Izvodi iz sudske prakse

Izvodi iz sudske prakse-Evropski sud za ljudska prava
su viši stranački zvaničnici iznijeli namjeru da formiraju višestrani pravni sistem zasnovan na
diskriminaciji po osnovu vjerovanja i uvođenja islamskog prava.)
Sloboda neudruživanja
Ključna kontroverza je na slobodi neudruživanja. U tom smislu se uspostavlja distinkcija na
osnovu toga da li tijelo u kojem je članstvo obavezno jeste ili nije udruženje u smislu Konvencije.
Tamo gdje nije udruženje u smislu Konvencije, zakon može predvidjeti obavezno članstvo, ali
pod uslovom da to ne sprječava slobodu formiranja udruženja koje bi koegzistiralo sa takvom
organizacijom. Shodno tome, u gore pomenutoj presudu Le Compte, Van Leuven i de Meyere
protiv Belgije (str. 27, stav 65), Sud je, nakon zaključka da belgijski Ordre des Médecins nije
udruženje i da obavezno članstvo ne krši član 11, stav 2, koji se odnosi isključivo na udruženja,
primijetio:
[…] da ne bude kršenja, belgijska država mora uspostaviti Ordre tako da ne sprječava pripadnike
date struke da formiraju ili ulaze u druga profesionalna udruženja. Totalitarni režimi su pribjegavali
– i još uvijek pribjegavaju – obaveznom strukovnom organiziranju u smislu zatvorenih i ekskluzivnih
organizacija umjesto profesionalnig udruženja i tradicionalnih strukovnih sindikata. Autori
Konvencije željeli su spriječiti takve zloupotrebe (vidi objedinjeno izdanje "Travaux Préparatoires"
Evropske konvencije o ljudskim pravima, sv. II, str. 116-118).
Sud primjećuje da u Belgiji postoji nekoliko udruženja za zaštitu profesionalnih interesa zdravstvenih
radnika, u koje oni imaju slobodu da se uključe ili ne uključe (vidi stav 22 u gornjem tekstu).
U takvim okolnostima, postojanje institucije kao što je Ordre i posljedice koje iz toga proizilaze
– tj. obaveza pripadnika struke da budu u evidenciji koju ima Ordre i da podliježu autoritetu njegovih
organa – jasno nema niti cilj, niti efekat ograničavanja, a svakako ne ugrožavanja, prava koja
garantira član 11, stav 1.
Kad je predmetna organizacija udurženje, pitanje obaveznog članstva je delikatnije. Sud je
inicijalno usvojio mudar stav. U presudi Young, James i Webster protiv Ujedinjenog Kraljevstva
(13. august 1981, Serija A br. 44, str. 21-23, stavovi 52-55), kazao je da sistem koji nekoga
prisiljava da bude član sindikata ne mora uvijek biti suprotan članu 11; i, mada je u ovom
slučaju zaključio da je obaveza članstva u određenom sindikatu bila suprotna toj odredbi,
naglasio je da je odbijanje članstva imalo vrlo ozbiljne posljedice: podnosioci su otpušteni. Sud
je primijetio:
Pretpostavljajući, u svrhu ove rasprave, da je […] opće pravilo poput onoga iz člana 20, stav 2, Univerzalne
deklaracije o ljudskim pravima, namjerno izostavljeno iz Konvencije i ne može se smatrati
sadržanim u njoj, iz toga ne proizilazi da je negativni aspekt slobode pojedinca da se udružuje u
potpunosti izvan opsega člana 11, te da svaka obaveza da se priključi nekom sindikatu jeste kompatibilna
sa namjerom te odrebde. Shvatati član 11 tako da dozvoljava svaku vrstu prisile u polju
sindikalnog članstva išlo bi protiv same suštine slobode koju treba da garantira (vidi, mutatis mutandis,
presudu od 23. jula 1968. godine, o meritumu takozvanog "Belgijskog jezičkog" predmeta,
Serija A br. 6, str. 32, stav 5, presudu Golder od 21. februara 1975, Serija A br. 18, str. 19, stav 38, i
presudu Winterwerp od 23. oktobra 1979, Serija A br. 33, str. 24, stav 60).
300