất.