Niðurstöður 10-ára kvæmatilrauna með Ãslenskt birki
Niðurstöður 10-ára kvæmatilrauna með Ãslenskt birki
Niðurstöður 10-ára kvæmatilrauna með Ãslenskt birki
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Niðurstöður<br />
<strong>10</strong>-ára<br />
kvæmatilrauna<br />
með íslenskt<br />
<strong>birki</strong><br />
Aðalsteinn<br />
Sigurgeirsson<br />
og Sabrina Fischer
Sigurður Blöndal (1977):<br />
Innflutningur trjátegunda til Íslands<br />
(í Skógarmálum)<br />
• „[Allur] gróður, sem vex og dafnar eðlilega,<br />
[er] í sjálfu sér fallegur. Af því hann er hluti<br />
sköpunarverksins og á þar með sinn rétt og<br />
kröfu til virðingar. Hins vegar er gróður, sem<br />
vanþrífst og berst kannski við dauðann,<br />
ófögur sjón, af því að þar birtist lífvera, sem<br />
ekki stendur á réttum stað. Vandi<br />
skógræktarmanna á Íslandi felst öllu öðru<br />
jöfnu í því að finna réttan stað fyrir<br />
gróðurinn, sem þeir flytja til landsins.”
Kvæmaval í <strong>birki</strong><br />
• “að finna réttan stað fyrir<br />
gróðurinn”<br />
– Á slíkt líka við um innlent <strong>birki</strong><br />
sem flutt er til milli og innan<br />
landshluta<br />
– Hve staðbundin er aðlögun<br />
íslenska <strong>birki</strong>sins<br />
– Skiptir kvæmaval (og annað<br />
úrval + kynbætur) máli fyrir<br />
ræktun <strong>birki</strong>s hér á landi<br />
– Hvaða lítt þekktu<br />
erfðaauðlindum þarf að gefa<br />
gaum, vernda og nýta í auknari<br />
mæli
Staðbundin aðlögun meðal <strong>birki</strong>kvæma<br />
• Hvað hefur hingað til verið vitað<br />
– Almenn reynsla hjá skógræktarfólki:<br />
– Að norðlensk kvæmi þrífast illa við<br />
sjávarsíðuna sunnanlands<br />
– Að kvæmið“Bæjarstaðarskógur” þykir<br />
eftirsóknarvert til ræktunar um mestallt<br />
land<br />
• Sveigjanlegt, þolið (áreiðanlegt)<br />
• Góður vöxtur og vaxtarlag (beinvaxið)<br />
• Skoðun sumra: Aðeins skal nota<br />
‘staðarefnivið’<br />
• ‘Framandleikafælni’: “erfðamengun”<br />
(erfðaflæði) andstæð<br />
náttúruverndarsjónarmiðum<br />
• Varúðarreglan gagnvart áhrifum á<br />
aðlögun
Tegundir gróðursettar á Íslandi (2000-2005)<br />
Sitkagreni (15%)<br />
Sitka spruce 14,92%<br />
Lodgepole pine<br />
14,92%<br />
Stafafura (15%)<br />
Engelmann spruce<br />
2,59%<br />
Willow 1,62%<br />
White spruce<br />
1,03% Rowan 0,20%<br />
alaskaösp (5%)<br />
Black cottonwood<br />
4,61%<br />
Norway spruce 0,04%<br />
<strong>birki</strong> (26%)<br />
Birch 26,34%<br />
Siberian larch<br />
33,72%<br />
Síberíu- og rússalerki (34%)
Erfðarannsóknir á íslensku <strong>birki</strong><br />
• Byggt á litningagreiningu,<br />
greiningu á erfðamörkum í<br />
DNA grænukorna og<br />
samsvörun við útlitseinkenni<br />
• benda til að tegundablöndun<br />
(efðasamruni tegunda) sé<br />
algeng í öllum skóg- og<br />
kjarrlendum landsins<br />
– ‘Skógviðarbróðir’ (<strong>birki</strong> x<br />
fjalldrapi) algengasta<br />
<strong>birki</strong>tegund á Íslandi<br />
– Genaflæði í báðar áttir<br />
• Frá <strong>birki</strong> í fjalldrapa<br />
• Frá fjalldrapa í <strong>birki</strong><br />
• Greinilegur munur í dreifingu<br />
erfðamarka milli landshluta<br />
(= milli Austur- og<br />
Vesturlands)<br />
• Meiri erfðabreytileiki á<br />
landinu austanverðu<br />
– Heimild: PhD-ritgerð<br />
Ægis Þórs Þórssonar<br />
(2008): Genecology,<br />
introgressive<br />
hybridisation and<br />
phylogeography of<br />
Betula species in<br />
Iceland.”
Fjölbrigðin erfðamörk á DNA<br />
grænukorna (DNA-haplotypes)<br />
Bn Bp<br />
Y<br />
T<br />
D<br />
C<br />
Bn Bp<br />
Ö<br />
Æ<br />
Þ<br />
Z<br />
T<br />
D<br />
Bn<br />
Bp<br />
T<br />
A<br />
Bn<br />
Bp<br />
X<br />
T<br />
D<br />
C<br />
A<br />
Bn<br />
Ö<br />
T<br />
D<br />
C<br />
Bp<br />
Ægir Þórsson og Kesara Anamthawat-Jónsson
Erfðavistfræðirannsókn<br />
hófst 1995, tilraunir gróðursettar 1998<br />
•9 •9 tilraunastaðir<br />
•Allt að að 50 50 kvæmi á<br />
tilraunastað<br />
•5 •5 x 15 15 endurt. / kvæmi<br />
og og tilr.st.
Rannsóknin var í upphafi styrkt af RaRik
Mælingar haustið 2008,Varmadal á Rangárvöllum<br />
Herdísarvík<br />
Embla
Mat<br />
• Þættir metnir sem endurspegla vöxt og<br />
aðlögun<br />
– Lifun, hæð, þvermál, kal, vaxtarlag, o.fl.<br />
– Tilraun metin 1999, 2001 og síðast 2008
Hver er hin “eðlilega”<br />
vistfræðilega skipting<br />
landsins m.t.t.<br />
eiginleika <strong>birki</strong>skóga<br />
Þorbergur Hjalti Jónsson (Annals of<br />
Botany 2004 94(5):753-762):<br />
• Sumarhiti (júní-ágúst) skýrir<br />
ekki mun á <strong>birki</strong>vexti milli<br />
landshluta!<br />
<strong>10</strong><br />
8<br />
Lengd stofns (m)<br />
6<br />
4<br />
2<br />
0<br />
6 7 8 9 <strong>10</strong> 11 12<br />
Sumarhiti (júní-ágúst) (°C)<br />
• Hinsvegarermunurívexti<br />
milli austur- og vesturhluta<br />
landsins sem ekki skýrist af<br />
hitafari:<br />
Lengd <strong>birki</strong>stofns eftir sumarhita<br />
R = 0,0285, P = 0,633, N = 284
Skipting 595 <strong>birki</strong>skóga eftir trjáhæð og landsfjórðungum (Þorbergur Hjalti Jónsson)<br />
Flatarmál <strong>birki</strong>skóga<br />
á Íslandi eftir trjáhæð<br />
Kjarrskógur<br />
15%<br />
Skógur 4%<br />
3D Graph 3<br />
Kjarr<br />
81%<br />
Lengd trés (m)<br />
9<br />
8<br />
7<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
Meðallengd<br />
<strong>birki</strong>trjáa<br />
66,5<br />
66,0<br />
65,5<br />
65,0<br />
64,5<br />
64,0<br />
2<br />
63,5<br />
-24 -22 -20 -18 -16 -14<br />
Vestur Austur<br />
Lengd (°V)<br />
1,8 m 3,3 m<br />
F 1,279<br />
= 24,21, P = 0,000001<br />
Breidd (°N)<br />
Um 80% <strong>birki</strong>skóglendis á Íslandi er kjarr<br />
undir 2 m, <strong>birki</strong>stofnar eru mun styttri að<br />
meðaltali á vestari helmingi landsins og<br />
skógar yfir 4 m finnast aðeins á eystri<br />
helmingi landsins.<br />
Af hverju<br />
Arfgerð eða umhverfi<br />
Kjarr Kjarrskógur Skógur<br />
(0 - 2 m) (2 - 4 m) (4 - 12 m)<br />
Meðallengd <strong>birki</strong>trjáa á Íslandi eftir sýslum sýnd eftir<br />
meðalstaðsetningu trjánna á landinu (284 tré í slembiúrtaki).<br />
Hæð (m)<br />
8<br />
6<br />
4<br />
2
Skipting landsins í FJÓRÐunga
Fagurhólsmýri í Öræfum
45.Steinadalur<br />
• x<br />
Lifun á Fagurhólsmýri, <strong>10</strong> árum eftir gróðursetningu<br />
2.Embla<br />
4.Núpsstsk<br />
6.Hrífunes<br />
1.Bæjarstaður<br />
9.Þjórsárdalur<br />
8.Galtalækur<br />
13.Öndverðanes<br />
1.Laugarvatn<br />
44.Stafafell<br />
28.Fellsskogur<br />
12.Þingvellir<br />
<strong>10</strong>.Haukadalur<br />
14.Herdíisarvik<br />
16.Stori-Botn<br />
3.Mógilsá<br />
7.Þórsmörk<br />
17.Hafnarskógur<br />
5.Meðallland<br />
41. Hallormsstaður<br />
42. Ranaskógur<br />
39.Eiðar<br />
25.Norðdalur<br />
27.Garðsárgil<br />
29.Leyningshólar<br />
38.Hjaltastaður<br />
31.Vaglaskógur<br />
33.Sigríðarstsk<br />
15.Vífilsstaðahlíð<br />
18.Vatnshornssk<br />
32.Þórðarst.sk.<br />
21.Teigsskógur<br />
43.Jórvik<br />
40.Egilsstaðask<br />
46.Gauksstaðir<br />
26.Hrolleifsdalur<br />
36.Tjörnes<br />
47.Aðalból<br />
51.Valbjörk<br />
1,0<br />
0,9<br />
0,8<br />
0,7<br />
0,6<br />
0,5<br />
0,4<br />
kvæmi<br />
lifunarhlutfall<br />
0,3<br />
0,2<br />
0,1<br />
0,0<br />
Ljósgrænt: SA<br />
Dökkgrænt: SV<br />
Ljósblátt: NV<br />
Dökkbrátt: NA<br />
Bleikt: útlent<br />
Lifun best hjá SA-landskvæmum,<br />
-einkum úr Steinadal í Suðursveit<br />
Lifun einna lökust hjá “hálendis<strong>birki</strong>”<br />
af NA-landi (Aðalbóli í Hrafnkelsdal,<br />
Gauksstöðum á Jökuldal, o.fl.)<br />
m.t.-lifun: 25,6%
Lifun <strong>birki</strong>kvæma 1999, 2001 og 2008 á Fagurhólsmýri<br />
(við 1, 3 og <strong>10</strong> ára aldur frá gróðursetningu)<br />
11.Laugarvatn<br />
44.Stafafell<br />
28.Fellsskógur<br />
12.Þingvellir<br />
<strong>10</strong>.Haukadalur<br />
14.Herdísarvík<br />
16.Stóri-Botn<br />
3.Mógilsá<br />
7.Þórsmörk<br />
17.Hafnarskógur<br />
5.Meðalland<br />
41.Hallormsstaður<br />
42.Ranaskógur<br />
39.Eiðar<br />
25.Norðdalur<br />
27.Garðsárgil<br />
29.Leyningshólar<br />
38.Hjaltastaður<br />
31.Vaglaskógur<br />
33.Sigríðarstaðaskógur<br />
15.Vífilsstaðahlíð<br />
18.Vatnshornssk<br />
32.Þórðarstaðaskógur<br />
21.Teigsskógur<br />
43.Jórvík<br />
40.Egilsstaðaskógur<br />
46.Gauksstaðir<br />
26.Hrolleifsdalur<br />
36.Tjörnes<br />
47.Aðalból<br />
51.Valbjörk<br />
<strong>10</strong>0<br />
90<br />
80<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
<strong>10</strong><br />
45.Steinadalur<br />
2.Embla<br />
4.Nupsstsk<br />
6.Hríifunes<br />
1.Bæjarstaður<br />
9.Þjórsárdalur<br />
8.Galtalækur<br />
13.Öndverðanes<br />
0<br />
lifun 1999<br />
lifun 2001<br />
lifun 2008<br />
kvæmi<br />
lifun (%)
Meðalhæð <strong>birki</strong>kvæma á Fagurhólsmýri<br />
við <strong>10</strong>-ára aldur<br />
7.Þórsmörk<br />
6.Hrífunes<br />
<strong>10</strong>.Haukadalur<br />
12.Þingvellir<br />
16.Stóri-Botn<br />
5.Meðalland<br />
14.Herdísarvík<br />
11.Laugarvatn<br />
17.Hafnarskógur<br />
8.Galtalækur<br />
13.Öndverðanes<br />
46.Gauksstaðir<br />
38.Hjaltastaðir<br />
31.Vaglaskógur<br />
9.Þjórsárdalur<br />
41.Hallormstaður<br />
43.Jórvík<br />
21.Teigsskógur<br />
40.Egilsstaðaskógur<br />
28.Fellsskógur<br />
42.Ranaskógur<br />
44.Stafafell<br />
33.Sigríðarstaðaskógur<br />
32.Þórðarstaðaskógur<br />
25.Norðdalur<br />
29.Leyningshólar<br />
27.Garðsárgil<br />
18.Vatnshornsskógur<br />
39.Eiðar<br />
15.Vífilsstaðahlíð<br />
36.Tjörnes<br />
26.Hrollleifsdalur<br />
kvæmi<br />
3.Mógilsá<br />
4.Núpsstaðarskógur<br />
90<br />
80<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
<strong>10</strong><br />
2.Embla<br />
45.Steinadalur<br />
1.Bæjarstaðarskógur<br />
0<br />
Mestur hæðarvöxtur hjá <strong>birki</strong> af Bæjarstaðaruppruna<br />
(Bæjarstaðarskógi, Emblu, Mógilsá, Haukadal) o.fl.<br />
SA-landskvæmum (Steinadal, Núpsstaðarskógi)<br />
Norðlenskur/vestfirskur efniviður áberandi síðri.<br />
Meðalhæð allra kvæma:<br />
51,2 cm<br />
meðalhæð (í cm)
Hjaltastaður í Köldukinn
Lifun á Hjaltastað í Köldukinn 2008<br />
3.Mógilsá<br />
8.Galtalækur<br />
22.Kollafjörður<br />
36.Tjörnes<br />
37.Ásbyrgi<br />
26.Hrollleifsdalur<br />
29.Leyningshólar<br />
31.Vaglaskógur<br />
41.Hallormsstaður<br />
40.Egilsstaðaskógur<br />
2.Embla<br />
34.Fossselsskógur<br />
42.Ranaskógur<br />
44.Stafafell<br />
19.Húsafell<br />
46.Gauksstaðir<br />
47.Aðalból<br />
51.Valbjörk<br />
49.Bæjarstaðarúrval<br />
50.Hengibjörk-Tormäki<br />
1,0<br />
0,9<br />
0,8<br />
0,7<br />
0,6<br />
0,5<br />
0,4<br />
45.Steinadalur<br />
28.Fellsskógur<br />
6.Hrífunes<br />
27.Garðsárgil<br />
39.Eiðar<br />
13.Öndverðanes<br />
<strong>10</strong>.Haukadalur<br />
15.Vífilsstaðahlíð<br />
30.Skuggabjörg<br />
7.Þórsmörk<br />
11.Laugarvatn<br />
4.Núpsstaðarskógur<br />
35.Strandarholtsskógur<br />
12.Þingvellir<br />
1.Bæjarstaðarskógur<br />
18.Vatnshornsskógur<br />
38.Hjaltastaður<br />
9.Þjórsárdalur<br />
14.Herdísarvík<br />
25.Norðdalur<br />
32.Þórðarstaðaskógur<br />
33.Sigríðarstaðaskógur<br />
21.Teigsskógur<br />
16.Stóri-Botn<br />
5.Meðalland<br />
0,3<br />
0,2<br />
0,1<br />
0,0<br />
m.t.-lifun allra kvæma: 72,1%<br />
Engin skýr landshlutabundinn munur<br />
í lifun SV-, NV-, NA-, SA-landskvæma;<br />
Steinadalur (Suðursveit) og Fellskógur í<br />
Köldukinn áberandi best.<br />
kvæmi<br />
lifunarhlutfall
Varmadalur á Rangárvöllum
Lifun <strong>birki</strong>kvæma í Varmadal á Rangárvöllum<br />
<strong>10</strong> árum eftir gróðursetningu<br />
17.Hafnarskógur<br />
13.Öndverðanes<br />
a.Haukadalur (fv.Bæjarst.)<br />
28.Fellsskógur<br />
9.Þjórsárdalur<br />
8.Galtalækur<br />
2.Embla<br />
<strong>10</strong>b. Haukadalur (kjarr)<br />
16.Stóri-Botn<br />
7.Þórsmörk<br />
18.Vatnshornsskógur<br />
14.Herdísarvík<br />
11.Laugarvatn<br />
41.Hallormsstaður<br />
31.Vaglaskógur<br />
42.Ranaskógur<br />
25.Norðdalur<br />
20.Norðtunga<br />
46.Gauksstaðir<br />
27.Garðsárgil<br />
32.Þórðarstaðaskógur<br />
44.Stafafell<br />
5.Meðalland<br />
33.Sigríðarstaðaskógur<br />
19.Húsafell<br />
21.Teigsskógur<br />
40.Egilsstaðaskógur<br />
47.Aðalból<br />
26.Hrollleifsdalur<br />
29.Leyningshólar<br />
51.Hengibjörk Tormäki<br />
50.Bæjarstaðarúrval<br />
52.Valbjörk<br />
1,0<br />
0,9<br />
0,8<br />
0,7<br />
0,6<br />
0,5<br />
0,4<br />
0,3<br />
0,2<br />
0,1<br />
45.Steinadalur<br />
3.Mógilsá<br />
6.Hrífunes<br />
15.Vífilsstaðahlíð<br />
4.Núpsstaðarskógur<br />
1.Bæjarstaðarskógur<br />
12.Þingvellir<br />
0,0<br />
m.t.-lifun: 70%<br />
SA- og SV-landskvæmi með almennt betri<br />
Lifun en NV- og NA-landskvæmi.<br />
kvæmi<br />
lifunarhlutfall
Meðalhæð <strong>birki</strong>kvæma að Varmadal á Rangárvöllum<br />
<strong>10</strong> árum eftir gróðursetningu<br />
7.Þórsmörk<br />
45.Steinadalur<br />
4.Núpsstaðarskógur<br />
41.Hallormsstaður<br />
8.Galtalækur<br />
51.Hengibjörk Tormäki<br />
42.Ranaskógur<br />
20.Norðtunga<br />
33.Sigríðarstaðaskógur<br />
0a.Haukadalur(fv.Bæjarst.)<br />
9.Þjórsárdalur<br />
31.Vaglaskógur<br />
6.Hrífunes<br />
27.Garðsárgil<br />
32.Þórðarstaðaskógur<br />
29.Leyningshólar<br />
15.Vífilsstaðahlíð<br />
17.Hafnarskógur<br />
52.Valbjörk<br />
46.Gauksstaðir<br />
16.Stóri-Botn<br />
19.Húsafell<br />
12.Þingvellir<br />
<strong>10</strong>b. Haukadalur(kjarr)<br />
13.Öndverðanes<br />
18.Vatnshornsskógur<br />
11.Laugarvatn<br />
28.Fellsskógur.<br />
14.Herdísarvík<br />
44.Stafafell<br />
5.Meðalland<br />
47.Aðalból<br />
25.Norðdalur<br />
40.Egilsstaðaskógur<br />
21.Teigsskógur<br />
26.Hrollleifsdalur<br />
50.Bæjarstaðarúrval<br />
kvæmi<br />
3.Mógilsá<br />
2.Embla<br />
1.Bæjarstaðarskógur<br />
180<br />
170<br />
160<br />
150<br />
140<br />
130<br />
120<br />
1<strong>10</strong><br />
<strong>10</strong>0<br />
90<br />
80<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
Meðalhæð allra kvæma: 118 cm<br />
SA-landskvæmi (af<br />
Bæjarstaðauppruna)<br />
hæst.<br />
meðalhæð (cm)
Húsafell í Borgarfirði
Lifun <strong>birki</strong>kvæma í Húsafelli 2008<br />
2.Embla<br />
45.Steinadalur<br />
4.Núpsstaðarskógur<br />
28.Fellsskógur<br />
3.Mógilsá<br />
8.Galtalækur<br />
44.Stafafell<br />
49.Bæjarstaðarúrval<br />
1.Bæjarstaðarskógur<br />
9.Þjórsárdalur<br />
13.Öndverðanes<br />
6.Hrífunes<br />
<strong>10</strong>.Haukadalur<br />
31.Vaglaskógur<br />
33.Sigríðarstaðaskógur<br />
42.Ranaskógur<br />
11.Laugarvatn<br />
12.Þingvellir<br />
14.Herdísarvík<br />
20.Norðtunga<br />
24.Laugaból<br />
34.Fossselsskógur<br />
7.Þórsmörk<br />
29.Leyningshólar<br />
41.Hallormsstaður<br />
23.Vatnsdalur<br />
27.Garðsárgil<br />
25.Norðdalur<br />
5.Meðalland<br />
18.Vatnshornsskógur<br />
26.Hrollleifsdalur<br />
32.Þórðarstaðarskógur<br />
16.Stóri-Botn<br />
50.Hengibjörk Tormäki<br />
40.Egilsstaðaskógur<br />
47.Aðalból<br />
21.Teigsskógur<br />
17.Hafnarskógur<br />
46.Gauksstaðir<br />
51.Valbjörk<br />
19.Húsafell<br />
15.Vífilsstaðahlíð<br />
1,0<br />
0,9<br />
0,8<br />
0,7<br />
0,6<br />
0,5<br />
0,4<br />
0,3<br />
0,2<br />
0,1<br />
0,0<br />
m.t.-lifun: 71,3%<br />
Húsafell!<br />
Best lifun hjá SA-landskvæmum (ásamt Fellsskógi í<br />
Köldukinn, Galtalæk á Rangárv.).<br />
Einna verst lifun hjá staðarkvæminu (Húsafell).<br />
kvæmi<br />
lifunarhlutfall
Meðalhæð <strong>birki</strong>kvæma við <strong>10</strong> ára aldur í Húsafelli<br />
7.Þórsmörk<br />
45.Steinadalur<br />
42.Ranaskógur<br />
<strong>10</strong>.Haukadalur<br />
50.Hengibjörk Tormäki<br />
41.Hallormsstaður<br />
8.Galtalækur<br />
24.Laugaból<br />
6.Hrífunes<br />
31.Vaglaskógur<br />
9.Þjórsárdalur<br />
29.Leyningshólar<br />
12.Þingvellir<br />
13.Öndverðanes<br />
33.Sigríðarstaðaskógur<br />
14.Herdísarvík<br />
28.Fellsskógur<br />
11.Laugarvatn<br />
20.Norðtunga<br />
44.Stafafell<br />
5.Meðalland<br />
18.Vatnshornsskógur<br />
19.Húsafell<br />
21.Teigsskógur<br />
51.Valbjörk<br />
16.Stóri-Botn<br />
17.Hafnarskógur<br />
27.Garðsárgil<br />
15.Vífilsstaðahlíð<br />
25.Norðdalur<br />
32.Þórðarstaðarskógur<br />
34.Fossselsskógur<br />
40.Egilsstaðaskógur<br />
23.Vatnsdalur<br />
26.Hrollleifsdalur<br />
46.Gauksstaðir<br />
47.Aðalból<br />
kvæmi<br />
49.Bæjarstaðarúrval<br />
3.Mógilsá<br />
140<br />
130<br />
120<br />
1<strong>10</strong><br />
<strong>10</strong>0<br />
90<br />
80<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
4.Núpstaðarskógur<br />
2.Embla)<br />
1.Bæjarstaðarskógur<br />
30<br />
Meðalhæð allra kvæma: 87,6 cm<br />
Húsafell!<br />
hæð (cm)
Ályktanir<br />
• Mikill breytileiki í öllum eiginleikum sem<br />
tengjast aðlögun<br />
– “Staðarefniviður” er ekki endilega ‘bestur’<br />
(öruggastur, þolnastur, líklegastur til stórræða), sbr.<br />
Húsafell.<br />
• Birki frá SA-landi (s.s. <strong>birki</strong> af<br />
Bæjarstaðaruppruna eða Steinadal) dafnar<br />
vel um allt land, en árangur er breytilegri<br />
fyrir önnur kvæmi<br />
• Tilraunin er ung (<strong>10</strong> ár frá gróðurs.),<br />
áhugaverðustu niðurstöður koma síðar
Hvað ræður því hvort íslenskt <strong>birki</strong><br />
vex sem skógur eða kjarr<br />
• Erfðir<br />
– Aðlögun<br />
– Þróun í jarðsögunni<br />
• þ.mt.<br />
Þróunarfræðilegir<br />
flöskuhálsar og<br />
tilviljanir<br />
• Umhverfi<br />
– Hitafar<br />
– Vindafar<br />
– Særok<br />
– Jarðvegur<br />
– o.fl.<br />
• Erfðir x umhverfi<br />
(samspil erfða og<br />
umhverfis)<br />
Mynd: Þorbergur Hjalti Jónsson<br />
Eina leiðin til að sundurgreina þessa þætti er með samanburðartilraunum,<br />
þ.s. sami efniviður er borinn saman við mism. aðstæður.
14.Herdísarvík<br />
kvæmi<br />
"Kjarrvísitala" <strong>birki</strong>kvæma, Húsafelli<br />
(kjarrvísitala = hæð / þvermál krónu)<br />
2.Embla<br />
31.Vaglaskógur<br />
51.Valbjörk<br />
41.Hallormsstaður<br />
40.Egilsstaðaskógur<br />
32.Þórðarstaðaskógur<br />
49.Bæjarstaðarúrval<br />
26.Hrollleifsdalur<br />
1.Bæjarstaðarskógur<br />
28.Fellsskógur<br />
4.Núpsstaðarskógur<br />
45.Steinadalur<br />
29.Leyningshólar<br />
18.Vatnshornsskógur<br />
42.Ranaskógur<br />
9.Þjórsárdalur<br />
<strong>10</strong>.Haukadalur<br />
7.Þórsmörk<br />
33.Sigríðarstaðaskógur<br />
3.Mógilsá<br />
23.Vatnsdalur<br />
12.Þingvellir<br />
25.Norðdalur<br />
8.Galtalækur<br />
20.Norðtunga<br />
46.Gauksstaðir<br />
27.Garðsárgil<br />
19.Húsafell<br />
5.Meðalland<br />
11.Laugarvatn<br />
17.Hafnarskógur<br />
15.Vífilsstaðahlíð<br />
6.Hrífunes<br />
21.Teigsskógur<br />
16.Stóri-Botn<br />
44.Stafafell<br />
13.Öndverðanes<br />
24.Laugaból<br />
2,8<br />
2,6<br />
2,4<br />
2,2<br />
2,0<br />
1,8<br />
1,6<br />
1,4<br />
1,2<br />
1,0<br />
34.Fossselsskógur<br />
50.Hengibjörk Tormäki<br />
47.Aðalból<br />
0,8<br />
Kjarrvísitala
"Kjarrvísitala" <strong>birki</strong>kvæma að Varmadal á Rangárvöllum<br />
(kjarrvísitala = hæð / þvermál krónu)<br />
Kvæmi<br />
7.Þórsmörk<br />
45.Steinadalur<br />
31.Vaglaskógur<br />
3.Mógilsá<br />
32.Þórðarstaðarskógur<br />
9.Þjórsárdalur<br />
20.Norðtunga<br />
29.Leyningshólar<br />
4.Núpsstaðarskógur<br />
<strong>10</strong>a.Haukadalur(fv.Bæjarst.)<br />
5.Meðalland<br />
1.Bæjarstaðarskógur<br />
28.Fellsskógur<br />
41.Hallormsstaður<br />
27.Garðsárgil<br />
19.Húsafell<br />
46.Gauksstaðir<br />
42.Ranaskógur<br />
8.Galtalækur<br />
12.Þingvellir<br />
13.Öndverðanes<br />
11.Laugarvatn<br />
33.Sigríðarstaðaskógur<br />
17.Hafnarskógur<br />
40.Egilsstaðaskógur<br />
16.Stóri-Botn<br />
15.Vífilsstaðahlíð<br />
6.Hrífunes<br />
47.Aðalból<br />
25.Norðdalur<br />
21.Teigsskógur<br />
<strong>10</strong>b. Haukadalur(kjarr)<br />
26.Hrollleifsdalur<br />
44.Stafafell<br />
14.Herdísarvík<br />
18.Vatnshornsskógur<br />
4,0<br />
3,5<br />
3,0<br />
2,5<br />
2,0<br />
1,5<br />
1,0<br />
52.Valbjörk<br />
51.Hengibjörk Tormäki<br />
50.Bæjarstaðarúrval<br />
2.Embla<br />
0,5<br />
kjarrvísitala
"Kjarrvísitala", Fagurhólsmýri<br />
(þeim mun lægri tala, því meira kjarr)<br />
40.Egilsstaðaskógur<br />
31.Vaglaskógur<br />
29.Leyningshólar<br />
18.Vatnshornsskógur<br />
32.Þórðarstaðaskógur<br />
42.Ranaskógur<br />
33.Sigríðarstaðaskógur<br />
25.Norðdalur<br />
28.Fellsskógur<br />
<strong>10</strong>.Haukadalur<br />
12.Þingvellir<br />
41.Hallormsstaður<br />
1.Bæjarstaðarskógur<br />
7.Þórsmörk<br />
21.Teigsskógur<br />
9.Þjórsárdalur<br />
3.Mógilsá<br />
11.Laugarvatn<br />
45.Steinadalur<br />
2.Embla<br />
4.Núpsstaðarskógur<br />
8.Galtalækur<br />
27.Garðsárgil<br />
39.Eiðar<br />
46.Gauksstaðir<br />
15.Vífilsstaðahlíð<br />
38.Hjaltastaðir<br />
17.Hafnarskógur<br />
5.Meðalland<br />
6.Hrífunes<br />
44.Stafafell<br />
16.Stóri-Botn<br />
13.Öndverðanes<br />
43.Jórvík<br />
26.Hrolleifsdalur<br />
14.Herdísarvík<br />
36.Tjörnes<br />
9<br />
8<br />
7<br />
6<br />
5<br />
kvæmi<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
0<br />
hlutfall hæðar og krónuþvermáls
ÞAKKIR<br />
Verkefnið er styrkt af:<br />
Rarik,<br />
Rannís (Markáætlun)<br />
Ingvari Helgasyni hf.<br />
Sérstakar þakkir:<br />
Snorri Baldursson<br />
Sigvaldi Ásgeirsson<br />
Árni Bragason<br />
Karl S. Gunnarsson
ÞAKKIR<br />
Þakkir fyrir aðstoð við mælingar<br />
2008:<br />
Kjartan Kjartansson<br />
Brynja Hrafnkelsdóttir<br />
Brynhildur Bjarnadóttir<br />
Hrefna Jóhannesdóttir<br />
Halldór Sverrisson<br />
Edda S. Oddsdóttir
Change language