Raporti Final - NdÃ«rtimi i KornizÃ«s Procedurale pÃ«r Zhvillimin Efikas ...

“Ndërtimi i Kornizës Procedurale për Zhvillimin Efikas të Inkasimit në Kompanitë Regjionale të 

Ujit në Kosovë” 

Raport Përfundimtar 

Në mbështetje të Task Forcës së Ujërave në Kosovë 

Mbështetur nga: 

Republika e Kosovës 

Zyra e Kryeministrit 

dhe 

Përgatitur dhe prezentuar nga: 

Ilir Rodiqi 

Philipp Derungs 

05.02.2011

Përmbajtja 

Përmbledhje Ekzekutive 4 

1 Hyrje dhe sfondi i Programit 5 

2 Shtrirja e Projektit 5 

3 Implementimi i Projektit 6 

3.1 Objektivat 6 

3.2 Metodologjia 7 

3.3 Zhvillimi i Projektit 7 

3.3.1 Faza Fillestare 7 

3.3.2 Faza e mesme 10 

3.3.3 Faza Përfundimtare 10 

4 Proceset aktuale në sistemin e inkasimit në KRU-të e Kosovës 11 

4.1 Inkasimi 11 

4.2 Leximi 11 

4.3 Inspektimi 13 

4.4 Shkyçja 13 

4.5 Proceset Menaxherike 14 

4.6 Proceset në Departamentin e Konsumatorëve (DK) 14 

4.7 Krahasimi më përojat ndërkombëtare 15 

5 Korniza Procedurale e propozuar 17 

5.1. Shikimi i problemit si tërësi 17 

5.2. Lidhjet ndërmjet proceseve 18 

5.1.1 Lidhjet në proceset bazë 18 

5.1.2 Lidhjet në mes proceseve në Departamentin e Konsumatorëve 18 

5.1.3 Lidhjet e proceseve Menaxherike 20 

5.2 Propozimet për intervenime në sistemet aktuale 21 

5.2.1 Sistemi i Kontrollit 21 

5.2.2 Ndarja e leximit nga inkasimi 21 

5.2.3 Riformulimi i sistemit të stimulimit 21 

5.2.4 Intervenime tjera 22 

5.3 Udhëzuesi 22 

5.4 Rekomandimet 23 

SHTOJCAT 25 

Shtojca A: Agjenda e Puntorisë dhe Lista e Pjesëmarësve 26 

Shtojca B: Modelet aktuale të proceseve të punës në KRU-të e Kosovës 28 

Shtojca C: Teknologjitë e reja – kontrolli nga largësia i ujëmatësve 45 

Shtojca D: Udhëzues për Kornizën Procedurale 46 

Shtojca E: Formular për lexim dhe identifikimin e gjendjes 47 

Shtojca F: Shembull i Faturës së Ujit nga San Francisco 47 

Shtojca G: Referencat: 47 

2


Ndërtimi i Kornizës Procedurale për Zhvillimin e Sistemit Efikas të Inkasimit në KRU të Kosovës 


Lista e shkurtesave 

BD 

BP 

SB 

DK 

DSh 

DP 

ECLO 

GIS 

IS 

KfW 

MEF 

MESP 

MIS 

KPI 

NP 

NjPMNP 

KRU 

SCO 

USAID 

TFU 

ZRrUM 

Bordi i Drejtorëve 

Plani i Biznesit 

Studimi Bazik 

Departamenti i Konsumatorwve 

Departamenti i shitjes 

Departamenti i Planifikimit 

Zyrja Europiane Ndërlidhëse 

Sistemi Informativ Gjeografik 

Sistemi Informativ 

Kreditanstalt für Wiederaufbau 

(Banka Gjermane për rikonstruim dhe zhvillim) 

Ministria e Ekonomisë dhe Financave 

Ministria e Mjedisit dhe Planifikmit Hapsinor 

Sistemi Informativ i Menaxhimit 

Korniza Procedurale për Inkasim 

Ndërmarrjet Publike 

Njësia për Politika dhe Monitorimin e NP 

Kompanitë regjionale të ujit 

Zyrja Zvicrane për Bashkëpunim 

Agjensioni Amerikan për Zhvillim Ndërkombëtar 

Task Forca e ujërave 

Zyrja Regullatore për Ujë dhe Mbeturina 

Lista e tabelave 

Table 1. 

Table 2. 

Struktura bazë e procesit të inkasimit 

Mënyra e qasjes 

3




Përmbledhje Ekzekutive 

Projekti “Ndërtimi i Kornizës Procedurale për Zhvillimin e Sistemit Efikas të Inkasimit në KRU-të e 

Kosovës” është angazhim afatshkurtër i dedikuar të përgatis Kornizën procedurale si mjet ndihmës në 

shtytjen përpara të zhvillimit të proceseve të inkasimit në shtatë Kompanitë Regjionale të Ujit. Qëllimi i 

përgjithshëm i kësaj detyre është të kontribojë zhvillimin modern të shërbimeve të ujit në Kosovë duke 

përmirësuar proceset e punës në sistemin e inkasimit. 

Detyra është ndarë në tri faza: fillestare, të mesme dhe përfundimtare. Gjatë fazës fillestare konsultantët 

kanë vizituar përgjegjësit e përfshirë në sistemet e inkasimit në KRU dhe përgatitën Raportin Fillestar. 

Duke u bazuar në vizitat e bëra, situata e inkasimit në KRU-të e Kosovës tregon për rënie në 

performancën e inkasimit në dy vitet e fundit me një mesatare prej 63%. Kjo vlerë e ulët e inkasimit mund 

t’i atribuohet moszhvillimit të sistemit procedural të inkasimit sikurse edhe mungesës së planifikimit të 

aktiviteteve të strukturuara brenda organizatave. Veç kësaj, korniza institucionale e sektorit ujor nuk është 

e koordinuar dhe organizuar mirë për mbështetje të inkasimit. Në këtë drejtim, mbështetja e qeverisë për 

KRU-të në Kosovë nuk korespondon me kërkesat, dhe kjo ka ndikim të vazhdueshëm në performancën e 

inkasimit. 

Në fazën e mesme, konsultanti vendor ka studiuar shtatë KRU-të e Kosovës dhe ka analizuar procedurat e 

tyre sipas modeleve aktuale. Gjatë kësaj faze, është përgatitur draft-modeli i Kornizës dhe Udhëzuesi. Për 

të përgatitur formën përfundimtare të Kornizës Procedurale, ekipi i projektit ka përdorur principet bazike 

të metodologjisë së Menaxhimit të proceseve të biznesit (Business Process Management - BPM) dhe skicoi 

proceset me anë të Diagrameve rrjedhëse (Flow Diagrams). Modelet e paraqitura janë plotësuar me 

analizat e funksioneve të mbrendshme dhe ndikimin e tyre në procese. Veç kësaj, ndërlidhjet me 

përgjegjësit tjerë institucional janë identifikuar për të dhënë informata për intervenimet e domosdoshme 

në përmirësimin e rrethinës ndërinstitucionale. 

Në fazën finale, Korniza e përgatitur është prezentuar për diskutim në një Punëtori (Workshop) të 

organizuar në përfundim të detyrës. Për të mbështetur aplikimin e Kornizës Procedurale, konsulentët 

përgatitën një udhëzues për të paraqitur proceset dhe karakteristikat e tyre si: modelet grafike, përshkrimin 

funksional, rolet dhe entitetet e jashtme dhe ndërlidhjet. Rekomandimet në vazhdim, për përparimin e 

sistemit të inkasimit, mund të merren si konkluzione kryesore të studimit: 

1. Qartësimi i roleve në strukturën organizative dhe shpërndarje e qartë e përgjegjësive; 

2. Përmirësimi i planifikimit në të tri nivelet menaxherike (p.sh. definimi i qëllimeve, indikatorët); 

3. Përmirësimi i sistemit të kontrollit – duhet të bëhet kontrolli permanent dhe sistematik (p.sh. 

përdorimi i planeve dhe ‘check-lists’); 

4. Zhvillimi i sistemit të monitorimit, stimulimit (p.sh. rritja e pagave) dhe ndëshkimeve (psh. Nëse 

nuk arrihet shkalla e inkasimit) të stafit; 

5. Zhvillimi i Departamenteve të Resurseve Humane; 

6. Trajnimi i stafit, veçanërisht për menaxherët (p.sh. trajnim për menaxherët e mesëm me qasje 

ndërdisiplinare të cilët do të bëhen të aftë që të kontrollojnë përmisimin e punëve rutionore 

brenda një biznisi si proces të veçantë); 

7. Ndarja e leximit nga inkasimi dhe definimi i zonave të leximit dhe inkasimit; 

8. Rifreskimet e Sistemeve Informative “Pronet” / “Piano” dhe zhillimi i MIS; 

9. Qasje më proaktive gjatë marrëdhënieve me konsumatorët; 

10. Të mblidhen të dhëna rreth konsumatorëve në ‘Databazën e Konsumatorëve’; 

11. Të krijohet sistem i rregullt i kontrollit të ujëmatësve; 

12. Të merren në konsideratë teknologjitë moderne. 

4




Hyrje dhe sfondi i Programit 

Bazuar në matjet aktuale të performances, KRU-të në Kosovë kanë sisteme joefikase të inkasimit. 

Pavarësisht nga humbjet teknike dhe ujin e pafaturuar, sistemet ekzistuese të inkasimit janë duke inkasuar 

vetëm shuma të pjesërishme të të hyrave. Megjithëse zhvillimi i ulët ekonomik i Kosovës ndikon shumë në 

nivelin e pagesave, arsyet për vlera të ulëta të inkasimit janë më tepër pasojë e faktorëve administrativ. 

Në dhjetë vitet e kaluara, kompanitë e ujërave të Kosovës, së bashku me donatorët ndërkombëtarë, kanë 

provuar mënyra të ndryshme të përmirësimit të sistemit të inkasimit. Megjithatë, rrallë herë këto projekte 

janë përqendruar në proceset operacionale. Ujësjellësat nuk janë koordinuar mirë në këtë aspekt të 

përformancës kur aktivitetet operative duhet t’i përshtaten qëllimeve të sistemit. Kishte pak përqëndrim në 

ate: pse nuk janë duke u rritur të hyrat, cilët hapa duhet ndërmarrë për të ekzekutuar atë funksion të 

rëndësishëm të ujit, ku qëndron boshllëku dhe problemi kryesorë, dhe cilat duhet të jenë intervenimet e 

nevojshme. Në këtë kontekst, gjatë punëtorisë së fundit të organizuar nga Sekretariati i Task Forcës së 

Ujërave, të gjithë përgjegjësit në sektorin e ujërave në Kosovë identifikuan rëndësinë e forcimit të 

proceseve të inkasimit në KRU-të nëpërmjet një analize operacionale. 

Për të përmirësuar procesin e inkasimit, është shumë e rëndësishme të njohim hapat preciz se si këto 

aktivitete duhet të implementohen në mënyrë të besueshme, në kohë dhe me kualitet. Prandaj, duke 

analizuar proceset administrative të cilat munësojnë inkasimin në KRU, është e mundshme të 

identifikohen nevojat për përmirësime. KRU-ve u nevojitet një mjet i veçantë se si të ndryshojnë 

performancën e tyre aktuale dhe kjo formë mund të jetë pjesë e Kornizës që përshkruan proceset në 

formën e tyre të avancuar. 

Sekretariati i Task Forcës ka përzgjedhur ekipin e përbërë nga eksperti vendor Mr. Ilir Rodiqi dhe eksperti 

ndërkombëtarë z. Philipp Derungs, të implementojë detyrën afatshkurtër për studimin e menaxhimit të 

operacioneve të lidhura me inkasimin. 

Shtrirja e Projektit 

Ekipit të përzgjedhur i është caktuar detyra e përgatitjes dhe studimit për të mbështetur procesin e 

inkasimit në shtatë KRU-të. Më vonë, rezultatet e kësaj dëtyre janë prezentuar para palëve kryesore në një 

punëtori të veçantë. Detyrat kryesore të projektit janë: 

• Të punohet studimi bazik i operacioneve aktuale të ndërlidhura me sistemin e inkasimit në shtatë 

KRU-të e Kosovës nëpërmjet intervistimit të stafit përgjegjës në kompani; me përcaktimin e 

qasjes lidhur me inkasimin; kërkimin e boshllëqeve, problemeve dhe fyteve të ngushta në sisteme. 

• Të përshkruaj dhe modelojë sistemin e përgjithshëm dhe proceset operacionale të inkasimit të 

kompanitë e ujërave të Kosovës duke klasifikuar veprimet dhe identifikuar dallimet në mes 

kompanive (nëse ka). Të krahasojë modelet aktuale me përvojat nga kompanitë ndërkombëtare të 

sukseshme të ujërave dhe të propozojë ndryshimet. 

• Të prezentojë rezultatet dhe të propozojë përmirësimet në sistemin e inkasimit në formë të 

Kornizës Procedurale. Kjo Kornizë duhet të përmbajë: elemente të sistemit aktual, marrdhëniet e 

brendshme ndërmjet nënsistemeve, dhe procese të veçanta të punës të cilat janë përdorur për të 

implementuar këto njësi funksionale. 

• Të dizajnojë dhë përgatitë Udhëzuesin për të mbështetur implementimin e Kornizës Procedurale 

të Sistemit të Inkasimit në KRU-të e Kosovës. 

• Të përgatisë dhe të organizojë punëtori për të prezentuar rezultatet e studimit dhe të identifikohen 

reagimet përfundimtare nga pjesëmarrësit. 

5




Figura 1: Ilustrim i shtrirjes së projektit 

Figura 1 tregon në mënyrë figurative shtrirjen e aktivitetit që i përgjigjet inkasimit. Konsumi është matur 

dhe konsumatorët paguajnë për shërbimet. Kjo mundësohet përmes faturimit dhe inkasimit të të hollave. 

Mirëpo, funksionet themelore duhet të mbështeten nga kujdesi për konsumatorë dhe menaxhmenti intern 

i cili kontrollohet nga Bordi i Drejtorëve. Për shkak të problemeve që paraqiten në lidhje me përgjegjësitë 

e punëtorëve, është e nevojshme të organizohet edhe kontrolli i veprimeve. 

Implementimi i Projektit 

Objektivat 

Synim i kësaj detyre është të kontribuojë në zhvillimin modern të shërbimeve të ujit në Kosovë nëpërmjet 

përmirësimit të proceseve të punës në sistemin e inkasimit. Objektivat e projektit janë: 

• Të identifikojë zonat funksionale dhe kufizimet e sistemit te Inkasimit brenda KRU-ve; 

• Të përshkruaj proceset bazike të lidhura me inkasimin e që aktualisht janë në funksion; 

• Të propozojë përmirësimet për këto procese të punës; 

• Të përgatisë material mbështetës për implementimin e këtyre proceseve; 

• Të përfshijë stafin e KRU-ve të marrin pjesë në përcaktimin e proceseve. 

6




Metodologjia 

Korniza Procedurale për sistemet e inkasimit është zhvilluar duke përdorur principet e analizës së sistemit. 

Nivelet operacionale të proceseve janë zhvilluar duke përdorur disa principe bazë të metodologjisë 

“Business Process Management” (BPM). Metodologjia e BPM është arritja e objektivave të organizatës 

nëpërmjet përmirësimit, menaxhimit dhe kontrollit të proceseve elementare të punës (Jeston & Neils, 

2008). Përdorimi i metodologjisë BPM mund të rrisë ngarkesën burokratike të organizatës, megjithatë, 

aplikimi i saj krijon përfitime në optimalizimin e proceseve, zvogëlimin e tepricave, përcaktimin e qartë të 

roleve dhe procedurave, lehtësime për zhvillimin e SI, dhë në përgjithësi ngritë efikasitetin e nivelit 

operacional. Në fund, vetë procedurat janë modeluar duke përdorur Diagramet Rrjedhëse (Flow 

Diagrams), të njohura nga praktika e zhvillimit të softverit. 

Gjatë Studimit Bazë, hulumtimi i gjendjes së tanishme me proceset e inkasimit në KRU-të e Kosovës 

është bërë duke përdorur metodën e inervistimit. Për shkak të gjendjes në KRU-të, numri i të 

intervistuarve ishte i ndryshëm për secilën kompani. Gjithsejt janë intervistuar njëzetedy persona. 

Kompanitë janë vizituar një deri në tri herë për intervista, varësisht nga informatat që janë marrë gjatë 

vizitave. Gjatë intervistimit, të intervistuarit kanë dhënë edhe dokumentet që janë në përdorim për të 

kjarrtësuar proceset. Si metodë shtesë është përdorur vëzhgimi. Gjatë vrojtimit, konsulenti ka vëzhguar 

kulturën e punës, nivelin e aktiviteteve operacionale, dhe shprehitë menxheriale. 

Studimi ishte i kufizuar për hulumtime më të thella për shkak se koha e planifikuar për kompletimin e 

projektit ka qenë shumë e shkurtë për të studiuar detajisht aq numër të madh të rasteve. Prandaj, për të 

arritur rezultate më të kënaqshme, nevojitet që ujësjellësat të zhvillojnë projekte interne për të shqyrtuar në 

mënyrë permanente (në vend) dhe për një kohë më të gjatë, të gjitha funksionet dhe sjelljet në proceset e 

sistemit të inkasimit. 

Zhvillimi i Projektit 

Aktivitetet e kryera kanë qenë të ndara në tri faza: 

• Faza Fillestare 

• Faza e Mesme 

• Faza Përfundimtare 

Aktivitetet e secilës fazë janë përshkruar në nëntitujt në vazhdim. 

Faza Fillestare 

Në këtë fazë, janë vizituar përfaqësuesit e NJPMNP, ZRrUM, KRU-të e Pejës, Gjakovës, Prizrenit, 

Prishtinës dhe donatorët e angazhuar në projektet për mbështetje të inkasimit. Paragrafët në vazhdim janë 

rishikim i gjendjes që është përmbledhur nga intervistat, vëzhgimet, dhe shikimi i dokumentacionit të vënë 

në dispozicion gjatë fazës fillestare. 

Bazuar në “Raportin Vjetor të Performancës së Kompanive Publike të Ujit dhe Mbeturinave në Kosovë”, 

publikuar nga ZRrUM-i (2010), shkalla aktuale e inkasimit në KRU-të e Kosovës është 63%. Kjo është një 

rënie nga raporti paraprak për 2% dhe reflekton vazhdimësinë e trendit negativ gjatë dy viteve të fundit. 

Vlera e llogaritur për këtë shkallë i përgjigjet përqindjes së shumës në Euro të mbledhura për periudha të 

caktuara (pa TVSH), e pjestuar me vlerën Euro e faturuar për periudhën e njejtë (pa TVSH). Pasi që 

humbja e ujit ose uji i pafaturuar është rreth 58%, përqindja e ujit të paguar del më e vogël se 40%. 

Kategoritë tjera të shërbimit gjithashtu nuk janë shumë të kënaqshme. Varësisht prej Kompanisë, 

shërbimet e furnizimit me ujë kanë probleme me humbje të mëdha të ujit (Peja), reduktimet (Prishtina), 

kualitet (Ferizaj) etj. Këta dhe faktorë të tjerë negativë janë duke zvogëluar kënaqshmërinë e 

konsumatorëve dhe në këtë mënyrë edhe inkasimin. 

7




Aktiviteti i inkasimit në KRU organizohet kryesisht brenda Departamentit Financiar. Shërbimet e 

konsumatorëve dhe njësitë e kontrollit janë gjithashtu të përfshira në kuadër të këtij departamenti. 

Struktura e Organizimit të KRU-ve është përshtatur Ligjit për Kompanitë Publike dhe sugjerimeve të bëra 

nga NjPMNP. 

Modeli bazë i inkasimit në KRU-të e Kosovës është i organizuar nëpërmjet inkasantëve që gjithashtu janë 

në shumicën e rasteve edhe lexues të ujëmatësve. Edhe pse ky sistem është duke u rishqyrtuar, veçanërisht 

në kompanitë më të avansuara sikurse Prishtina, nuk do të jetë e lehtë të braktiset aq shpejtë. Aktualisht, e 

gjithë skema institucionale, përfshirë Qeverinë, Gjykatat dhe Policinë ka nevojë të koordinohet më mire që 

KRU-të të ndryshojnë sjelljet dhe vetëdijen e konsumatorëve. Sidoqoftë, vëzhgimet e bëra në KRU-të, 

tregojnë përpjekje më të mëdha për inkasimin dhe shkyçjen. Kjo është një tendencë pozitive dhe mund të 

jetë pjesë e strategjisë për të forcuar shkallën e inkasimit. Çështje tjera të cilat gjithashu mund të kenë 

ndikim pozitiv në sistemin e inkasimit janë: rritja e vetëdijes për qendrat e inkasimit ose qendrat për kujdes 

ndaj konsumatorëve; domosdoshmëinë e integrimit të GIS me njësitë tjera, përparimin e MIS, investimin 

në uebfaqe, etj. 

Nga ana tjetër, aktivitetet menaxherike bazë, si analiza dhe planifikimi i proceseve, janë përmendur shumë 

rrallë ose nuk janë identifikuar si fyt i ngushtë në zhvillimin e sistemit të inkasimit. Duket se KRU-të kanë 

objektiva kryesisht teknike dhe qëllimet e tyre menaxheriale janë të fokusuara vetëm në Plan të Biznesit. 

Aktivitetet e lidhura me inkasim nuk janë të strukturuara dhe sistemit i mungon analiza permanente e 

gjendjes konkrete, proceseve dhe procedurave për secilin segment të shërbimit. Në raste kur këto analiza 

ose plane mbështeten në rregullore të precizuara, sikur ajo e ZRrUM-it për shkyçje, rezultatet nuk 

mungojnë. Mund të themi se këto intervenime kualitative janë të varura nga individë ose grupe që kanë 

aftësi dhe kompetencë të prezantojnë metodologji të reja. Ato në një farë mase filluan të inicohen në 

KRU-të si Radoniqi, Mitrovica, Peja dhe së fundi në Prishtinë nëpërmjet projektit të KfW. 

Institucionet e përfshira në Sektorin e Shërbimeve të Ujit në Kosovë, duke përfshirë edhe organet 

Qeveritare, janë posaqërisht të rëndësishëm për të ngritur çështjet e inkasimit të pamjaftueshëm. Arsyet 

qëndrojnë në joefikasitetin e subjekteve të veçanta organizative dhe pjesërisht në mungesën e koordinimit 

ndërmjet institucioneve të niveleve të ndryshme. Shembulli më kritik i mungesës së koordinimit është 

sistemi joefektiv për të zbatuar Ligjin. Në situatën kur konsumatorët nuk ia kanë frikën ndëshkimeve të 

mundshme, ata sigurisht do të kenë interesim të vogël për pagesë. Bazuar në intervistat, brenda gjithë 

Sektorit të Shërbimit të Ujëravë, ka mungesë të stimulimit dhe mbështetjes për qështje të inkasimit. 

Institucionet kanë shpesh nivel të ulët të vetëdijes dhe kapaciteteve për masa administrative dhe financiare. 

Folur përgjithësisht, prioritetet e institucioneve nuk janë në një vijë me ato të inkasimit! Për shembull, 

shumica e përgjegjësve janë duke u ankuar për rastet sociale si një mesatare e rëndësishme për të rritur 

shkallën e inkasimit. Sidoqoftë, janë vetëm 7% të rasteve në këtë kategori që ndikojnë në shkallën aktuale 

të inkasimit të parave e që është më pak kritike se që pretendohet. Koordinimi i niveleve institucionale, si 

në ate lokal ashtu dhe qëndror, është i ndikuar nga përfshirja e subjekteve të ndryshme politike në qendra 

të ndryshme regjionale; nga mungesa e kapaciteteve të nevojshme ekzekutive të gjykatave dhe policisë; 

kornizës legale të pakompletuar. Mbështetja e qeverisë për sektorin e ujërave në Kosovë ende nuk është 

në vijë me kërkesat dhe kjo ka ndikim të vazhdueshëm në performancën e inkasimit. 

Problemet e identifikuara mund të ndahen në tri kategori. Të parat janë problemet e hapta ose ato që 

shkaktojnë vështirësi të vazhdueshme si: mungesa e vetëdijes dhe gatishmërisë për pagesë; kyqjet ilegale; 

gjykatat; shkalla e lartë e pagesave me paushall; mospagesa nga rastet sociale dhe minoritetet; inkasantët e 

paaftë! Për shembull, kur është fjala për inkasantët, nga raportimet e ZRrUM-it është vrojtuar se ata 

manipolojnë të dhënat, nuk lexojnë ujëmatësit siç duhet, nuk vizitojnë rregullisht konsumatorët, etj. 

Grupi i dytë i problemeve është i lidhur me kapacitetet, veçanërisht me ato menaxherike dhe 

administrative. Këto probleme janë më pakë të dukshme dhe një nga KRU-të i ka identifikuar si jo-kritike. 

Ky fakt, lë të kuptohet rrezikus që masat e ndërmara administrative për të rritur inkasimin mund të 

injorohen. Ky grup i fundit i problemeve karakterizohet me mungesë të qasjes së strukturuar dhe 

sistematike kurse vetëm individët, kryesisht ata të cilët nuk janë të orientuar teknikisht, janë të vetëdijshëm 

se strategjia për zgjidhjen e një problemi qëndron në menaxhimin e duhur dhe të planifikuar të proceseve 

të punës, të cilat janë rregulluar dhe zbatohen sistematikisht. 

8




Një tjetër problem i madh është se KRU-të nuk marrin parasyshë sa duhet faktorët e jashtëm. Kjo është 

fusha në të cilën Bordi i Drejtorëve pritet të luaj rol të rëndësishëm. Sidoqoftë, bordeve shpesh u mungon 

kapaciteti mbikqyrës dhe nuk ndihen përgjegjës për u marrë me këto çështje. 

Intervistat japin shpresa të mëdha, por pak ka ide kreative për ndryshime dhe përmirësime. Kryesisht, 

iniciativat vijnë nga individët dhe nëpërmjet projekteve të inicuara nga donatorët. Prishtina kyreson për 

implementimin e investimeve në infrastrukturë e poashtu edhe në zhvillimin e kapaciteteve. Mbështetur 

nga projekti i KfW, ata kanë formuar një Task Forcë të mbrendshme dhe janë duke planifikuar të 

ndryshojnë modelin e inkasimit. Këto projekte do të fillojnë në fillim të vitit të ardhshëm. Projekti i njejtë 

në Prishtinë ka nxitur përcaktimin e disa politikave dhe procedurave, në mesin e cilave edhe ajo e procesit 

të shkyçjes a cila ka pasur sukses fillestar në implementim. Iniciativa të tilla janë zhvilluar edhe në Pejë dhe 

Prizren nëpërmjet programit KWISER të USAID për të përmirësuar furnizimin me ujë dhe shërbimin e 

kanalizimeve për të vepruar në një bazë të qëndrueshme financiare. Komisioni Evropian është duke 

mbështetur aktivitetet e ZRrUMit në përmirësimin e planifikimit të Planit të Biznesit dhe në përcaktimin e 

tarifave të ardhshme. 

Në fazën e fillimit, proceset e ndërlidhura me inkasim, fillimisht janë dhënë në mënyrë përshkruese për të 

paraqitur funksionet themelore që duhet pritur brenda Kornizës Procedurale për Inkasim. Këto procese 

vijojne strukturën e paraqitur në Tabelën 1. Pasi që Korniza është paraparë si sistem i elementeve që 

mbërthejnë proceset e inkasimit, ajo është ndarë në procese të mbrendshme, të jashme dhe ato bazë – 

thelbësore. Orientim kryesorë për këtë Studim do të jenë proceset bazë dhe aktivitetet të cilat kanë ndikim 

të drejtëpërdrejtë në këto procese. Proceset e jashtme, që janë të lidhura me institucione, nuk janë marrë 

parasysh në këtë detyrë. 

Tabela 1. Struktura bazë e proceseve të inkasimit - 

Faktorët e brendshëm Proceset Punuese për Inkasim Faktorët e jashtëm 

1. Hapi: 

- Sistem adekuat i Databazës 

Mirëmbajtja e bazës së të 

- Konsumatorët e pa regjistruar 

dhënave të konsumatorëve të ujit - kyçjet e paligjshme 

- Mungesa e ujëmatësve 

- Furnizimi jo i rregullt me ujë 

- Serioziteti i stafit punues 

- Sistem efikas informativ 

- Sistem adekuat i faturimit 

- Sigurim i pranimit të saktë të 

faturave 

- Kërkesë e vazhdueshme për 

pagesë 

- Paralajmërimet (nëpërmjet 

Departamentit të Financave) 

- Paraqitja e kërkesave për shkyçje 

në një linjë me WWRO 

- Departamenti i kontabilitetit 

(llogaritja e normës së inkasimit) 

2. Hapi: 

Regjistrimi i konsumit të ujit 

3. Hapi: 

Transferimi i të dhënave për 

konsumin e ujit në Databazë 

4. Hapi: 

Përgatitja e faturave për ujin e 

konsumuar 

5. Hapi: 

Shpërndarja e faturave për ujin e 

konsumuar 

6. Hapi: 

Mbledhja e të hollave 

7. Hapi: 

Verifikimi i parave të mbledhura 

në krahasim me shumën e 

inkasuar 

- Situatë e paqartë në qështjet 

e pronësisë 

- Përgjegjësitë e kërkuara nga 

KRU-të, përcaktuar nga 

NjPM dhe BD 

-- 

-- 

- Pranimi i pamundur 

- Refuzimi i pagesës (raste 

sociale etj) 

- Refuzim i pagesës 

(mospajtim me shumën që 

duhet paguar) 

- Pamundësi kontakti 

- Shpërndarja e përgjegjësisë 

me NjPM dhe trupat tjerë 

monitories. 

9




Faza e mesme 

Në fazën e mesme është kryer studimi bazë me qëllim të përshkruajë proceset aktuale në sistemin e 

inkasimit. Proceset aktuale nëpër KRU-të janë modeluar me diagrame rrjedhëse (shiko Shtojcën B.). Në të 

njejtën kohë janë bërë analiza e sistemit të inkasimit dhe zhvillimi i Kornizës Procedurale të Inkasimit. 

Gjatë përgatitjes së Kornizës, është përdorur literaturë shtesë dhe material nga Interneti për të përmirësuar 

kualitetin e studimit. Veçanërisht, rasti i Phnom Penh-nit (Kamboxha) ishte shumë i dobishëm për shkak 

të ngjajshmërive me situatën në Kosovë si: periudha e pasluftës, nepotizmi, lidhjet ilegale, dhe 

mospërfshirja sa duhet e autoriteteve qëndrore (Das et all, 2010). Për përgatitjen dhe implementimin 

studimit dhe modelimin e diagrameve rrjedhëse, është përdorur metoda e IBM-it, BSP - Business Systems 

Planning (BSP, 1984). 

Në fillim të studimit, autorët kanë identifikuar fushat e caktuara të aktiviteteve dhe vendosën për një qasje 

specifike gjatë studimit (paraqitur në Tabelën 2). Tendenca e studimit ishte që të përdoren aktivitetet në 

KRU-të e Kosovës si bazë fillestare për ta zhvilluar Kornizën Procedurale. Është praktikë në këto lloje të 

studimeve që aktorët drejtues në procese të jenë edhe pjesë e ekipit zhvillues. Në këtë mënyrë, ata do t’i 

inkorporojnë proceset, pasi që ata janë bartës të tyre. Gjatë vizitave u krijua një përshtypje se kjo tendencë 

nuk ishte kuptuar mirë nga stafi i përfshirë ndoshta për shkak të mungesës së përvojës me këtë lloj analize. 

Tabela 2: Pasqyrë e qasjes 

Orjentimi tjetër në përgatitjen e detyrës ishte që inkasimi të shiqohet si tërësi dhe në këtë mënyrë të mirren 

parasyshë edhe proceset tjera mbështetëse dhe menaxherike. Kufizim i këtij studimi është se proceset 

ndërinstitucionale nuk janë analizuar. Meqense, atë fushë e mbulon korniza institucionale ajo duhet të jetë 

pjesë e një projekti të ri. Në fund, tendencë e autorëve ishte nxitja e dialogut ndërmjet aketerëve, për të 

mundësuar që të gjithë ata të kontribuojnë për zhvillimin e Kornizës Procedurale për Inkasimin. 

Faza Përfundimtare 

Faza përfundimtare e projektit përfshin kompletimin e: Kornizës Procedurale, Punëtorisë, Udhëzuesit 

dhe dokumenteve të Raportit Final. Rezultatet përfundimtare të Projektit janë prezentuar në Punëtori 

gjysmë-ditore të organizuar në Prishtinë më 9 dhjetor 2010. Synim i punëtorisë ishe debatimi rreth 

qështjes së inkasimit dhe pjesërisht qështjeve operacionale që janë temë e këtij projekti. Agjenda e 

Punëtorisë (shiko Shtojcën A.) ishte përgatitur në atë mënyrë që të prezantojë gjendjen e tanishme, të 

diskutohen rezultatet e Studimit bazë, dhe në sesionin përfundimtar të diskutohet propozimi i Kornizës. 

10




Punëtoria është mbajtur në lokalet e Qeverisë dhe është bashkë-organizuar me Sekretariatin e TFU. Në 

Punëtori morën pjesë aktorët kryesorë të përfshirë në procesin lidhur me sistemin e inkasimit: Kryesuesi i 

MEF – Njësia për Monitorim dhe Politika, përfaqësuesi i ZRRUM-it, Drejtoresha e SHUKOS-it, 

përfaqësues të donatorëve: SCO, KfW, dhe ECLO, dhe gjithashtu secila KRU e Kosovës është 

përfaqësuar me dy deri në katër përfaqësues plus kryesuesin e BD. 

Proceset aktuale në sistemin e inkasimit në KRU-të e Kosovës 

Në secilën prej KRU-ve janë analizuar proceset në vijim: 

• Leximi dhe Inkasimi; 

• Faturimi; 

• Çkycjet; 

• Inspektimi dhe kontrolli i leximeve; 

• Ankesat, kërkesat dhe aktiviteti i shërbimit të konsumatorëve; 

• Aktivitetet menaxherike. 

Skemat e proceseve të punës për KRU të ndryshme janë dhënë në Shtojcën B. Më poshtë janë diskutuar 

disa nga problemet e identifikuara. 

Inkasimi 

Në shumicën e njësive, inkasantët janë edhe lexues të cilët në mënyrë të pavarur organizojnë vizitat e 

konsumatorëve. Kjo liri për të lëvizur është lejuar sepse konsumatorët nuk janë zakonisht në shtëpi 

paradite dhe inkasantët argumentojnë se kanë nëvojë për të bërë vizita në mbrëmje ose të shtunëve. 

Megjithatë, në këto kushte është shumë e vështirë për t’i kontrolluar inkasantët. Çështje tjetër është 

stimulimi – nxitja e inkasantëve. Vetëm inkasantët janë të stimuluar për inkasimin e tyre, e ndonjëherë me 

stimuj të lartë. Zakonisht kjo shkakton reagim të punonjësve tjerë që nuk janë të kënaqur nëse puna e tyre 

është e zhvlerësuar. Në të njejtën kohë, inkasantët diktojnë nivelin e faturimit, sepse, nëse vlera e faturimit 

është paraqitur në vlera reale përqindja e tyre do të reduktohet për shkak të shumës konstante të të hyrave 

që ata gjenerojnë. Prandaj, për të rritur përqindjen, ata paraqesin leximin e të dhënave në një vlerë më të 

vogël. Inkasantët kanë treguar edhe mangësi tjera në punën e tyre, si mungesa e përgjegjësisë për rezultate 

si pasoj e asaj se ata rrallë janë sanksionuar. Procesi tregon (Figura 2.) se inkasantët raportojnë vetëm në 

formë verbale – gojore për problem në puseta apo lidhjet e ujëmatësit. Së fundi, ka raste kur paratë që janë 

mbledhur, depozitohen tek Para-arka dhe pastaj tek Arka Kryesore. Kjo duhet të rishikohet nëse mund të 

shkurtohet procedura meqë ka dyfishim të aktiviteteve. 

Leximi 

Leximi, siç është thënë edhe më parë, në të shumtën e rasteve bëhet së bashku me inkasimin. Këtu, 

gjithashtu ka çështje që janë identifikuar si të rëndësishme për analizë sikur zonimi i rrjetit. Kompanitë 

kanë zona të matëse në departamentin e mirëmbajtjes, por ata nuk janë duke kontrolluar këto zona në 

rastin e leximit. Nëse leximi nuk është i kontrolluar në bazë zonale është e vështirë të shpërndahet 

përgjegjësia tek lexuesit. Lexuesit janë kontrolluesit e parë për kompaninë dhe për këtë arsye ata duhet të 

kanë për detyrë t’i raportojnë problemet, lidhjet ilegale, gjendjen e ujëmatësit, gjendjen e pusetave, dhe 

poashtu edhe sjelljen e konsumatorëve. 

11




Figura 2: Procesi i inkasimit i ndarë nga ai i leximit 

Lista e zbrazet kerkon me teper 

kohe per regjistrim! 

Faturimi 

Listat 

Viziton konsumatorin e 

radhes 

Zonimet kryesisht 

te dedikuara per 

mirembajtjen e 

rrjetit 

Paushall 

JO 

Takon 

konsumatorin 

Ne liste 

raportohen 

edhe gjendja e 

UM 

PO 

Gjendja e rregullt 

Lista ditore e gjendjeve 

PO 

Ploteson formularin e 

leximit ditor 

Verifikon gjendjen, 

lexon UM dhe ploteson 

formularin 

Figura 3: Leximi 

12




Inspektimi 

Procesi i inspektimit (Figura 4.), karakterizohet nga përfshirja e panevojshme e menaxhimit të mesëm i cili 

shpenzon shumë kohë duhe u marrë me inkasimin. Inspektimi gjithashtu bëhet në bazë të vlersimeve ad 

hoc me reagime prej rastit në rast, e jo në mënyrë sistematike. Gjithashtu ka pak analiza të gjendjes, për 

problemet, arsyet për shkallën e ulët të inkasimit. 

Figura 4: Inspektimi 

Shkyçja 

Procedurat e shkyçjes janë të lejuara dhe të orientuara nga rregullorja që ka përgatitur ZRRUM-i. 

Kompanitë kanë krijuar regullat por rrallë shkyçin konsumatorin. Arsyeja për këtë është se, më vonë 

konsumatori është lidhur ilegalisht dhe situata është përkeqësuar. Në këtë gjendje, shkyçjet janë përdorur 

më shumë si masë kërcënuese. Vetë procesi tegon se ndërmarrjet duhet të zhvillojnë shkyçjen si masë të 

fundit. Ata duhet të forcojnë nivelin e shërbimit për të zvogluar arsyet për mospagesë. Masa e shkyçjes 

duhet të ndiqet me ndëshkime shumë të larta në rastet kur konsumatori kërkon ri-lidhje të re dhe dënime 

shumë të larta për lidhje ilegale. 

13




PIANO 

Sortimi i 

borxhlinjve 

Lista ditore e 

borxhlive 

Vizita në terren 

DB interne 

Informohet 

konsumatori 

Raporti 

Nuk paguan 

Paguan 

~ 40% 

# 

Nuk deshiron 

(~5%) 

Pse 

Nuk mundet 

Si 

PV & Foto 

Pergatitet verrejtja 

dhe i dorezohet 

konsumatorit 

Propozohet per 

ckyqje 

Arsyetohet se nuk 

ka per pagese 

Paguan 

pjesërisht 

Pranon 

riprogramimin e 

borxhit 

Pritet 5 ditë 

Shtypet vendimi 

per ckyqje 

I pabaze 

Argumentimi 

I vertete (~ 55%) 

Pergatiten 

dokumentat per 

riprogramim 

Çkyqet JO Paguan 

# 

Identifikohet si rast 

social 

MPMS & 

KK 

Figura 5: Shembull i shkyçjes 

Proceset Menaxherike 

Analiza e aktiviteteve menaxherike tregon se ne përgjithësi detyrat menaxheriale janë lënë pas dore. 

Mosfunksionimi i menaxherëve tregon se: 

• Menaxherët humbin shumë kohë me vizitorë dhe aktivitete triviale; 

• Menaxherët shpesh janë të përfshirë në aktivitetet e vartësve të tyre; 

• Menaxherët nuk përdorin procese të veçanta rutinore që do të mund të rritnin efikasitetin e tyre; 

• Mungon planifikimi i hollësishëm dhe analizat në të gjitha nivelet menaxherike; KRU-të janë dukë 

shkrytëzuar vetëm objektivat nga Plani i Biznesit dhe shumë rrallë punojnë për krijimin e planeve 

të llojeve tjera me më shumë qëllime të përcaktuara; 

• Organizimi dhe rolet nuk janë treguar aq të qëndrushme dhe ka përzierje të përgjegjësive; 

• Kontrolli nuk është sistematik, por kryesisht me baza “ad hoc”; 

• Raportimi mbulon vetëm parametrat duke mos përfshirë analizën e problemeve dhe krahasimin 

me qëllimet e përcaktuara; 

• Lidershipi është me kapacitet mesatar, në disa raste i pazhvilluar, dhe entuziazmi nuk është 

përcjellur me njohuri të duhura menaxherike. 

Proceset në Departamentin e Konsumatorëve (DK) 

Edhe pse, aktivitetet në DK nuk ishin pjesë e këtij studimi, ato janë konsideruar si faktorë i rëndësishëm 

mbështetës për inkasimin. Gjatë hulumtimit, këto konkluzione janë identifikuar në DK: 

• KRU-të nuk janë duke investuar sa duhet në DK; 

14




• Njësitë e DK kryesisht merren me ankesat dhe kërkesat e konsumatorëve; 

• DK tregojnë më shumë kulturë reaktive (duke iu përgjigjur rastit) se sa proaktive (kujdes, 

degjueshmëri, kontakt, komunikim, etj)! 

• Uebfaqet nuk janë zhvilluar në mënyre kualitative dhe gjithëpërfshirëse, dhe nuk rifreskohen 

rregullisht; 

• Në KRU mungon një system i vetëvlerësimit të shërbimeve! 

Përfundimisht, gjatë studimit, është identifikuar nivel i lartë i nepotizmit i ndjekur nga niveli i ulët i 

efikasitetit të shërbimeve brenda kompanisë. Në këto rrethana, konsumatori konsideron joseriozisht 

shërbimet e ujit dhe nuk është i rregullt me pagesa. 

Krahasimi më përojat ndërkombëtare dhe përdorimi i teknologjisë 

Krahasimi i dy proceseve kryesore të punës (leximit dhe inkasimit) ndërmjet një kompanie të caktuar 

zviceriane (shih diagramet rredhëse në Figurat 6 dhe 7) dhe modelin e përshkruar të Kosovës tregoi disa 

dallime të rëndësishme: 

- Ndarje e qartë e përgjegjësive në Kompanitë Zviceriane të Ujit. 

- Ndërlidhje të qartë në mes të proceseve të mbrendshme të biznesit dhe faktorëve të jashtëm në 

kompanitë zviceriane të ujit. Proceset e Punës janë në përputhje me rregulla të vlefshme të 

shërbimit të ujit dhe rregulloret e Kompanisë së Ujit. 

Lexuesit (~ 1 person për 1'000 um) 

Zyra Administrative / Departam. Financave 

I afrohet konsumatorit të ardhshëm 

sipas rrugës së përcaktuar (e 

përcaktuar në pajisjen për lexim) 

Përgjigjet 

klienti 

Nuk e hap derën 

Depositon një kartelë leximi 

(për lexim të mbrendshëm) 

Përgjigjja nga 

konsumatori 

Jo 

I dërgon konsumatorit kërkesë 

për kartelë të leximit 

ose datë fikse për lexim 

Përgjigjja nga 

konsumatori 

Llogarit konsumin bazuar në 2-3 

vitet e fundit 

Ose jo 

Merr vlera nga familje të 

krahasueshme 

Hap derën 

Dërgon prapa 

Kartën e plotësuar 

Kartela e plotësuar 

ose lexim nga jashtë 

Lexohet ujëmatësi 

(automatikisht me pajisje për lexim) 

Mundësia 

e leximit 

Databaza e 

konsumatorëve/konsumit 

(transfer automatik nga pajisja për 

lexim) 

KONTROLLI: 

Kontrollë për klient: 

Krahason konsumin me vitet e 

fundit 

Kontroll i tërësishëm: 

Uji i faturuar vs. uji i prodhuar 

jo 

15




Figura 6: Procesi i leximit në një kompani zvicerane 

- Procesi i leximit në kompanitë zviceriane të ujit bazohet në teknologji të avansuar (automatike). 

Teknologjitë e reja për lexim të ujëmatësve nga largesia janë prezentuar në Shtojcën C. Duhet 

analizuar se cila teknologji është më e përshtatshmja për KRU-të e Kosovës. 

Karakteristika të sistemit zviceran: 

- Kontrollimi i ujëmatësit një ose dy herë në vit, ose në momentin e ndrrimit të pronait 

- Alternative: lexim i mbrendshëm një here në vit dhe lexim – (kontroll) – te jashtëm çdo pesë vite. 

- Ndërrimi i ujëmatësve të vjetëruar. 

- Kontrolli i funksionimit të ujëmatësve nëse kërkohe nga klienti. 

Faturimi 

Dërgimi I faturës 

Zyra Administrative / Departamenti I Financave 

Klienti 

paguan 

Qortim (2x) / 

Pagesë e detyrueshme / gjykata 

jo 

Perseritet 

(brenda 

20/30 ditëve) 

jo 

Klienti paguan 

(përf. interesin) 

po 

po 

po 

Gjenë zgjidhjen 

Pranimi i të hollave 

/ 

databaza 

jo 

Instalimi I matësit me 

parapagesë ose 

shkyçjen e ujit 

(jo shkyçje permanente) 

Figura 7: Procesi i inkasimit në një kompani zvicerane 

Karakteristikat nga sistemi zviceran: 

- Faturim një ose dy herë në vit (në llogari dhe faturë të fundit) 

- Rregullat dhe rregulloret për shërbimet e ujit, përfshirë sistemin e tarifave, janë pranuar nga 

konsumatorët që nga moment i aplikimit për lidhje ose konsumin e ujit; 

- Informimi i konsumatorëve (homepage) 

16




Një rast tjetër nga Phnom Pehn, tregon masat që mund të përdoren nga KRU-të në Kosovë: 

1. Angazhim dhe mbështetje të vazhdueshme nga qeveria, duke përfshirë ndryshimet e politikave; 

2. Lidership efektiv (suksesi ndërlidhet me Shefin Ekzekutiv Ek Sonn Chan); 

3. Përshtatjen e përhershme të strukturës organizative të kompanisë ndaj kërkesave të punës; 

4. Krijimin e një discipline të mbrendshme të rreptë dhe efikase; 

5. Investimin dhe implementimin e vazhdueshëm në programet e trajnimit; 

6. Avansimin e departamenteve të konsumatorëve dhe RH përfshire edhe sistemin e vlerësimit të 

personelit dhe stimulimin; 

7. Kontrollin e ujit të pafaturuar përmes sistemit teledirigjues. 

Korniza Procedurale e propozuar 

Shikimi i problemit si tërësi 

Për të mundësuar përmbledhjen e problemit dhe krijimin e Kornizës, gjatë studimit është përdorur 

metoda e analizës sistemore, e shikimit të problemit si tërësi. Proceset kanë qenë të ndara në: procese 

bazë, procese mbështetëse dhe procese të jashtme (Figura 8.). Siç është thënë më herët, për shkak të 

kufuzimeve të detyrës projektuese, sistemi i inkasimit është konsideruar vetëm në kufinjët e kompanisë së 

ujit dhe proceset në hapësirën e jashtme nuk janë marrë në konsideratë. 

Proceset e ndërlidhura me rrethinën e jashtme 

Proceset mbështetëse interne në KRU 

Proceset 

bazë 

Figura 8: Llojet e proceseve 

Zhvillimi i Kornizës Procedurale ndjek rrugën natyrale të aktiviteteve që mundësojnë inkasimin. Për 

konsumatorët e regjistruar, shërbimi lexon konsumin e tyre, prodhon faturën dhe inkason. Megjithatë, 

sistemi është më i komplikuar për shkak të rrethanave gjatë ofrimit të shërbimeve dhe faktorëve të 

ndryshëm shoqërorë në lidhje me konsumatorët dhe institucionet. Në këtë kontekst, çdo aktivitet duhet të 

kontrollohet dhe duhet të jetë i koordinuar në nivelet menaxhuese. Menaxhmenti është ai që përgatitë 

vendime dhe ndërhyn në sistemin e brendshëm të kompanisë prandaj edhe ka rëndësi të veçantë. Një 

tjetër nënsistem i rëndësishëm që ndihmon jodrejtëpërdrejtë krijimin e të hyrave për inkasim është 

Departamenti i Konsumatorëve. Ky department është direkt i lidhur me konsumatorët. Së fundi, 

kompanitë, e poashtu edhe konsumatorët, janë ndikuar nga institucionet e jashtme. Këto institucione si: 

Organet Qeveritare, gjykatat, policia, ZRRUM-i, shoqatat, duhet të kenë role autoritative apo mbështetëse. 

Marrëdhëniet në mes këtyre palëve (të paraqitura në Figurën 9) formojnë elementet kryesore të Kornizës 

për të kryer ndërhyrjet procedurale që janë të nevojshme për zhvillimin e sistemit të inkasimit. Ky nivel 

është faza më e lartë në hierarkinë e modelimit dhe tregon pamje të përgjithshme të Kornizës Procedurale. 

17




Rrethina externe 

Presioni apo mbeshtetja institucionale 

- Korniza juridike 

- Efikasiteti administrative; 

- Efikasiteti i gjykatave 

- Angazhimi I policise. 

Konsumatori 

KRUja 

Konsumatori 

Kontrata 

- statusi social 

- Personaliteti 

- Kultura 

- Vetedijesimi 

- Gatishmeria per te paguar 

dhe mirembajt sistemin 

Regjistrimi I 

konsumatorit te ri 

Kyqja 

Leximi I UM 

Kontrolli I gjendjes 

se kyqjes 

- legaliteti I kyqjes 

- gjendja e rrjetit 

- gjendja e UM 

Baza e 

konsumator 

eve 

SISTEMI 

(Pronet) 

GIS 

Kontrollimi I 

leximeve 

Feedback 

Te konsumatori 

Presioni ndaj 

konsumatorit 

per te paguar 

Faturimi 

Raportimi 

menaxhmentit 

Analiza e 

situates 

Planifikimi 

- Verrejtje 

- Shkyqje 

Presioni / mbeshtetja 

Ndaj konsumatorit 

Inkasimi 

Kontrollimi I 

faturimit 

Ditor 

Javor 

Mujor 

Kontrollimi I 

inkasimit 

Sherbimi I 

konsumatoreve 

Raportimi 

- Sherbimet (zgjidhja e problemit) 

- Programi I promovimi dhe vetedijesimi 

- Komunikimet dhe Relacionet publike 

Intervenimet ne sistem 

Vendimet per 

intervenime 

Figure 9: Paraqitja e tërësisë së problemit 

Lidhjet ndërmjet proceseve 

Në nivelin tjetër të modelimit janë paraqitur lidhjet kryesore të proceseve. Figurat 10 dhe 11 përshkruajnë 

ciklet e aktivitetit dhe ndërlidhjen mes proceseve të inkasimit dhe shërbimit të konsumatorëve. 

Lidhjet në proceset bazë 

Proceset bazë që mbulojnë nënsistemet e inkasimit kanë ciklet e leximit, inkasimit dhe inspektimit. Figura 

10 tregon rëndësinë e veprimeve sistematike të menaxhmentit: planifikimi, organizimi, udhëheqja dhe 

kontrolli. Gjendja në KRU-të e Kosovës është e tillë që, sistemi është i themeluar dhe funksional, 

megjithatë pa përcjellje sistematike. S’ka ndarje të qartë të përgjegjësive, e sidomos menaxherët përziejnë 

rolin e tyre me ate të operatorëve. Modelimi tregon se aktivitetet kryesore duhet të kenë ndarje të qartë të 

përgjegjësive në mes menaxherëve dhe stafit të tyre në mënyrë që të kemi funksionim ë qëndrueshëm. 

Përmirësimi i mëtutjeshëm i proceseve kryesore mund të bëhet nga kontrolli dhe koordinimi më i mirë i 

aktiviteteve në kuadër të vetë procesit dhe me investime në teknologjitë më të përparuara. 

Lidhjet në mes proceseve në Departamentin e Konsumatorëve 

Shërbimi i Konsumatorëve nuk duhet vetëm t’ju përgjigjet kërkesave dhe ankesave, por të zhvillojë 

programe nxitëse dhe menaxhimin e informimit të konsumatorëve. Është e nevojshmë për DK të krijojë 

komunikim proaktiv me konsumatorin. Modelimi tregon rëndësinë e “Sportelit ndihmës” (“Help-desk”) 

mire të organizuar, ku klienti mund të përceptojë nivelin e shërbimit. Departamentet e Konsumatorëve 

duhet të ndjekin parimet e marketingut dhe të rrisin kontaktin me konsumatoërt e tyre nëpërmjet 

propagandës së vazhdueshme dhe mbledhjen e fidbekut nëpërmjet sondazheve apo metodave tjera. 

18




Figura 10: Lidhjet ndërmjet proceseve bazë 

Figura 11: Lidhjet brenda procesit të Departamentit të Konsumatorëve 

19




Lidhjet e proceseve Menaxherike 

Lidhjet menaxheriale janë më të komplikuara dhe të paqarta për tu paraqitur me modele të hollësishme për 

shkak të natyrës sublime të menaxhimit. Modeli i paraqitur ne Figurën 12 pjesërisht tregon problemet e 

menaxhimit. Në këtë model, përqëndrimi është në ciklet e planifikimit dhe raportimit. Organizata nuk 

mund të funksionojë pa planifikim të duhur. Planifikimi duhet të jetë i lidhur me vizionin e përbashkët, 

objektivat dhe caçet e veçanta. Për të mbështetur planifikimin, është e nevojshme që Departamenti i 

Planifikimit të jetë më i specializuar për qasje në planifikime të ndryshme dhe të mbështes departamentet 

tjera në kompani. Menaxherët, si e përcakton edhe roli i tyre, duhet të punojnë më shumë me planifikimin 

sesa me kontakte të drejtëpërdrejta me konsumatorët (siq është tani rasti). Cikli përfundon kur raportimi 

është mbyllur nga niveli më i ulët tek ai më i lartë. Këto raporte gjithashtu kërkojnë jo vetëm përshkrimin e 

parametrave, por edhe nivelin e analizës dhe hulumtimeve që do të mundësonin vendimmarrje më efikase. 

Është konsideruar se parimet e transparencës dhe krahasimit mund të ndihmojnë në cilësinë e raportimit 

dhe analizës. Transparenca mundëson shpërndarjen e planeve, vendimeve dhe rezultateve në të gjithë 

ujësjellësin si dhe në rrethinën e tij. Krahasimi ndihmon krijimin e standardeve të punës të cilat lehtësojnë 

implementimin e proceseve të punës. 

Figura 12: Lidhjet ndërmjet proceseve menaxherike 

20




Propozimet për intervenime në sistemet aktuale 

Nënkapitujt në vazhdim përshkruajnë ndërhyrjet që sygjerohen nga konsulentët. 

Sistemi i Kontrollit 

• Kontrollimi të bëhet në mënyrë permanente dhe sistematike (duke përdorur planet, “check-listat”, 

mostrimin, etj) dhe jo në baza “ad hoc”! 

o 

o 

o 

Lexuesi (niveli i parë i kontrollit), shënon gjendjen në ujëmatës në formularin e 

përshtatshëm (shih Shtojca E); kjo informatë regjistrohet në SI dhe parregullsitë 

identifikohen në bazë ditore. 

Menaxherët e njësive (niveli i mesëm), apo niveli i dytë i kontrollit, monitorojnë dhe 

kontrollojnë rezultatet e leximit, shkallës së inkasimit dhe ekipet tjera. Ata propozojnë 

dhe marrin masa përmirësuese dhe raportojnë rregullisht tek eprorët e tyre. 

Niveli i tretë i kontrollit është njësi e centralizuar e inspektimit (Kontrolli i Kualitetit) për 

të kontrolluar veprimtarinë e përgjithshme të kompanisë, aspektet administrative dhe 

teknike, e më pakë ato financiare. Ky nivel monitoron cilësinë dhe performancën, inicon 

ndryshimet, trajnimet etj. 

• Vlerësimi i performancës duhet të përmbajë treguesit për vlerësimin e efektivitetit, efikasitetit dhe 

produktivitetit. 

Ndarja e leximit nga inkasimi 

• Të ndahet leximi nga inkasimi; 

• Shpërndarja e rrjetit me ndarje zonale (GIS) dhe kontrollin e ujit të shpërndarë duke përdorur 

matësit zonal të ujit me telekomandë. 

• Lexuesit janë përgjegjës për nënzonat të cilat korrespondojnë me zonat e mirëmbajtjes. 

• Përkufizimi i shkallës minimale të leximit për ditë për lexuesit (shembull: 50 konsumatorë / ditë, 

një lexues lexon ~ 1000 konsumatorë/muaj); e nëse është e nevojshme për të zvogëluar numrin e 

lexuesve, ata mund të lëxojnë në bazë dy apo tre mujore! 

• Gjatë leximit, duhet të regjistrohet gjendja e pajisjeve (Shtojca E)! 

• Të dhënat historike rreth konsumatorit mblidhen në “Databazën e Konsumatorëve”. 

• Inkasanti poashtu është përgjegjës për të njejtat nënzona si edhe lexuesit. 

• Inkasantët duhet të realizojnë shkallë mujore e cila gradualisht duhet të rritet. 

• Kush nuk është në gjendje të përmushë normën e inkasimit duhet të penalizohet ose të 

shkarkohen nga roli që ka. 

• Numri i inkasimeve në ditë duhet të jetë më i madh se ai i leximeve (60 ~70 konsumatorë/ditë)! 

• Monitorimi dhe stimulimi për inkasantët duhet të vie nga menaxheri përgjegjës i departamentit. 

• Modeli pa inkasantë është më i preferueshen, por kjo kërkon: 

o 

o 

o 

Përmirësimin e zyrave për shërbime të konsumatorëve; 

Mbështetje të institucionëve (policisë, gjykatave); 

Sistem efikas të pagesave. 

21




Riformulimi i sistemit të stimulimit 

• Stimulimi duhet të shpërndahet në të gjithë kompaninë. 

• Punëtori duhet të stimulohet për: 

o 

o 

o 

o 

o 

Njohuri dhe kapacitete për të kryer punë; 

Disiplinë; 

Arritje të rezultateve dhe normës; 

Kujdesin ndaj konsumatorit; 

Kujdesin për infrastrukturën. 

• KRU-të duhet të mendojnë për stimulimin e konsumatorëve që paguajnë rregullisht (përmes 

shërbimit ose zbritje) 

Intervenime tjera 

• Të përmirësohet sistemi i planifikimit duke shtuar veprime dhe plane afat shkurtër në tri nivelet 

menaxherike, nëpërmjet: 

o 

o 

o 

o 

o 

Përcaktim të qartë të qellimeve; 

Matjen e treguesve të performancës; 

Përcaktimin e caqeve që synohen (Kontroll i drejtëpërdrejtë); 

Përcaktimin e kapaciteteve të nevojshme (për të arritur planin); 

Kriteret e vlerësimit. 

• Nëse është e mundur, të trajnohen menaxherët në këtë drejtim. 

• Rikonfigurimin e DK, që të ketë qasje më proactive – krijimin e sistemit të “Sportelit ndihmës”. 

• Përmirësoj kualitetin e shërbimeve, shkyçja duhet të jetë zgjidhja e fundit (preferohen dënime 

shumë të larta për rikyçje). 

• Të krijohet sistemi i kontrollimit të rregullt të ujëmatësve. 

Udhëzuesi 

Udhëzimet për të lehtësuar Kornizën Procedurale për sistemin e inkasimit janë paraqitur në Shtojcën D. 

Ato janë përgatitur për të përkrahur shfrytëzimin e Kornizës dhe duhet të konsiderohen si material bazë 

për të filluar analizën e proceseve të punës në kompanitë e ujit. 

22




Rekomandimet 

Konkluzionet e më poshtme janë bërë në bazë të rezultateve të studimit si dhe me kontributin e 

pjesëmarrësve gjatë Punëtorisë: 

PËRMIRËSIMET E PËRGJITHSHME ORGANIZATIVE: 

• Ndarje të qartë të përgjegjësisë në nivel operacional (përgjegjësi e menaxhmentit të KRU-ve): 

o 

o 

Të qartësohen, rolet dhe përshkrimi i punëve në strukturën organizative; 

Brenda KRU-ve, të instalohet aktiviteti i Modelimit të Proceseve të Punës nëpërmes 

individëve ose grupit. 

• Të përmirësohet sistemi i planifikimit duke shtuar veprime dhe plane afatshkurtëra në tri nivelet 

menaxherike (të definohen qëllimet, treguesit e performancës, kapacitetet e nevojshme etj) – 

(përgjegjësi e menaxhmentit të KRUsë, plus nevojë për konsultatnt që të zhvilloje kapacitetet 

planifikuese dhe të përcaktojë procedurat e planifikimit). 

• Të përmirësohet sistemi i kontrollit – kontrollë permanente dhe sistematike (plane, “check-lista”) – 

(Përgjegjësi e menaxhmentit të mesëm): 

o 

o 

o 

Lexuesi (niveli i parë i kontrollit), në një formularë të veçantë jep gjendjen e ujëmatësit; kjo 

informatë regjistrohet në SI dhe identifikohen çdo ditë rastet e parregullsive. 

Menaxhmenti i njësive (i mesëm) (niveli i dytë i kontrollit) monitoron dhe kontrollon pa 

ndërprerë rezultatet e lexuesve, inkasantëve dhe ekipeve tjera. Propozon dhe ndërmerr masa 

intervenuese dhe raporton rregullisht. 

Niveli i tretë kontrollues si njësi qëndrore e inspektimit (Kualiteti i Kontrollit) e cila do të 

inspektonte tërë aktivitetin e ndërmarrjes më tepër nga aspekti administrativ dhe teknik, e jo 

nga ai financiar; ky nivel monitoron perfromancën, nxisin ndryshime, trajnime etj. 

PËRMIRËSIME TË VEÇANTA OPERACIONALE: 

• Qasje më proaktive ndaj konsumatorëve (përgjegjësi e Departamentit të Konsumatorëve): 

o Sistemi “Sporteli ndihmës”; 

o Të tregojë autoritet institucional (psh, uniformat); 

o Të përmirësojë kualitetin e shërbimeve, ku shkyçja duhet të jetë si opcion i fundit (e ndjekur 

nga dënime shumë të larta); 

o Të kategorizohen konsumatorët dhe të përgatiten strategji për secilin grup. 

• Të mblidhen informata historike për konsumatorët (përf. Ankesat, parregullsi në instalimet e ujit) në 

“Databazën e Konsumatorëve” (përgjegjësi e Departamentit të Shitjes). 

• Të përcaktohen qartë zonat e leximit dhe inkasimit (Departamenti i Shitjes në bashkëpunim me 

Departamenin Teknik): 

o 

o 

o 

Shpërndaje e rrjetit me ndarje zonale dhe sistem të kontrollit nga largësia; 

Ndarja e leximit prej inkasimit; 

Lexuesit janë përgjegjës për nënzonën e cila korrespondon me zonën e mirëmbajtjes; 

Inkasanti është përgjegjës për të njëjtat zona si edhe lexuesit. 

• Të krijohet sistem për kontrollë të rregullt të ujëmatësve dhe të përcaktohen standardet për 

vendosjen e ujëmatësve dhe konstruksionin e pusetave (përgjegjësi e Departamentit Teknik). 

23




PËRMIRËSIME NË RESURSET NJERËZORE: 

• Të forcohen kapacitet e menaxhmentit të mesëm (përgjegjësi e menaxhmentit të lartë plus angazhim 

i konsulencës nga jashtë për zhvillimin e kapaciteteve). 

• Të zhvillohet Departamenti i Resurseve Humane (përgjegjësi e menaxhmentit të lartë plus nevoja 

për mbështetje nga konsulenti). 

• Përcaktim i caqeve për stafin e leximit dhe inkasimit (psh. Shkallën minimale të leximit) dhe 

ndëshkimit (psh, nëse nuk arrihet norma e inkasimit) (përgjegjsëi e Departamentit të Shitjes). 

• Të zhvillohet sistemi i kontrollit, stimulimit (psh çmimi për inkasantin më të mirë të vitit, rritje të 

pagave etj) dhe penalizime (psh nëse norma e inkasimit nuk është arritur) në staf (përgjegjësi e 

Departamenti të Resurseve Njerëzore). 

• Trajnimin e stafit (përgjegjësi e menaxhmentit të KRU-ve dhe implementimin nga BD dhe 

mbështetje nga trupat qeveritare): 

o 

o 

o 

Nën aktivitetin e SHUKOS, të zhvillohet program i trajnimit të përhershëm për stafin, 

veçanërisht për menaxherët; 

Trajnim për menaxhmentin operativ dhe të mesëm me qasje interdisiplinare që do të mund 

të kontrollonin personelin në kryerjen e punëve rutinore me një proces të veçantë pune 

(ciklin e leximit, ciklin e inkasimit etj.); 

Program trajnimi për sjelljen e inkasantëve. 

PËRMIRËSIME NDIHMËSE: 

• Rifreskimi i Sistemit Informativ “Pronet” / “Piano”që të mbulojë karakteristikat më të nevojshme 

për sistemin e inkasimit (përgjegjësi e menaxhmentit të lartë për inicim dhe mbështetje; për 

implementim është përgjegjës njësia e IT). 

• Të zhvillojë MIS-in për të mbështetur aktivitetet menaxherike (njejtë si më parë). 

• Të merrë në konsideratë teknologjinë moderne për procedurat e leximit (Menaxhmenti intern)! 

• Të miret në konsideratë ndryshimi i formatit të faturave (shih Shtojcën F) (Drejtori Financiar) 

• Të zhvillohen uebfaqet që të jenë më afërta për konsumatorë (IT dhe DC) 

VEPRIMET E ARDHSHME (PËRGJEGJËSI E DONATORËVE, QEVERISË, MENAXHMENTIT TË MESËM): 

• Të zhvillojë dhe implementojë projekte të ngjajshme me qëllim të përmirësimit të aktiviteteve të 

jashme që mbështesin sistemin e inkasimit, të mbulojë aktivitetin e përgjegjësve institucional 

përfshirë: Bordin e Drejtorëve, ZRRUM, gjykatat, policia, SHUKOS dhe komunat. 

• Të dizajnojë dhe implementojë projekte më të gjata, me qëllim të zhvillimit më detal të proceseve të 

mbrendshme të inkasimit brenda KRU-ve. 

24




SHTOJCAT 

25




Shtojca A: Agjenda e Puntorisë dhe Lista e Pjesëmarësve 

Agjenda e Puntorisë dhe lista e pjesëmarrësve janë treguar më poshtë: 

Agjenda e Puntorisë: 

09:15 – 09:30 Regjistrimi i pjesëmarrësve 

09:30 – 09:45 Fjalët hyrëse 

z. Skender Agolli, Sekretariati i TFU 

z. Guido Beltrani, Swiss Development Cooperation 

Mr. Ramadan Sejdiu, kryesues i NMPNP, MEF 

09:45 – 10:00 Prezentimi 1, z. Philipp Derungs & z. Ilir 

Hyrje, informatat e projektit, metodologjia dhe qasja 

10:00 – 10:30 Prezentimi 2, z. Ilir 

Proceset aktuale në sistemin e inkasimit në KRU-të e Kosovës . 

10:30 – 11:00 Diskutimet 

Pyetjet, diskutimet e modeleve të prezentuara 

11:00 – 11:30 Pushimi i kafës 

11:30 – 12:00 Prezentimi 3, z. Ilir 

Korniza Procedurale e propozuar për sistemin e ikasimit . 

12:00 – 13:00 Diskutimet 

Pyetjet, diskutimet e modeleve të prezentuara 

13:00 – 14:00 Pushimi i drekës 

26




Tabela 5: Lista e pjesëmarrësve në Puntori: 

27




SHTOJCA B: Modelet aktuale të proceseve të punës në KRU-të e 

Kosovës 

“Bifurkacioni” - KRU Ferizaj 

Kompania Ujësjellësi Rajonal “Bifurkacioni” Ferizaj organizon inkasimin përmes Departamentit të 

Konsumatorëve i cili ëshë përgjegjës drejtëpërdrejtë tek Drejtori Menaxhues. Ky department gjithashu 

menaxhon njësitë e: faturimit, leximit, shkyçjet dhe shërbimin e konsumatorëve. 

Në Ferizaj, inkasimi dhe leximi bëhen në të njejtën kohë (shih fig. B.1.). Vetë procesi mbulon funksionet 

kryesore të nevojshme që mundësojnë inkasimin si dhe regjistrimin e ujit të konsumuar. Procesi 

karakterizohet me: 

- Rol i paqartë i inkasantit në raportimin e parregullsive (edhe pse ata janë të obliguar të raportojnë 

problemet, ata nuk janë përgjegjës për cilësinë e raportimit); 

- Problemet janë hasur në SI (“Pronet”) për shkak të moduleve jo të plota dhe të papërshtatshme 

për tu përdorur; 

- Përfshirje “Ad hoc” e menaxhmentit të mesëm dhe të lartë në ndikimin e funksionimit të 

inkasimit. 

Figura B.1. Procesi i leximit dhe inkasimit në KRU Ferizaj 

Listat e 

konsumatorëve 

Ngarkesa me 

fatura 

Faturimi 

Dorëzimi I 

faturave të 

painkasuara dhe 

barazimi 

Lista mujore 

e gjendjeve 

Paraqet 

edhe ankesat e 

konsumatoreve 

Dorezon 

formularin te Shefi 

i inkasimit 

Viziton 

konsumatorin e 

radhes 

Takon 

konsumatorin 

Merr dëshminë 

Dorëzon të 

hollat në arkë 

Plotëson 

Formularin e 

pagesave 

Verifikon gjendjen 

dhe lexon UM 

I tregon faturën 

konsumatorit 

Raporton 

parregullsitë 

JO 

Gjendja e 

rregullt 

PO 

Raporton me goje per 

gjendjen e UM te pergjegjesi 

i inkasimit 

Lexon UM dhe 

shënon gjendjen 

Grumbullon mjetet 

Një tjetër process (paraqitur në figurën B.2.), është inspektimi dhe kontrolli i leximit. Ky process është 

pjesë e aktivitetit ‘Shërbimi për lexim dhe vendosje të ujëmatësve’. Karakteristikat e këtij processi janë: 

28




- Edhe pse, emri i kësaj njësie organizative ka të bëjë me leximin e ujëmatësve, aktivitetet e saj janë 

të lidhura me rolin e inspektimit të kontrollit të leximit të UM. 

- Ka përzierje të roleve në mes të inkasantëve, leximit dhe njësisë së inspektimit; 

- Kontrolli i aktiviteteve nuk bëhet nëpërmjet inspektimeve të planifikuara dhe të rregullta, por 

përmes iniciativave “ad hoc” të përqëndruara vetëm në rastet problematike; 

- Pasi që Kompania nuk ka zonim të rrejtit, është e vështirë të analizohen dhe klasifikohen humbjet 

si dhe të identifikohen gabimet në lexim. 

Figura B.2. Procesi i inspektimit dhe kontrollit të lexuesve në KRU Ferizaj 

Procesi i faturimit (Figura B.3.) është process standard që përgatit faturat duke përdorur programin 

“Pronet”. Edhepse ky process është në mënyrë i izoluar, megjithatë, zyrtarët e faturimit ndonjëher janë të 

përfshirë në zgjidhjen e problemeve në lidhje me leximin, inkasimin. 

Ankesat e konsumatorëve trajtohen nëpërmjet njësisë për Marrdhënie me Konsumatorë (shih figurën B.4). 

Vetë procedura tregon aktivitet të rregullt dhe logjik me funksionet e nevojshme për të zgjidhur problemet 

në lidhje me ankesat e konsumatorëve. Megjithatë, vëzhgimet tregojnë se njësia e marrëdhënieve me 

konsumatorë është pasive në qasjen ndaj konsumatorit, ka mungesë të promovimit permanent dhe studim 

të zakoneve dhe interesave të konsumatorit. Niveli i shërbimit gjithashtu mund të vehet në pikpyetje! Kjo 

duhet të kontrollohet brenda secilës kompani me analiza të veçanta të proceseve në DK. 

Studimi ka treguar se dy nivelet menaxheriale janë të përfshira drejtëpërdrejtë në procesin e inkasimit, por 

më tepër në forma stihike dhe aktivitete ad hoc (Fig. B.5). Në KRU, mungon planifikimi i duhur dhe 

raportimi jep vetëm të dhëna me mungesë të argumentimit dhe qasjes analitike. Kontrolli i përgjithshëm 

nuk është i bazuar në një aktivitet sistematik, por më tëpër në ndërhyrje rast pas rasti. Kjo mënyrë e 

funksionimit krijon mbingarkesë për menaxherët të cilët duhet të përfshihen më shumë në nivelet 

operacionale. Për më tepër, rolet e paqarta në kuadër të departamenteve pengojnë koordinimin efikas në 

mes njësive funksionale të organizatës. 

29




Figura B.3. Procesi i faturimit në KRU Ferizaj 

Figura B.4. Ankesat dhe aktiviteti i Sherbimit të Konsumatorëve në KRU Ferizaj 

30




Figura B.5.Pjesë të aktivitetit menaxherik në KRU Ferizaj 

“Hidromorava” – KRU Gjilan 

Kompania Regjionale e Ujit “Hidromorava” në Gjilan organizon inkasimin në kuadër të Departamentit të 

Financave. Njësia përgjegjëse për inkasim është Departamenti i Shitjes. Megjithatë, gjendja aktuale tregon 

se inkasimi mbikqyret drejtëpërdrejtë nga Menaxheri Financiar, sepse Departamenti i Shitjes është pa 

Menaxher dhe njësitë e këtijë departamenti drejtohen nga operatorët e tyre pa një menaxhment të 

përshtatshëm. Në Gjilan leximi vepron i ndarë nga inkasimi. Leximi në KRU Gjilan karakterizohet me: 

- Leximi i ujëmatësve bëhet në bazë tre-mujore; 

- Gjilani ka përcaktuar zonimin e rrjetit por i mungon GIS; 

- Lexuesve u ipen tabela të zbrazëta për t’i mbushur me të dhëna mbi konsumin. Kjo është bërë për 

të zvogëluar manipulimin e të dhënave për inkasim; 

- Lexuesit stimulohen për numrin e leximeve; 

- Gjatë leximit, punonjësi merr shumë pak informata mbi gjendjen në ujëmatës. 

Procesi i inkasimit është i organizuar veçmas nga leximi me këto karakteristika: 

- Mbledhje e drejtëpërdrejtë e të hollave në shtëpi të konsumatorit; 

- Rrjedh logjike e aktivitetit për të mundësuar inkasimin; 

- Përzierje e rolit me lexuesin sepse inkasantët kanë të drejt të lexojnë ujëmatësit me kërkesë të 

konsumatorit; 

- Obligim për të raportuar parregullsitë edhe pse ata nuk kanë qasje zyrtare në ujëmatës - pusetë; 

- Nga burime jozyrtare merret vesh se inkasantët dhe lexuesit nganjëherë punojnë së bashku. Kjo 

pastaj krijon hapësirë për keqpërdorim detyre. 

Procesi i inspektimit dhe kontrollit të ujëmatësve (Figura B.8.), është i ngjajshëm me atë në Ferizaj, me 

inspektime ad hoc dhe mungesë të qasjes sistematike. KRU Gjilan nuk ka softuer të përshtatshëm për të 

mbështetur vendimmarrjen rreth kontrollit të leximit të ujëmatësve. Është krijuar zonimi i rrjetitt, por 

përpjekjet për të kontrolluar humbjet nuk kanë dhënë rezultate të mira dhe të sakta. 

31




Figura B.6. Procesi i leximit në KRU Gjilan 

Figura B.7. Procesi i inkasimit në KRU Gjilan 

32




Procesi i shkyçjes në Gjilan (Figura B.9.) karakterizohet me: 

- Iniciativë për të bindur konsumatorin që të paguaj; 

- Përdorimi i shkyçjes së përkohshme perms bllombimit; 

- Vështirësitë për të shkëputur zonat të cilat nuk furnizohen 100% me ujë; 

- Përdorimi i riprogramimit të borxhit. 

Figura B.8. Procesi i inspektimit dhe kontrollit të leximit në KRU Gjilan 

Figura B.9. Procesi i shkyçjes në KRU Gjilan 

33




“Radoniqi” – KRU Gjakovë 

KRU Gjakovë, si Gjilani, kontrollon inkasimin përmes Departamentit Financiar. Në Gjakovë, lexuesit janë 

edhe inkasantë. Leximi dhe inkasimi në Gjakovë kanë aktivitete të ngjajshme si në KRU-të tjera. 

Figura B.10. Leximi dhe inkasimi ne KRU Gjakovë 

Inspektimi dhe kontrolli i leximit në Gjakovë mbikqyret dhe kontrollohet drejtëpërdrejtë nga Drejtori 

Financiar, i cili së bashku me Shefin e Kontrollit vendosin për konsumatorët që duhet vizituar. Ngjajshëm 

me kompanitë tjera, ata kanë qasje ad hoc të kontrollit dhe identifikimit të problemeve. Në përgjithësi, 

KRU Gjakovë ka të formësuar dhe vital funksionin e administrimit. Proceset që janë në funksion janë të 

përcaktuara mirë dhe të përshtatura për t’u mbikqyrur. Megjithatë, shumica e rekomandimeve që janë 

dhënë në fund të studimit duhet të merren në konsideratë edhe në Gjakovë. 

34




Figura B.11. Procesi i inspektimit dhe kontrollit të leximit në KRU Gjakovë 

Figura B.12. Procesi i shkyçjes në KRU Gjakovë 

ProNET 

Sortimi i 

borxhlinjve 

Lista ditore e 

borxhlive 

Plani 

i ckyqjeve 

Ckyqjet orjentohen te 

inkasantet me te dobet 

Vendimi merret me 

involvimin e grupit jo sipas 

procedurave!!! 

Vizita në terren 

Informohet 

konsumatori 

Nuk paguan 

Paguan 

Rralle realizohet 

Si 

Bllombimi i 

UM 

Procedura e 

realizimit te 

ckyqjes! 

Paguan 

pjesërisht 

Pranon 

riprogramimin e 

borxhit 

Me pagese te pjeserishme 

prej 30~40 euro pranohet qe 

borxhliu te lirohet nga ckyqja 

- rralle realizohen ckyqjet!!! 

Procedura 

per 

riprogramim 

35




KRU Mitrovicë 

Rasti i Mitrovicës është më specifik pasi në Mitrovicë KRUja administrohet ndaras në pjesën jugore dhe 

ate veriore. KRU në Mitrovicë gjendet në pjesën jugore dhe prodhon sasinë e përgjithshme të ujit edhe 

për pjesën veriore. Pas konfliktit në 1999, organizata filloi punën e saj me vështirësi administrative, 

mungesa e të dhënave për konsumatorë, e probleme me pagesat. Kompania është përmirsuar ngadalë, 

edhe pse janë një nga kompanitë e ujit më të pazhvilluara në Kosovë. 

Në KRU Mitrovicë, inkasantët janë edhe lexues (Figura B13.). Kompania do të ndante këto dy aktivitete, 

por kanë mungesë stafi. Për më shumë, ata kanë raportuar problem për shkak të inkasantëve të dobët të 

cilët nuk janë të përgatitur si lexues sa duhet (të saktë dhe me kohë) dhe të merren me klientët në mënyrë 

efikase. 

Figura B.13. Procesi i leximit dhe inkasimit në KRU Mitrovicë 

Registrat e 

konsumatoreve 

Pranimi I faturave 

Pranimi I 

formulareve te 

zbrazet per 

pagesa 

Shefi I 

inkasaneteve 

pergatit formularet 

per pagesa 

Faturimi 

Regjistri dorezohet pa 

nenshkrim! 

Vizita 

konsumatorit 

Regjistri I 

leximeve mujore 

Paushall 

JO 

Takon 

konsumatorin 

PO 

Kopja e pageses 

Leximi 

PO 

Deftesa 

Dorzimi I 

pazarit ne 

arke 

Pagesa 

Sortimi I 

konsumatoreve 

Dorezimi I mjeteve 

te Shefi I inkasimit 

Regjistri I 

pagesave ditore 

Konsumatori 

pranon faturen 

Fletepagesa 

Figura B.14 tregon procesin e kontrollit, të krijuar në KRU Mitrovicë, për të inicuar masa më radikale të 

kontrollojë gjendjen me lidhjet (ligjshmërinë, gjendjen e leximit, saktësinë e matjes). Për këtë qëllim ata 

kanë krijuar Task Forcën e brendshme (grupin rajonal të konrtollit). Ky ekip ka katër persona dhe është 

krijuar nga stafi me shumë përvojë dhe të ndershëm. Grupi i kontrollit ranjonal kontrollon gjendjen në 

baza ditore dhe luan rol mbështetës për inkasantët. 

Lidhur me problemet e borxheve, KRU në Mitrovicë zhvilloi politikë që i përgjigjet borxheve me anë të 

përmirësimit të shërbimeve dhe komunikimit me konsumatorë dhe jo me anë të shkyçjeve (Figura A1.15). 

Prandaj, ata kanë reaguar pozitivisht ndaj konsumatorëve që paguajnë dhe kanë ndalur shërbimin për 

konsumatorët që nuk paguajnë. Gjithashtu, borxhlinjt janë të kushtëzuar nga pagesa, nëse ata kanë nëvojë 

për shërbim. Për shembull, pëlqimet për lidhje të re nuk lejohen deri sa klienti të paguan gjithë borxhin. 

36




Figura B.14. Procesi i inspektimit dhe kontrollit të leximit në KRU Mitrovicë 

Ekipi regjional 

i kontrollit 

(TF interne) 

Arkivi 

Selektimi i 

inkasantit 

Cdo dite ekipi kontrollues 

perzgjedh nje inkasant per ta 

percjellur gjate punes se tij. 

Verifikimi ditor ne 

vend 

Penalizimi 

Ekipi kontrollues kontrollon te gjitha ne 

lidhje me kycjen (statusi I ujematesit, 

lidhjet ilegale, leximet, etc) 

Protokoli 

PO 

Parregullsi 

Vazhdohet me 

parregullsi 

Raportim ditor te 

ME 

Stafi qe ka krijuar 

parregullsi percillet 

edhe per dy muaj 

ME jep verrejtje 

verbale 

Krahasimi i te 

dhenave 

Leximi I 

ujematesve 

Figura B.15. Procesi i shkyçjeve në KRU Mitrovicë 

37




Aktiviteti i shërbimit të ankesave të konsumatorëve në KRU Mitrovicë administrohet nga 

asistenti/sekretari i Menaxherit Ekzekutiv (ME), i cili pranon ankesat dhe kërkesat prej konsumatorëve. 

Problemet e mëdha mirren përsipër nga Drejtori Teknik. 

Lidhur me aktivitetet menaxheriale në KRU Mitrovicë, është vënë re se ME dhe Drejtori Teknik janë 

shumë aktivë në zgjidhjen e problemeve të brendshme, sidomos funksionimit të inkasimit. Pasi që, 

aktiviteti i përgjithshëm i menaxhimit të lartë tregon se vendim-marrja është deri-diku e centralizuar. Kjo 

ka krijuar mbingarkesë të konsiderueshme për eprorët për shkak të përfshirjes së tyre në nivelet 

menaxherike të mesme dhe operacionale. 

“Hidrodrini” – KRU Pejë 

KRU Pejë, ka staf të aftë dhe të gatshëm për të ndërmarrë iniciativa të brendshme për të përmirësuar 

menaxhimin e të dhënave dhe procedurave. Për shembull, në koordinim me Komunën, Peja ka themeluar 

procedurat për kyçjet e reja në furnizimin e rrjetit me ujë. Dy iniciativa të tjera të rendësishme janë: 

zhvillimi i GIS dhe lidhja e tij me sistemin “Piano”, dhe zhvillimi i databazës interne që ndihmon 

vendimmarrjen rreth inkasimit dhe leximit. Megjithatë, Kompania e Ujësjellësit në Pejë karakterizohet me 

nivel të lartë të humbjeve dhe ky fakt tregon nevojën për përmirësime. 

Në Pejë leximi dhe inkasimi bëhen në të njejtën kohë nga inkasantët. Ky process është paraqitur në 

Figurën B.16 me pak ndryshime në qasje prej kompanive tjera regjioanle në Kosovë. Në Pejë përdoret 

programin PIANO të cilin e konsiderojnë të mjaftueshëm për nëvojat e tyre, sepse ajo u jep atyre 

statistikat të rëndësishme rreth performancës aktuale, inkasimit dhe nivelit të leximit. Në Pejë inkasntëve u 

kërkohet raport ditor të leximit të ujëmatësve që u jep mundësi për të kontrolluar më saktë leximin. 

Figura B.16. Procesi i leximit dhe inkasimit në KRU Pejë 

Listat e 

konsumatorëve 

Faturimi 

Dorëzimi I 

faturave të 

painkasuara dhe 

barazimi 

Ngarkesa me 

fatura 

Sortimi sipas 

rrugëve 

Plani i vizitave 

Inkasanti 

evidenton 

pagesën 

Viziton 

konsumatorin 

Dorëzon të 

hollat në arkë 

Lista mujore 

e gjendjeve 

Plotëson Ditarin e 

pagesave 

Jep vlerësim 

paushall 

JO 

Takon 

konsumatorin 

Merr dëshminë 

Verifikon gjendjen 

dhe lexon UM 

I tregon faturën 

konsumatorit 

Plotëson PV 

PO 

Gjendja e 

parregullt 

JO 

Inkason 

Pjesërrisht 

JO 

PO 

Raporton 

parregullsitë 

Lexon UM dhe 

shënon gjendjen 

I jep pjesën e 

faturës 

I jep faturën e 

plotë konsumatorit 

I jep dëftesën e 

pagesës 

Inspektimi 

Grumbullon mjetet 

38




Bazuar në Studimin Bazë, janë identifikuar disa probleme: 

- Inkasantët nuk janë të përgatitur mirë për detyrat e tyre sepse ata krijojnë lidhje jozyrtare me 

konsumatorët; 

- Inspektorët nuk janë zyrtarë, por kanë qasje më të butë ndaj konsumatorit; 

- Konsumatorët mund të zgjidhidhin çështjet e tyre në zyrën për shërbim të konsumatorëve, por 

ata vazhdimisht provojnë të takojnë menaxherët; 

Procesi i kontrollimit është i ngjajshëm me kompanitë tjera, duke vepruar mbi baza josistematike dhe ad 

hoc me mbingarkimin e aktiviteteve ndërmjet niveleve menaxherike dhe njësive organizative. Për shkak të 

mungesës së inspektorëve dhe numrit të madh të problemeve dhe ankesave nga konsumatorët gjendja 

është e komplikuar dhe inspektimi nuk është shumë efikas. 

Figura B.17. Procesi i inspektimit dhe kontrollit të leximit në KRU Pejë 

Procesi i 

leximit 

Shqyrtimi i 

gjendjeve 

dhe 

propozimi 

per 

verifikim 

Perpilimi i listes se 

rasteve te 

dyshimta 

Arkivi 

Masa 

ndeshkuese 

Selektimi i rasteve 

per verifikim 

Lista definitive per 

verifikim 

Verifikimi i 

gjendjeve ne 

terren 

JO 

Perpilimi i PV 

PO 

Parregullsi 

Shkyçjet në Pejë (Figura B.18) janë ndërmarrë çdo ditë. Procedurat ndjekin rregulloret e vëna nga ZRrUM. 

Bazuar në vlerësimet, rreth 5% e konsumatorëve nuk janë të gatshëm të paguajnë dhe ata janë shkyçur. 

Afërsisht 40% e konsumatorëve paguajnë një shumë të caktuar ose riprogramojnë borxhin e tyre. Të tjerët 

konsiderohen si raste me vështirësi për të paguar ose raste sociale dhe pagesat e tyre janë zgjatur. 

Moskoordinimi me Ministrinë e Punëve Sociale, e cila s’është e gatshme të ofroje listat e rasteve sociale, 

krijon gjendjen në të cilën Shëbimi i Ujit ka vështirësi për të inkasuar në disa kategori të caktuara të 

konsumatorëve. Kufizimi i paqartë i rasteve sociale krijon hapsirë për kategoritë tjera të refuzojnë pagesat. 

39




Figura B.18. Procesi i shkyçjes në KRU Pejë 

KRU Prishtinë 

Në mesin ë KRU-ve të Kosovës, Prishtina është më e madhja në shërbim që gjeneron afër 34% të 

prodhimit të përgjithshëm të ujit dhe afër 38% të numrit të përgjithshëm të konsumatorëve (ZRRUM, 

2010). Inkasimi organizohet nga Departamenti i Shitjes i cili i raporton Drejtorit Financiar. Ndër iniciativat 

e fundit në Kompaninë e Ujit Prishtina, është krijimi i grupit të Task Forcës së brendshme. Ky ekip 

mbështetet nga konsulenca e jashtme në përcaktimin dhe përmirësimin e politikave dhe procedurave të 

brendshme dhe aktiviteteve. Grupi i Task Forcës mblidhet çdo javë dhe kohëve të fundit është shumë 

aktiv në marrjen e vendimeve të rëndësishme për inkasim. Kështu kanë filluar shkyçjen të mbështetur 

edhe nga policia dhe gjithashtu që nga fillimi i vitit të ardhshëm ata do të inicojnë sistemin e ri të inkasimit 

ku do të përjashtojë inkasimin direkt nëpër shtëpitë e konsumatorëve. 

Në Prishtinë, deri në fund të 2010, leximi është bërë së bashku me inkasimin në bazë tre mujore. Këto 

procese janë organizuar në mënyre të ngjajshme si edhe kompanitë e tjera. Problemet kryesore në 

Ujësjellësin e Prishtinës janë numri i madhë i konsumatorëve që komplikon aktivitetin e kontrollit. Kështu 

ata kanë shumë vështirësi për të krijuar zonimin e rrjetit dhe kontrollë të përshtatshme të konsumit. 

40




Mbështetur nga konsulenti ndërkombëtar KFW, KRU-ja e Prishtinës ka themeluar një numër të 

konsiderueshëm të politikave dhe procedurave. Dy prej këtyre procedurave, që janë paraqitur më poshtë 

(Figura B.20 dhe B.21), janë procedurat për kërkesat për lidhje të reja dhe zbatimin e kyçjeve të reja. Të dy 

procedurat sjellin mbështetje të çmuar administrative për këto procese dhe mund të konsiderohen si 

kontribure të rëndësishme për funksionimin e brendshëm të kompanisë. Megjithatë, nga studimi i bërë 

janë shfaqur disa konsiderata: 

- Edhe pse, këto procedura janë krijuar rishtazi, ato duhet të kontrollohen dhe përshtaten 

rregullisht, që kërkon një mekanizëm për të menaxhuar proceset e biznesit; 

- Paralelisht me këto procedura, kompania duhet të ketë krijuar funksionin e kontrollit për të parë 

nëse këto procedura janë zbatuar në mënyrë të duhur; 

- Gjithashtu është e rëndësishme që të koordinohen këto aktiviteteve në mes të departamenteve të 

ndryshme brenda kompanisë dhe për këtë arsye këto procedura duhet të zgjerohen në tërë 

organizatën. 

Figura B.19. Procesi i leximit dhe inkasimit në KRU Prishtinë 

Listat e 

konsumatoreve 

Faturimi 

Sortimi 

Pranimi I faturave 

Dorezimi I 

faturave te 

papaguara 

Plani I vizites 

Deftesa per 

pagese 

Dorezimi I 

pagesave ne 

Arke 

Librat e 

konsumatoreve 

Vizita 

konsumatorit 

Ose 

Ploteson ditarin e 

pagesave 

Paushall 

JO 

Takon 

konsumatorin 

Deftesa 

Lista e raporteve 

mujore 

PO 

Cikli kuartal 

Verifikimi 

Jep faturen 

Protokoli 

PO 

Jokonformitet 

JO 

Inkason 

Pjeserisht 

JO 

PO 

Raportimi I 

jokonformiteteve 

Lexon metrin 

Nje pjese e fatures 

Fatura komplet 

Deftesa 

Inspektimi 

Grumbullon te 

hollat 

41




Figura B.20. Kërkesat për kyçje në KRU Prishtinë 

Konsumatori 

aplikon per kycje 

te re 

Zyrja per 

konsumator 

pranon 

aplikacionin 

7 dite 

DP vlereson 

situaten dhe 

kontrollon kriteret 

Kushtet jane 

plotesuar 

JO 

Kyqja nuk lejohet! 

Konsumatori 

PO 

DK informon 

klientin 

DP informon DK 

per daten e vizites 

Regjistrimi 

Arkivi 

Drejtori Teknik 

kontrollon 

aplikacionin 

Vendimi I percillet 

zyrtarit te DK 

Zyrtari i DK 

informon klientin 

per kushtet qe 

nevojiten per ta 

bere kyqjen 

DP ben 

propozimin per 

kyqje 

Dpt I Planifikimit 

pranon 

aplikacionin dhe e 

vlereson 

3 dite 

Figura B.21. Procedura për lidhjen e konsumatorëve të ri në KRU Prishtinë 

Regullorja e 

ZRrUMit 

Konsumatori 

pergatit 

dokumentacionin 

e duhur dhe I 

dorezon te zyrtari I 

DK 

Zyrtari I DK 

vendos vleren e 

pageses per kyqje 

Zyrtari I DK 

kompleton dosjen 

e aplikacionit 

Zyrtari I DK 

percjell 

aplikacionin te DP 

Klienti paguan 

kyqjen dhe 

nenshkruan 

kontraten 

DP dhe Dpt I 

Rrjetit vendosin 

per daten kur do 

ta zbatojne kyqjen 

Dpt I Planifikimit 

leshon uredhresen 

per pune per Dpt 

te rrjetit per ta 

ekzekutuar kyqjen 

Dpt I Rrjetit 

pergatit materialet 

e duhura 

Informojne zyrtarin 

e DK 

Zyrtari I DK 

informon klientin 

Kyqja 

zbatohet 

Plotesohet 

urdheresa e punes 

dhe protokoli i 

kyqjes 

Per shkak te 

mungeses se 

stafit shumica 

e kyqjeve 

behet nga vet 

konsumatoret 

e jo nga 

ujesjellesi! 

Menaxheri I DK 

autorizon 

operatorin te 

regjistroje 

konsumatorin e ri 

ne sistem 

Konsumatori I ri 

eshte regjistruar 

nga DP dhe nje 

kopje I dergohet 

DK 

Nje kopje shkon te 

DP per ta shenuar 

kyqjen e re ne 

harta 

42




“Hidroregjioni jugor” – KRU Prizren 

KRU Prizëren është kompania e dytë më e madhe e shërbimeve të ujit në Kosovë. Bazuar në organizimin 

e kompanisë, procesi i inkasimit është organizuar në kuadër të Departamentit të Shërbimit ndaj 

Konsumatorëve i cili në të njejtën kohë i përgjigjet Menaxherit Financiar dhe Drejtorit Menaxhues. Në 

ndërkohë, kompania është konsultuar me konsulencë ndërkombëtare për të bërë disa ndryshime në 

strukturën ekzistuese dhe këto aktivitete vazhdojnë. 

Leximi dhe inkasimi (Figura B.22.) në Prizren, është bërë nga inkasantët. Një karakteristikë e cila ndryshon 

nga kompanitë tjera është se në Prizren, ende përdorin sistemin e vjetër të librave që nga koha e 

socializmit që mund të konsiderohet si mbingarkesë administrative. 

Figura B.22. Procesi i leximit dhe inkasimit në KRU Prizren 

Faturat e reja 

Porto arka 

Sortimi 

Pranimi i faturave 

Faturimi 

Tregon deftesen 

ne portoarke dhe 

dorezon faturat 

Specifikimi 

Plani I vizitave 

Libri I leximeve 

Vizita 

konsumatorit 

Deftesa 

Dorezimi I pazarit 

ne Arke 

Paushall 

JO 

Takon 

konsumatorin 

Lexon UM dhe 

shenon te dhenat 

ne liber 

Inkason 

Regjistrimi I 

pagesave ne 

zyren e faturimit 

43




Në KRU Prizren, inspektimi i lidhjeve ilegale është bërë me procedurë të veçantë. Megjithatë, këto 

aktivitete nuk janë zhvilluar sistematikisht, por ndërmirren në baza ad hoc. Vetëm informacioni për 

konsumatorë të dyshimtë meret parasyshë dhe ekipi i inspektimit i viziton ata pasi të ketë vendosur grupi i 

menaxherëve se si t’i qasen shtëpive. Nuk ka zonim të rrjetit dhe kontrollë permanent të ujit që humbet në 

shtëpitë e konsumatorëve 

Figura B.23.Inspektimi i lidhjeve ilegale në KRU Prizren 

Informatat per 

konsumatorin e 

dyshuar 

Vizita ne terren 

Arkivi 

Protokoli 

Ilegale 

Gjendja e 

kyqjes 

Kontrolli teknik 

Mire 

Kerkesa per 

PO Paguan PO 

pagese 

Regjistrimi I 

konsumatorit 

te ri 

NO 

JO 

5 dite 

Kerkesa per te 

instaluar metrin 

PO 

Paguan 

JO 

Verrejtje! 

PO 

5 dite 

Procedura 

gjygjsore 

Protokoli 

JO 

Paguan 

44




Shtojca C: Teknologjitë e reja – kontrolli nga largësia i ujëmatësve 

Në ditët e sotme, janë në dispozicion sisteme automatike për leximin e ujëmatësit, të cilat i bëjnë më 

efikase procedurat e leximit. Disa nga këto teknologji do të përshkruhen në vijim: 

Paisja e dorës: 

Me me pajisje leximi nga jashtë, të dhënat mund të mblidhen me dorë duke shtypur 

të dhënat ose automatikisht si pjesë e sistemit automatik të leximit (shiko seksionin 

tjetër). Të dhënat ruhen automatikisht në llogarinë e saktë të klientit dhe mund të 

shkarkohen pastaj në kompjuter personal. Gjithashtu, leximi i paraprogramuar që 

drejton informacionin në paisjen e dorës mund të ndihmojë në optimalizimin e 

procedurave të leximit (nevoitet softveri përkatës). 

Sistemi i leximit automatik (AMR): 

Lexim me prekje (“on-site”) 

Për të lexuar të dhënat në ujëmatës brenda ose ujëmatës në tokë mund të përdoret 

një Reading-Gun. Bashkangjitur në një paisje dore (shih pjesën e mëparshme) ai jep 

lexim automatik elektronik. Një process I tillë I leximit nga largësia eliminon 

gabimet dhe rrit shpejtësinë e leximit të ujëmatësit. 

Radio leximi (me të ecur apo vozitur) 

45




Transmetuesit e Radio Frekuencave mundësojnë një lexim atuomatik të ujëmatësit për përdorim në të ecur 

ose në të vozitur (nevoitet një transmetues i fuqishëm në automjet). Sistemi përdor të dy frekuencat të 

licensuar dhe atë të palicensuar. 

Harta grafike në ekran rrit leximin nga automjeti. Ruterët ripozicionohen automatikish gjatë lëvizjes së 

mjetit, çdo vend i ujëmatësit tregohet dhe leximet verifikohen nga rruga që përshkohet. 

Rrjetat fikse 

Me një rrjet static të antenave, kullave, mbledhësve etj të instaluar mund të kapet leximi i ujëmatësve. Të 

dhënat e marra transmetohen në një kompjutër qëndror pa pasur nevojën që një person t’i mbledh ato. 

Sistemet e tilla mund të jenë të dobishme për të përmirësuar zbulimin e rrjedhjeve dhe përmirësimin e 

shërbimit të klientit. 

Rishikim i teknologjisë së lexuesve: 

Të gjitha teknologjitë e përshkruara për lexim nga largësia marrin lexim nga ujëmatësit korrespondentë. 

Implementimi në një sistem ekzistues (pa lexim nga largësia) mund të bëhet hap pas hapi. 

Fotografia e mëposhtme përmbledhë teknologji të dryshme si “Evolucion i leximit”: 

Shtojca D: Udhëzues për Kornizën Procedurale 

Udhëzuesi si rezultat i Kornizës Procedurale është bashkangjitur si dokument i ndarë.




Shtojca E: Formular për lexim dhe identifikimin e gjendjes 

Formë e Leximit 

Muaji Nënt Viti 2010 Shënim 

1 

2 

3 

Nr: 1234567 Leximi paraprak: 2056 

Konsumatori: Bajram Krasniqi Leximi I ri: 2065 

Adresa: Republikës 2 Pr UM është OK: PO / JO 

Tel: 044 111 222 Probleme tjera: PO / JO 

Data e leximit: / / Lidhje ilegale: PO / JO 


Konsumatori: Bajram Krasniqi Leximi I ri: Lump Sum 

Adresa: Republikës 2 Pr UM është OK: PO / JO 

Tel: 044 111 222 Probleme tjera: PO / JO 



Konsumatori: Bajram Krasniqi Lexim I ri: 2058 

Adresa: Republikës 2 Pr UM është OK: PO / JO Not funct 

Tel: 044 111 222 PRobleme tjera: PO / JO 


Shtojca F: Shembull i Faturës së Ujit nga San Francisco 

Shiko dokumentin e bashkangjitur: San Francisco waterbill.pdf 

Shtojca G: Referencat: 

1. Anglian Water, (2010): “Annual Report and Accounts 2010”, anglianwater.co.uk 

2. Das, et all, (2010): “Sharing the Reform Process- Learning from the Phnom Penh Water Supply 

Authority (PPWSA), International Union for Conservation of Nature and Natural Resources 

3. Hidrodrini, (2008): Organograma (Përshkrimi i punëve) K.U.R. “Hidrodrini” Sh.A. – Pejë; 

4. IBM, (1984): “Business Systems Planning – Information Systems Planning Guide”, IBM 

Corporation; 

5. Jeston J. & Nelis, J. (2008): “Business Process Management – Practical Guideliness to Successful 

Implementations”, Butterworth-Heinemann, Oxford; 

6. Kapustic, Slavko (1989): “Metodika organizacijskog projektiranja”, “Zagreb”, Samobor; 

7. KRU Prishtina (2010): “Politikat dhe procedurat e KUR “Prishtina”, Prishtinë; 

8. ZRrUM, (2010): “Raport për inspektimin e leximit të ujëmatësve”, ZRrUM, Prishtinë; 

9. ZRrUM, (2010): “Raporti vjetor i performances për oferetuesit e shërbimeve të ujit dhe të 

mbeturinave 2009”, ZRrUM, Prishtinë; 

47

Raporti Final - NdÃ«rtimi i KornizÃ«s Procedurale pÃ«r Zhvillimin Efikas ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?