Izvodi iz sudske prakse

Izvodi iz sudske prakse-Evropski sud za ljudska prava
tali protiv Švicarske, od 28. marta 1990, Serija A br. 173, str. 26, stav 68). Zakon može zadovoljavati
zahtjev predvidivosti čak i ako data osoba mora pribaviti odgovarajući pravni savjet da bi ocijenila,
onoliko koliko je u datim okolnostima razumno, posljedice koje data radnja može podrazumijevati
(između ostalih izvora, vidi i presudu Tolstoy Miloslavsky protiv Ujedinjenog Kraljevstva od 13.
jula 1995, Serija A br. 316-B, str. 71, stav 37).
Ovo naročito važi u vezi s osobama koje obavljaju profesionalne dužnosti, koje su navikle da u
svom stručnom radu djeluju sa visokim stepenom opreza. Od njih se, u tom smislu, može očekivati
da budu posebno pažljivi pri ocjeni rizika koji takva aktivnost podrazumijeva.
Uz korištenje odgovarajućeg pravnog savjeta, gospodin Cantoni koji je uz to bio i šef supermarketa,
trebao je u dato vrijeme uvidjeti da je, u svjetlu sudske prakse kasacionog suda i nekih nižih sudova,
mogao očekivati krivično gonjenje za nezakonitu prodaju ljekovitih proizvoda.
Shodno tome, nije bilo kršenja člana 7 (čl. 7).
U predudi S.W. protiv Ujedinjenog Kraljevstva (22. novembar 1995, Serija A br. 335-B,
stavovi 43-45), podnositelj je optužen za silovanje supruge. Žalio se da je bio osuđen u vezi
s postupanjem koje u vrijeme izvršenja nije bilo krivično djelo. Tvrdio je da je opće pravilo
precedentnog prava da muž ne može biti proglašen krivim za silovanje supruge još uvijek bilo
na snazi u vrijeme kad je on izvršio djelo koje je dovelo do toga da bude gonjen za silovanje.
Posebno se pozvao na odjeljak 1, stav 1, Zakona o sekusalnim deliktima (amandman) iz 1976,
koji kaže: "U smislu odjeljka 1 Zakona o seksualnim deliktima (koji se odnosi na silovanje),
muškarac je počinio silovanje ako (a) ima nezakonit sekusalni odnos sa ženom koja u vrijem
tog odnosa ne da svoj pristanak […]". Sudovi Ujedinjenog Kraljevstva smatrali su da je riječ
"nezakonit" jednostavno nepotrebna i nije spriječila "da se ukloni stav precedentnog prava koji
je postao anahron i uvredljiv". Odgovor podnositelja je da dok žalbeni sud i Dom lordova nisu
ustanovili novo djelo ili izmijenili sadržaj djela silovanja, jesu prilagodili postojeće djelo na
takav način da u njega uključe i ponašanje koje je precedentno pravo ranije isključivalo. On je,
shodno tome, smatrao da kriterij predvidivosti nije zadovoljen. Sud je smatrao da nije došlo do
kršenja člana 7 Konvencije. U donošenju takvog zaključka, Sud je u obzir uzeo sljedeće:
Odluke žalbenog suda, a nakon toga i Doma lordova, samo su nastavile predvidiv slijed razvoja
precedentnog prava, tako što su ukinuli imunitet supruga u slučaju krivičnog gonjenja za silovanje
supruge (za opis vidi stavove 11 i 23-27 u gornjem tekstu). Nije bilo nikakve sumnje da prema zakonu
koji je važio na dan 18. septembra 1990. da suprug koji je prisilio suprugu na seksualni odnos
može, u različitim okolnostima, biti proglašen krivim za silovanje. Uz to, došlo je do očiglednog
razvoja krivičnog prava, u skladu sa suštinom krivičnog djela, kroz sudsko tumačenje, u smislu tretiranja
takvog ponašanja generalno u sklopu krivičnog djela silovanja. Takav razvoj dostigao je fazu
kad je pravosudno poimanje nepostojanja imuniteta postalo razumno predvidivo u smislu zakona
(vidi stav 36 u gornjem tekstu).
Suštinski agresivna priroda silovanja tako je evidentna, da je rezultat žalbenog suda, a kasnije
i Doma lordova – da bi podnositelja trebalo osuditi za pokušaj silovanja, neovisno o njegovom
odnosu sa žrtvom – ne može se smatrati odstupanjem od suštine i cilja člana 7 (čl. 7) Konvencije,
odnosno da se osigura da niko neće biti izložen proizvoljnom krivičnom gonjenju, osudi ili kazni
(vidi stav 34 u gornjem tekstu). Štaviše, odustajanje od neprihvatlive ideje da je muž imun od gonjenja
za silovanje supruge bilo je ne samo u skladu sa civiliziranim konceptom braka, već i, prije
svega, sa temeljnim ciljevima Konvencije, čija je sama suština poštivanje ljudskog dostojanstva i
ljudske slobode.
208