Izvodi iz sudske prakse

Izvodi iz sudske prakse-Evropski sud za ljudska prava
U vezi upućivanja u psihijatrijsku instituciju vidi presudu u predmetu Megyeri protiv Njemačke
koja sadrži sljedeći pasus (presuda od 12. maja 1992, Predstavka br. 13770/88, Serija A br. 237-
A, stav 22):
[…] Mentalno oboljela osoba koja je prisilno smještena na obavezno lječenje u psihijatrijskoj instituciji
na neodređeno vrijeme ima, u principu, pravo, ako ne postoji automatska periodična revizija
sudskog karaktera, da zahtijeva sudsko preispitivanje «zakonitosti» u «razumnim vremenskim intervalima»
- u značenju koje ima po Konvenciji – takvog lišenja slobode (vidi, inter alia, X. protiv
Ujedinjenog Kraljevstva, presuda od 5. novembra 1981, Serija A br. 46, str. 23,stav 52).
(Idem Musial protiv Poljske, presuda od 25, marta 1999, Predstavka br. 24557/94, Reports
(Izvještaji) 1999-II, stav 43; i Egmez protiv Kipra, presuda od 21. decembra 2000, stav 94.)
Preispitivanje zahtjeva/žalbe mora biti u vezi sa «zakonitošću» lišenja
slobode
Drugi važan koncept je «zakonitost». U presudi Brogan i ostali protiv Ujedinjenog Kraljevstva
(29. novembar 1988, Serija A br. 145-B, str. 34-35, stav 65), data je određena indikacija značenja
ovog koncepta:
Prema uspostavljenoj sudskoj praksi ovog Suda, pojam «zakonitost» po stavu 4 (čl. 5-4) ima isto
značenje kao i u stavu 1 (čl. 5-1) (vidi presudu Ashingdane od 28. maja 1985, Serija A br. 93, str.
23, stav 52); da li se «hapšenje» ili «lišenje slobode» može smatrati za «zakonito» mora se odrediti
ne samo u kontekstu domaćeg zakona, nego također i u odnosu na Konvenciju, opće principe koji
su njome postovljeni i cilj restrikcija koje su dozvoljene članom 5, stav 1 (čl. 5-1) (vidi gore spomenutu
presudu Weeks, Serija A br. 114, str. 28, stav 57). Prema stavu 4 člana 5 (čl. 5-4), uhapšene ili
pritvorene osobe imaju pravo na reviziju proceduralnih i materijalnih uvjeta koji su suštinski po
«zakonitost», u značenju koje ima po Konvenciji, njihovog lišenja slobode. To znači da su, u ovom
predmetu, podnositelji trebali imati na raspolaganju pravni lijek koji bi omogoćio nadležnom sudu
da preispita ne samo da li su ispoštovani proceduralni uvjeti iz Dijela 12 Zakona iz 1984, nego
također i osnovanost sumnje na kojoj se temeljilo hapšenje, kao i legitimitet svrhe koja se željela
postići hapšenjem i pritvorom koji je uslijedio.
Ova sudska praksa se kasnije često citira u drugim presudama, kao što je slučaj sa presudom
Assenov i osatli protiv Bugarske (28. oktobar 1998, Predstavka br. 24760/94, Reports (Izvještaji)
1998-VIII, stav 162):
Sud podsjeća da prema članu 5, stav 4, uhapšena ili pritvorena osoba ima pravo na žalbu/zahtjev
nadležnom sudu da preispita proceduralne i materijalne uvjete bitne po «zakonitost», u smislu
člana 5, stav (vidi stav 139 gore), njegovog ili njenog lišenja slobode (vidi gore spomenutu presudu
Brogan i ostali, str. 34, stav 65).
Nimalo ne iznenađuje što su presudi Nikolova protiv Bugarske (25, mart 1999, Predstavka br.
31195/96, Reports(Izvještaji) 1999-II, stav 61) nailazimo na sljedeće:
Pokrajinski sud u Plovdivu je u razmatranju žalbe podnositeljice na pritvor očigledno slijedio sudsku
praksu Vrhovnog suda u to vrijeme i time se ograničio na verifikaciju da li su istražitelj i tužitelj
142