Izvodi iz sudske prakse

Izvodi iz sudske prakse-Evropski sud za ljudska prava
sedamnaest godina u vrijeme relevanto za ovaj predmet, bio je pod nadzorom pet policajaca i lišen
slobode tokom pretresa njegove kuće (stavovi 128-129 gore). Međuti, razlozi za njegovo hapšenje
se ne vide iz dokumentacije u spisu. Zapisnik sa hapšenja 3. februara 1993. spominje da je drugi
podnositelj bio uhapšen zbog separatističke propagande; podnositelji i Esma Berktay su izjavili da
je Devrim bio uhapšen i odveden u policijski pritvor jer nije imao ličnu kartu kod sebe.
Član 13, stav g, zakona o dužnostima i ovlastima policije, na koji se vlada poziva, ovlašćuje svakog
policajca da može uhapsiti, bez naloga, bilo koju osobu ako postoje ozbiljne indicije ili dokazi da je
ta osoba izvršila ili pokušala izvršiti krivično djelo (stav 117 gore).
Sud, u tom pogledu, naglašava da «uvjerljivost» sumnje na kojoj se hapšenje mora zasnivati predstavlja
osnovni element zaštite koja se pruža po članu 5, stav 1.c, od proizvoljnog lišenja slobode.
Činjenica da postoje uvjerljive sumnje predpostavlja postojanje činjenica ili informacija koje mogu
uvjeriti objektivnog promatrača da je ta konkretna osoba mogla izvršiti krivično djelo. Sud ponovo
naglašava da je na odgovornoj vladi da pruži barem neke činjenice ili informacije dovoljno
uvjerljive kako ima opravdanog osnova za sumnju da je osoba koja je uhapšena izvršila navodno
krivično djelo (vidi, među ostalim izvorima, Fox, Campbell i Hartley protiv Ujedinjenog Kraljevstva,
presuda od 30. augusta 1990, Serija A br. 182, str. 16, stav 32).
U pogledu procjene dokaza u vezi hapšenja i lišenja slobode drugog podnositelja (stavovi 125-
129 gore), Sud primjećuje da dokazi iz spisa ne idu u prilog zaključka kako se radilo o uvjerljivoj
sumnji. Nadalje, izuzev zapisnika sa hapšenja, vlada nije pružila bilo kakve druge indikacije koje bi
podržale sumnju u drugog podnositelja i vladinina objašnjenja ne zadovoljavaju minimum standarda
po članu 5, stav 1.c.
U ovakvim okolnostima Sud ne smatra da je prisilno lišenje slobode Devrima Berktaya tokom pretresa
njegove kuće bilo «zakonito lišenje» koje je sprovedeno zato što su postojali «uvjerljivi razlozi
za sumnju da je [ova osoba] izvršio krivično djelo”.
Presuda u predmetu Eriksen protiv Norveške, citirana gore (u pogledu činjenica pogledati
član 5, stav 1.a) ilustrira situaciju u kojoj je potrebno spriječiti nekoga da izvrši krivično djelo
(Eriksen protiv Norveške, presuda od 27. maja 1997, Reports(Izvještaji) 1997-III, stavovi 70-71
i 86-87):
Vlada je tvrdila da se lišenje slobode podnositelja od 25. februara do 15. maja može opravdati i na
osnovu tačke c (čl. 5-1-c), utoliko što je sprovedeno u vezi sa krivičnim postupkom koji se vodio
protiv podnositelja i što se moglo «shvatiti za opravdano kako bi ga se spriječilo da izvrši krivično
djelo».
Komisija je imala suprotno mišljenje. Lišenje slobode nije se ni zasnivalo, niti je bilo u vezi bilo
kojeg krivičnog djela koje je izvršio podnositelj, niti u vezi bilo kakve istrage u tom pogledu. Isto
tako nije bila naređeno u kontekstu krivičnog postupka koji se vodio protiv podnositelja. Cilj
ovog lišenja je prije bio zadržati u pritvoru podnositelja dok vlasti ne pribave dovoljno dokaza za
predstojeće saslušanje po pitanju produžetka odobrenja mjere sigurnosti po članu 39 Krivičnog zakona.
Zahtjev šefa policije od 7. februara 1990. se samo oslanjao na potrebu pribavljanja lječničkog
mišljenja do saslušanja po pitanju iz člana 39 (vidi stav 35 gore). Delegat je, u svakom slučaju,
istakao, da u mjeri u kojoj je lišenje slobode podnositelja bilo u vezi sa presudom podnositelju iz
1984, što je Komisija osporavala, radi se tački a (čl. 5-1-a), a ne c (čl. 5-1-c), koja je relevantna. On
se, s tim u vezi, pozvao na presudu u predmetu Wemhoff protiv Njemačke (27. juni 1968, Serija A
br. 7, str. 23, stav 9).
Nadalje, Komisija primjećuje da relevantne sudske odluke ne spominju nikakvo konkretno ili
98